M

MÂ	f. Biz mânasınadır. (Bak: Şahıs zamiri) * Mim ile elif harfinden ibâret "Mâ". Arabçada muhtelif isimleri vardır. Ve çeşitli mânalara gelir. Cansız şeylere işaret eder. "Şu nesne, o şey ki..." mânâlarına gelerek kelimelerle birleşir. Meselâ: (Mâ-ba'd: Sondaki, alttaki.)
MÂ-İ İSTİFHAMİYYE	Sual için kullanılan kelimenin başında gelir. (Mâhâzâ: Bu nedir? Mâindek: Yanındaki nedir?) suallerinde olduğu gibi.
MÂ-İ MASDARİYE	Başında bulunduğu cümleyi masdar mânasına ve hükmüne sokar.
MÂ-İ MEVSUFE	Şey mânasında nekre olup bir sıfattan evvel kullanılır. $ (Nazartu ilâ mâ mu'cebin leke: Sana hoş gelen şeye baktım) cümlesindeki gibi...Bazan da sıfatsız olur. $(Ni'me-mâ: Ne güzeldir) $ (Meselen-mâ: Bir misâl olarak) kelimelerinde gördüğümüz gibi.
MÂ-İ MEVSULE	Buna ism-i mevsul de denir. Kendinden sonra gelecek küçük cümleyi daha önce geçen cümleye bağlar. $ (Ketebtu mâ kultü: Söylediğimi yazdım, ne söyledimse yazdım) cümlesinde olduğu gibi.
MÂ-İ NÂFİYYE	$(Ben kâmil değilim) misâlinde olduğu gibi mânayı nefyeder.
MÂ-İ ŞARTİYE	İki muzariyi cezmeder, şart ve cezâ mânasını ifade eder. $(Ne yazarsan, yazarım) misalinde olduğu gibi.
MÂ-İ ZÂİDE	Bazı edat ve fiillerin sonuna fazladan olarak gelir. $ kelimelerinde olduğu gibi.
MÂ'	Su. Ab.
MÂ-İ CÂRİ	Akarsu. (Çay ve ırmak suları gibi.)
MÂ-İ LEZİZ	Lezzetli ve tatlı su.
MÂ-İ MAGSUL	(Mâ-i müsta'mel) Kullanılmış su.
MÂ-İ MUKATTAR	İnbikten geçirilmiş (damıtılmış), saf su.
MÂ-İ MUTLAK	Yaratıldığı vasıf üzere duran su. (Yağmur, kar, deniz, göl, ırmak, pınar, kuyu sularıdır).
MÂ-İ MUKAYYED	Herhangi bir maddenin karışması ile yaratılmış oldukları hâlden çıkmış ve hususi bir ad almış sulardır. (Gül, çiçek, üzüm, asma, et suları gibi.)
MÂ-İ MÜKEDDER	Bulanık su.
MÂ-İ MÜNHEMİR	Akıp giden su.
MÂ-İ MÜSTAMEL	Temiz olduğu halde temizleyici olmayan, kullanılmış olan sulardır.
MÂ-İ RÂKİD	Durgun su.
MÂ-İ ZERRİN	Altun suyu.
MÂ-ÜL BAHR	Deniz suyu.
MÂ-ÜL HAYAT	Hayat suyu. (Bak: Ab-ı hayat)
MA'	Yer yüzüne yayılıp döşenmek.
MAA	(Beraber) mânasında bir kelime olup, iki türlü kullanılır:1- İzafetle (tamlama hâlinde):a) Zarf olarak: (Celestü maa zeydin: Zeyd ile beraber oturdum)b) Sıla (cümlecik) olarak: (Musaddıkan lima maaküm: Sizdekini tasdik ederek)c) Haber olarak: (Vehüve maahüm: O, onlarla beraberdir.)2- İzafetsiz: Bu takdirde tenvinlenir ve hâl olarak bulunur: (Caû maan: Beraber geldiler.)
MAAB	Ayıp, eksiklik. * Ayıp şey, utanılacak nesne, ayıp yeri.
MAABİD	(Meâbid) (Mabed. C.) İbadet edilen yerler. Mâbetler. * (Abd. C.) Hizmetçiler. Kullar.
MAABİD-İ İSLÂMİYE	İslâm mâbetleri. Mescid ve câmiler.
MAABÎD	(Ma'bud. C.) Ma'budlar.
MAABİR	(Ma'ber. C.) Köprüler, geçitler, kemerler.
MAACİL	(Ma'cel. C.) Yollar,
MAACÎN	(Ma'cun. C.) Macunlar. Hamur kıvamındaki yoğurulmuş şeyler.
MAAD	(Meâd) (Avdet. den) Âhiret. Dönülüp gidilecek yer. * Dönüş. * Ahiret işleri. Uhrevi işler.
MAADA	Başka. Fazla. Bundan gayrı. (Bak: Adâ) (İstisnâ kelimesidir)
MAADİN	(Maden. C.) Madenler.
MAAFİR	Hemedan'da bir kabilenin adı.
MAA-HAZA	Bununla beraber. Bununla birlikte.
MAAHİD	(Ma'hed. C.) Buluşma yerleri. Anlaşma yapılan ve sözleşilen yerler.
MAAHU	Onunla beraber. Onunla.
MAAK	Meslek, mezheb. * Sığınacak yer.
MAAKAT	Derinlik.
MAAKID	(Ma'kad. C.) Ma'kadlar, akdedilecek yerler. Toplantı yerleri. * Düğümler. Düğüm yerleri veya noktaları.
MAAKIL	(Ma'kıl, Ma'kale ve Ma'kule. C.) Sığınacak yerler. * Kan pahaları.
MAAKIM	(Ma'kım. C.) Eklemler, eklemeler.
MAAKKA	Çocuğun, anababaya isyan etmesi. Veledin valideyne itaatsizliği.
MAAL	Yükseklik. İlerilik. Şereflilik.
MAALCEMAA	(Maa-l-cemâe) Cemaatle beraber, cemaatle birlikte.
MAALEM	İz. Eser. Nişân. * Dinî mes'ele.
MAAL-ESEF	Yazık ki. Maalesef.
MAAL-FARZ	Farzedilerek. Doğruluğu kabul edilmekle. Kabul edilmiş sayılmakla.
MAAL-FARIK	Yanlış olarak. Farklı olarak. Farklı olmakla beraber.
MAAL-GAYR	Başkası ile birlikte. Gayrısı ile.
MAALÎ	şerefler. Yükseklikler. * Yüksek fikirler. * şerefli vazifeler.
MAALİF	(Ma'lef. C.) Ot, saman gibi yem konan yerler. Samanlıklar.
MAAL-İFTİHAR	İftiharla. Sevinerek. Kemal-i şevk ile.
MAALİM	(Ma'lem. C.) Dinî inançlara, itikadlara dair mes'eleler. * İzler. Nişanlar. Eserler.
MAALİYAT	İnsan aklının yetişemediği veya zor yetiştiği yüksek fikir ve derin bilgiler.
MAAL-KERAHE	Kerih, çirkin, kötü olmakla beraber. Kerahetle beraber. Mekruh olarak.
MAAL-KİFAYE	Kâfi olmakla, yetmekle beraber.
MAAL-MEMNUNİYYE	Memnun olmak suretiyle. İsteyerek. Gönül rızası ile. Memnuniyetle.
MAAMİ'	(Ma'maa. C.) Ateş çatırtıları.
MAAN	Birlikte. Beraber.
MAAN	Menzil, mekân.
MAANÎ	(Mâna. C.) Mânalar. * Belâgatın üç şubesinden biri. Lafzın muktezâ-yı hâl ve makama uygunluğuna mahsus bir ilim adı. (Bak: Belâgat)
MAANÎ-İ KUDSİYYE	Kudsi mânâlar.
MAANÎ-İ MEDLULE	Anlaşılan mânâlar.
MAANÎ-İ MUKADDESE	Mukaddes mânâlar.
MAANÎ-İ MÜTEZAHİME	Bir kelimenin çok mânaya gelip birbiri ile yarışma hâli.
MAANÎ-İ SÂNEVİ	İkinci derecedeki mânâlar. İşarî, mecazî, remzî mânâlar gibi.
MAANÎ-İ ÛLÂ	Evvelki mânâlar, vesileler.
MAAR	Ar ve hayâya sebep olacak şeyler.
MAARIZ (MEÂRİZ)	(Muarraz. C.) Bir sözü söyleyip başka bir şey murad etme ve cem' olmak, toplamak itibariyle ma'razlar, ta'rizler, adem-i tasrihler, sarahatsizlikler.
MAARÎ	İnsanın daima çıplak kalan organ veya azası.
MAARÎC	(Mi'rac. C.) Merdivenler.
MAARİF	Tahsil ile elde edilen ilim, malûmat, bilgi. * Meharet. Üstadlık. Hüner. * Marifetler. Mâruflar. Kültürler. * Çehrenin manzarada zâhir olan yerleri. * Bir memleketin okullarını ve tahsil ihtiyacını idâre ve te'mine çalışan bakanlık.
MAARİF-İ MÜTENEVVİA	Çeşit çeşit bilgiler.
MAARİF-İ UMUMİYE NEZARETİ	Maarif vekâleti. Milli Eğitim Bakanlığı.
MAARİF-MEND	(C.: Maarifmendân) f. Bilgili, bilgi sahibi. Kültürlü.
MAARİF-MENDÂN	(Maarifmend. C.) Bilgi sahibi kimseler, bilgililer.
MAARİF-PERVER	f. Maarifin yayılıp intişar etmesine çalışan. Maârife ait şeyleri muhafaza eden.
MAARİK	(Ma'rek ve Ma'reke. C.) Savaş meydanları, muharebe alanları. Harp sahaları.
MAARÎZ	(Mi'raz. C.) Kapalı mânâlar. * Edb: Birden fazla mânası olan bir kelimenin, en uzak mânasını kasdetmeler.
MAARÎZ-ÜL KELÂM	Kelâmda irad olunan kapalı mânâlar. Bir sözün asıl mânâsından başka mânâyı istemeler.
MAAS	Ayağın siniri çekilip büzülmek. * Ayağın eğri olması.
MAASIR	(Ma'sara. C.) Üzüm, susam gibi şeylerin sıkıldığı yerler.
MAASÎ	(Ma'siyyet. C.) Günahlar. * İsyanlar.
MAAŞ	Geçinilecek şey. Yaşayış. Aylık para.
MAAŞAT	(Maâş. C.) Maaşlar. Memur, emekli, dul, yetim vs. gibi kimselere verilen aylıklar.
MAAŞEN	Yaşayış bakımından.
MAAŞİR	(Ma'şer. C.) (Bak: Ma'şer - İlticâ - Melce').
MAATIF	(Ma'tıf ve Mı'taf. C.) Gözlenilecek veya bakılacak yerler.
MAATÎR	(Mı'târ. C.) Devamlı güzel koku sürünenler.
MAA-T-TEESSÜF	Yazık ki. Esefle. Teessüfle beraber.
MAAVİL	(Mi'vel. C.) Taş, kaya parçalamakta kullanılan sivri kazmalar.
MAAVİN	(Maunet. C.) Yardımlar, muâvenetler. * Yol yiyecekleri. Azıklar.
MAAYİB	Ayıplar. Lekeler. Kusurlar.
MAAYİR	Ayıplanmış.
MAAYİŞ	(Maişet. C.) Geçinmek için gerekli şeyler.
MAAZ	Sığınacak yer. Penah.
MAAZ	Şiddetle gadap etmek, çok fazlasıyla hiddetlenmek. * Bir nesne güç gelmek, zor gelmek.
MAAZALİK	Şu var ki. Bununla berâber.
MAAZALLAH	Allaha sığındık. Allah korusun.
MAAZIM	(Mu'zam. C.) Bir şeyde en büyük kısımlar.
MAAZİR	(Bak: Meâzir)
MAAZİYADETİN	Fazlasıyla, ziyadesiyle, çok miktarda, bol bol.
MA-BA'D	Sonra. Gelecekteki.
MA-BA'DETTABİA	(Mâba'de-t tabia) Metafizik. Beş duygu ile bilinmeyen varlıklar hakkında fikrî araştırma yapan felsefe kolu. Bu felsefe ile alâkalı olan.
MABA'Dİ	(Mâbadi) Sonrası. Bundan sonrası.
MABAKİ	Geri kalan, kalan, artan.
MA'BED	(Mâbet) (İsm-i mekân) İbadet edilen yer. (Mescid, câmi gibi)
MA'BED-İ FERSUDE	f. Eskimiş, yıpranmış mâbed.
MA-BEKA	Arta kalan, bâkiye, geri kalan.
MA'BER	(C.: Maâbir) (Ubur. dan) Geçit, kemer, köprü. * Geçilecek yer.
MABEYN	Ara. Aradaki şey. İki şeyin arası. * Haremle selâmlık arasındaki oda. * Padişah yakınlarının bulunduğu oda.
MABGUZ	(Bugz. dan) Nefret ve buğzedilmiş. Sevilmemiş.
MA-BİHİ-L-HAYAT	Yaşamaya sebep olan, hayata vesile olan.
MA-BİHİ-L-İFTİHAR	Kendi ile ve onunla iftihar edilecek şey.
MA-BİHİ-L-İMTİYAZ	Kendisi ile imtiyaz kazanılan şey.
MA-BİHİ-L-İSTİHKAK	Hak etme sebebi.
MA-BİHİ-L-İ'TİMAD	İtimada vesile ve sebep olan şey.
MABSARA	Bedihî ve zâhir olan hususlar. Açık ve meydanda olan hususlar.
MA'BUD	(Mâbud) Kendine ibadet edilen Allah (C.C.)
MA'BUD-U Bİ-L HAK	Hak olan ma'bud. Hakkıyla ibadete lâyık olan Allah (C.C.)
MA'BUD-U HAKİKÎ	Hakiki ma'bud olan Cenab-ı Hak (C.C.)
MA'BUDE	Şirk, evham ve putperestlikten doğan kadın heykeli ve emsali put.
MA'BUDİYYET	Mâbud oluş. Kendine ibâdet edilmeğe lâyık olan, ki bu sıfat ancak Allah'a mahsustur. Uluhiyyet.(İşte şu vaziyette bir insana hakiki ma'bud olacak; yalnız, her şeyin dizgini elinde, her şeyin hazinesi yanında, her şeyin yanında nâzır, her mekânda hâzır, mekândan münezzeh, aczden müberra, kusurdan mukaddes, nakstan muallâ bir Kadir-i Zülcelâl, bir Rahim-i Zülcemâl, bir Hakîm-i Zülkemâl olabilir. Çünkü, nihayetsiz hâcat-ı insaniyyeyi ifa edecek ancak nihayetsiz bir kudret ve muhit bir ilim sâhibi olabilir. Öyle ise mabudiyete lâyık yalnız Odur. S.) (Bak: Taabbüd)
MA'C	Süratle gitmek, hızlı gitmek. * Yürürken dolaşmak.
MAC	Tuzlu su.
MACC	Ağzından sular akan yaşlı deve.
MA'CEL	(C.: Maâcil) Yol. Menzile ulaştıran yol.
MA'CEME	Sabırlı, tahammüllü kimse.
MACERA	Olup geçen şey. Baştan geçen hadise.
MACERAPEREST	f. Maceracı. Macera meraklısı.
MA'CES	Yay kabzası.
MA'CEZ	Çalışmaktan ve maişetten âciz oldukları yer.
MACİD	Çok âli. Şerif. Yüce. Kerim. * Hoş. Nâzik meşreb.
MACİN	(C: Micân) Her dileğini yapan kimse. * Hile yolunu öğreten.
MACUN	Hamur kıvamındaki ilâç. * Hamur gibi yoğurulmuş şey.
MACUŞUN	Gemi, sefine. * Boyanmış elbise.
MAÇ	f. Öpüş.
MAÇİN	Çin'e tâbi, Doğu Türkistan tarafındaki çöllerde ve Târim nehrinin güneybatısındaki dağlarda oturan Türk milletinden bir kavimdir ve simaca Moğol ile Aryâ cinslerinden mürekkeb oldukları anlaşılıyor. İçlerinde sarı saçlı ve mavi gözlü adamlar dahi bulunuyorsa da lisan bakımından Doğu Türkistan'ın ahalisinden farkları yoktur. Çağatay dili konuşurlar. Kendileri çok tembel; ve zevk ve eğlenceye çok düşkündürler. Ziraat vs. işleri kadınları tarafından yapılır. Tamamı müslüman ve sünnîdirler.
MAD	Yumuşak taze ot.
MA'D	Taze hurma. * Taze ot. * Yumuşak. * Yoğunluk, gılzat. * Gitmek. * Çekmek.
MADAHİK	(Madhek. C.) Güldürücü ve komik kimseler. Soytarılar.
MADAK	Sıkıntı, darlık.
MADALLE	Yolun kaybolduğu yer.
MADALYA	İtl. Büyük işlerde muvaffak olanlara veya büyük fedakârlık ve kahramanlık gösterenlere hediye ve hatıra olarak verilen ve çok defa yuvarlak biçimde, göğüse takılacak şekilde olan kıymetli madeni parça.
MÂ-DÂM	Çünkü. Mâdem. Böylece olunca. Dâim ve bâki oldukça.
MÂ-DÂM-EL MELEVAN	Gece gündüzün devamı müddetince.
MADARİB	(Madrab. C.) Darbedilecek, dövülecek yerler.
MADCA'	Yatılan yer. * Kabir. Mezar.
MADDE	Zahir duygularla hissedilen, ruhâni olmayıp, ağırlığı olan, cismâni bulunan. * Asıl, esas, cevher, mâye. * Bend, fıkra, kısım. * İlm-i Kelâmda: His âzâmız üzerine bir takım muayyen ihtisâsât husule getiren veya getirebilen, her şey. * Tıb: Çıbanın içinde hasıl olan yara.
MADDE-İ ACİNİYE	Hamur gibi yoğurulmuş cisim.
MADDE-İ MUSAVVİRE	Tıb: Kanın küreciklerinden başka gıda maddesinden olup, azot ve sair maddeleri içine alan sulu cisim. Canlı hücrelerin vücudunu teşkil eden ve içinde çoğunun çekirdek bulunan albüminli madde. Protoplazma.
MADDE-İ ULYÂ	Kıymetli cevher maddesi, yüksek madde. Çok kıymetli şey.
MADDETEN	Cismen. Madde ve cisim olarak. * İş olarak, iş ile. * Gözle görülür ve elle tutulur şekilde.
MADDÎ	(Maddiye) Cismâni. Madde ile alâkalı olan. Maddeye ait. * Paraca ve malca. * Paraya ve mala fazlaca ehemmiyet veren. * Dokunma, koklama, görme, işitme, tatma ile hissedilip duyulan şeyler.
MADDİYAT	(Maddiyet. C.) Maddi ve cismâni şeyler. Gözle görülüp elle tutulur cinsten şeyler.
MADDİYET	(C.: Maddiyât) Gözle görülüp elle tutulan şey. Cismâni.
MADDİYYUN	(Maddiyun) Maddeciler. Her şeyin esası madde olduğunu iddia edip, ruhaniyatı inkâr eden dinsizler. Her şeyi madde ile ölçenler. Masnuât-ı İlâhiye olan mahlukatı ve zerrelerin muntazam hareketini, tesadüf eseri gibi kabul ve tevehhüm edip dinsizliğe yol açmağa çalışanlar.(Maddiyyun denilen bir kısım ehl-i dalâlet, zerrattaki tahavvülât-ı muntazama içinde Hallâkiyet-i İlâhiyyenin ve kudret-i Rabbâniyenin bir cilve-i âzamını hissettiklerinden ve o cilvenin nereden geldiğini bilemediklerinden ve o kudret-i Samedâniyenin cilvesinden gelen umumi kuvvetin nereden idare edildiğini anlıyamadıklarından, madde ve kuvveti ezeli tevehhüm ederek, zerrelere ve hareketlerine âsâr-ı İlâhiyyeyi isnad etmeye başlamışlar. Fesübhanallah! İnsanlarda bu derece hadsiz cehalet olabilir mi ki, mekândan münezzeh olmakla beraber herbir yerde herbir şeyin icadında herşeyi görecek, bilecek, idare edecek bir tarzda bulunur bir vaziyetle yaptığı fiilleri ve eserleri; câmid, kör, şuursuz, iradesiz, mizansız ve tesadüf fırtınaları içinden çalkanan zerrâta ve harekâtına vermek, ne kadar câhilâne ve hurafetkârâne bir fikir olduğunu, zerre kadar aklı bulunanların bilmesi gerektir. Evet bu herifler vahdet-i mutlakadan vazgeçtikleri için, hadsiz ve nihayetsiz bir kesret-i mutlakaya düşmüşler; yâni; bir tek İlâhı kabul etmedikleri için, nihayetsiz İlâhları kabul etmeye mecbur oluyorlar. Yâni; bir tek Zât-ı Akdesin hassası ve lâzım-ı zâtisi olan Ezeliyeti ve Hâlikıyeti, bozulmuş akıllarına sığıştıramadıklarından; o hadsiz, nihayetsiz câmid zerrelerin ezeliyetlerini, belki Uluhiyetlerini kabul etmeye mesleklerince mecbur oluyorlar... L.)
MADDİYUNLUK	Maddiyunların mesleği. Maddecilik. Hiçbir müsbet delile dayanmıyan ve sadece maddeye istinad eden ve ruhâniyatı ve mâneviyatı inkâr edenlerin bâtıl akideleri.(Maddiyunluk, mânevi tâundur ki, beşere müthiş sıtmayı tutturdu; gazab-ı İlâhiye çarptırdı. Telkin ve tenkid kabiliyeti tevessü' ettikçe o tâun da tevessü' eder. M.)(Her şeyi maddede arayanların akılları gözlerindedir, göz ise, mâneviyatta kördür. M.)
MADE	f. Dişi. Erkeğin zıddı.
MA'DELE(T)	(Ma'dilet) Adalet eylemek. Hak ile hükmeylemek. * Adalet yeri.
MA'DELE-İ ULYÂ	Büyük adalet yeri, yüksek adaletle herkesin muhakemesi görülen yer. Huzur-u İlâhiyedeki adâlet.
MA'DELETGÜSTER	f. İnsaflı, adaletli, vicdanlı ve doğru kimse.
MA'DELETKÂR	f. Âdil, adaletli.
MA'DELETPERVER	f. Doğru, insaflı, adaletli ve vicdanlı kimse.
MA'DEN	Maden. * Bir haslet veya hususiyetin kaynağı. * Herşeyin aslî mekânı, menbâ ve me'hazı olan yer. * Toprak, taş, kum gibi maddelerle karışık demir vesairelerin vaziyetlerine de maden denir.
MA'DENÎ	Madenden yapılmış. * Madenle alâkalı.
MA'DENİYAT	Madenî oluşlar. Madenler. Madenden çıkan şeyler. Maden ilmi.
MÂDER	f. Ana. Çocuğu doğuran. Ümm.
MÂDERANE	f. Annece. Anaya yakışır surette.
MÂDERENDER	f. Üvey ana.
MÂDERÎ	f. Analık. Annelik.
MÂDERZÂD	f. Anadan doğma. Anadan doğduğu gibi.
MADG	Çiğneme. Ağızda çiğneyiş.
MADGARE	Mukabil iki tarafın şiddetli hücumları ile meydanda gelen savaş.
MADHEK	Maskara. Gülünecek şey. Soytarı. Komik.
MADİH	(Medh. den) Öven, medheden.
MADİH	Keskin.
MA'DİL	Sapılacak yer. Ma'dul.
MA'DİN	(C: Meâdin) Hak Teâlâ'nın yerde halk ettiği. * İkamet ettikleri mevzi.
MADİYAN	f. Dişi at. Kısrak.
MADREB (MADRIB)	(C.: Madarib) Darb edilecek, vurulacak yer. * Kakma, çakma yeri.
MADREBE	Kılıncın ağzı.
MADRUB	Vurulmuş. Döğülmüş. Çarpılmış. Darbolunmuş. * Damgalanmış. * Mat: Darbedilen (çarpılan) sayı.
MADRUBEYN	Mat: Birbirine çarpılan iki sayıdan herbiri.
MADRUS	Örülerek yapılmış. Örülmüş şey.
MA'DUD	Hesabedilen. Sayılan. Addedilen. * Muayyen. Belli.
MA'DUDAT	Yumurta gibi sayı ile satılıp alınan şeyler.
MA'DUM	Mevcut olmayan. Yok olan. Yok.
MA'DUM-ÜL CİSİM	Cismi olmayan.
MA'DUMAT	Yok olanlar. Yokluklar.
MA'DUMAT-I HÂRİCİYYE	İlm-i İlâhide olup, maddi vücudu olmayan şeyler.
MA'DUMAT-I MÜMKİNE	Var olacağı ilm-i İlâhîde mâlum olup, henüz mevcud olmayan hâdisat.
MA'DUMİYET	Yokluk, ma'dumluk, yok olma.
MA-DUN	Aşağı. Alt. Alt derece.
MA-FAT	Kaybolan. Fevt olan. Elden çıkan şey. Kaybedilen.
MA-FEVK	Üstünü. Üstün olanı. * Bir şeyin üstü, üst tarafı. Baş.
MA-Fİ-HA	İçindekiler. O şeyin içinde olanlar.
MA-Fİ-L-BAB	Kapı içinde. Bir kitabın içindeki bölümde (babda) olan şey.
MA-Fİ-L BAL	Gönülde olan maksad ve meram. (Mâ-fi-z zamir de denilir.)
MA-Fİ-L YED	Fık: Bir terekenin taksimi yapılmadan varislerden biri veya birkaçı ölürse, bunların terekelerinden varislerine düşen kendi mikdarları.
MA-Fİ-Z ZAMİR	Kalbde ve gönülde olan.
MAFSAL	Tıb: Vücuddaki kemiklerin ekli olan oynak yerleri. Eklem.
MAFSAL-I MÜTEHARRİK	Tıb: Oynar eklem.
MAFTUR	(Fıtrat. dan) Yaradılışta olan. Fıtratta bulunan. * Yaradılmış.
MA'FUC	Dübürüne vurulmuş.
MA'FUN	Bozulmuş ve çürümüş şey. * Kokmuş et.
MA'FÜVV	Suçu afvedilmiş. Bağışlanmış. * İstisnâ edilmiş, müstesnâ kılınmış, ayrı tutulmuş.
MAGABBE	Akıbet, son, netice.
MAGABIT	İmrenilme. Gıpta edilme.
MAGABİN	(Magben. C.) Kasıklar, uyluk kemikleri.
MAGAFİR	(Miğfer. C.) Çelik başlıklar, miğferler.
MAGAFİR	Çirkin kokulu bir zamk.
MAGAK	f. Çukur.
MAGAKÇE	f. Küçük çukur. Çukurcuk.
MAGALE	şer, kötü.
MAGALIK	(Mağlak. C.) Kilitler, sürmeler.
MAGALIB	Üstün gelen, galebe eden.
MAGAMİZ	(Magmaz. C.) Karanlık yerler. Karanlık ve çukur yerler.
MAGAMİZ	Ayıplı, ayıplanmış.
MAGANİ	(Magni. C.) Evler, hâneler, menziller.
MAGANİM	(Magnem. C.) Ganimetler. Düşmandan ele geçirilen mallar.
MAGARAT	(Magare. C.) Mağaralar.
MAGARE	(C.: Magarât) Mağara.
MAGARİB	(Magrib. C.) Batılar, magribler, garplar. * Akşamlar.
MAGARİM	(Magrem. C.) Diyetler. * Ödenecek borçlar.
MAGARİS	(Magris. C.) Fidanlıklar, fidan bahçeleri.
MAGAS	(C: Emgâs) Kıymetli iyi deve.
MAGASİL	(Magsel ve Magsil. C.) Gusülhâneler, yıkanılacak yerler.
MAGAVİR	(Mugâvir. C.) Kıtal eden, harbeden, çarpışan.
MAGAZİ	Muharebeye âit hikâyeler. Gazâ hikâyeleri. * Savaşlar, muharebeler, gazalar.
MAGAZİN	Çeşitli mevzulardan bahseden resimli mecmua.
MAGBAT	(C.: Magabit) Gıpta edilecek ve imrenilecek yer.
MAGBEN	(C.: Magabin) Uyluk kemiği. Kasık.
MAGBUN	(Gabn. dan) Alışverişte aldanmış olan. * Şaşkın. Şaşırmış.
MAGBUNİYET	Şaşkınlık.
MAGBUT	(C.: Magabit) İmrenilmiş, gıpta edilmiş.
MAGD	Kurutan otu. * Yerüç otu.
MAGDUB	Hiddet ve gadaba uğramış. Doğru ve hak dini tanıyamamış ve rahmetten mahrum kalmış. Lütf-u İlâhîden mahrum olmuş. * Fık: Gasbolan mal.
MAGDUBEN	(Gadab. dan) Öfke ve hiddet ile. Gadap ile.
MAGDUBUN MİNH	Fık: Malı gasbolan kimse.
MAGDUR	(Mağdur) Gadre, haksızlığa uğramış ve gadir görmüş.
MAGDURE	Mağdur kadın. Haksızlığa uğramış ve gadir görmüş kadın veya kız.
MAGDURİYYET	Mağdurluk. Gadre uğramış kimsenin hali.
MAGFELE	Dudak altında biten kılların çevresi.
MAGFİRET	(Mağfiret) Cenab-ı Hakk'ın kullarının günahlarını örtmesi, affetmesi, rahmeti ile lütfu.
MAGFİRET-İ İLÂHİYE	Allah'ın mağfireti, affetmesi.
MAGFUR	(Mağfur) Rahmetlik olmuş. Günahlarının afvı için kendine dua edilmiş olan. Allah'ın, kendisini affı için dua edilen ölmüş kimse.
MAGİB	Kaybolma.
MAGİN	Mazaryon otu.
MAGİZ	İçinde ağaç bitmiş olan su birikintisi.
MAGL	Yürek ağrısı, kalp ağrısı.
MAGLAK	Kilitlenecek yer.
MAGLATA	Mugalata. Boş ve mânasız söz. Zihin yanıltmak için söylenen saçma sapan söz.
MAGLATA-İ ŞEYTANİYE	İnsanları aldatmak ve yoldan çıkarmak için söylenen karıştırıcı sözler. Şeytanın insan kalbine vesvese vermesi.
MAGLATA-İ VEHMİYYE	Vehmin, insanı yanıltmak için yanlışı doğru göstermesi.
MAGLE	Yılda iki kez doğuran koyun ve keçi.
MAGLUB	(Mağlub) Yenilmiş. Kendisine galib gelinmiş. Yenilen kimse.
MAGLUBANE	f. Mağlub olana yakışır surette. Yenilmiş bir kimseye uygun şekilde.
MAGLUBİYYET	Yenilme. Bir kuvvetlinin idaresi altında bulunuş.
MAGLUK	Kapalı. Kilitli.
MAGLUL	Susuz kalmış. Su sıkıntısında bulunan. * Eli bağlı. Zincirle bağlanmış kimse. * Hapsedilmiş olan.
MAGLUL-ÜL YED	Eli bağlı.
MAGMA	yun. Jeo: Yanardağlardan çıkan hamur kıvamındaki yoğun madde.
MAGMAG	Boğaz düdüğü. * Yemeği yağlı yapmak.
MAGMAGA	Karışmak, ihtilat.
MAGMAS	(C: Megâmıs) Çok fazla çukur olan yer.
MAGMUM	Gamlı. Kederli. Tasalı. Sıkıntılı. * Bulutlu. Kapalı.
MAGMUMÂNE	Kederlice. Gamlı olarak. * Mübhem olarak.
MAGMUMİYET	Kederli, gamlı olma. * Hava bulutlu ve kapalı olma.
MAGMUR	Şöhretsiz. Adı sanı silinmiş olan. * Harap. Yıkık.
MAGMURİYET	Mağmurluk, viranlık, haraplık. * Adı sanı kaybolmuş.
MAGMUZ	Kabâhatli, suçlu.
MAGN	(C: Megân) Menzil.
MAGNA	Durmak.
MAGNATIS	Mıknatıs.
MAGNEM	(C.: Maganim) Ganimet. Harpte düşmandan ele geçirilen mal.
MAGNETİK	yun. (Manyetik) Mıknatıs gibi çekici kuvveti olan.
MAGRE	(C: Migrât) Aşı dedikleri kırmızı balçık.
MAGREFE	Geniş yer.
MAGREM	Bir şeye çok düşkün, haris kimse. Tutkun. Aşık. * Borçlu. * Zarar, ziyan. * Cürüm, cinayet.
MAGRES	Fidan bahçesi. Fidanlık.
MAGRİB	(Mağrib) Batı taraf. Garb. Güneşin battığı cihet. Akşam vakti. Afrikanın şimâl tarafı. Türkiye'ye nisbetle garbda bulunan Fas, Tunus, Cezayir ve İspanya tarafı.
MAGRUK	Gark olmuş. Suda batmış olan.
MAGRUKÎN	(Mağruk. C.) Suda Boğulanlar.
MAGRUR	(Mağrur) Gururlu. Boş bir şeye güvenen. Fâni ve faydasız şeylere güvenip kendini aldatan. Mütekebbir. Kibirli kimse. Müteazzım.
MAGRURANE	f. Gururlanarak. Kendini beğenircesine. Kibirlenerek. Güvenilmesi boş olan şeye güvenip kendini aldatırcasına. (Sen ey mağrur nefsim! Üzüm ağacına benzersin, fahirlenme; salkımları o ağaç kendi takmamış, başkası onları ona takmış. S.)
MAGRUREN	Gururlanarak. Güvenerek, itimad ederek. * Aldanarak.
MAGRURİYET	Gururluluk, kibirlilik. * Bir şeye itimad edip, güvenip aldanma. * Kibirlenme, gurulanma, övünme, tefahhur, tekebbür.
MAGRUS(E)	(Gars. dan) Toprağa dikilmiş.
MAGRUZ	Taze. Bayatlamamış ve bozulmamış.
MAGS	Bağırsak ağrısı.
MAGSEL	(C.: Magasil) (Gasl. den) Gusülhâne. Ölü yıkanan yer.
MAGSUB(E)	(Gasb. dan) Zorla ve cebren alınmış. Gasbolunmuş.
MAGSUL	Gaslolmuş. Yıkanmış. Gusletmiş.
MAGŞİ	(Gaşy. den) Baygın. Gaşyolmuş. Kendinden geçmiş.
MAGŞİYANE	f. Bayılmış gibi, baygıncasına.
MAGŞİYY	Aklı gitmiş hayran kimse.
MAGŞİYYEN	Bayılmış olarak, baygın bir halde.
MAGŞİYYÜN ALEYH	Bayılmış, baygın.
MAGŞUŞ	Katışık. Karışık. Saf olmayan.
MAGŞUŞE	Gümüş ve bakır karışığı akçe.
MAGŞUŞİYYET	Halis ve saf olmayış. Karışıklık.
MAGT	Çekmek.
MAGTUS	Su, gaz veya hava gibi şeylerin içine batırılmış.
MAGTUŞ	Karanlık yer.
MAGUSE	Medet gelmek, yardım gelmek.
MAGV	Kedi miyavlaması.
MAGZ	Beyin. * Öz. İç. Lüb. İlik. * Dimağ.
MAGZA	Maksad, gaye, meram, istek, arzu. * (C.: Magazi) Harb hikâyeleri. Muharebe ve gazaya ait hikayeler. * Savaş, muharebe, gaza, harb.
MAGZAB	Gazap edecek yer.
MAGZEBE	Hiddetlenme, öfkelenme, kızma. * Hiddet ve gazabı icâb ettiren şey.
MAGZUB	(Bak: Magdub)
MAH	Mahveden. * Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bazı kitablarda geçen bir ismidir. Nübüvvet ve risaletinin nuru, küfür karanlıklarını mahvettiğinden bu isim verilmiştir.
MAH	(Meh) f. Senenin onikide birisi. Yirmisekiz, yirmidokuz, otuz veya otuzbir günlük zaman. * Gökteki ay. Kamer.
MAH-İ TÂBÂN	(Meh-i tâbân) Parlayan ay. Parlak ay.
MAHABİB	(Mahbub. C.) Sevilen ve muhabbet edilenler. Mahbublar.
MAHABİR	(Mahber. C.) Mürekkep hokkaları.
MAHABİS	(Mahbes. C.) Ceza evleri, zindanlar. Hapishaneler.
MAHABİS	(Mahbus. C.) Hapsedilmişler, mahbuslar. Bir yere kapatılmış olanlar.
MAHABİZ	(Mahbeze. C.) Ekmekçi fırınları.
MAHACİR	(Mahcer. C.) Göz çukurları.
MAHACCE	Geniş yol.
MAHADİM	(Mahdum. C.) Mahdumlar, oğullar.
MAHAFET	Korku. Korkmak.
MAHAFETULLAH	Allah korkusu.
MAHAFFE	Mahfe. Deve veya katır üzerine konan ve içinde iki kişi oturabilecek yeri olan kapalı mahmil.
MAHAFİL	(Mahfil. C.) Mahfiller. * Toplantı yerleri. Oturulup görüşülecek yerler. * Büyük câmilerde eskiden hükümdarlara veya müezzinlere ayrılmış ve etrafı parmaklıklarla çevrilmiş olan yerler.
MAHAFİR	(Mihfer. C.) Beller, kazmalar.
MAHAK	Her arabî ayın son üç gecesi.
MAHAKİM	Mahkemeler.
MAHAKİM-İ ADLİYE	Adliye mahkemeleri.
MAHAKİM-İ ASKERİYE	Askerî mahkemeler.
MAHAKİM-İ ŞER'İYE	şer'î mahkemeler. şeriat mahkemeleri.
MAHAKK	Mehenk. Ayar taşı.
MA-HALA	(Bir istisnâ edatıdır) Mâadâ mânasına gelir, kendinden sonraki kelimeyi nasb eder. $ (Allah'tan başka herşey fânidir) cümlesinde olduğu gibi.
MA-HALAKALLAH	Allah'ın (C.C.) yarattığı ve halkettiği her şey. * Kalabalık, izdiham.
MAHALE	Çare, tedbir. * Hile.
MAHALİB	(Mahleb. C.) Yırtıcı hayvanların tırnakları, çengelli pençeleri.
MAHALL	Yer. Mekân. Cây.
MAHALL-İ SADAKA	Sadaka olarak verilen mal veya parayı şer'an almağa ehil olan kimse.
MAHALL-İ TEVARÜD	Vâsıl olunan yer. * Birisine yetişilen mahal.
MAHÂLL	(Mahall. C.) Yerler. Mekânlar.
MAHALLE	(C.: Mahallât) Şehir ve kasabaların bölündüğü parçalardan herbiri.
MAHALLETAN	Çömlek ve değirmen.
MAHALLÎ	Bir yere mahsus. Yerli.
MAHAMİD	(Mahmedet. C.) İyi ve güzel huylar. İyi hasletler. * Şükürler, senâlar, medihler. Şükür edilmeğe değer davranışlar.
MAHAMİL	Deve üzerine konan oturulacak sepetler. Mahmiller. * Kılınç bağ askıları. * İhtimâller.
MAHANE	f. Aylık maaş.
MAHARET	(Bak: Mehâret)
MAHARİB	(Mihrâb. C.) Mihrâblar.
MAHARİC	Çıkacak yerler. Huruc edecek yerler.
MAHARİC-İ HURUF	Gr: Ağızda harflerin çıktığı yerler.
MAHARİM	(Mahrem. C.) Mahrem olanlar. Haram olan şeyler.
MAHARİT	(Mahrut. C.) Mahruti şekilller. Koniler.
MAHAS	Udul etmek, dönmek.
MÂHASAL	Hâsıl olan, meydana gelen. * Netice, sonuç.
MÂHASAL-I ÖMR	Evlât. Çocuk. * Hayat boyunca çalışılarak vücuda getirilen eser veya elde edilen şey.
MAHASİN	(Mehâsin) İyilikler. İyi ahlâklar. * İnsanın vücudunda hüsün ve cemal yerleri. * Güzel tavırlar. * İnsanın yüzüne güzellik veren bıyık ve sakal.(İşte şu kâinat hadsiz mehasin-i maddiyesiyle bir ma'nevî ve ilmî mehasinin tereşşuhâtıdır. Ve o ilmî ve ma'nevî mehasin ve kemalât, elbette hadsiz bir sermedî hüsn ü cemalin ve kemalin cilveleridir. S.)
MAHASİN-İ AHLÂK	Ahlâk ve huy güzelliği.
MAHAŞŞE	Kıç, dübür, makad.
MAHATİM	(Mahtum. C.) Bağlanmış ve kilitlenmiş şeyler. * Mühürlenmiş şeyler.
MAHATT	Konak, menzil. Yolculuk esnâsında inilip durulacak yer.
MAHATTA	İstasyon.
MAHAVİF	(Mahuf. C.) Tehlikeli ve korkulu yerler.
MAHAVİR	(Mihver. C.) Mihverler, eksenler.
MAHAYİL	Alâmet, işaret. * (Mahile. C.) Hayâl eserleri.
MAHAZ	Su akacak yer. * Tıb: Doğum ağrısı. Doğum esnalarında gelen sancı.
MÂHÂZÂ	Bu nedir? * Bu değil.
MÂHÂZÂ KELÂM-ÜL-BEŞER	Bu, insan sözü, beşer kelâmı değildir.
MÂHAZAR	Daha evvelden hazır olan. Hazır olarak ne varsa.
MAHAZIR	(Mahzar. C.) Mahzarlar, mürâcaatlar. Umumi istidatlar.
MAHAZİ	Rezalet ve kepazelik sebebi olan kötü huylar.
MAHAZİL	(Mahzul. C.) Rezil ve kepaze olmuş kimseler.
MAHAZİN	(Mahzen. C.) Mahzenler, sığınaklar, bodrumlar.
MAHAZİR	(Mahzur. C.) Korkulacak ve sakınılacak şeyler. Maniler, engeller.
MAHAZZ	Kat'edecek, kesecek yer.
MAHBA	(C: Mehâbi) Elbise saklayacak mevzi. Kiler.
MAHBEL	Hayvanın gebelik zamanı.
MAH BE MAH	Aydan aya.
MAHBER	(Mahbere) Mürekkep hokkası. Divit.
MAHBES	Hapishane. Hapsedilen yer. Cezaevi.
MAHBEZ	(C.: Mahâbiz) Ekmekçi dükkânı. Ekmekçi fırını.
MAHBUB	Muhabbet edilen. Sevilen.
MAHBUB-U HÜDÂ	Allah'ın sevgilisi. Hz. Muhammed Mustafa (A.S.M.)
MAHBUB-U LİGAYRİHÎ	Faydalarından veya başkası sebebi ile sevilen. Dolayısı ile sevilen.
MAHBUBAT	Sevilenler. Sevgililer.
MAHBUBE	(Hubb. dan) Sevilmiş veya sevilen kadın. Muhabbet edilen kadın veya kız. * Vaktiyle çok kıymetli ve pahalı olan lâle cinsinden bir çiçek.
MAHBUBETÜN Lİ-ZÂTİHÂ	Zâtı için sevilen. Kendi zâtında sevgili olan.
MAHBUBİYYET	Sevilen olmak. Mahbub olmaklık. Sevilecek hâlde bulunuş. (Cenab-ı Hakk'ın kullarını her çeşit nimetler ile besleyip yetiştirmesi ve ihtiyaçlarına cevap vermesi; onları sevdiğini ve mahbubiyyetini gösteriyor.)
MAHBUK	Katı, şiddetli, şedid.
MAHBUN	Kıtlık için saklanan şey. * Edb: İkinci harfi düşürülmüş vezin.
MAHBUS	Hapsedilmiş olan.
MAHBUSHANE	f. Cezaevi, hapishâne, zindan.
MAHBUSÎN	(Mahbus. C.) Hapsolunmuş kimseler. Bir yere kapatılmış olanlar.
MAHBUSİYET	Hapislik, mahbusluk. Hapis kalınan müddet.
MAHC	Soymak. * Yontmak.
MAHC	Cima etmek. * Kovayı azıcık çekip yine dolsun diye suya vurmak.
MAHCAH	Lâyık olacak mevzi.
MAHCER	Ev, hane. Hususi yer. * Göz çukuru.
MAHCİR	(C: Mehâcir) Göz çukuru. * Gözün çevre yanı. Yüzde perde varken gözden ve etrafından görünen yerler. * Bahçe.
MAHCUB	Utanan. Utangaç. * Perdeli, örtülü. Kapalı. * A'ma. * Yaşmak veya perde ile mestur olan.
MAHCUBÂNE	f. Utanarak, utanmış bir hâlde. Sıkılganlıkla.
MAHCUBE	Namuslu ve utangaç kadın veya kız. Sıkılgan kadın. * Kapı ardına konulan ağaç.
MAHCUBİYET	Utangaçlık, sıkılganlık, mahcubluk.
MAHCUC	Kasdolunmuş olan. * Çok gidilip gelinen. * Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan. * Mekke-i Mükerreme'nin bir adı. * Kendi yerine hacca gidilmiş olan.
MAHCUCUN ANH	(Bak: İhcac)
MAHCUR	(Hacr. den) Huk: Hacir altına alınmış, malını kullanmaktan men' edilmiş, hacredilmiş.
MAHCUZ	(Hacz. den) Huk: Hacz edilmiş. Mahkeme kararıyla rehin altına alınmış.
MAHÇE	f. Minare, kubbe, sancak gibi şeylerin başına konulan hilâl.
MAHÇEHRE	f. Ay yüzlü. (Aslı: Mâhçihre'dir.)
MAHDEM	Baldırın köstek takacak yeri.
MAHDU'	Hileye aldanmış olan. Kandırılmış kimse. * Boyun damarı kesilmiş kişi.
MAHDUD	Sınırlanmış, çevrilmiş. Az sayılı. Hududlanmış.
MAHDUDİYET	Sınırlılık. Darlık.
MAHDUD	Dikeni kesilmiş ağaç.
MAHDUD	Tesviye edilmiş. Silinmiş, düzgün. * Meyvesi çok olup da dalları eğilmiş.
MAHDUM	Oğul. Evlâd. * Kendisine hizmet olunan. Efendi.
MAHDUMİYET	Mahdumluk, oğulluk, evlâtlık. * Efendilik.
MAHDURE	Örtülü ve kapalı kadın veya kız.
MAHDUŞ	Vesveselendirilmiş, kuşkulandırılmış. * Tırmalanmış.
MAHE	f. Matkap, burgu.
MA'HED	(C.: Maâhid) Sözleşilen ve antlaşma yapılan yer. Buluşma yeri.
MAHFAS	Yuva.
MAHFAZA	(Hıfz. dan) Küçük kutu, kap. Zarf.
MAHFED	(C: Mehâfid) İkamet yeri. Oturulan yer. * Bir renk cinsi.
MAHFEL	(C: Mehâfil) Dernek yeri.
MAHFÎ	Gizli, saklı.
MAHFİL	(C.: Mahâfil) Toplanılacak yer. Toplantı ve görüşme yeri. * Büyük câmilerde eskiden pâdişahlara veya müezzinlere ayrılmış olan etrâfı parmaklıklarla çevrilmiş yüksekçe yer.
MAHFİYYEN	Gizlice. Gizli ve saklı olarak.
MAHFUF	Zarar gelmesin diye etrafı çevrili, kuşatılmış.
MAHFUK	Hafakanlı, ikide bir yüreği oynıyan.
MAHFUR	Kazılmış toprak. Hafriyat olunmuş.
MAHFUZ	Alçalmış veya alçatılmış.
MAHFUZ	(Hıfz. dan) Hıfzolunmuş, saklanılmış. * Ezberlenmiş. Hafızaya alınmış. * Korunup gözetilmiş. * Gizlenmiş, saklanmış.
MAHFUZAT	(Mahfuz. C.) Mahfuz olunmuş, gizlenilmiş şeyler. * Hıfzedilip ezberlenmiş şeyler.
MAHFUZEN	Polis veya jandarma gibi resmi bir muhafaza altında olarak.
MAHFUZ LİMAN	Bütün rüzgarlara kapalı olan ve her türlü hâllerde emniyet ile barınmağa müsâit bulunan limanlar.
MAHH	Yumurtanın akı.
MAHICİYY	Palan vurdukları at.
MAHIK	(Mahk. dan) Yok eden. Silen. Ortadan kaldıran.
MAHIZ	(C: Muhaz) Ağrısı tutmuş hâmile kadın.
MAHİ	f. Balık. Semek.
MAHİ	(Mahv. den) Yok eden, mahveden, perişan eden.
MAHİ-İ EMRAZ	Hastalıkları yok eden.
MAHİC	Sâfi, saf, katıksız.
MAHİDAN	f. Balık havuzu.
MAHİFÜRUŞ	f. Balık satan. Balıkçı.
MAHİGİR	f. Balık tutan. Balık yakalayan. Balık avlayan.
MAHİHAR	f. Balık yiyen. Balık avlayan, balıkçıl.
MAHİLE	(C.: Mahâyil) Düşünmeğe sebebiyet veren işaret, alâmet.
MAHİN	(C.: Mihne-Mihan) Hizmetkâr.
MAHİR	Becerikli, hünerli, san'atkâr.
MAHİRANE	f. Ustaca, ustalıkla, maharetle.
MAHÎS	Kaçacak yer. Kaçamak. * Kurtulmak.
MAHİYAN	(Mâh. C.) Aylar. * (Mâhî. C.) Balıklar, semekler.
MAHİYANE	f. Ay hesabıyla verilen ücret. Aylık.
MAHİYAT	Mahiyetler. Esaslar. Hakikatlar. İç yüzleri.
MA-HİYE	O şey ki.
MAHİYET	Bir şeyin içyüzü, aslı, esası. Bir şeyin neden ibâret olduğu, künhü, esası, hakikatı. (Mâhiyet, hakikatten daha umumidir. Hakikat, mevcudatta, mahiyet ise, hem mevcudat hem ma'dumatta müstameldir.) (L.N.)(İnsanın kıymetini tayin eden, mahiyetidir. Mahiyetin değeri ise, himmeti nisbetindedir. Himmet ise, hedef ittihaz ettiği maksadın derece-i ehemmiyetine bakar. İ.İ.)
MAHİYET-İ CÂMİA	Çok vasıfları içinde toplayan mahiyet. (Bak: Himmet)
MAHİYYE	Aylık.
MAHÎZ	Hayız hali zamanı. (Bak: Hayız)
MAHÎZA	(C: Mehâyız) Hayız bezi.
MAHK	Gidermek. * İptal etmek, saymamak. * Eksik, noksan.
MAHK	İnat etmek. * Birbirini tutup çekmek.
MAHKEDE	İkamet mevzii, oturulan yer.
MAHKEME	(Hüküm. den) Dâvaların görülüp hükme, karara bağlandığı yer. İcra-yı adalet için çalışan resmî daire.
MAHKEME-İ EVKAF	İkinci meşrutiyetin ilânından sonra evkaf müfettişliği dairesine verilen ad.
MAHKEME-İ KÜBRA	Öldükten sonra, âhiretteki ve Allah (C.C.) huzurundaki mahkeme. Bütün insanların muhakemesinin huzur-u İlâhiyede yapılacağı yer.
MAHKEME-İ NİZAMİYE	Adliye mahkemeleri. Temyiz mahkemeleri ile hukuk ve ceza mahkemeleri.
MAHKEME-İ ŞER'İYYE	şeriat mahkemesi. şeriat hükümlerine göre dâvalara bakan mahkeme.
MAHKEME-İ TEMYİZ	Adliye mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son inceleme ve tahkik mercii olan yüksek mahkeme.
MAHKEME-İ UZMA	Büyük mahkeme. Mahkeme-i Kübra.
MAHKÎ	Hikâye olunmuş. Anlatılmış. Rivayet olunmuş olan.
MAHKİYYUN ANH	Kendisinden bahsedilen, kendisinden anlatılan.
MAHKUD	Hased edilen, hased olunan.
MAHKUK	Hakkedilmiş. Sert bir şey üzerine sert kalemle kazılarak yazılmış.
MAHKÛM	Aleyhinde hüküm verilmiş olan. Dâvayı kaybedip cezalanan. * Birisinin hükmü altında bulunan. * Zorunda ve mecburiyetinde olma. Katlanma.
MAHKÛMUN-ALEYH	Kendi aleyhinde hüküm verilmiş olan.
MAHKÛMUN-BİH	Kendisi hakkında hüküm verilmiş olan.
MAHKÛMUN-LEH	Dâvayı kazanmış olan. Lehine hükmolunan.
MAHKUN	Suçsuz, masum.
MAHKUN-UD-DEM	Fık: Katli lâzım olmayan kimse.
MAHKUR	(Bak: Muhakkar)
MAHL	Kıtlık, kaht.
MAHLAS	Nâm. Lâkab. Bazı muharrirlerde olduğu gibi, isme ilâve edilen başka bir isim. * Halâs olacak, kurtulacak yer.
MAHLASNAME	şiir söylemeye yeni başlayan bir şâire, usta şâir tarafından mahlas verildiğine dair yazılan manzume.
MAHLEB	Bal. * Süt sağacak kap. * Bir cins ot.
MAHLEB	(C: Mahâlib) Kedi, arslan gibi hayvanların pençesi.
MAHLECE	(C: Mehâlic) Hallaçların yün ve pamuk attıkları yer.
MAHLEFE	Söğütlük.
MAHLU	Hal' edilmiş. Tahtından indirilmiş padişah. * Reddedilmiş olan.
MAHLUB	Sağılmış hayvan.
MAHLUC	(Pamuk gibi) Atılmış, hallaçlanmış.
MAHLUCE	Rey ve fikri doğru olmak.
MAHLUF	Yemin etme, and içme, kasem etme.
MAHLUF-ÜN ALEYH	Hakkında yemin edilen husus.
MAHLUK	Traş olmuş.
MAHLUK	Yaratılmış. Yoktan var edilmiş olan.
MAHLUKA	Başkasının olup da benimsenen manzum parça.
MAHLUKAT	(Mahluk. C.) Yaratılmışlar. Mahluklar. Allah'ın yarattığı şeyler.(Şu mahlukat, İzn-i İlâhi ile, zaman nehrinde mütemadiyen akıyor. Alem-i gaybdan gönderiliyor, âlem-i şehadette vücud-u zâhiri giydiriliyor. Sonra âlem-i gayba muntazaman yağıyor. İniyor. M.)
MAHLUL	Çözülmüş, dağılmış. Hallolmuş, erimiş. * Murisi ölen sahipsiz mal. Mirasçısı bulunmayıp hükümete kalan miras.
MAHLUL-U MUFASSAL	Tapu usulüne ait bir tâbir olup, köyler ve mezarlar tımarıydı. Berat ile verilirdi.
MAHLUL-U SIRF	Fık: Hakk-ı intikal ve hakk-ı tapu sahibi bırakmaksızın mutasarrıfının vefatiyle mahlul kalan arazi.
MAHLUL	Delinmiş. * Öbür tarafına işlenmiş olan şey.
MAHLULAT	Mirasçısı olmadığı için evkâfa veya hükümete kalan miraslar.
MAHLULİYET	Mahlul olma hali, mahlulluk.
MAHLUT	(Halt. dan) Karıştırılmış. Katılmış. Karışık.
MAHLUTA	Bulgurla karışık mercimek çorbası.
MAHMASA	Azlık. * Açlıktan zayıf düşme.
MAHMEL	Üzerine yük konulan şey.
MAHMİ	Korunan, himaye gören. Hıfzolan.
MAHMİDET	(C.: Mahâmid) Övme, senâ etme, medhetme.
MAHMİDETSÂZ	f. Senâ ve medheden.
MAHMİL	Harameyne hacı kafilesi ile birlikte gönderilen hediyeler. * Deve üzerine konulan sepet. Mahfe. Sürre. * Bir ibareye hamledilen mâna ihtimâllerinden her birisi.
MAHMİL-İ ŞERİF	Mekke ve Medine'ye, sürre namiyle gönderilen hediye ve paraların yüklendiği vasıta.
MAHMİYE	(Himâye. den) Bir şeyi koruma, muhafaza ve himâye etme. * (Muhâfazalı) büyük şehir.
MAHMUD	Medh olmaya müstehak, medhe lâyık. Öğülmüş, medh ü senâ olunmuş. * Peygamberimizin isimlerindendir. * Tar: Ebrehe'nin Kâbeyi yıkmak için getirdiği filin adı.
MAHMUD-U BİL-ITLAK	Her cihetle ve bütün hallerde medhe ve hamde elyak olan Cenab-ı Hak.(Hiç mümkün müdür ki: Bir baharı halk edemiyen ve bütün meyveleri icad edemiyen ve yeryüzünde sikkeleri bir olan bütün elmaları inşa edemeyen; onların bir misal-i musaggarı olan bir elmayı halk edip o elmayı ni'met olarak birisine yedirsin, şükrünü kazansın, Mahmud-u Bilıtlak'a hamd noktasında iştirak etsin. Hâşâ! M.)
MAHMUD-ÜL HİSÂL	İyi ahlâk sahibi.
MAHMUD-ÜŞ ŞİYEM	Medhedilecek huylara sâhib olan. Beğenilen ve takdir edilen hasletler kendinde bulunan.
MAHMUDİYE	Sultan 2. Mahmud adına yapılan ve kalyon büyüklüğünde olan eski bir harp gemisi. * Sultan 1. Mahmud zamanında basılan 23 ayar altın. * Sultan 2. Mahmud zamanında basılan ve yirmibeş gümüş kuruş değerinde olan ince altın sikke.
MAHMUL	Yüklenilmiş. Hamlolunmuş. Bir şey arkasına yüklenmiş olan. Üzerine alınmış. * Gr: Bir cümlede fâile yükletilen işi, oluşu veya hâli gösteren fiil. * Man: Müsned, haber. "İnsan nâtık" cümlesinde "İnsan" mevzu, "nâtık" mahmuldur.
MAHMULE	Yük. Hamule.
MAHMULEN	Mahmul olarak, yüklü olarak.
MAHMUM	Hummaya, sıtmaya tutulmuş. Sıtmalı olan. Ateşli olan. Mecnun. Saçma sapan konuşan.
MAHMUMANE	f. Sayıklarcasına, sayıklıyarak. * Ateşler içinde, ateşli olarak.
MAHMUR	(Hamr. dan) Sarhoşluğun verdiği sersemlik. * Uyku basmış ağırlaşmış göz. Baygın göz.
MAHMURANE	f. Baygın bir şekilde. Mahmurcasına.
MAHMUZ	Oksitlenmiş, hamızlanmış.
MAHMUZ	(Mihmaz. dan) Binilen hayvanın sür'atini arttırmak maksadıyla dürtme için potin yahut çizmenin ökçesine takılan demirden yapılmış âlet. * Kovanların çerçevelerine peteği tesbit etmek için kullanılan mâden tekerlekçik. * Bir yapıyı veya duvarı, dıştan beslemek için kullanılan destek, payanda. * Bir köprünün ayaklarının uç kısmında çıkıntı yapan taş kütlesi. * Düşman gemisinin bordasına girmek ve onu batırmak için bazı eski harp gemilerinin ön tarafında bulunan, ileriye doğru uzanmış takviyeli kısım.
MAHN	Kuyudan su çıkarmak. * İmtihan etmek. * Bahşiş vermek. * Vurmak.
MAHN	Cima etmek. * Ağlamak. * Kuyudan su çekmek. * Uzun boylu adam.
MAHNAK	Boğazın boğacak yeri.
MAHNİYE	(C: Mehâni) Derenin dar ve kısık yeri.
MAHNUK	Boğulmuş. Boğazı sıkılmış. Boğuk.
MAHNUKAN	Boğazı sıkılarak, boğulmuş olarak.
MAHNUN	Sar'alı. Cin taifesi dokunmuş hasta. Mecnun.
MAHPARE	f. Pek güzel kimse. * Ay parçası.
MAHPERVER	f. Mehtaplı.
MAHPEYKER	(Bak: Mehpeyker)
MAHR (MUHUR)	(C: Mevâhır) Yarmak. * Yükseltmek. * Rüzgârın çıkardığı gürültü.
MAHRA	Değerli ve itibarlı insan. * Uygun, münâsib ve elverişli şey.
MAHRAB	(C: Mehârib) Cenk edecek, dövüşülecek yer.
MAHREC	Çıkacak yer. * Ses ve harflerin ağızdan çıktıkları yer. * Mat: Bayağı kesirde çizginin altındaki sayı. (Payda) * Hususi bir meslek için adam yetiştirmeğe mahsus mekteb ve dâire. (Meselâ: Mekteb-i fünun-u harbiye zâbit mahrecidir.) * Tarik-i ilmiyede büyük bir pâyeye vesile-i irtika addolunan bir rütbe. * Mevleviyet. * Dahilde çıkarılan mahsulât ve emtianın sarfı için hariç memlekette bulunan mahal.
MAHREF	Bostan. Hurmalık. * Yemiş sepeti.
MAHREFE	Yol.
MAHREK	(Mahrak) Yakılacak yer. Bir şeyin yandığı yer.
MAHREK	Koz: Bir gezegenin bir devrede üzerinden gittiği farzedilen dâirevi hat, hareket yeri. Mermi yolu.
MAHREK-İ SENEVÎ	Bir seyyarenin, bağlı olduğu kürenin etrafında dönmesiyle hâsıl olan farazî daire.
MAHREM	Gizli. * Dince ve şer'an müsaade olunmayan. * Birisinin hususi hâllerine ait gizli sır. * Nikâh düşmeyen, evlenilmesi haram olan yakın akraba. (Baba, dede, anne, nine, erkek ve kızkardeş, amca, dayı, hala ve teyzeler arasında bir neseb yakınlığı, bir ebedî mahremiyet vardır. Bunlar arasında nikâh asla caiz değildir.) * Çok samimi ve içli-dışlı olan kimse.
MAHREM-İ ESRAR	Gizli sırlara vakıf olan çok yakın kimse. Gizli sır söyleyen kimse.
MAHREM	İki dağ arasındaki yol.
MAHREMAN	(Mahrem. C.) Sırlar. Gizli şeyler. Esrar. * Sırdaşlar.
MAHREMANE	f. Gizli ve saklı olarak. Mahrem bir tarzda.
MAHREMİYYET	Gizlilik. Mahrem olma hali.
MAHRU	(C.: Mâhruyân) f. Ay yüzlü. Yüzü ay gibi parlak olan. Güzel.
MAHRUB	Mahrum edilmiş. Elinden varı yoğu alınmış. Bomboş bırakılmış.
MAHRUB	Harabedilmiş, dağıtılmış.
MAHRUF	Toplanılmış devşirilmiş meyve.
MAHRUK	Yanan. Yanmış.
MAHRUK-UL FUAD	Yüreği yanık.
MAHRUKAT	Yakılacak madde. Yanan şeyler.
MAHRUKAT-I MÂYİA	Akaryakıt.
MAHRUM	Maddi veya manevi nimetlerden uzak kalmak. * Malı bereket bulmaz olan bedbaht. Felâhtan nasibsiz olan. * İffetinden dolayı zengin zannedildiğinden sadakadan mahrum olan.
MAHRUMANE	Mahrumcasına. Bahtsız ve nasipsizcesine.
MAHRUMİYYET	Elde edemeyiş. Yokluk. Mahrumluk. İstediğini elde edememe.
MAHRUR	Hararetli. Ateşli. İçi hararetli olan.
MAHRURÂNE	f. Ateşli ateşli. Hararetli bir surette.
MAHRUS	Himâye edilen. Korunan. Gözetilen.
MAHRUS	Hırsla istenilmiş.
MAHRUSA	Büyük şehir.
MAHRUT	Geo: Tabanı daire olup, yan kenarları bir noktada birleşen geometrik şekil, koni.
MAHRUTÎ	Mahrut şeklinde olan. Altı daire ve üstü sivrilerek bir noktada birleşen, huni şeklinde olan. Konik.
MAHRUTİYYET	Mahrutilik, konik olma hâli.
MAHRUT	Kasnı denilen zamkın ağacı.
MAHRUYAN	f. Güzeller, ay yüzlüler. * Mc: Veliler. Allah'a itaatten ayrılmayan manevî güzellik sâhibi kimseler.
MAHRUZ	Kepâze, rezil, rüsvay, aşağılık, âdi. İtibarsız.
MAHS	Hayaları çıkarılmış. İğdiş edilmiş.
MAHS	Hâlis olmak, saf ve katışıksız olmak.
MAHSAD	Ekini biçilmiş yer.
MAHSEBE	şüphe etme, şüphelenme, sanma.
MAHSER	Huy, tabiat.
MAHSUB	Sayılmış. Hesaplanmış. Hesabına kaydedilmiş. * Bir zata mensub kabul edilen.
MAHSUBÂT	(Mahsub. C.) Hesab edilmiş olanlar. Hesaba dahil edilmişler.
MAHSUBEN	Hesaplanarak. Hesaplı olarak. Hesabına kaydedilerek.
MAHSUBİYET	Mahsubluk, mensubluk.
MAHSUB	Kızamık çıkarmış kişi.
MAHSUD	Kendine hased edilen. Kıskanılan kimse.
MAHSUD	Biçilmiş ekin. * Ekini biçilmiş tarla.
MAHSUF	Husufa uğramış. Gölgelenmiş. Perdelenmiş.
MAHSUL	Husul bulan. Hâsıl olan. * Elde edilen şeyler. * Toprak ve hayvanlardan elde edilen şey.
MAHSULÂT	(Mahsul. C.) Mahsuller. Hâsılat. Tarladan, bahçeden veya hayvanlardan elde edilen gıda maddeleri.
MAHSULÂT-I ARZİYE	Toprak mahsulleri.
MAHSULÂT-I SINÂİYE	Endüstri mahsulleri.
MAHSULDAR	f. Verimli, bereketli. Mahsul veren.
MAHSUN	İstihkâmlı. Kuvvetlendirilmiş. Sarp, sağlam ve metin kılınmış.
MAHSUR	Fersiz göz. Yorulmuş, uzun uzadıya bakmaktan donuklaşmış ve göremez olmuş göz.
MAHSUR	Etrafı çevrilmiş. Muhasara altına alınmış. Hasrolunmuş. Hududlanmış. Kuşatılmış.
MAHSUS	Duyulmuş. Hissedilmiş. Derk olunmuş. Duyulan. * Aşikâr, belli, zâhir, meydanda.
MAHSUS	Ayrılmış, tâyin edilmiş. * Herkese âit olmayıp bazılara âit olmuş olan. Yalnız birine âid olan. Hususileşmiş. Müstakil. * Bile bile, istiyerek. * Yalandan, şakadan, lâtife olarak.
MAHSUSA	Mahsus, hususi.
MAHSUSAT	Gözle görülen, hisle anlaşılan şeyler. (Ma'kulât'ın zıddı)
MAHSUSEN	Ayrıca, bile bile, mahsus olarak.
MAHSUSİYET	Mahsusluk. Hususi olma hâli.
MAHŞ	Yakmak.
MAHŞER	Toplanma yeri. Kıyametten sonra insanların tekrar dirilip toplanmaları ve toplandıkları yer. Haşir meydanı. * Çok kalabalık.
MAHŞER-İ ACÂİB	Herkesi hayrete sevkeden toplanma. Veya toplanma yeri. * Hayret edilecek harika şeylerin bulunduğu yer.
MAHŞUB	Kesilmeye elverişli olmadan kesilen ağaç.
MAHŞUD	Toplanmış. Yığılmış.
MAHŞUR	Toplanmış.
MAHŞUŞ	Kuru ot.
MAHŞUŞ	(Haşşe. den) İçine girilmiş. * Buğzedilmiş. * Gizlice bir şey verilmiş. * Karalanmış.
MAHŞÜV	Fazla. * İçi doldurulmuş.
MAHT	şiddetli.
MAHT	Çıkarmak. * Çekmek.
MAHTAB	(Bak: Mehtâb)
MAHTAB	(C: Mehâtıb) Odun yığacak yer, odunluk.
MAHTAM	(C: Mehâtım) Burun.
MAHTELEF-EL MELEVAN	Gece ve gündüzün ihtilâfı ve değişmesi müddetince.
MAHTİD	Kişinin durduğu mekân.
MAHTUBE	Evlenmek için istenilen kadın.
MAHTUM	Mühürlenmiş. Damgalanmış. * Kilitlenmiş. * Bağlanmış.
MAHTUMANE	f. Bir kitabı hatmettikten sonra verilen ziyafet.
MAHTUN	Sünnet olunmuş. Hitan edilmiş.
MAHTUR	(Hatar. dan) Hatara, tehlikeye yakın. * Düşünme. Fikir ve endişe.
MAHTUT	(Mahtute) Çizilmiş. Çizgilenmiş. Yazılmış.
MA'HUD(E)	Vaad edilen. Söz verilen. Belli olan. * Mezkur, sözü geçen. * Mc: Fena bilinen kadın.
MAHUDANE	Bir ot adı.
MA'HUDİYYET	(Ahd. den) Söz verilmiş olma. Ahdedilmiş bulunma. Belli olma.
MAHUF	Korkulu. Tehlikeli.
MAHULE	Kocası ölmüş kadın.
MAHUR	f. Kumarhâne. Meyhâne.
MAHUZA	Temiz. İtibarlı, şerefli, asil. * Saf, hâlis, katıksız.
MAHV	Harab olma. Yıkılma. Ortadan kalkma. Çökme. Bozulma. * Tas: Beşeri noksanlıklardan kurtuluş hâli.
MAHV VE SEKİR	Fenafillâh makamında kendi varlığını hiç görmek ve bu mânevi hâlin zevk ve te'sirinden ruhi bir coşkunlukla kendinden geçme hâli.
MAHVA	Secdede karnını uyluklarından çekip ayıran kimse.
MAHVAR	f. Ay gibi.
MAHVARE	f. Aylık maaş.
MAHVE	Kuzey rüzgârı.
MAHVEŞ	f. Ay gibi.
MAHVİYYET	Alçak gönüllülük. Tevâzu. Kendi kusurunu bilip kendine haddinden fazla kıymet vermemek. Tevâzu içinde olmak.
MAHY	Gidermek.
MAHYA	Hayat. Canlılık.
MAHYA	Ramazanlarda, kandillerde veya bayramlarda çifte minâreli olan camilerde iki minare arasına gerilen ipe asılmak suretiyle ışıklarla yazılan yazı veya yapılan resim. * Dam çatısında iki eğik sathın birleştiği çizgi ve buradaki aralığı kapatmak için kullanılan uzunca, oluk biçiminde kiremit.
MAHYANE	f. Aylık. Aydan aya verilen maaş.
MAHYERE	Muhayyerlik, beğenip seçmede serbestlik.
MAHZ	Safi ve hâlis. Katıksız. Sırf. Hâs. Hulus ile muhabbet. * Tâ kendisi. * Sadece. * Su katılmamış hâlis süt.
MAHZ-I EDEB	Edebin ta kendisi. Sırf terbiye ve edeb.
MAHZ-I HİKEM	Akıllılığın ve filozofluğun ta kendisi. Hikmetlerin ta kendisi.
MAHZ-I KERAMET	Tam bir keramet gibi. Kerametin ta kendisi.
MAHZ	Yoğurdu çalkalayıp yağını almak.
MAHZ	Nikâh.
MAHZA	Ancak. Yalnız. Tek. * Sâde. Hâlis. Katıksız. Tam.
MAHZAN	Ancak. Yalnız. Sadece. Tek.
MAHZANE	Güvercinlik.
MAHZAR	(Huzur. dan) Hazır olma. Gösteriş, görünüş. * Huzur yeri. Büyük bir insanın önü. * Birçok kimse tarafından imzalı dilekçe. * Mahkeme sicili.
MAHZEM	(C.: Mehazim) Atın kolan yeri.
MAHZEN	Hazine ve define gibi şeyleri koyacak yer. * Erzak yeri. * Bodrum. Yeraltı.
MAHZEN	Yalnız, ancak, tek.
MAHZÎ	Kepâzelik ve rüsvaylığa sebep olan huy. Rezil olmağa sebebiyet veren kötü huy.
MAHZU'	Boyun eğmiş.
MAHZUB	Boyanmış.
MAHZUD	(Mahdud) Silinmiş, tesviye edilmiş. * Düzgün. * Meyvesinin çokluğundan dalları basıp bükülmüş.
MAHZUF	Silinmiş. * Yerinden düşürülmüş. Kaldırılmış. Hazfolunmuş. * Edb: Noktasız harflerle yazılmış olan. (Bak: Mücerred)
MAHZUL	Hakir. Kıymetsiz. Perişan. Hor. Rüsvay.
MAHZULEN	Hakir, kepaze, rezil ve rüsvay olarak.
MAHZUM	Burnunun halkasıyla tutulan sığır ve deve. * Her delinmiş nesne.
MAHZUN	Hazinede saklanan şey.
MAHZUN	Tasalı. Kederli. Hüzünlü. Gamlı.
MAHZUNANE	f. Kederlice, düşünceli, üzgünce.
MAHZUNİYET	Mahzunluk. Kederli ve kaygılı oluş. Üzüntülü olma.
MAHZUR	Hazer edilecek şey. Özür. Korkulacak şey. Müsaade olmayan. Mâni. Çekinilecek şey.
MAHZUR	(Hazr. dan) Haram. Memnu şey. Yasak olan şey.
MAHZURAT	Yasaklar. Mâniler. Haram şeyler.
MAHZURAT	Hazer edilip korunulacak şeyler. Yasak olanlar. Engeller.
MAHZURE	Çekinme, sakınma, içtinâb etme. * Cidâl, muharebe.
MAHZURE	(C.: Mahzurât) Şer'an yasaklanmış olan şey. Men ve haram edilmiş şey.
MAHZUZ	Memnun. Hoşnud. Zevkli. Hoşlanmış. Hazzetmiş.
MAHZUZÂT	Hoşa giden şeyler. Hazlar.
MAHZUZİYET	Mahzuzluk, hoşlanma, hoşa gitme.
MAIZ	(C.: Mevâız) Keçi.
MAÎ	Su cinsinden. Akıcı, su renginde, mâvi. Katı ve sert olmayıp su gibi, akıcı olan.
MAÎB	(C.: Maâyib) Kusur, eksiklik, noksanlık. Leke. * Ayıplanmış.
MAİC	Dalgalı deniz.
MAİDE	Yemek sofrası. Üzerinde nimetler bulunan sofra. Ziyafet. * Kur'an'ın 5. Suresinin adıdır ve Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
MAİDE-İ SENİYYE	Pâdişah ziyâfeti.
MAİDESÂLÂR	f. Sofracı başı.
MAİKA	Derin, amik.
MÂİL	Eğik. Bir tarafa eğilmiş. Eğri. * Meyilli. Hevesli. İstekli. * Düşkün. * Benzer.
MÂİL-İ İNHİDÂM	Yıkılmağa yüz tutmuş.
MÂİL-İ KAMER	Ayın dünya etrafında dolaştığı dâire. Ayın mahreki, yörüngesi.
MAÎL	Ehil, iyal, çoluk çocuk.
MÂİLE	Coğ: Dağların bir yana doğru alçalıp giden taraflarından her biri. * Eğri, eğilmiş.
MÂİLİYYET	Eğiklik. Meyillik.
MAİN	Saf, akar su. * Göz önünde akan su. * Cennet şerbeti. * Zâhir, görünen. * Göz değmiş, nazar değmiş.
MAİN MEHİN	Zayıf, hakir su. * Meni.
MAİS	Ağaçları sık bitmiş olan yer.
MAİŞET	(Ayş. dan) Yaşayış. Yaşama. Ömür. * Yaşamaya lüzumlu bulunan maddeler.
MAİŞETGÂH	f. Maişet yeri. Geçim te'min edilen yer.
MA-İ TESNİM	Cennet ırmaklarından biri.
MAİYYET	Beraberlik. Arkadaşlık. * Yüksek rütbeli bir kimsenin emri altında bulunan hey'et. * Yan. Nezd.
MAİYYET-İ SENİYYE	Pâdişâhın maiyyeti. Pâdişahın yakınında bulunanlar.
MAİZ	Keçi. * Az miktar keçi. Ufak keçi sürüsü.
MAJÜSKÜL	Büyüklük bakımından diğerlerinden biraz daha farklı olan harfler.
MA'K	(C: Emâık-Emâik) Derinlik. * Sahradan bir taraf.
MAK	(C: Amâk-Emâık) Göz pınarı.
MA'K	Ovmak. * Tehir etmek, sonraya bırakmak.
MAK'	Atmak. * Emmek.
MAKA	Hıyarşenber denilen nebat.
MAKABİH	(Makbaha. C.) Çirkin ve yakışıksız davranışlar.
MAKABİR	(Kabr. C.) Kabirler. Mezarlar.
MA-KABL	Öndeki. Üstteki. Geçmişteki.
MA'KAD	Ahidnâme yapılan, anlaşma akdedilen yer.
MAK'AD	Oturulacak yer. Minder. * Oturulduğunda bedene temel olan âzâ. Kıç.
MAKADE	Davar yedmek.
MAK'ADE	Kurbağa.
MAKADİM	(Makdem. C.) Geri gelmeler. Dönüp gelmeler.
MAKADİR	(Ka, uzun okunur) Kuvvetler. Kudretler.
MAKADİR	Mikdarlar. Kısımlar. Ölçüler. * Muayyen ve mâlum olan kısımlar.
MAKAL	Söz. Lâkırdı. Kavl. Söyleyiş.
MA'KAL	(C: Meâkıl) Sığınacak ve saklanacak yer. * Kale.
MAKALAT	(Makale. C.) Makaleler. Söz ve yazılar. Bahisler.
MAKALE	Söylenen söz. Söyleme. Söyleyiş. Kelâm. Nutuk. * Bir bahsin kaleme alınışı.
MAKALİD	(Ka, uzun okunur) Hazineler. * Kilitler. Anahtarlar.
MAKALİD-İ İNKIYAD	İnkıyad, bağlılık kilitleri.
MAKALİM	(Maklem. C.) Ucu budanmış ve sivrilmiş şeyler.
MAKAM	Durulacak yer. * Rütbeli yer. * Câh. Mesned. Mansab. * Musikide usul. Tempo.
MAKAM-I ÂLÎ	Yüce ve âli makam. Eskiden bu tabir, bakanlıklar hakkında kullanılırdı.
MAKAM-I CİFRÎ	Cifir hesabına göre olan netice, sayı değeri.
MAKAM-I HİTABÎ	Zanni delil ile iktifa edilen makam.
MAKAM-I HİZMET	Hizmet makamı. İş görme yeri.
MAKAM-I İBRAHİM	(Bak: Kâbe)
MAKAM-I MAHMUD	(Şefaat-ı Uzmâ) En yüksek şefaat makamı. Peygamberimizin (A.S.M.) kavuşacağı, Allah tarafından vaad edilen makam. $ Cenab-ı Hak va'dettiği halde, her ezan ve kametten sonra edilen mervî duada $ deniliyor; bütün ümmet o va'di ifa etmek için dua ederler. Bunun sırr-ı hikmeti nedir?Bu kadar tekrar ile kat'i verilecek olan bir şeyin vermesini istemesinin sırr-ı hikmeti şudur: İstenilen şey, meselâ Makam-ı Mahmud bir uçtur. Pek büyük ve binler Makam-ı Mahmud gibi mühim hakikatları ihtiva eden bir hakikat-ı âzamın bir dalıdır. Ve hilkat-ı kâinatın en büyük neticesinin bir meyvesidir. Ve ucu ve dalı ve o meyveyi duâ ile istemek ise; dolayısiyle o hakikat-ı umumiye-i uzmanın tahakkukunu ve vücud bulmasını ve o şecere-i hilkatın en büyük dalı olan âlem-i bâkinin gelmesini ve tahakkukunu ve kâinatın en büyük neticesi olan haşir ve kıyametin tahakkukunu ve dâr-ı saadetin açılmasını istemektir. Ve o istemekle, dâr-ı saadetin ve Cennet'in en mühim bir sebeb-i vücudu olan ubudiyet-i beşeriyeye ve daavât-ı insaniyyeye kendisi dahi iştirak etmektir. Ve bu kadar hadsiz derecede azim bir maksad için, bu hadsiz duâlar dahi azdır. Hem Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'a Makam-ı Mahmud verilmesi, umum ümmete şefaat-ı kübrasına işarettir. Hem o, bütün ümmetinin saadetiyle alâkadardır. Onun için hadsiz salâvat ve rahmet duâlarını bütün ümmetten istemesi ayn-i hikmettir. ş.)
MAKAMAT	(Makam ve makame. C.) Makamlar, mertebeler. * Cemaatler, cemiyetler, kalabalıklar, topluluklar.
MAKAMAT-I ÂLİYE	Yüksek şerefli mevkiler, makamlar. Yüce makamlar.
MAKAME	(C: Makamât) Meclis. * Topluluk, cemaat, cemiyet, kalabalık. * Nutuk tarzında söylenen sözler.
MAKAMİ'	(Mikmaa. C.) Gürzler, topuzlar.
MAKANİ'	(Mıkna' ve Mıknaa. C.) Başörtüleri, eşarplar.
MAKARİZ	(Mikrâz. C.) Makaslar, kesecek âletler.
MAKARR	(Karar. dan) Karar yeri. Karargâh. Kararlı yer. Merkez. Pâyitaht.
MAKARR-I HÜKÜMET	Hükümet merkezi. Pâyitaht.
MAKARR-I İDARE	İdare merkezi. Pâyitaht. Hükümet merkezi.
MAKARR-I SALTANAT	Saltanat merkezi. Hükümetin idare edildiği baş şehir.
MAKASID	Maksadlar, istekler, gayeler. Niyetler.
MAKASID-I AKSÂ	En uzak, en son ve en büyük maksadlar.
MAKASID-I İNSÂNİYET	İnsanlık maksadları. İnsanlığın gayeleri.
MAKASİM	(Maksim. C.) Su taksim edilen yer.
MAKASİR	(Maksure. C.) Bir hânedeki en mahrem taraflar. Bir evin en mahrem tarafları. * Câmilerde etrâfı parmaklıklarla çevrili yüksek yer.
MAKASS	Makas.
MAKATI'	(Ka, uzun okunur) Kesmeler. Kesişmeler. Kesişen yerler. * (Kat'. C.) Sözdeki veya nazımdaki durak yerleri. Heceler.
MAKATİL	(Maktel. C.) Katlin yapıldığı yerler, öldürme fiilinin geçtiği yerler, makteller.
MAKATİR	(Maktar. C.) Damlalar, katreler.
MAKAVİD	(Mekud. C.) Yularlar.
MAKAVİL	Sözler. Kaviller. Lisânlar. Diller.
MAKAZZ	Başın arka tarafından iki kulağın arası.
MAKBAH	(C: Mekâbih) Çirkin olmak. Çirkin olacak yer.
MAKBAHA	(C.: Makabih) Kabih, yakışıksız ve çirkin hareket.
MAKBER(E)	(C.: Mekabir) Mezar. Kabir.
MAKBERE-İ ŞÜHEDÂ	Şehidlerin mezarı. Şehidlik.
MAKBIZ	Kılıcın ve yayın kabzası.
MAKBUH	Beğenilmeyen. Çirkin ve kabih görülen.
MAKBUHA	Kabih olan ve hoşa gitmeyip beğenilmeyen hâl veya iş.
MAKBUL	(Makbule) Kabul olunan. Beğenilen. Sevablı.
MAKBUL-ÜŞ ŞAHÂDE	Şahâdeti kabul edilen. Şahidliği kabul edilmiş olan.
MAKBULİYET	Beğenilmişlik, makbullük.
MAKBUL	Ayağı bağlı olan.
MAKBUR	(Kabr. den) Gömülmüş, defnedilmiş, kabre konulmuş.
MAKBUZ	(Kabz. dan) Alınmış, kabzolunmuş. Alınan. * Daraltılmış, sıkılmış. * Bir şeyin alındığına karşı verilen imzâlı ve mühürlü kâğıt.
MAKBUZAT	(Makbuz. C.) Alınan paralar. Satıştan veya borçlulardan toplanan paralar.
MAKDEM	(C.: Makadim) (Kudum. dan) Dönüp gelme. Gelme.
MAKDEM-İ BEHÂR	Baharın gelmesi.
MAKDERET	(Kudret. den) Kuvvet, kudret, güç, zor.
MAKDİS	Mukaddes yer.
MAKDUD	Uzun boylu kişi.
MAKDUH(E)	(Kadh. den) Beğenilmemiş, ayıp.
MAKDUNİS	Maydanoz.
MAKDUR	Güç. Kuvvet. Kudret. * Takdir olunmuş. Allah'ın takdiri. Daha evvelden takdir olunmuş.
MAKDUR-İ BEŞER	İnsanın yapabileceği şey.
MAKDUR-ÜT TESLİM	Ele geçirilmesi mümkün olan.
MAKDURAT	(Makdur. C.) Takdir-i İlâhi olanlar. Güç ve kuvvet. Elden gelenler. Takdir edilenler.
MA'KED	(C: Meâkıd) Akdedecek yer.
MA'KES	Akis yeri. Akseden yer. (Ayna güneşin ma'kesi olduğu gibi.)
MAKET	Fr. Bina, şehir gibi eserlerin, belirli bir ölçüde küçültülmüş modeli.
MAKH	Sür'at, hız.
MAKHUR	(Kahır. dan) Kahredilmiş. Mahvedilmiş. Bozguna uğratılmış. Mağlub. Mahkum. Allah'ın (C.C.) gazabına uğramış. Yenilmiş. Hakaret görmüş.
MAKHUR-U KAHR-İ İLÂHÎ	Allah'ın gazabına uğramış. Allah'ın kahrıyla kahrolmuş.
MAKHURANE	Kahr ve gazaba uğramış hâlde. Gazaba uğramış olanlara benzer şekilde.
MAKHURİYET	Kahrolmuşluk, ezilmişlik, bitkinlik. Allah'ın kahr ve gazabına uğrama.
MA'KIL	Melce'. Sığınacak yer.
MAKIT	Dar yer.
MAKİ	Coğ: Çalı ve küçük ağaçlarla kaplı arazi.
MAKİD	Kesilmeyen ve daimi olan.
MA'KİD	Düğüm yeri. Bağ. Akdedilecek yer.
MAKÎL	Öğle uykusuna yatılacak yer. Kaylule yeri. Rahat edecek yer. Kuşluk uykusu.
MAKİNİST	Makine ustası. Makineyi çalıştırmakla vazifeli kişi.
MAKİR	Hile yapan. Mekreden.
MAKİS	(Mâkise) Durup dinlenen, duraklayıp eğlenen.
MAKÎS	(Kıyas. dan) Kıyas edilebilen. Benzetilebilen.
MAKİS	Öşür ve vergi toplayan kimse.
MAKÎT	Buğz edilmiş. Mebğuz. Nefret edilmiş, sevilmemiş, menfur.
MAKİYAN	f. Tavuk.
MAKK	Yarmak.
MAKL	Suya batırmak. * Nazar etmek, bakmak.
MAKLEB	Kalbetme. Bir şeyin altını üstüne çevirme. * Kalbedilecek, çevrilecek veya değişecek yer.
MAKLETE	Helâk olacak yer.
MAKLU'	Sökülmüş, kökünden çıkarılmış, kal' olunmuş.
MAKLUAN	Sökülerek, kökünden çıkarılmış olarak.
MAKLUB	(Kalb. den) Altı üstüne çevrilmiş, kalbolunmuş. Ters döndürülmüş. Başka şekle sokulmuş. * Harfleri tersinden okunduğu zaman yine aynı olan kelime veya cümle. (Anastas mum satsana cümlesi gibi)
MAKLUBİYET	Ters döndürülmüşlük, altı üstüne getirilmişlik. Maklub olma hâli.
MAKLUD	Fitil gibi bükülmüş olan.
MAKLUM	Yontulmuş ve kesilmiş olan.
MAKLUV (MAKLİYY)	Pişirilmiş kebap.
MAKMAKA	Sözü boğazı içinden söylemek.
MAKMENE	Lâyık ve münâsip olacak yer.
MAKNA'	Kanaat edip râzı olacak yer. * Şâhid, adâlet şâhidi.
MAKNAT	Ümit kesecek yer.
MAKNEE (MAKNEUT)	Güneş görmeyen yer.
MAKR	Çok acı olmak.
MAKREBE	Hısımlık, yakınlık. Karâbet.
MAKREME	(Bak: Mikrame)
MAKRU'	Okunan. Okunmuş olan.
MAKRUF	Töhmetli kimse. * Yabana atılmış nesne.
MAKRUH	Yaralanmış, kahredilmiş. Mecruh.
MAKRUN	(Karn. dan) Ulaşmış. Kavuşmuş. Yakın. * Müsaadeye mazhar. * Çatık kaşlı olmak.
MAKRUN-U MÜSÂADE	İzin almış, izne kavuşmuş.
MAKRUN-U SIHHAT	Sıhhat ve hakikata yakın. Doğruluk derecesi fazla.
MAKRUNİYET	Yaklaşma. Yakınlık.
MAKRUT	Selem ağacının yaprağıyla dibâgat olan gön ve sahtiyan.
MAKRUZ	(Karz. dan) Ödünç verilmiş. İkraz edilmiş. Borç olarak verilmiş.
MAKS	Suya dalmak. Daldırmak.
MAKSAD	(C.: Makasıd) (Kasd. den) Kasdolunan ve istenilen şey. Merâm, gâye.
MAKSAD VE MÜSTEKARRIN TEMEYYÜZÜ	Kelâmın maksadının ve karar kıldığı yerin açık olarak belli olması.
MAKSAL	Mahsul ekilen yer.
MAKSAR	Nihâyet, son, netice.
MAKSARA	(C: Mekâsır-Mekâsir) Köşk, kasr.
MAKSEBE	Sazlık, kamışlık.
MAKSEE	Hıyar tarlası.
MAKSİM	(C.: Makasim) Taksim edilecek, dağıtılacak yer. * Suyun kollara ayrılma yeri. Masluk, savak.
MAKSUD	Kasdedilmiş. Kasdedilen. * İstenilen şey. İstek. Arzu. Gâye.
MAKSUM	Taksim edilmiş, ayrılmış, bölünmüş. * Kısmet, nasib.
MAKSUR	Zoraki, cebren. Elinde ve ihtiyarında olmadan.
MAKSUR	(Kasr. dan) Kasrolunmuş, kısaltılmış, kasılmış, alıkonulmuş. * Mahbus. * Kasrolunmuş nesne. * Gelinin üzerine tutulan duvak. * Gr: Bir kısım arapça kelimelerin sonunda yâ şeklinde yazılan, fakat elif gibi okunan harf. ( : Dâ'vâ) kelimesinde olduğu gibi. Buna, "Elif-i maksura" denir.
MAKSURE	(C.: Makasir) Câmilerde etrafı parmaklıkla çevrilmiş biraz yüksekçe yer.
MAKSUS	Kesilmiş, kırpılmış.
MAKSUV (MAKSIYY)	Kulağının ucu kesilmiş deve veya koyun.
MAKSÜE	Hıyar tarlası.
MAKŞUR	Soyulmuş, kabuğu çıkarılmış.
MAKŞUVV	Men' ve kahrolmuş. Tab'ından çıkarılmış.
MAKT	Kin, hiddet. İğrençlik. Şiddetli buğz.
MAKT	Vurmak.
MAKTA'	Kesilen yer, kat'edilen yer, kesinti yeri. * Uzun bir cismin enliğine kesildiği yerin görünüşü. * Edb: Her manzumenin, hususen gazellerin ve kasidelerin ilk beytine matla', son beytine makta' denir; makta'da şâirin ismi bulunur.
MAKTAA	Eskiden üzerinde kamış kalemin ucu kesilerek düzeltilen kemikten veyâ mâdenden yapılmış âlet.
MAKTANE	Pamuk tarlası.
MAKTAR	Damla, katre.
MAKTEL	Birinin öldürüldüğü yer. Bir katlin yapıldığı yer.
MAKTEM	Tozlu yer.
MAKTU'	(Maktua) (C.: Makati') Kesilmiş, kat olunmuş. * Pazarlıksız, değeri ve pahası biçilmiş. * Götürü.
MAKTUAN	Götürü olarak, toptan.
MAKTUL	Öldürülmüş, katledilmiş olan.
MAKTULEN	Öldürülerek, katledilerek.
MAKTULÎN	(Maktul. C.) Öldürülmüş insanlar. Vurulmuş veya katledilmiş kimseler.
MAKTUR	Katranlı. Katran sürülmüş.
MA'KUD	(U, uzun okunur) Akdolunmuş, bağlanmış, düğümlü, bağlı.
MAKUL	(Kavl. den) Denilmiş, söylenilmiş. * Söylenilen söz.
MA'KUL	Akla yakın, aklın kabul edeceği.
MA'KUL-ÜL-MA'NA	Bir sebebe, illete ve maslahata dayanan şer'i mesele. (Fakat, hakiki sebeb ise emr-i İlâhidir.) Bir hikmete ve bir maslahata binâen tercih edilmiş veya o hükmün teşriine müreccih olmuş olan şer'i mes'ele. (Bak: Taabbüdi)
MAKULAT	(Makule. C.) Çeşitler, takımlar. Kategoriler.
MA'KULAT	(Ma'kul. C.) Aklın uygun bulduğu, ancak akıl ile bilinir ve nakle müstenid olmayan meseleler ve ilimler. (Bak: Akliyat)
MAKULE	Takım, çeşit. Kategori.
MA'KULE	Diyet.
MA'KULİYET	Akla uygunluk, mantıki oluş. * Menkul olmayış.
MA'KUM	Kapalı.
MA'KUS(E)	Tersine dönmüş, aksetmiş, başaşağı çevrilmiş, zıddı. * Uğursuz.
MA'KUSEN	Ters olarak, aksine, zıddına olarak.
MA'KUSEN MÜTENASİB	Mat: Tersine olan müvâzene. Yâni, birbirine nisbet edilen iki şeyden, biri çoğaldığı oranda diğerinin eksilmesi veya birinin azaldığı nisbetinde diğerinin çoğalması. Ters orantılı.
MA'KUSİYET	Terslik, zıdlık, aksilik.
MAKV	Cilâ yapmak. * Yıkamak. * Saklamak.
MAKYA	Kusmak. * Kusma yeri.
MAKYE	Duracak yer, konak yeri.
MAKZABA	Yonca ekilen yer.
MAKZÎ	Kaza olunmuş, ödenmiş, te'diye olunmuş olan. Ümid edildiği üzere tamam ve ikmâl edici olan. Ödeyici. Sâhib-i mucib ve muris. * Fık: Kendi irade ve kesbimizin neticesi olmak üzere Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) yaratıp vücuda getirdiği bazı şeyler vardır ki, bunlar Allah'ın rızasına muhalif olduğundan, bunları irtikâb etmesi caiz değildir. Bu usul-ü kaideye, "makzî" denilmektedir.
MAKZUF	(Kazf. den) İftira edilmiş. Namusu hakkında lâf edilmiş. * Hazfolunmuş. Atılmış.
MAL	Fık: Bir kimsenin tasarrufunda bulunan kıymetli, lüzumlu şey. (Varlık, servet, para, ticaret eşyası gibi.)
MAL-İ CİZYE	Araziden alınan haraç.
MAL-İ GAYBÎ	Bulunmuş ve sahibi çıkmamış mal.
MAL-İ HULYA	f. Vesvese, kara sevdâ, kuruntu, boş hayaller.
MAL-İ KARUN	Mc: Çok zengin.
MAL-İ MAZMUN	Emânet olmayan mal.
MAL-İ MENKUL	Taşınabilen ve nakledilebilen mal. (Arâzi ve binanın haricindekiler)
MAL-İ MİRÎ	Miri malı. Hükümete veya devlete ait mal.
MAL-İ MÜTEKAVVİM	Huk: İki mânada kullanılır: Birisi, intifâı mübah olan şeydir. Diğeri, mâl-i mührez demektir. Meselâ, denizde iken balık gayr-i mütekavvim olup, tutmak ile ihraz olundukta, mâl-i mütekavvim olur. İntifâı mübah olmayan mal veya elde edilmemiş olan mal gayr-ı mütekavvimdir. Şirâ ile intifa' mübah olduğundan, mâl-i mütekavvimdir. (Ist.F.K.)
MAL-İ NÂTIK	Canlı mal. (At, deve, koyun gibi)
MAL-İ UHREVÎ	Âhiret için kazanılan sevap. Uhrevî mal.
MAL-İ ZIMAR	Bir kimsenin mâlik olduğu halde, onlardan faydalanması kabil olmayan; başka tabir ile, elinden çıkıp galib-i hale nazaran bir daha eline girmeleri umulmayan mallar.
MAL	f. "Süren, sürülen, sarılan, takılan" anlamlarıyla terkibler yapılmada kullanılır. (Meselâ: Pâymal: Ayak altında çiğnenen)
MA'L	Evmek, acele etmek, tez tez gitmek. * Alıp kaçmak.
MALAK	Manda yavrusu. Buzağı.
MALAKELAM	Diyecek yok. Söz götürmez.
MALAMAL	Çok dolu, lebâleb, ağzına kadar dolu.
MALANİHAYE	Sonsuz, nihâyetsiz. Uçsuz bucaksız.
MALARYA	ing. Sıtma.
MA'LAT	(C.: Maâli) Derin ve yüksek fikir. * Ululuk, şeref, itibar.
MALAYA'Nİ	(Mâlâyâni) Mânasız, faydasız, boş söz.(Elbette en bahtiyar odur ki, dünya için âhireti unutmasın, âhiretini dünyaya feda etmesin, hayat-ı ebediyesini hayat-ı dünyeviye için bozmasın, mâlâyani şeylerle ömrünü telef etmesin. Kendini misafir telâkki edip misafirhane sahibinin emirlerine göre hareket etsin. Selâmetle kabir kapısını açıp saâdet-i ebediyeye girsin. M.)
MÂLÂYA'NİYYÂT	Faydasız boş sözler, boş konuşmalar, faydasızlık.
MALAYUTAK	Tâkat getirilmez, güç yetmez, dayanılmaz.
MALAZ	Sürülmüş toprak. * Sular altında kalmış tarla.
MALDAR	f. Malı mülkü çok olan. Zengin.
MALDARÎ	Zenginlik, servet.
MALE	f. Duvarcı malası.
MA'LEB	(C.: Meâlib) Oyun yeri.
MA'LEF	(C.: Maâlif) Ot ve saman gibi hayvan yemi konan yer. Samanlık.
MA'LEM	(C.: Maâlim) Eser, iz, nişan, alâmet.
MALEMYEKÜN	Sözden ibâret.
MALEZİM	(Mâlezime) Lüzumlu ve gerekli şey. Malzeme.
MALÎ	f. Dolu. * Fazla, çok.
MALÎ	(Maliye) Mala ve paraya mensub. Mal ve para cinsinden. Mala ait.
MALİDE	f. Sürülmüş, sürmüş.
MALİH	Tuzlu.
MALİHULYA	(Bak: Mâl-i hulya)
MALİK	Sâhib. Malı elinde bulunduran. Bir şeyin mülkiyetini elinde tutan. * Her şeyin sâhibi olan Allah. * Cehennem zebânilerine hâkim ve onları idare eden meleğin adı.
MALİK-ÜL MÜLK	Bütün mülkün hakiki mâliki olan Allah (C.C.)
MALİK-İ YEVMİDDİN	Herkesin dünyâda yaptığının mükâfat ve cezasını göreceği yer olan âhiretin, din gününün, mâliki, sahibi olan Allah (C.C.)
MALİKANE	f. Büyük ve gösterişli köşk. * Tar: Bir kimseye, gelirinden hayatı boyunca istifade etmek; fakat satamamak ve miras bırakamamak şartıyla verilen beylik arazi.
MALİKÎ	(Bak: İmam-ı Mâlik)
MALİKİYET	Malik ve sahib olma.
MALİŞ	f. Sürme, sürüştürme.
MALİŞGÂH	f. Yüz sürülecek yer.
MALİŞGER	f. Sürtücü, oğucu. * Tellak.
MALİYAT	Maliye işleriyle alâkalı. Maliye bilgisi.
MALİYE	Devletin gelir ve masraflarının idaresi. * Gelir gider hesablarına bakan resmi dâire.
MALİYET	Kıymet. Mâlolma değeri.
MALİYYUN	Maliyeci.
MALİZME	Eskiden yirmi sayfadan meydana gelen cüz, broşür.
MALKOÇ	Osmanlı İmparatorluğu devrinde akıncıların başı. * Akıncı beylerinden meşhur bir hânedan.
MAL MÜDÜRÜ	Kazâ mâliye memuru.
MALPEREST	f. Malı, mülkü ve parayı çok seven. Mala düşkün olan.
MA'LUFE	Yulaf verilen davar.
MA'LUL	İlletli, hasta, sakat, kötürüm. * Harpte bir uzvunu kaybetmiş gazi.
MA'LULEN	Mâlul olarak, sakat olarak.
MA'LULÎN	(Ma'lul. C.) Sakatlar. Hastalıklı ve illetli kimseler.
MA'LULİYET	Hastalıklı olma, illetlilik.
MA'LUM	Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bir nâmıdır. Onun geleceği, melekler, resuller ve nebiler tarafından mâlum olduğundan ve dünyaya teşriflerinden evvel kendilerinin ta'zim edilmesi ve ona intisab dileklerinden dolayı bu isim verilmiştir. * Bilinen, belli olan.
MA'LUMAT	Bilinen şeyler, bilinenler. Bir iş veya mevzu hakkındaki bilgiler.
MA'LUMAT-I CÜZ'İYE	Az ve hafif bilgi. Cüz'i mâlumât.
MA'LUMAT-I ZARURİYE	Lüzumlu ve zaruri mâlumat.
MA'LUMATFÜRUŞ	f. Mâlumat ve bilgi satan. Bilgiçlik taslıyan.
MA'LUMİYET	Ma'lumluk. Bilinme, belli olma. * Bilinen ve belli olan şeyin hâl ve sıfâtı.
MA'MA'	Kimseye birşey vermeyen kadın.
MA'MAA	(C: Meâmi) Acele etmek. * Ateşten çıkan ses. * Bahâdırların cenk içindeki haykırmaları.
MA'MAFİH	Öyle olmakla beraber.
MA'MEAN	Çok fazla sıcaklık.
MAMELEK	Elinde bulunan şeyler, sâhib olduğu şeyler. Nesi var ise, hepsi. * Huk: Bir şahsın alacak ve borçlarının hepsi.
MA'MER	Geniş menzil.
MAMEZA	Geçen veya geçmiş şey. Geçmiş zaman. Mazi.
MAMHURAN	Adilcevaz, Patnos, Erciş ve bilhassa Beytüşşebab havalisinde meskun olan bir aşiret ismi.
MAMİSA	Bir ot cinsi.
MAMİZAN	Vers denilen ot.
MA'MUL	(Amel. den) Yapılmış, işlenmiş. * Gr: Avamil'in ikinci bâbı.
MA'MULÂT	İmal edilmiş, yapılmış şeyler. Makine veya elle işlenmiş eşya.
MA'MULÂT-I DÂHİLİYE	Dâhilî mamulat. Memlekette yerli olarak yapılan şeyler.
MA'MULÜN BİH	Kendisi ile amel olunan. (Hukuk, nizam, program kaidesi)
MA'MUR	İ'mar edilen, tamir edilmiş.
MA'MURE	İnsanların bulunduğu bayındır yer. Ma'mur olan yer. Şehir, kasaba.
MA'MURİYET	Bayındırlık, ma'murluk.
MA'N	Az miktar. * Kolay.
MA'NA	(Mânâ) İç, içyüz. Bir sözden veya birşeyden anlaşılan. Lâfzın delâlet ettiği şey. * Rüya, düş. * Dilemek, irade.
MA'NA-YI HARFÎ	Kendisini değil de başkasını veya sahibini, ustasını, kâtibini anlatan, bildiren, tarif eden mânâ.
MÂNÂ-YI İSMÎ	İsme dair mânâ. Bir şeyin sadece kendisini bilip tanımak. Bir şey başka şeyleri tanıttığı, bildirdiği veya sevdirdiği için olan mânâya da mânâ-yı harfî denir. Bir ağacı gölgesinden, zahirî görünüşünden, bize verdiği meyvesinden dolayı alâka gösterir ve seversek mânâ-yı ismî ile seviyoruz demektir. Ağacı görmek ve tanımakla ve meyvelerini almakla Rahmet-i İlâhiyeyi tanıyor, Cenab-ı Hakk'a sevgi ve şükrümüzü arttırıyor ve O'nun emri dairesinde ağaca Rabbimizin iltifatı, rahmeti olarak alâka gösteriyor isek; bu mânâya da mânâ-yı harfî deniyor.(...Dünyayı ve ondaki mahlukatı mânâ-yı harfî ile sev. Mânâ-yı ismî ile sevme! " Ne kadar güzel yapılmışlar" de. " Ne kadar güzeldir" deme ve kalbin bâtınına, başka muhabbetlerin girmesine meydan verme. Çünkü, bâtın-ı kalb, âyine-i Samed'dir ve O'na mahsustur. Meselâ; nasıl ki bir pâdişâh-ı âli, sana bir elmayı ihsan etse, o elmaya iki muhabbet ve onda iki lezzet var: Biri; elma, elma olduğu için sevilir ve elmaya mahsus ve elma kadar bir lezzet var. Şu muhabbet pâdişaha ait değil. Belki, huzurunda o elmayı ağzına atıp yiyen adam, padişahı değil, elmayı sever ve nefsine muhabbet eder. Bazan olur ki, padişah o nefisperverâne olan muhabbeti beğenmez, ondan nefret eder. Hem elma lezzeti dahi cüz'idir. Hem zeval bulur, elmayı yedikten sonra o lezzet dahi gider, bir teessüf kalır. İkinci muhabbet ise; elma içindeki elma ile gösterilen iltifâtât-ı şâhânedir. Güyâ o elma, iltifât-ı şâhânenin nümunesi ve mücessemidir, diye başına koyan adam, padişahı sevdiğini izhar eder. Hem iltifatın gılâfı olan o meyvede öyle bir lezzet var ki, bin elma lezzetinin fevkindedir. İşte şu lezzet ayn-ı şükrandır. Şu muhabbet, padişaha karşı hürmetli bir muhabbettir!.. S.)(Aynen onun gibi, bütün nimetlere, meyvelere, zatları için muhabbet edilse, yalnız maddî lezzetleri ile gafilâne telezzüz etse, o muhabbet nefsanîdir. O lezzetler de geçici ve elemlidir. Eğer Cenab-ı Hakk'ın iltifâtât-ı rahmeti ve ihsânâtının meyveleri cihetiyle sevse ve o ihsan ve iltifâtâtın derece-i lütuflarını takdir etmek suretinde kemâl-i iştiha ile lezzet alsa; hem mânevî bir şükür, hem elemsiz bir lezzettir... S.)
MANAHNÜ FÎH	Üzerinde durduğumuz, bahsini ettiğimiz mes'ele. Hakkında konuştuğumuz.
MANA MERTEBELERİ	Kur'an-ı Kerim'deki âyetlerin anlaşılmasında bilinen muhtelif ma'nâlar. Zâhirî, bâtınî, sarihî, harfî, ismî, işarî, remzî, mecazî, mefhumî, riyazî mânâlar gibi.
MA'NAT	Dilemek, iradet. * Kasdolunmuş nesne.
MANCINIK	Eskiden kale kuşatmalarında ağır taşlar fırlatmak için kullanılan, bir ucunda bir kepçe, öbür ucunda da bir karşı ağırlık bulunan kaldıraç biçiminde eski bir savaş âleti.
MANÇURYA	(Mançu memleketi) Asya'nın kuzeydoğu tarafında büyük bir memleket olup, son zamana kadar kuzeyde Ohurcuk Denizine ve Sahalin Adasını ayıran Tataristan Boğazı'na kadar uzandığı halde; doğudan Japon Deniziyle sınırlanmış iken, sonraları kuzey ve kuzeydoğu tarafları Ruslar tarafından zaptedilerek Sibirya'ya katılmıştır. Bir kısmı da Amur ismiyle bir eyalet halinde kalmış ve diğer bir kısmı da sahiller eyaletine eklenerek o taraflardan Mançurya'nın sahili kalmamış ve kuzeyde Amur Irmağı ve doğuda Usuri Nehri Mançurya'nın hududunu teşkil etmiştir. Şimdiki siyasî coğrafyada Mançurya ismi, bu memleketin sadece Çin'e tâbi olan kısmına verilmektedir.
MANDA	Fr. Kendini idare edemeyen bir memleket ahalisini başka bir yabancı devletin idare etmesi. * t. Camız denen hayvan. Kömüş.
MANDE	f. Kalmış, gitmemiş olan.
MANDIRA	yun. Süt ve süt ürünlerinin elde edildiği; süt veren hayvanların barındığı yer.
MA'NE	Ekmek. * Az olan akıcı su. * Şey.
MANEN	Mânâca. Mânâ cihetiyle. Ruhca. Esasca. Bâtınen. İç varlık bakımından.
MANEND	f. Benzer. Denk. Eş. Gibi.
MANEND-ÂBÂD	Ölümle kıyamet arasında geçen zaman.
MANENDE	Benzeyen, mümâsil.
MANEVÎ	(Ma'nevi) Mânaya âit. Maddî olmayan. Mücerred. Ruhani.
MANEVİYYAT	Maddi olmayan kuvvet. Mânâ âlemine âit olanlar. Dinden, imândan, mukaddesât ve imândan gelen kuvvet (Her şeyi maddede arayanların akılları gözlerindedir. Göz ise, mâneviyatta kördür. H.)
MANEVİYYUN	Allah'a, dine, mukaddesata inanmış olanlar.
MANEVRA	Fr. Bir makinenin, bir cihazın işleyişini düzenleme veya idare etme işi ve şekli. * Ask: Muharebede düşmanın savaş gücünü yok etmek maksadıyla eldeki askerî kuvvetlerin en te'sirli bir biçimde düzenlenmesini te'min eden bütün hareketler. * Barış zamanında kıt'alara ve kurmay hey'etlerine harptekilere benzer şartlar içinde eğitim sağlamak için yaptırılan hareket.
MANGA	Ask. Tek bir kumandanın kolaylıkla sevk ve idare edebileceği kadar erden kurulu küçük askerî birlik. (Yaklaşık olarak on erden kurulabilecek olan mangada birkaç makinalı tüfek veya tabanca ile avcı erleri bulunur.) * Savaş gemilerinde erlerin yattığı koğuş.
MÂNİ'	Men'eden. Geri bırakan. Esirgeyen. Engel. Özür.
MÂNİ-İ ŞER'Î	şeriatça kabule engel olan, mâni' olan hâl.
MÂNİA	Men'eden şey. Engel. Özür. Zorluk.
MA'NİDAR (MÂNİDAR)	f. Bir mânâyı mutazammın olan. * Nükteli, ince mânâlı. Bir mâna ifade eden. Bir mânayı şâmil olan. (Farsça bir ifade olup, mânâ; ma'ni diye okunmuştur.)
MA'NİDARANE	f. Mânâlı şekilde.
MANİVELA	Ağır şeyleri çekmek ve kaldırmak için vasıtanın dönen merkezine bir ucu takılıp döndürülen kol.
MANKEN	Fr. Elbiseleri prova veya teşhir etmek için terzilerin ve hazır elbise satıcılarının kullandığı tahtadan, kartondan, madenden vb. insan şekli.
MANSAB	(Mınsab) Rütbe. (Bak: Mansıb)
MANSIB	(Nasb. dan) Devlet hizmeti. * Memuriyet. * Bünyad. Merci'.
MANSIBDÂR	f. Mansıbda bulunan.
MANSUB	Nasbolunmuş, me'muriyete konulmuş. * Konulmuş, dikilmiş. * Gr: Sonu fetha (üstün) kılınmış kelime. Meftuh olan.
MANSUBÎN	(Mansub. C.) Memuriyette bulunanlar. Hizmette olanlar.
MANSUR	Yardım edilen, yardım görmüş. * Gâlib, muzaffer. (Bak: Mensur)
MANSURİYYET	Allah'ın (C.C.) yardımıyla muvaffak ve muzaffer olma, başarma.
MANSUS	Nass ile sâbit kılınmış. Âyetle tesbit edilmiş. İzhar ve beyan edilmiş. * Kur'anda açıkça anlatılmış.
MANŞET	Fr. Bir gazetede ilk sayfanın en üst kısmındaki büyük puntolu başlık. * Bir gömleğin kol kısmına geçirilen ve elbisenin kolundan dışarı çıkan kumaş parçası.
MANTIK	(İntak. dan) Konuşturan, söyleten. * Doğru muhakeme ve doğru düşünceyi öğreten ilim. Akıl kaidesi. * Akıl, nutuk, söz.
MANTIKAN	Mantığa göre. Mantıkça.
MANTIKÎ	Mantıka dâir. Aklî ve müsbet olan düşünce, fikir. Mantık kaidelerine uygun.
MANTIKÎ KIRÂET	Acele etmeyerek fakat imlâ kaidelerine dikkat ederek, yâni virgüllerde biraz, noktalı virgüllerde biraz daha durmak, teâcüb ve istifhamları anlatmak, muhaverelerde konuşanların sözlerini ayırmak suretiyle okumaktır.
MANTIKİYYÂT	Mantıkla alâkalı mes'eleler.
MANTIKİYYUN	Mantıkla uğraşanlar. Mantık âlimleri.
MANTUH	Boynuzlu hayvan tarafından yaralanan veya öldürülen.
MANTUK	Bir lâfzın nutuk hâlinde, söz sahasında üzerine delâlet ettiği şey. " Şu kitabı satın aldım", sözünde bu lâfzın mantuku, o kitabın satın alınmış olmasıdır. * Söz, nukut, mânâ, mefhum.
MANYATİZMA	Birisinin bâzı hareketleri ile başkası üzerinde uyuşukluk verici te'sir. (Bak: İpnotizma)
MANYETİK	(Bak: Magnetik)
MANZAM	(C.: Menâzım) Sıra, dizi.
MANZAR	(Manzara) (Nazar. dan) Bakılan yer, görülen yer. Görünüş.
MANZAR-I ÂLÂ	En yüksek bakış yeri. Kudsi ve en yüksek manzara. Cennet manzarası, arş-ı azam.
MANZAR-I ÇEŞM	Gözbebeği.
MANZARA	Dışarıyı görecek pencere.
MANZARANÎ	Gösterişli ve güzel adam.
MANZARÎ	Güzel, gösterişli ve yakışıklı adam.
MANZUD	Sık yetişmiş ağaç. * Üstüste istif edilmiş.
MANZUM	Ölçülü, mizanlı, tertibli. * Vezni ve kafiyesi olan söz. Edebi ölçüsü olan sözler. (Kaside ve şiirler gibi). * Dizilmiş, sıralanmış, düzenlenmiş.
MANZUMAT	Manzumeler.
MANZUME	Tertibli, ölçülü yazı, şiir. Vezinli ve kafiyeli olan söz. * Sıra, dizi. Sistem.
MANZUME-İ ŞEMSİYE	Güneş sistemi, güneş ve etrafında dönen seyyâreler topluluğu.(Şu kâinatın lâmbası olan güneş, kâinat Sânii'nin vücuduna ve vahdâniyyetine güneş gibi parlak ve nurani bir penceredir. Evet, manzume-i şemsiye denilen küremizle beraber oniki seyyare: Cirmleri, küçüklük - büyüklük itibariyle pekçok muhtelif ve mevkileri, uzaklık - yakınlık noktasında pek çok mütefâvit ve sür'at-i hareketleri, çok mütenevvi' olduğu halde kemal-i intizam ve hikmet ile ve kemal-i mizan ile ve bir saniye kadar şaşırmıyarak hareketleri ve deveranları ve güneş ile, câzibe kanunu tâbir edilen bir kanun-u İlâhi ile bağlanmaları, yâni onlar imamlarına iktidaları, büyük bir mikyasta bir azamet-i kudret-i İlâhiyyeyi ve Vahdâniyyet-i Rabbâniyyeyi gösterir. Çünki: O câmid cirmleri, o şuursuz büyük kütleleri, nihayet derecede intizam ve mizan-ı hikmet içinde muhtelif şekillerde ve muhtelif mesafelerde ve muhtelif hareketlerde döndürmek, istihdam etmek, ne derece bir kudreti ve bir hikmeti isbat ettiğini kıyas et. Bu büyük ve ağır işe zerre miktar tesadüf karışsa, öyle bir patlayış verecek ki, kâinatı dağıtacak. Çünki: Bir dakika, tesadüf birisini tevkif etse, mihverinden çıkmasına sebebiyet verir, başkaları ile müsademe etmesine yol açar. Küre-i arzdan bin def'a büyük cirmlerle müsademenin ne derece dehşetli olduğunu kıyas edebilirsin.Manzume-i şemsiyenin, yâni şemsin me'mumları ve meyveleri olan oniki seyyarenin acâibini ilm-i muhit-i İlâhiye havale edip, yalnız gözümüzün önünde seyyaremiz bulunan arza bakıyoruz. Görüyoruz ki: Bu seyyaremiz bir azamet-i şevket-i Rububiyyeti ve haşmet-i saltanat-ı Uluhiyyeti ve kemâl-i rahmeti ve hikmeti gösterir bir surette Güneşin etrafında, emr-i Rabbâni ile - Üçüncü Mektupta beyan edildiği gibi - pek büyük bir hizmet için bir uzun seyr ve seyahat, ona ettiriliyor. Bir sefine-i Rabbâniye olarak acâib-i masnuât-ı İlâhiye ile doldurulmuş ve zişuur ibâdullaha seyrangâh gibi bir mesken-i seyyar vaziyeti verilmiş. Ve evkat ve hesabı bildirecek saat akrebi gibi, Kamer dahi dakik hesaplarla azim hikmetlerle ona takılmış ve o Kamere başka menzillerde ayrı seyr ve seyahat verilmiş. İşte bu mübarek seyyaremizin şu halleri, küre-i arz kuvvetinde bir şehadetle, bir Kadir-i Mutlak'ın vücub-u vücudunu ve vahdetini isbat eder. Mâdem şu seyyaremiz böyledir. Manzume-i şemsiyeyi ona kıyas edebilirsin. Hem Şemse, kendi mihveri üstünde cazibe denilen mânevi ipleri yumak yaptırmak için dolap ve çıkrık hükmünde olan güneşi, bir Kadir-i Zülcelâl'in emriyle döndürüp, o seyyaratı o mânevi iplerle bağlayıp tanzim etmek ve güneşi bütün seyyaratı ile saniyede beş saatlik bir mesafeyi kestirecek kadar bir sür'atle, bir tahmine göre "Herkül Burcu" tarafına veya Şems-üş-şümus cânibine sevk etmek, elbette ezel ve ebed Sultanı olan Zât-ı Zülcelâl'in kudretiyle ve emriyledir. Güya haşmet-i Rububiyyetini göstermek için, bu emirber neferleri hükmünde olan manzume-i şemsiye ordusu ile bir manevra yaptırır. S.)
MANZUR	Görülen, bakılan, nazar edilen. * Beğenilen.
MANZURE	Belâ, musibet, felâket, âfet. * Noksan ve kusuru olan, ayıplanacak kadın.
MAR	f. Yılan.
MA'RA	Vücudun çok zaman çıplak olan yeri.
MARAN	(Mâr. C.) f. Yılanlar.
MARATON	yun. Kırk kilometreden uzun bir yolda mukavemet için yapılan hız koşusu.
MARAZ	Hastalık, illet, dert. Belâ.
MARAZ-I MÜSTEVLÎ	Salgın hastalık.
MARAZ-I SÂRÎ	Tıb: Bulaşıcı hastalık.
MA'RAZ	(Ma'rez-Ma'riz) Bir şeyin arzolunduğu yer. Göründüğü yer. Sergi, meşher.
MA'RAZ-I ACÂİB	Acâiblerin teşhir olunduğu yer.
MA'RAZGÂH	Arzolunan yer, sergi.
MARAZÎ	(Maraz. dan) Hastalıkla alâkalı. Hastalığa ait. Hastalıklı.
MARAZİYYÂT	Hastalıklar ilmi, patoloji.
MA'REC	Çıkacak yer, merdiven.
MA'REF	Yüzün, devamlı olarak açık görünen yeri.
MA'REFE	Atın yelesi bittiği yer.
MAR-EFSA	f. Yılan tutan, yılan efsuncusu. * Yılan sokmuş kimseyi tedâvi eden kişi.
MA'REKE	Muhârebe meydanı, çarpışma yeri. * Çarpışma. Kıtal. Cenk.
MAREŞAL	Fr. (Bak: Müşir)
MA'RET	Kabahat, suç, ayıp, günah.
MAR-GİR	f. Yılan tutan, yılan tutucu.
MARHİC	Yılan balığı.
MARHUK	Kuşkonmaz bitkisi.
MARIK	Dinsiz, mürted, hak dinden çıkan.
MARIN	(Mârına) Çekiçle dövülerek açılmağa müsait olan. * Kireçtaşı. * Çeşitli renklerde olan bir çeşit toprak.
MA'RIZ	(Ma'raz. dan) Bir şeyin görünüp çıktığı yer. Bir şeyin bildirildiği, arzolunduğu makam.
MARIZ	Hasta, alil, mariz.
MARİC	Dumansız ateş, alev. * Dumansız barut.
MA'RİC	Merdiven, yükseliş yeri.
MARİD	Azgın, sapkın. İnad ve isyanda benzerlerinden çok ileri gitmiş olan. Kibir, inad ve dinsizlikle tanınmış olan. Mütemerrid.
MA'RİFE	Gr: Arabçada mübhem olmayan " " harf-i ta'rifi ile bildirilen kelime. Böyle bir kelimeden tenvin kalkar, kelime belirli olur. (Bak: Lâm-ı ta'rif)
MA'RİFET	Bilme, bir şeyi cüz'i vecihle bilmek. * Hüner. Üstadlık. San'at. * Tuhaflık, garib hareket. * Vasıta, tavassut. * İlim ve fenlerle tahsil olunan mâlumat. İrfan kazanmak. (Bak: İrfân)
MA'RİFET MERTEBELERİ	(Bak: Yakin)
MA'RİFETPERVER	f. Hünerli, marifetli.
MA'RİFETULLAH	Masnuat-ı İlâhiyeyi ve Kur'âni hakikatleri tefekkür ve tahsil ile veya lütf-i İlâhi ile kalbi inkişâf ve basirete sâhib olmak. Esmâ-i İlâhiyyeyi tanımak. İlâhi hakikatlara vukufiyet. Her işte Allah rızâsına en uygun hareket tarzını bilip amel etmek. (Ma'rifetin zıddı; inkârdır. İlmin zıddı ise; cehildir.) (Bak: Vicdan-İrfân)(Muhyiddin-i Arabi, Fahreddin-i Râzi'ye mektubunda demiş: "Allah'ı bilmek, varlığını bilmenin gayrıdır." Bu ne demektir? Maksad nedir soruyor?Usul-üd-din imamları ve ulema-i ilm-i Kelâmın akaide dair ve vücud-u Vâcib-ül-Vücud ve Tevhid-i İlâhiye dair beyanatları, Muhyiddin-i Arabi'nin nazarında kâfi gelmediği için, İlm-i Kelâm'ın imamlarından Fahreddin-i Râzi'ye öyle demiş.Evet, İlm-i Kelâm vasıtasiyle kazanılan Mârifet-i İlâhiye, mârifet-i kâmile ve huzur-u tam vermiyor. Kur'an-ı Mu'ciz-il Beyan'ın tarzında olduğu vakit, hem mârifet-i tâmmeyi verir; hem huzur-u etemmi kazandırır ki, inşâallah, Risale-i Nur'un bütün eczaları, o Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan'ın cadde-i nurânisinde birer elektrik lâmbası hizmetini görüyorlar.Hem, Muhyiddin-i Arabi'nin nazarına, Fahreddin-i Râzi'nin İlm-i Kelâm vâsıtasiyle aldığı mârifetullah ne kadar noksan görülüyor; öyle de; tasavvuf mesleğiyle alınan mârifet dahi, Kur'an-ı Hakim'den doğrudan doğruya veraset-i Nübüvvet sırriyle alınan mârifete nisbeten o kadar noksandır. Çünki: Muhyiddin-i Arabi mesleği, huzur-u dâimiyi kazanmak için $ deyip, kâinatın vücudunu inkâr edecek bir tarza kadar gelmiş. Ve sâirleri ise, yine huzur-u dâimiyi kazanmak için $ deyip, kâinatı nisyan-ı mutlak altına almak gibi, acib bir tarza girmişler. Kur'an-ı Hakim'den alınan mârifet ise, huzur-u dâimiyi vermekle beraber, ne kâinatı mahkum-u adem eder, ne de nisyan-ı mutlakta hapseder. Belki, başıbozukluktan çıkarıp, Cenâb-ı Hak nâmına istihdam eder. Herşey mir'at-ı mârifet olur. Sa'di-i Şirazi'nin dediği gibi: $ Herşeyde Cenâb-ı Hakk'ın mârifetine bir pencere açar.Bâzı Sözlerde ulema-i İlm-i Kelâm'ın mesleğiyle, Kur'andan alınan minhâc-ı hakikinin farkları hakkında şöyle bir temsil söylemişiz ki; meselâ: Bir su getirmek için, bâzıları küngân (su borusu) ile uzak yerden, dağlar altında kazar, su getirir. Bir kısım da, her yerde kuyu kazar, su çıkarır. Birinci kısım çok zahmetlidir; tıkanır, kesilir. Fakat her yerde kuyuları kazıp su çıkarmağa ehil olanlar, zahmetsiz herbir yerde suyu buldukları gibi, aynen öyle de: Ulema-i İlm-i Kelâm, esbabı, nihayet-i âlemde teselsül ve devrin muhâliyeti ile kesip, sonra Vâcib-ül Vücud'un vücudunu onunla isbat ediyorlar. Uzun bir yolda gidiliyor. Amma Kur'an-ı Hakim'in minhâc-ı hakikisi ise, her yerde suyu buluyor, çıkarıyor. Her bir âyeti, birer Asâ-yı Musâ gibi nereye vursa âb-ı hayat fışkırtıyor. $ düsturunu, herşeye okutturuyor.Hem imân yalnız ilim ile değil, imânda çok letâifin hisseleri var. Nasılki: Bir yemek mideye girse, o yemek muhtelif âsâba, muhtelif bir surette inkısam edip tevzi olunuyor. İlim ile gelen mesâil-i imâniye dahi, akıl midesine girdikten sonra derecata göre ruh, kalb, sır, nefis ve hâkezâ.. letâif, kendine göre birer hisse alır, masseder. Eğer onların hissesi olmazsa, noksandır. İşte Muhyiddin-i Arabi, Fahreddin-i Râziye bu noktayı ihtar ediyor. M.)
MARİN	Burun ucunda olan yumuşak kemiksiz yer.
MARİSTAN	f. Hastahâne.
MARİZ	(Maraz. dan) Hasta. İlletli. Dertli.
MARİZANE	f. Hasta olarak.
MÂRR	Geçen, geçmiş, yürüyen.
MÂRR-ÜL BEYAN	Beyânı yukarıda geçmiş olan.
MÂRR-ÜZ ZİKR	Yukarıda zikri geçmiş olan, yukarda bahsedilmiş olan.
MÂRRE	Fık: Herkesin gittiği umumi yoldan yürüyen.
MÂRRÎN	(Mâr. dan) Geçenler.
MÂRRİN Ü ÂBİRÎN	Gelip geçenler. Gelen giden.
MARSUS	(Bak: Mersus)
MARTULOS	(Martoloz) Osmanlı Devletinin teşekkülü sıralarında ve yeniçeri teşkilâtından önce, Hristiyanlardan, ordunun geri hizmetlerinde çalışmış olan teşekküllerden biridir. Silâhlanmış kişi mânasında Rumca bir kelimedir. * Eskiden Tuna gemicileri, korsanı mânasında da kullanılmıştır.
MA'RUF	Bilinen, tanınmış. Belli, meşhur. * Şeriatın makbul kıldığı veya emrettiği. * Adl, ihsan, cud, tatlı dil, iyi muamele. (Bak: Emr-i bi-l ma'ruf)
MA'RUF-İ CİHÂN	Dünyaca tanınan ve meşhur. Cihânın bildiği.
MA'RUFAT	Bilinen şeyler. Şeriatın emrettiği hususlar.
MA'RUFİYET	Ma'rufluk. Ünlülük, meşhurluk, tanınmışlık.
MA'RUR	Uyuz.
MA'RUŞ	Üstü çardak şeklinde yapılı bina.
MA'RUZ	Bir şeyin etkisine uğramak veya uğratmak. * Arzolunmuş, arzolunan. * Serilmiş, yayılmış. * Verilmiş, sunulmuş. * Anlatılmış. * Bir şeye karşı siper alan.
MA'RUZÂT	(Ma'ruz. C.) Arz olunanlar. Arzedilenler, takdim edilenler. Küçükten büyüğe bildirilenler.
MARZAT	Rızâ. Memnuniyet, hoşnudluk.
MARZÎ	Razı olmağa dâir. * Kabul edeceği, razı olacağı.
MARZÎ-İ İLÂHÎ	Cenab-ı Hakk'ın rızasına uygun işler.
MARZİYAT	Razı olunacak şeyler. Allah'ın rızasına dair olanlar.
MARZİYE	Razı olma, hoşnud olma, memnuniyet.
MA'S	Tıb: Adalelerin tutulması, kasların büzülmesi. Kramp.
MAS	Yeyni, hafif kimse.
MAS'	Davarın kuyruğunu salması. * Vurmak. * Parlamak.
MA'S	Ovmak. * Dürtmek.
MASA'	Kılıçla vuruşmak.
MASABAK	(Bak: Masebak)
MAS'AD	(C.: Masâid) Yukarı çıkılacak yer. Suud yeri.
MASAD	(C: Musdân-Emside) Dağın yüksek ve yüce yeri.
MASADAK	Bir sözü veya hükmü tasdik eden husus. "Söylendiği gibi, denildiği şekilde, doğru, sâdık, olduğu gibi, muvâfıktır, mutâbıktır, tıpkısı" gibi mânâlara gelir. Mânânın fertlerine de mâsadak denilebilir.
MASADIR	(Masdar. C.) Masdarlar.
MASAFF	Savaş, muhârebe, harp, cidâl yeri.
MASAHA	Sıhhat mevzii. * Kamer, ay.
MASAİB	(Bak: Mesaib)
MASAİD	(Mas'ad. C.) Yukarı çıkacak yerler.
MASAİF	(Masif. C.) Sayfiyeler, yazlıklar. Yaz mevsiminde oturulacak yerler.
MASAK	Darlık.
MASAL	Az miktar olan şey.
MASALE	Sızıntı.
MASAM	Duracak yer.
MASAME	Duracak yer.
MASAN	Eşya saklanacak yer.
MASANİ'	(Masna. C.) Sarnıçlar. Su mahzenleri.
MA'SARA	(Üzüm ve susam gibi şeylerin) sıkıldığı yer.
MASARİ'	(Mısrâ'. C.) Mısrâlar. * (Masra'. C.) Güreş meydanları.
MASARİF	(Masraf. C.) Sarfiyatlar, masraflar. (Masârifât da denir.)
MASARİF-İ UMUMİYE	Umumi masraflar.
MASARİF	(Masruf. C.) Harcananlar, sarfolunanlar.
MASARİFAT	(Masârif. C.) Masraflar, giderler. Harcanan paralar.
MASARÎN	Bağırsaklar.
MASBAH	Doğacak zaman ve yer.
MASBU'	Kibirli, gururlu, mağrur. Kendini beğenmiş.
MASBUG	(C.: Mesâbig) Boyalı, boyanmış. Mülevven.
MASD	Cima etmek. * Emmek.
MASDA'	Taşlık yerlerden geçen düz yol.
MASDAR	Bir şeyin sudur ettiği (çıktığı) menba. * Gr: Fiilin şahsa ve zamana bağlı olmayan şekli, fiil kökü. Okumak, yazmak, kitabet, kıraat, ahz, almak... gibi. Masdar kelimesi.; ism-i mekândır, sudur etmek mânasına gelir. Fiilin mâna ve lâfız ciheti ile mebde' ve me'hazidir.
MASDAR-I CA'LÎ	(Mec'ul) yapma olan masdar. Arapçada, bazı isim ve sıfatların sonlarına (-iyyet) ilâve edilerek yapılır. Meselâ: İnsan: İnsaniyyet, Şâir: Şâiriyyet. Câhil: Câhiliyyet. Merbut: Merbutiyyet gibi.Arapça veya Farsça kelimenin sonuna (-îden) eki getirilerek yapılır. Meselâ: Cenk. den, Cengîden: Cenk etmek. Fehm. den, Fehmîden: Anlamak.Taleb. den, Talebîden: istemek.
MASDAR-I MERRE	Fiilin bir defa yapıldığını belli eden masdar. Merre, kerre, lem'a, darbe gibi, "fa'le" vezninden gelen masdarlardır.
MASDAR-I MİMÎ	Başında mim harfi bulunan masdar. (Ketb: Yazmak) masdarının mimisi (mekteb) olduğu gibi.
MASDU'	Baş ağrısına tutulmuş olan. Başı ağrıyan.
MASDUK	Doğruluğu kabul edilmiş, tasdik edilmiş.
MASDUKA	(C.: Masdukat) Doğru söz. Hakikat ve gerçek olan kelâm.
MASDUM	Çarpılmış. Kendisine vurulmuş.
MASDUR	Gönderilmiş, yollanmış olan. * Göğsü incinmiş veya ağrımış olan.
MASEBAK	Geçen, geçmiş olan, geçmişteki.
MASELEF	Evvelki, geçmiş.
MA'SERE	(Ma'seret) Zorluk, güçlük.
MASFUF	(Masfufe) Saf bağlamış, dizilmiş. Sıra ile dizilmiş.
MASH	Tutmak. * Çekmek.
MASH (MUSUH)	Sâbit olma. * Mahvolup belirsiz olmak. * Kısa olmak.
MASHARA	Maskara, soytarı. * Tuhaflıklar yapan kimse. * Komik, gülünç. * Zevklenme, eğlenme. * Kepaze, utanmaz, rezil.
MASHARA-İ ÂLEM	Âlemin maskarası. Kepaze, rezil.
MASHARA	(C: Mesâhır) Büyük taşlı yer.
MASHUB	(C.: Mesâhib) Beraber alınıp götürülmüş. Kucaklanmış.
MASHUBEN	Beraberce, birlikte olduğu halde. Yanında bulunarak.
MASI'	Sağlam vücutlu kimse.
MASIR	Mâni, engel.
MASÎ	f. Pervasız, korkusuz.
MASİF	(C.: Mesâif) (Sayf. dan) Yazlık. Yazın oturulacak yer. Sayfiye yeri.
MASİK	Yapışkan. * Zapteden, istilâ eden, tutan.
MASİLE	Üzerinde mum veya fitil yakılan çıra ve şamdan.
MASÎR	(C.: Masâyi) (Sayruret. den) Sürüp giden. * Karargâh. * Suyun aktığı yer. * Rücu etmek, dönüp gitmek. * Dönüp varılacak yer.
MASİT	Acı su. * Bir ot cinsi.
MASİVA	Ondan gayrısı. (Allah'tan) başka her şey hakkında kullanılan tâbirdir) Dünya ile alâkalı şeyler. (Bak: Taabbüd)(...Ey insan! Kur'anın desâtirindendir ki; Cenab-ı Hakkın mâsivasından hiçbir şeyi ona taabbüd edecek bir derecede kendinden büyük zannetme. Hem sen kendini hiçbir şeyden tekebbür edecek derecede büyük tutma. Çünkü mahlukat ma'budiyetten uzaklık noktasında müsavi oldukları gibi mahlukiyet nisbetinde de birdirler. M.N.)
MA'SİYYET	İtaatsizlik, günah, isyan.(Mâsiyetin mâhiyetinde, bilhassa devam ederse, küfür tohumu vardır. Çünki, o mâsiyete devam eden ülfet peyda eder. Sonra ona âşık ve mübtelâ olur. Terkine imkân bulamıyacak dereceye gelir. Sonra o mâsiyetinin ikaba mucib olmadığını temenniye başlar. Bu hal böylece devam ettikçe küfür tohumu yeşillenmeye başlar. En nihâyet, gerek ikabı ve gerek dâr-ül-ikabı inkâra sebeb olur.Ve keza, mâsiyete terettüp eden hacâletten dolayı, o mâsiyetin mâsiyet olmadığını iddia etmekle o mâsiyete muttali olan melekleri bile inkâr eder. Hattâ şiddet-i hacâletten yevm-i hesabın gelmiyeceğini temenni eder.Şayet yevm-i hesabı nefyeden ednâ bir vehmi bulursa, o vehmi kocaman bir bürhan addeder. En nihayet nedâmet edip terketmiyenlerin kalbi küsufa tutulur, mahvolur gider. El-iyazü Billâh! M.N.)
MASK	Muhkem, sağlam. (Müe: Maske)
MASKAT	Düşülen yer.
MASKAT-I RE'S	Doğum yeri. Vatan. Bir kimsenin doğduğu yer.
MASKU'	Kırağı düşmüş yer.
MASKUL	Cilâlanmış, saykal vurulmuş. Mücellâ.
MASL	Tarhana. * Yoğurt ve süt içinde bulunan yeşilimsi su.
MASL-ÜD DEM	Kanın sulu kısmı.
MASLAHAT	İş, mes'ele. * Sulh yolu. * Fayda, maksad, keyfiyet. (Zıddı; mefsedettir)
MASLAHAT-I MÜRSELE	Şeriat tarafından ne itibar ve ne de ibtâl ve ilgâ edildiği mâlum olmayan bir mes'elenin maslahat üzere fakihler tarafından hükümlendirilmesi.
MASLAHATBÎN	f. İş yapabilen. İş görmesini bilen.
MASLAHATGÜZÂR	f. İş bilir. * Elçi vekili. Elçi namına işleri tâkible vazifeli kimse.
MASLAHATKÂRÂNE	f. Maslahata, işe ve maksada uygun surette.
MASLAHATŞİNÂS	f. İşten anlıyan, iş bilen.
MASLAK	Su yolu üzerinde bulunan su haznesi. * Dâima akan su borusu. * Büyük yalak.
MASLİYE	Tarhana çorbası. * Koruk aşı.
MASLUB	Salbolmuş, asılmış. Asılarak idam edilmiş.
MASLUBEN	Asılarak, asılmış olduğu hâlde. Asılma suretiyle.
MASMASA	Ağzın önü.
MASNA'	(Masnaa) Su mahzeni. Sarnıç. * Şimdiki Arapçada: Fabrika. * Bucak, köşe.
MASNEA	İçine yağmur suyu toplanan büyük havuz.
MASNU'	(Sun'. dan) San'atla yapılan, yapılmış. Yapma, yapmacık.
MASNU-U VÂHİD	Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) (bir tek olan) san'at eseri.
MASNUAT	San'atkârâne yapılan şeyler. Yapılanlar.
MASNUAT-I SAYFİYYE	Cenab-ı Hakk'ın yaz mevsiminde yarattığı san'atlı güzel eserler.
MASNUK	Nezleli kimse.
MASON	Fr. Duvarcı mânasına bir kelimeden alınmış isimdir. Dinsiz, imânsız mânâsına kullanılır. Fermeson veya farmason da denir.
MASR	Parmak uçlarıyla süt sağmak. * Bir şeyi incelemek. * Az olmak. * Dağılmak. (İmtisar veya immisar ile aynı manadadır.)
MASRA'	Çarpışma, ölme. * Güreş meydanı.
MASRAF	Sarfedilen, harcanan. Gider.
MASRİF	(Sarf. dan) Sarfetme ve harcama mahalli.
MASRU'	Sar'a hastalığına tutulmuş, sar'alı.
MASRUAN	Sar'alı olarak, sar'a hastalığına tutulmuş olarak.
MASRUF	Sarfolunmuş, harcanılmış olan.
MASS	Emmek. Bir şeyi eme eme içmek.
MASS	(Mâssa) Emici, massedici.
MASS	Yakın olan. * Dokunan. Değen.
MASSA	Maraz, hastalık. * Zahmet.
MASSETMEK	Emmek, emerek içmek.
MAST	f. Yoğurt.
MASTABA	(C.: Masâtıb) Sedir, peyke.
MASTAKİ	Sakız.
MASTİHİ	Kıbrıs ve Sakız adalarında yetişen bir ağacın adı.
MASTUB	Damarlardan taşmış kan.
MASTUR	(Satır. dan) Çizilmiş, yazılmış.
MASUBE	İsâbet etmiş (felâket, musibet, belâ, âfet).
MASUG	Kalıba dökülmüş. * Örneğe uygun. * Düz.
MA'SUM	Günahsız, suçsuz.
MA'SUMÂNE	Günahsızcasına, suçsuz olarak.
MA'SUME	Suçsuz kadın veya kız.
MA'SUMİYET	Ma'sumluk, kabahatsizlik, suçsuzluk.
MASUN	Korunan, mahfuz, emin, muhafaza olunan. * Sâlim, sağlam.
MASUNİYET	Eminlik, sağlamlık, muhafaza altında bulunmak, dokunulmazlık.
MA'SUR	Zor, güç, zorlaştırılmış.
MASUS	Sirke ile pişmiş güvercin.
MASUR	Birbirine katılmış şey. Mümtezic.
MA'SUR	Sıkılmış. Suyu veya yağı çıkarılmış.
MASVAT	Çok bağıran.
MASVER	Sütsüz keçi. * Sütü zor çıkan deve.
MASYEF	(C.: Mesâyıf) Yaz gününde oturulacak yer. * Su yolunun eğri büğrü yeri.
MAŞAALLAH	Allah'ın istediği gibi. * Allah korusun, Allah saklasın (meâlinde duâdır.)
MAŞE	f. Maşa.
MA'ŞEB	Otlu yer.
MA'ŞER	Cemâat, müttehid cemâat. Birinin ehil veya iyâli. İns ve cin cemaatı. * Bölük, topluluk.
MA'ŞERÎ	Cemiyete âit. Topluluğa âit. Ortaklaşa. Pek çok.
MAŞITA	(Meşşâta) Baş tarayan.
MAŞÎ	(Mâşiyye) (C.: Müşşât) (Meşy. den) Yürüyen, yürüyücü.
MAŞİYE	(C.: Mevâşi) Koyun ve keçi gibi hayvan. * Oğlu ve kızı çok olan kadın.
MAŞİYEN	Yaya olarak, yürüyerek.
MAŞRIK	(Bak: Meşrık)
MA'ŞUK(A)	Aşk ile sevilen, sevgili.
MA'ŞUKİYET	Sevilme hâli. Sevilen bir kimsenin hâli.
MA'ŞUŞ	Zayıf ve cılız adam.
MATA	(C.: Emtâ) Arka.
MA'TAB	(C: Meâtıb) Helâk olacak yer.
MATABİ'	(Matbaa. C.) Matbaalar, basımevleri.
MATABÎH	(Matbuh. C.) (Tabh. dan) Tabholunmuş yani pişirilmiş şeyler.
MATABİH	(Matbah. C.) Mutfaklar. Yemek pişirilen yerler.
MATAF	(C.: Matâif) (Tavâf. dan) Tavâf edilecek, etrâfı ziyaret edilip dolaşılacak yer.
MATAHİR	(Mathare. C.) Mataralar, su kapları. * Gusülhâneler. İçinde yıkanılıp temizlenilecek yerler.
MATAİF	(Matâf. C.) (Tavaf. dan) Tavaf edilecek, etrâfı ziyaret edilip dolaşılacak yerler.
MATAİM	(Mat'am. C.) Yemek yenilecek yerler. Yemek odaları.
MATAÎM	(Mıt'âm. C.) Oburlar, doymakbilmez kimseler. * Başkalarını beslemeler.
MATAİN	(Matin. C.) Balçıkla sıvanmış yerler.
MATAÎN	(Mıt'ân. C.) Mızrakla yaralamakta mâhir ve usta olan.
MATALİL	(Matlul. C.) Nemli, ıslak ve yaş şeyler.
MAT'AM	(C.: Matâim) Yemek yenilecek yer. Yemek odası.
MATAMİH	(Matmah. C.) Göz dikilen şeyler. Göz dikilen yerler.
MATAMÎR	(Matmure. C.) Mezarlar, kabirler. * Bazı şeyleri saklamak için kullanılan toprakaltı yerler.
MATAR	(C.: Emtâr) Yağmur.
MATARA	Askerlerin kullandığı üzeri aba ve çeşitli kumaşlarla kaplı madeni su şişesi veya yolculukta kullanılan deriden yapılmış su kabı.
MATARE	Kuşu çok olan yer.
MATARIK	(Mıtrak ve Mıtraka. C.) Demirci çekiçleri.
MATARİD	(Mıtred. C.) Mızraklar, zıpkınlar.
MATARİH	(Matrah. C.) Bir şey atılan yerler. * Tarhedilecek yerler.
MATAVİ	(Matvi. C.) Kıvrımlar. Bükülmüş şeyler.
MATAYA	(Matiyye. C.) Binek hayvanları.
MATBAA	(Tab'. dan) Tab'edilen yer. Kitab, gazete ve sâir yazıların basıldığı yerler. Basımevi.
MATBAA-İ ÂMİRE	Devlet matbaası.
MATBAH(A)	Mutbah. Yemek pişirilen yer.
MATBAH-I ÂMİRE	Saray mutfağı.
MATBAHA-İ KUDRET	Cenab-ı Hakk'ın âşikâr kuvvet ve kudreti ile bahçe, bağ, tarla ve bostan gibi yerlerde pişmiş gibi hazır gıda maddelerinin yetiştiği yer. Kudret mutbahı.
MATBU'	Tab' olunmuş. basılmış, kitap veya gazete haline gelmiş. Basılıp matbaadan çıkmış olan.
MATBUAT	Tab' edilmiş neşriyat. Basılmış şeyler. (Kitap ve gazeteler gibi)
MATBUH	(C.: Matâbih) (Tabh. dan) Kaynatılmış veya haşlanmış (ilâç). * Pişirilmiş yemek.
MATBUHAT	(Matbuh. C.) Kaynatılmış veya haşlanmış ilâçlar. * Pişirilmiş yemekler.
MATE	Öldü.
MATEAHHAR	(Mâ-teahhar) Sonra gelen. Sonradan gelen.
MA'TEBE	Kızgınlık ve hiddetle hitabetmek.
MATEKADDEM	(Mâtekaddem) Geçmiş zaman, mâzi. * Sâbık. Geçen şey. * Önceleri.
MÂTEM	Ağlama. Üzüntü veya kederden ağlayıp sızlama. Kederinden yas tutma.(...Bak! Öyle bir ziya-yı hakikat neşreder ki, eğer O'nun o nurâni daire-i hakikat-ı irşadından hariç bir surette kâinata baksan, elbette kâinatın şeklini bir matemhâne-i umumi hükmünde ve mevcudatı birbirine ecnebi, belki düşman ve câmidatı dehşetli cenâzeler ve bütün zevil-hayatı zevâl ve firakın sillesiyle ağlayan yetimler hükmünde görürsün. Şimdi bak; O'nun neşrettiği nur ile o matemhâne-i umumi şevk-i cezbe içinde bir zikirhâneye inkılâb etti. O ecnebi düşman mevcudat, birer dost ve kardeş şekline girdi. S.)
MÂTEMDÂR	f. Mâtemli, acılı, yaslı.
MÂTEMENGİZ	f. Mâtemi ve yası iktiza eden.
MÂTEMFEZÂ	f. Yası ve mâtemi ziyadeleştirip arttıran.
MÂTEMHANE	f. Ağlanılan, yas tutulan yer.
MÂTEMÎ	Yaslı, mâtemli, üzüntülü.
MÂTEMKÜNÂN	f. Yas tutup mâtem ederek.
MÂTEMZEDE	Mâtemli. Yaslı.
MATERYAL	Fr. Bir işin meydana çıkması için lâzım gelen şeyler.
MATERYALİST	Fr. Maddeci. Her şeyi madde ile kıymetlendiren. (Bak: Maddiyyun)
MATERYALİZM	Fr. Maneviyatı ve Allah'ı inkâr eden maddiyyunların mesleği.
MATFA	(İtfâ. dan) Söndürülmüş.
MATH	El ile vurmak. * Yalamak. * Birbiri ardınca sulamak.
MATHARE	(C.: Matâhir) Gusülhâne. İçinde yıkanılıp temizlenilecek yer. * Su kabı, matara.
MATHUM	Dolu, dolmuş.
MATIR	(Matar. dan) Yağan, yağıcı.
MATİ'	Uzun, tavil. * Her nesnenin iyisi.
MATÎN	(C: Metâyın) Balçıklı yer.
MATÎR	Yağmurlu gün.
MATÎRAT	Tehlikeli yerler.
MATÎTA	(C: Metâyıt) Havuz dibinde kalan balçıklı bulanık su.
MATİYYE	Binek hayvanı. Binek. * Gerinip sevinerek yürüyen.
MATİYYE-RÂN	Bindiği hayvanı yola süren.
MATL	Atlatma, geçirme, defetme. * Çekme.
MATLA'	Güneş veya yıldızların doğdukları yer, ufuktan çıktıkları yer. * Yıldız veya güneşin zuhur etmesi. * Edb: Kaside ve gazelin kafiyeli olan ilk beyti. (Bak: Musarra')
MATLAB	İstek, istenilen şey. * Hallolunacak mesele. Mebhas. * Kaziye.
MATLAB-I DİL-HAH	Gönlün isteği, arzu, maksad.
MATLUB	İstek, istenilen şey. * Alacak. Ödünç verilmiş.
MATLUBAT	(Matlub. C.) İstenilen, talebedilen ve aranılan şeyler. * Alacaklar. Ödünç olarak verilmiş olan şeyler.
MATLUL	(C.: Matâlil) Yaş, ıslâk. * Islanmış, nemlenmiş.
MATMA'	Tamâ edilecek şey. Çok istenilecek şey.
MATMAH	Tamâh olunan şey, hırsla göz dikilerek bakılan şey veya yer.
MATMAH-I CİHANÎ	Bütün herkese ait tamah olunan ve büyük istekle üzerine bakılan şey.
MATMAH-I NAZAR	Hırsla bakılan şey.
MATMAZEL	Fr. Evli olmayan gayr-ı müslim kız.
MATMU'	(Tama'. dan) Tama' olunmuş. Hırsla istenen şey.
MATMUR	Gömülmüş, defnedilmiş. Toprak altına konulmuş.
MATMURE	Toprak altında bazı şeyleri saklamağa mahsus yer. * Kabir, mezar.
MATMUS	Gözü doğuştan değil de, sonradan kör olmuş adam.
MATNEB	(C: Metânib) Omuz. * Omuzla boyun arası.
MATRAH	(C: Matârih) (Tarh. dan) Mahal, yer. * Tarh olunacak şey, tarh edilecek nesne. * Bir şey atılan yer.
MATRAN	Taç giymiş piskopos.
MATRED(E)	Irak eden, uzaklaştıran.
MATRİS	Fr. Dizilmiş harflerin hususi bir mukavva üzerine alınan kalıbı. * Dizme makinelerinde harf kalıbı.
MATRUD	Kovulmuş. Tardedilmiş. Uzaklaştırılmış olan.
MATRUDÎN	Kovulmuş olanlar. Kovulmuşlar.
MATRUH	Tarh edilmiş, çıkarılmış. * Belirtilmiş, konulmuş (vergi) * Temeli atılmış (Binâ).
MATRUK	Gevşek ve uyuşuk adam. * Kuruduktan sonra yine yağmurla tazelenmiş.
MATRUŞ	Traş olmuş. Sakalsız. * Sağır kimse.
MATT	Çekmek.
MATTA	İncil kitaplarından birisinin adı. Tahrif edilmiş dört yüz muhtelif İncil içinden seçilen biri. (Bak: Havari)
MATTAL	(Mattâle) Devamlı olarak borcunu ileri atıp geciktiren.
MATTE	Vesile, sebep.
MA'TUF	Ait ve râci' olan. * Bir tarafa meyletmiş. Mâil olan. * İsnadedilen. Yöneltilmiş.
MA'TUFUN ALEYH	f. Bir rabt edatı ile kendisine bağlı olan kelime (Bak: Harf-i atıf)
MA'TUH(E)	(Ateh. den) Bunamış, bunak. * Sakat, kötürüm. Amelmânde.
MA'TUHANE	Bunakçasına, bunamışçasına.
MA'TUK(A)	(C.: Maâtik) (Atâk. dan) Azat olunmuş. Azatlı.
MAT'UM	(C.: Mat'umat) Yenecek yemek. Taam.
MAT'UMAT	(Taam. dan) Yemekler. Taamlar. Yenecek şeyler.("Hem hiç mümkün müdür ki: Fâtır-ı Kerim, Halik-ı Rahim, küçük midenin cüz'i arzusunu ve muvakkat bir beka için lisan-ı hal ile duasını hadsiz enva-ı mat'umat-ı lezizenin icadiyle kabul etsin de, umum nev-i beşerin pek büyük bir ihtiyâc-ı fıtriden gelen pek şiddetli bir arzusunu ve külli ve daimi ve haklı ve hakikatlı, kalli, halli bekaya dâir gayet kuvvetli duâsını kabul etmesin? Hâşâ.. yüzbin defa hâşâ.." L.)
MAT'UN	(Tâun. dan) Belâya tutulmuş. Musibet ve tâuna giriftar olmuş. * (Ta'n. dan) Ayıplanmış.
MAT'UNEN	Vebâya tutularak.
MA'TUT	Mağlup, yenilmiş.
MATURİDÎ	Mâturidi Mezhebi ve bu mezhebden olan. Semerkand şehrinin Mâturid köyünden olan Ebu Mansur-u Mâturidi'yi (Hicri: 280-332) itikadda imam olarak kabul edenler. Amelde Hanefi Mezhebinden olanlar, itikadda Maturidi mezhebindendir. Çünkü bu Zât, Ehl-i Sünnet itikadına muhalif görüşleri, eserleri ile reddederek ıslâh etmiştir.
MATV	Çekmek.
MATVÎ	Bükülü, dürülmüş, kıvrılmış şey.
MATVİYY	Dürülmüş nesne.
MATVİYYÂT	Dürülmüş ve bükülmüş olanlar. Kitap sahifeleri gibi toplanmış olanlar.
MATVİYYEN	Sarılı olduğu halde. Dürülerek. Kıvrılarak.
MAUK	şer, yaramaz.
MAUL	Üstün gelinmiş.
MA-UL HAYAT	Mc: Haysiyyet. Şeref, yüz suyu. * Hayat suyu. (Bak: Ab-ı hayat.)
MA-UL VERD	Gül suyu.
MAUN	Eve lâzım şeyler. Ev eşyası. * Malın zekâtı. * Ufak tefek ihtiyaçlar. * Nefaseti sebebi ile (nefsin çok hoşuna gittiğinden) kimseye verilmek istenmeyen şey.
MÂUN SURESİ	Kur'an-ı Kerim'in 107. Suresidir. "Eraeyte Suresi" de denir.
MAUN	Yardım, imdat. * Taat. İnkiyad. İtaat.
MAUNE	Mavna. Yük taşıyan büyük kayık.
MAUNET	Yardım. İmdat. * Azık. Yol yiyeceği. * Cenab-ı Hakk'ın salih kullarına olan imdadı, inayeti. * Huk: Masarif.
MA'V	Olmuş taze hurma. * Ses, avaz.
MA-VAKAA	Vaki' olan. Hâdise. Sergüzeşt.
MA-VEKA'	(Mâ-Vaka') Vâki olan, olup biten.
MA'VEL	Ağıt edecek yer.
MA-VERA	Bir şeyin gerisinde, arkasında veya ötesinde bulunanlar.
MÂ-VERAÎ	Öteye mensub ve âid. * Diğer âlemle alâkalı.
MAVERA-ÜN NEHR	Ceyhun ırmağının doğusunda kalan ülkelere müslüman coğrafyacıların verdiği ad. Türklerin yaşadıkları bu ülkeler, Ceyhun ve Seyhun ırmaklarının havzalarını ihtiva ediyordu. * Dicle ile Fırat arası.
MAVİYE	Billur taşı.
MAVNA	Limanlarda, şamandıralara bağlı olarak yükleme ve boşaltma yapan gemilerden, kıyılara römorkör yedeğinde yük götürüp getiren tekne.
MAVTIN	(C.: Mevâtın) (Vatan. dan) Vatan. Yurt edinilen ve yerleşip oturulan yer.
MAVZER	Alm. Mavzer adında bir Alman'ın yaptığı çaplı harp tüfeği. Askerlikte kullanılan bir silâh.
MA'Y	Su arkı. Su mecrâsı.
MAYE	Damızlık. * Esas. Temel. * Bir şeyin mayalanması ve ekşimesi (tahammürü) için konulan madde. * Para, mal. İktidar. Güç. * İlim. * Dişi deve.
MAYE-İ ŞEB	Gece karanlığı.
MAYEDAR	f. Kudretli, paralı.
MAYHOŞ	f. Biraz ekşice lezzetli tatlı.
MAYIH	(C: Mâha) Kova doldurmak için kuyu içine inen kişi. * Bahşiş veren, atâ eden.
MAYIN	ing. Karada ve denizde, daha çok gizlendirilerek konulan ve temas edilince patlayan bomba.
MÂYİ'	Akıcı. Akıcı madde.
MÂYİ'-İ NÂRÎ	Ateş halinde su veya buhar.
MÂYİÂT	(Mâyi'. C.) Akıcı cisimler. Su halinde bulunan, akan şeyler.
MÂYİİYYET	Mâyilik, akıcılık, sıvılık.
MAYİR	(C: Miyâr) Taamlandıran, yiyecek veren.
MA'YUB	Ayıplanmış. Ayıplanan. Bir kusuru ve eksiği olan.
MA'YUBAT	(Ma'yube. C.) Ayıplanacak şeyler. Eksiklikler, noksanlıklar, kusurlar.
MA'YUBEN	Kusur ve ayıp sayılarak. Ayıplanarak.
MAYUHDES	Sonradan olan.
MAYU'KAL	Anlaşılır.
MAYU'REF	Bilinmez. * Minder altında saklanan şey.
MA'Z	Keçi. Karaca.
MAZ'	Çiğnemek.
MAZ'	Gön yağlamak. * Ağaç kabuğunu soymayıp üstünde bırakmak.
MA'Z	Çekmek.
MAZA	(Mezâ) Geçti (mânasına fiil).
MAZ'A	Her nesnenin bakiyyesi, artığı.
MAZACI'	(Mazca. C.) Kabirler, mezârlar.
MAZACİR	(Mazcer. C.) Gönül daralacak ve sıkıntılı yerler.
MA'ZAD	Alemi, giyen kişinin pazusuna gelen alemli elbise.
MAZAĞ	Çiğnenecek veya çiğnedikleri yemek.
MAZAHİR	(Mazhar. C.) Mazharlar. Eşyanın görüldüğü, çıktığı yerler. * Nâil olmalar. * Şereflenmeler.
MAZAK	Darlık.
MAZALİM	(Mazleme. C.) Haksızlık ve adaletsizlikler. Zulümler. * Adâlet dâiresi.
MAZALLE	Yol aranılan yer.
MAZALLE	(C.: Mazâil) (Zıll. dan) Gölgelik yer.
MAZALLENİŞİN	f. Gölgelikte oturan.
MAZA MA MAZA	Olan oldu. Geçen geçti.
MAZAMÎN	(Mazmun. C.) Mânâlar, mefhumlar, kavramlar. * Ödenmesi gereken şeyler. * Cinaslı, nükteli sözler.
MAZANNE	(Mazınne) Zannolunduğu yer. Zan götüren. * Ermiş sanılan.
MAZANNE-İ HAYR	Kendisinden yalnız iyilik umulan kimse.
MAZANNE-İ SU'	Kendisinden ancak kötülük beklenen kimse.
MAZARR	Zararlar, ziyanlar. Mazarrât.
MAZARRA	Meşakkat, zahmet. * Ziyân.
MAZARRAT	Zararlar. Ziyanlar. Mazârr.
MAZAYIK	(Mazîk. C.) Zor güç işler. * Sıkıntılı ve dar yerler.
MAZAZ	Musibet, felâket ve belâ acısı. * Acıma, üzülme, kederlenme.
MAZBATA	Bir toplantıda konuşulanların neticesinin yazılı şekli. Kararnâme.
MAZBUT	Zabtolunmuş, elegeçirilmiş. * Sağlam. * Yazılmış. Kaydedilmiş. Hatırda tutulmuş. Derli toplu. * Muhâfazalı. Korunmuş. * Belli, belirtilmiş.
MAZBUTÂT	(Mazbut. C.) Ele geçirilmiş; kaydedilmiş; hatırda tutulmuş şeyler. Mazbut olan şeyler.
MAZCA'	(Madca) Yatılacak yer. Mezar, kabir.
MAZCER	(C.: Mazâcir) Gönül daralacak ve sıkıntılı yerler.
MA'ZEL	(C: Meâzil) Irak, uzak, baid.
MAZEM	İki dağ arasında olan dar yol. * Dar olan her yer.
MA'ZERET	Elde olmadan suç, kabahat işleme. * Mücbir sebeblerini söyleyerek yardım dileme. Özür dileme.
MA'ZERETCU	f. Özür arıyan.
MA'ZERETHÂH	f. Özür dileyen. Afvedilmesini isteyen.
MA'ZERETMEND	f. Özürlü, kusurlu. Mazeretli.
MAZFUF	Yanında olan şeyleri tamamen tükenmiş olan kimse.
MAZG	Ağızda çiğneme.
MAZGAL	yun. Eskiden kale, hisar, sur veya şato duvarlarında açılan iç yanı geniş, dış yanı dar gözleme siperi.
MAZHAK	(C: Mezâhık) Gülünç kimse.
MAZHAR	Sahib olma, nâil olma. Şereflenme. * Bir şeyin göründüğü, izhar olunduğu yer. Çıktığı yer.
MAZHAR-I ESMÂ	Çok sıfatlara ve isimlere mensub hâller kendinde görünen. İsimlere, isimlerinin üzerinde te'sirlerine mazhar (sâhib) olan. * Cenab-ı Hakkın isimlerinin tecellisine mazhar ve âyine olmuş olan.(Cenab-ı Hak insana giydirdiği vücud libasını san'atına mazhar ediyor. İnsanı bir model yapmış. O vücud libasını o model üstünde keser, biçer, tebdil eder, tağyir eder; muhtelif esmasının cilvesini gösterir. L.)
MAZHAR-I İLHÂM	Kendine ilhâm olunan. (Arı, hayvan ve insanlara olduğu gibi) Kalbine ilhâm gelen zât.
MAZHARİYET	Mazhar ve nâil olma. Elde etme. Muvaffakiyet.
MAZIG	Çiğneyen, çiğneyici.
MAZINNE	(C: Mezânin) İçinde bir şey olduğu tahmin olunan yer.
MAZIR	Ekşi, hâmız.
MAZİ	Geçmiş zaman. Geçen, geçmiş olan. * Gr: Bir işin geçen zamanda yapıldığını bildiren fiil. Fiil-i mâzi. Mazi sigası.(O Kadir-i Mutlak, bütün istikbaldeki acaib-i imkânata muktedirdir. Dünü getiren, yarını getirdiği gibi; maziyi icad eten O Zât-ı Kadir, istikbali dahi icad eder. Dünyayı yapan o Sani-i Hakim âhireti de yapar... M.)
MAZİ-İ NAKLÎ	Yalnız işitilen bir şeyi anlatan fiil sigası. "Nuri gelmiş" gibi.
MAZİ-İ ŞÂD	Neş'eli, sevinçli mâzi.
MAZİ-İ ŞUHUDÎ	Gözle görünen veya görmüş gibi bilinen bir şeyi anlatan fiil sigası, kipi. "Nuri geldi" gibi.
MAZİF	Herkese sofrası açık olan ev. Kapısı açık, misafir sever ev. Misafirperver olan hâne.
MAZİFE	İzâfe olunmuş. * Keder, hüzün, tasa, gam.
MAZÎK	Dar yer.
MA'ZİL	Ayrı. Ayrı bir yer. * Uzak. Baid.
MAZİLLE	Kıldan yapılma büyük çadır.
MAZÎM	Mazlum.
MAZİN	Karınca yumurtası. * Bir kabilenin adı.
MAZÎR	Ekşi, hâmız.
MAZÎRE	Ayran.
MA'ZİRE	(C: Meâzir) Özür etmek.
MAZİRYUN	Şahtere otu.
MAZİYAN	Kendisinden küçük arklara ayrılan büyük su arkı.
MAZİYAT	Geçmişler. Geçen zamanlar.
MAZİYE	Şarap, hamr. * Beyaz iyi bal. * Beyaz ince yumuşak gömlek.
MAZÎZ	Musibet ve belâya uğramış. Felâket acısına giriftar olmuş.
MAZLEME	(C.: Mezâlim) Zulüm ve adaletsizlik. Haksızlık. Can yakma.
MAZLUM	Zulüm görmüş. Kendine zulmedilmiş. * Halim, selim, sakin, sessiz.
MAZLUMANE	Zulüm görmüşe yaraşır surette. * Sessizce. Sessizlikle.
MAZLUMÎN	Zulüm görmüş kimseler.
MAZLUMİYYET	Mazlumluk. Zulüm görmüşlük. * Sessizlik, yavaşlık.
MAZMAZ	(İbranice) Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Suhuf-u İbrahim ve Tevrat'taki ismi.
MAZMAZA	Gusül veya abdest alırken, elleri yıkadıktan sonra üç kere ağız dolusu su alıp ağızda çalkalamak.
MAZMİ	Sulanan ekin.
MAZMUM	(Zamm. dan) Zammolunmuş. İlâve olunmuş. * Yapışmış. * Zamme ile okunan.
MAZMUN	Meâl. Mâna. Mefhum. * Nükteli, san'atlı, ince söz. * Ödenmesi lâzım olan. * Fık: Gasb, telef veya zulüm sebebi ile ödenmesi lüzum etmiş şey.
MAZNUK	Nezle olmuş. Nezleli.
MAZNUN	(Zann. dan) Zannolunmuş. Zan altında bulunan, kendisinden şüphe edilen. * Huk: Bir suç dolayısı ile sorguya çekilen kimse. Sanık.
MAZNUNÎN	(Maznun. C.) Zan altında bulunanlar. Şüpheli kimseler.
MAZRA	Ayran. Bir nevi yemek.
MAZRAC	(C: Mezaric) Eski elbise.
MAZRAHÎ	Akbaba. * Ulu, şerefli kimse. * Her beyaz nesne.
MAZREB	Vuracak yer. * İlikli kemik.
MAZRUB	(Zarb. dan) Zarbolunmuş. Çarpılmış. Dövülmüş. * Basılmış, damgalanmış. * Mat: Çarpılan. (Bak: Madrub)
MAZRUBEYN	Birbirine çarpılan iki sayıdan herbiri.
MAZRUF	Zarflanan. Sarılıp muhafaza edilen. Zarfa konan.
MAZRUFÂT	(Mazruf. C.) Zarflı olanlar.
MAZRUFEN	Zarf içinde olarak. Zarflı surette.
MAZRUR	Zarar etmiş. Ziyan görmüş.
MAZRUS	Örülmüş, örülerek yapılmış. Diş takımı.
MA'ZUB	Kötürüm kimse.
MAZ'UF	Zayıf ve cılız. Zayıflamış.
MAZUFE	İzâfe olunmuş.
MA'ZUL	(Azl. den) İşinden çıkarılmış, kovulmuş, azledilmiş.
MA'ZULEN	Azledilmiş olarak. İşinden çıkarılmış olarak.
MA'ZULÎN	(Ma'zul. C.) İşinden çıkarılmış olan kimseler. Azledilmişler.
MA'ZULİYET	Azledilme hâli. Açıkta kalınış.
MA'ZUR	Özürlü. Özrü olan.
MA'ZURİYYET	Ma'zurluk. Özürlülük.
MA'ZUZ	Katı, şiddetli, şedid.
MAZZ	Nar.
MAZZ	Gönlün gamdan ve tasadan yanması. * İkrar etmek, kabul etmek, açıktan söylemek.
MEAB	Dönülecek yer. Sığınılacak yer. Melce'.
MEAB	Ayıp yeri. * Ayıp.
MEABİD	(Bak: Maâbid)
MEAD	Ahiret. (Bak: Maâd)
MEADİB	(Me'debe. C.) Ziyâfetler.
MEADİN	(Bak: Maâdin)
MEAHİZ	(Me'haz. C.) Me'hazler. Bir şeyin çıktığı veya alındığı yerler. Kaynaklar.
MEAKİL	(Me'kele. C.) Yenilecek şeyler. Yemekler. Erzâk.
MEÂL	(Geri dönmek ve rücu eylemek. den) Meydana gelen netice. Mefhum. * Mânası. Kısaca mânası. * Kaymak. * Husul yeri, peyda olunacak yer. * Son, sonuç.(Meâl, te'vilin me'hazi olan "evl" mânasına masdar-ı mimîdir. Bir şeyin varacağı gâye mânasına ism-i mekân da olur ki, te'vilin hasılı demektir. Bundan başka meâl, bir şeyi eksiltmek mânasına da gelir. Onun için örfte bir kelâmın mânasını her vechile aynen değil de, biraz noksaniyle hasılına göre ifade etmeğe de meâl denilmiştir. E.T.)
MEÂL-İ İCMALÎ	Kısaca hülâsası, kısaca mânâsı. İcmalî meâl.
MEÂLEN	Mânâca aynısı olmadan eksiği ile anlaşılan neticesi. Mânaya göre. (Bak: Te'vil)
MEÂLÎ	Kısaca mânasına ait.
MEALÎ	(Bak: Maâlî)
MEALİM	(Bak: Maalim)
MEALPERVER	f. Mânâlı. * Mâna anlatan.
MEÂN	Mekân, menzil.
MEANN	Enli, geniş. * şişman gövdeli kimse. * Hatip.
MEAR	Arlanacak, utandıracak şey.
MEAR	Saç ve sakalın dökülmesi.
MEARİB	İhtiyaçlar, hâcetler, lüzumlu ve istenen şeyler. İstekler.
MEARİC	(Mi'rac. C.) Mi'raclar. Merdivenler. Çıkılacak yerler.
MEARİC SURESİ	Kur'an-ı Kerim'in 70. Suresi olup Seele veya Mevaki Suresi de denir ve Mekkîdir.
MEARRE	Keffaret, diyet. * Elem, meşakkat, dert, günah.
MEASİ	(Bak: Maâsi)
MEASİM	Günahlar. * Günah işlenecek yerler.
MEASİR	(Me'sere. den) Güzel eserler. Nişanlar. İzler.
MEASİR-İ BERGÜZİDE	Seçme güzel eserler, izler, nişanlar.
MEASS	Çok cür'etli. Hiç çekinmeyen.
MEASS	Talep mevzii, isteme yeri.
MEAYİB	Kusurlar, ayıblar, lekeler. (Bak: Maâyib)
MEAZ	(Bak: Maâz)
MEAZİB	(Mi'zab. C.) Oluklar. Su yolları.
MEAZİF	Sazlar. Çalgılar. Saz âletleri.
MEAZİN	(Me'zene. C.) Ezan okunan yerler.
MEAZİR	Perdeler. Hicablar. * Özürler.
MEAZİR	(Mi'zer. C.) Peştemallar.
MEBAD	(Mebâdâ) f. Sakın, olmaya ki...
MEBADİ	(Mebde. C.) Mebdeler, başlangıçlar, ilk unsurlar. * Çekirdekler. * Prensipler.
MEBADİ-İ ZARURİYYE	Bir hakikat tam bilinmeden önceki isbat edici zaruri emâreler, başlangıçlar, hazırlıklar. (Bak: Hads)
MEBAHİS	Bahisler. Mebhaslar. * Araştırma yerleri.
MEBAHİS-İ İLMİYE	İlmi bahisler.
MEBAL	(Bevl. den) Sidiğin çıktığı yer.
MEBALİĞ	(Meblâğ. C.) Paralar, akçeler.
MEBANİ	Temeller. Esaslar. * Yapılar. Binâlar.
MEBANİ-İ KELÂM	Sözün esâsını teşkil eden şeyler.
MEB'AS	(C.: Mebâis) Yollanma, gönderilme.
MEB'AT	Yaban sığırının yatağı. * Davar ve deve yatağı. * Mekân, menzil.
ME'BAZ	(C: Meâbiz) Diz altındaki çukur.
MEBDE'	Baş taraf. Başlangıç. Başlama. * Kaynak. Kök. Temel. Esas.
MEBDE-İ SUKUT	Sukutun başlangıcı. Düşüşün mebdei.
MEBDEİYET	Başlangıç olma işi.
ME'BELE	Deve duracak yer. * Devesi çok olan yer.
MEBERRAT	(Meberre. C.) Sevab için, hayır kazanmak için yapılan işler.
MEBERRE	(C.: Meberrât) Sevab için, hayır kazanmak için yapılan iş.
MEBERRET	Nöbet şekeri.
MEBGA	Talep mevzii, isteme yeri.
MEBGUZ	Sevilmemiş. Buğzedilmiş. Nefret edilmiş.
MEBHAS	Kısım. Bahis. Fasıl. Bir mes'eleye âid söz. * Arama, araştırma yeri. * Bir şeyin arandığı yer.
MEBHUR	Nefes darlığına mübtelâ olan, hırhır soluyan.
MEBHUS	Bahsolunan. Bahsolunmuş. Evvelce bahsi geçmiş.
MEBHUS-ÜN ANH	Sözü geçmiş şey. Bahsolunan şey.
MEBHUT	Hayretle, şaşkın, mütehayyir. Sersem.
MEBİ'	(Bey'. den) Satılmış şey.
MEBİT	(Beyt. den) Geceleyin kalınacak yer. Geceliyecek yer.
MEBİZ	(C.: Mebâyiz) Tıb: Yumurtalık.
MEBKALE	(C: Mebâkıl) Sebzevat yetiştirilen yer.
MEBLAĞ	Para, mevcud para miktarı. * Yetişmek.
MEBLEVLE (MİBVELE)	İçine bevledilen kap.
MEBLU'	(Bel'. den) Yutulmuş.
MEBLUL	Nemli, yaş. Islak, ıslanmış.
MEBNA	Temel. Yapı yeri. * Üss-ül esas. Asıl ve esas.
MEBNİ	Yapılmış. Kurulmuş. * Bir şeye dayanan. Nazar ve itibâr ve isnad olunarak. * ... den dolayı... e binâen. * Gr: Son harfi harekesi değişmeyen kelime. Tasrife tâbi olmayan (fiil çekimine uğramıyan) kelime.
MEBRADE	Soğukluk. * Soğukluk verecek zaman ve mekan.
MEBREZ	Abdesthâne.
MEBRUD	Soğuk, soğumuş.
MEBRUK	Tebrike şâyeste kimse. Tebrike değer nesne.
MEBRUR	Hayırlı. Makbul. Beğenilmiş. Sadık olmakla makbule geçmiş olan.
MEBRUZ	Gösterilmiş, ibraz olunmuş. * Açılmış mektub.
MEBSEM	(C: Mebâsim) Tebessüm etmek, hafif gülümsemek.
MEBSUS	Dağılmış. Yayılmış. Herkesçe duyulmuş. şayi' olmuş.
MEBSUT	Açılmış. Yayılmış. Serilmiş. * Mufassal. Etraflıca beyan olunan. Bast olunmuş. Uzun uzadıya anlatılmış.
MEBSUTEN	Mebsut olarak.
MEBSUTEN MÜTENASİB	Birbirlerine nisbetli olan iki şeyden birinin artmasıyla, diğerinin de aynı nisbetle artması; veya eksilmesiyle diğerinin de eksilmesidir. Doğru orantılı.
MEBŞURE	Yüzü ve vücudu güzel yaratılmış kadın.
MEBŞUŞ	(C.: Mebâşiş) Silinmiş. İzi eseri kalmamış.
MABTAHA	(C: Mebâtıh) Kavun karpuz ekecek yer.
MEBTUN	Karnı hasta olan kimse.
MEBTUŞ	Tutulmuş. * Hışım olunmuş.
MEBTUT	Kesilmiş ve ayrılmış.
MEBTUTE	Fık: Üç talak ile boşanmış olan kadın.
MEB'UC	Karnı delinmiş.
MEB'US	Gönderilen. Ba's edilen. * Halk arasından seçilerek Millet Meclisine âzâ edilen. * Allah tarafından gönderilmiş olan. * Öldükten sonra diriltilen.
MEB'USÂN	f. Meb'uslar. Milletvekilleri.
MEB'USİYET	Mebusluk. Milletvekilliği vazifesi.
MEBYET	Geceliyecek yer. Gece vakti kalınacak yer.
MEBZUL	Bol. Çok sarf olunan. Ucuz.
MEBZULÎ	Bolluk, çokluk, kesret.
MEBZULİYYET	Ucuzluk. Bolluk.
MEBZULİYYET-İ ELVAN	Renk bolluğu.
MEC'	Hurmayı sütle ıslatıp yemek.
MECA'	Açlık.
MECAA	Hilebazlık etmek, hile yapmak.
MECADİF	(Micdâf. C.) Kayık veya sandal kürekleri.
MECADİL	(Micdel. C.) Köşkler, kasırlar.
MECAE	(Mecâet) Açlık. Acıkma.
MECAL	Tâkat. Güç. Kuvvet. * İktidar. İmkân. * Fırsat.
MECALÎ	(Meclâ. C.) Aynalar.
MECALİS	Meclisler. Toplantılar. Toplantı yerleri.
MECAMİ'	(Mecmua. C.) Mecmualar. Dergiler.
MECAMİR	(Micmer. C) İçlerinde tütsü yakılan kaplar, buhurdanlar.
MECANE	Ne bulursa sakınmadan yapmak. Mecnunluk.
MECANİK	(Mencenik. C.) Mancınıklar. (Bak: Mancınık)
MECANİN	Mecnunlar. Deliler.
MECARÎ	(Mecrâ. C.) Mecralar. Su yolları. Su yatakları.
MECAZ	Yerinden ve haddinden tecavüz etmek. Hududunu aşmak. * (Cevaz. dan) Geçecek yer. Yol. * Edb: Hakiki mânâsı ile değil de ona benzer başka bir mânâ ile veya istenileni hatırlatır bir kelime ile konuşmak. İstenilene benzer bir mâna ifadesi. Meselâ: Bazı Hadis-i Şeriflerde dünyaya nezâret eden iki melâikenin öküze ve balığa benzetildiği gibi.Edebiyat: Lügatı'nın, "Mecaz" Maddesinde şu tafsilât vardır: Bir kelime, kendi mânasında kullanılırsa; hakikat olur. Eğer bir münasebetle asıl mânasından başka bir mânada istimâl edilir ve kendi mânasında kullanılmasında "karine-i mânia" bulunursa mecaz'dır. Meselâ; tahta kelimesi ağaçtan satıh mânasına olduğu halde hakikattır. Fakat yazı levhası mânâsına kullanılır. Faraza, Muallim tarafından talebeye "tahta başına geç" denilirse, mecaz'dır. Çünkü, levhanın tahtadan yapılmış olması münasebeti ile, bir de başına geçilecek tahtanın ancak yazı tahtası olup döşeme ve tavan tahtalarının başına geçilemiyeceği karine-i mâniası ile, o kelime hakikat mânâsından mecâz mânâsına naklolunmuştur.Nakildeki münasebete alâka denilir. Alâkası teşbih olan mecazlar istiâre, başka türlü alâkası bulunanlar da mecaz-ı mürsel'dir. Mecaz-ı mürselin alâkaları teşbihten başkadır ve en meşhurları şunlardır:1- Hulul : Hakikat ve mecaz mânalarında birinin ötekine mahal olmasıdır. (Derse girildi) denildiği vakit, hâl olan dersin söylenip onun mahalli bulunan dershânenin kasdedilmesi. (Yemekhâneye indi) denilince de, mahal bulunan yemekhânenin zikrolunup yemeğe inildi, denilmek istenmesi gibi.Mânâca cüz'i bir fark ile buna, zarfiyyet, mazrufiyyet alâkası da diyebiliriz.2- Sebebiyyet, müsebbebiyyet : Hakiki ve mecazi mânâlardan birinin diğerine sebeb müsebbeb olmasıdır. "Bir muharrir, kalemiyle geçinir" cümlesinde sebeb olan kalemin zikredilip müsebbeb olan yazı ücretinin kasdedilmesi; kar yağarken söylenilen "bereket yağıyor" cümlesindeki müsebbeb olan bereketin zikredilip, sebeb olan karın murad edilmesi gibi.3- Cüz'iyyet, külliyet : Hakikat ve mecaz mânâlarından biri, diğerinin cüz'ü olmasıdır. Diğer bir tabir ile; bir şeyin bütünü kasdedilmesidir. "Marmaradan her yelkenUçar gibi neş'eli"beytindeki yelken kelimesi gibi. (ki, onun zikriyle bütünü söylenip parçası, yahut parçası söylenip bütünü bulunan kayık murad edilmiştir).4- Itlâk ve takyid : Hakikat ve mecaz mânâlarından birinin mutlak yâni umuma; o birinin mukayyed, yâni hususa delâlet eder olmasıdır. Hayvan kelimesindeki mânâ umumidir. Hayvan deyip de meselâ "At" ı murad etmek onu mukayyed bir mânâda kullanmak demek olacağından "Mecaz" olur.5- Kevniyyet : Bir şeye eski hâlinin ismini vermektir. Bir vâlidenin, yetişmiş oğluna; "bizim çocuk" demesi gibi.6- Evveliyyet : Bir şeyi sonra olacağı isim ile zikretmektir. Tıbbiye ve deniz mekteblerine yeni girmiş talebeye "Doktor ve Kaptan" denilmesi gibi.(Mecaz ilmin elinden cehlin eline düşerse, hakikate inkılâb eder, hurâfata kapı açar. S.)
MECAZ-I MÜRSEL	Edb: Kelimenin asıl mânâsıyla mecazî mânâsı arasında benzerlik bulunmasından başka bir alâka bulunmasıyla olan mecazdır.
MECAZE	Cevizlik yer.
MECAZEN	Mecaz olarak. Gerçek değil de mecaz yoliyle.
MECAZÎ	Mecazla ilgili.
MECAZİB	(Meczub. C.) Meczublar. Cezbeye tutulmuş olanlar.
MECBE	Geniş ve işlek yol.
MECBEE	Mantar yetişen yer.
MECBUB	Hayası ve zekeri kesilmiş.
MECBUL(E)	(Cibillet. den) Yaratılmış. Yaratılışında bir hâl veya sıfat bulunan.
MECBUR	Zor görmüş. Zorla bir işe girişmiş. İcbar görmüş. * Hatırı alınmış, gönlü yapılmış. (Hakiki manası: Kırıldıktan sonra bütünlenmiş.)
MECBUREN	İster istemez. Cebirle. Zaruret icâbı. Zorla.
MECBURÎ	Zor altında, ister istemez, yapma mecburiyetinde.
MECBURİYET	Zora tutulma. Mecburluk.
MECC	Ağızla su püskürmek. * Sulu şeyler atmak ve saçmak.
MECCAN	Parasız, karşılıksız, ücretsiz, bedâva, meccânen.
MECCANEN	Ücretsiz, parasız.
MECCANÎ	Bedavacı. Parasız.
MECCANİYET	Ücretsizlik, meccanilik.
MECD	Büyüklük. Azamet. * şeref, itibar.
MECDERE	Lâyık olacak mekân.
MECDEYE	Kıtlık yeri.
MECDUD	Rızkı bol, nasibli, bahtiyar. * Kesilmiş, maktu.
MECDUL	Sağlam ve muhkem şey. * Sağlam yapılı ve kemikli kimse. * Bükülmüş.
MECDUR	Tıb: Çiçek çıkarmış kimse.
ME'CEL	(C: Meâcil) Su toplanan yer.
MECELLAT	(Mecelle. C.) Mecmualar, kitaplar, dergiler.
MECELLE	Mecmua. Fikir topluluğu. Risale. Kitab. Hikmetli sahife. * Fıkıh kitabının muâmelât kısmının toplu bir parcası. * İslâm Hukukuna dâir bir mecmua.
MECENNE	Kalkan, siper. * Delilik, mecnunluk, divanelik.
MECER	Koyunun karnındaki kuzu büyüdükçe durmaya kadir olmaması. * Büyük asker. * Susuzluk.
MECERRE	(Mecerret-üs Sema) Kehkeşan, Samanyolu denilen büyük, parlak yıldız kümesi.
MECFER	Beli kalın olan at.
MECHEL	(C.: Mecâhil) Belirtisiz, işaretsiz, nişansız. * Yolu ve izi olmayan çöl.
MECHELE	Birini câhilliğe sevkeden şey.
MECHUD	(Cehd. den) Çalışmış uğraşmış, didinmiş, cehdetmiş. * Kuvvet, kudret, güç.
MECHUL	Bilinmeyen. Belli olmayan.
MECHUL-ÜL AHVAL	Kimin nesi olduğu bilinmeyen kimse.
MECHUL-ÜN NESEB	Kimin çocuğu olduğu bilinmeyen kişi.
MECHULAT	(Mechul. C.) Mechul olan ve bilinmeyen şeyler.
MECHULİYET	Bilinmezlik, mechullük.
MECHURE	Harf, hareke ile okunduğu vakit, nefesin hapsolunup sesin âşikâr olmasında okunan harfler. Bu harfler nefesi kendileri ile cereyandan men'ederler.
MECHURİYE	Aşikâre olunmuş, açıklanmış, meydana konulmuş.
MECİ	(Meciyyen) Gelme, geliş.
MECİD	Azametli. Şerefli. Gâlib. * Esmâ-i İlâhiyedendir.
MECİDİYE	Sultan Abdülmecid zamanında 1840'da basılmış 20 kuruş değerinde gümüş para.
MECL	Elin kabarması. * Balta gibi bir nesne tutmaktan veya çalışmaktan dolayı elin kabarıp nasırlanması.
MECLA	(C.: Mecâli) Ayna, mir'at. * Çıkma ve görünme yeri. * Başın tepesinde kıl bitmeyen yer.
MECLEB	Beyaz çiçekli bir otun adı. (Adam boyu uzar ve yaprağı zerdaliye benzer.)
MECLİS	Oturulacak, toplanılacak yer. * Görüşülecek bir mes'ele için bir araya gelmiş insan topluluğu. * Devlet işlerini görüşmek üzere Millet Vekillerinin toplandıkları büyük bina.
MECLİS-İ A'YÂN	Osmanlı İmparatorluğu zamanında hükümet tarafından seçilmiş olan meclis. (Bunun karşılığı, zamanımızda, senato meclisidir.)
MECLİS-İ MEBUSAN	Halk tarafından seçilen meb'usların meclisi. Millet Meclisi.
MECLİS-İ ÜLFET	Konuşma meclisi.
MECLİS-İ VÜKELÂ	Kabine toplantısı. Bakanlar kurulu toplantısı.
MECLİS-ARA	f. Meclisi süsleyen.
MECLİS-EFRUZ	f. Meclisi parlatan. Meclisi aydınlatan.
MECLİS-FÜRUZ	f. Meclisi parlatan. Meclisi aydınlatan.
MECLİSÎ	Meclisle alâkalı. Meclise ait.
MECLİSİYAN	Meclis ehli. Mecliste bulunan âzâlar.
MECLUB	Celbolunmuş. Çekilmiş. Kapılmış. * Tarafdarlığı kazanılmış kimse. * Aşık. Tutkun.
MECLUBİYET	Tutkunluk, meclubluk.
MECLÜVV	Parlak, cilâlı. Mücellâ.
MECMA'	Toplanılacak yer. Kavuşulan yer.
MECMA-İ ALEYH	Hakkında toplanılan, ittifak edilen, birleşilen şey.
MECMA-I EKBER	En büyük toplanma yeri. Mahşer.
MECMA-I HAKAİK	Hakikatlerin toplandığı yer. Hakikatlerin merkezi.
MECMA-ÜL EZDÂD	Zıtların toplandığı yer. * Mutlak hürriyet.
MECMA-ÜL KÜLL	Hepsinin toplandığı yer.
MECMECE	Yazının karışık olması. * Kalbinde olanı demek isteyip, yine demeyip gizlemek.
MECMEDE	Buzluk, karlık.
MECMU'	Bütün, hepsi. Topluca. Yığılmış. Cem' olunmuş. Bir araya getirilmiş şey.
MECMUA	Toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin hepsi. * Seçilmiş yazılardan meydana getirilen kitap. Risâle. * Kolleksiyon.
MECMUAN	Toptan, birden, toplu olarak.
MECMUAT-ÜL AHZAB	Şeyh Ahmed Ziyaeddin-i Gümüşhanevî'nin üç ciltlik bir duâ mecmuası.
MECMUİYYET	Topluluk. Bütünlük. Tamlık.
MECNEB	Çok şey.
MECNUB	Güney rüzgârı yetişen kişi. * Akciğer zarı iltihabı olan kişi.
MECNUN	Deli. Çılgın. * İnsanlara çok hususta uymayan. * Birini çok fazla sevip aklını kaçıran. Âşık.
MECNUNANE	f. Delice, divanece. Mecnunlara ve delilere yakışır surette.
MECNUNİYET	Delilik. Mecnunluk.
MECR	Bir nesneyi devenin karnındaki yavrusuna bey'etmek. Devenin karınındaki yavrusunu bir malla değiştirmek. * Çokluk asker. * Akıl.
MECRA	Suyun aktığı yol. Su yolu. Kanal. * Cereyan eden yer. * Bir haberin yayılma yolu. * Bir şeyin dolaştığı yer.
MECRUH	Yaralı. Yaralanmış. * Huk: İnandırıcı sözlerle çürütülmüş fikir, davâ.
MECRUHÎN	(Mecruh. C.) Yaralılar. Yaralanmış olanlar.
MECRUR	Sürüklenmiş. * Gr: Başında harf-i cer bulunan kelime. İzafet halinde son kelime. Cerr'li okunan kelime. (i, ı diye okunan kelime, yani esreli)
MECS	Ovmak. Dibagat etmek.
MECUBE	Cevap.
MEC'UL	Yapılmış. Meydana çıkarılmış. İkame ve ihdas olunmuş olan.
ME'CUR	Karşılık almaya, mükâfata hak kazanmış kimse. * Kiraya verilen.
MECUS	Kulakları küçük olan adam. * Ateşe tapan kişi.
MECUSİ	Çok eskiden yaşamış, kulağı küçük olan birisinin adıdır. Ateşperestlik âyinine sebeb olduğundan "Ateşperestlere" bu isim verilmiştir. * Eski İran dini olan Mecusilikten olan kimse.
MECUSİYÂN	(Mecusi. C.) Mecusiler. Ateşe tapanlar.
MECUSİYET	Mecusilik.
MECVED	Doymaya yakın olmak. * Yağmur taneleri değmiş cisim.
MECZİR	(C: Mecâzir) Deve boğazlayacak yer.
MECZUB	Başkasının te'siri ile hareket hâlinde olan. Cezbedilmiş. Aklı gitmiş olan. Aşk-ı İlahî ile kendinden geçmiş. * Deli. Divane. Mecnun.(Sultan Mehmed Fatih'in zamanında hikâye edilen meşhur ve mânidar "Cibâli Baba kıssası" nev'inden olarak bir kısım ehl-i velâyet, zâhiren muhakemeli ve âkıl görünürken, meczubdurlar. Ve bir kısmı dahi; bâzan sahvede ve daire-i akılda görünür, bâzan aklın ve muhakemenin haricinde bir hâle girer. Şu kısımdan bir sınıfı; ehl-i iltibastır, tefrik etmiyor. Sekir hâlinde gördüğü bir mes'eleyi hâlet-i sahvede tatbik eder, hatâ eder ve hatâ ettiğini bilmez. Meczubların bir kısmı ise; indallah mahfuzdur, dalâlete süluk etmez. Diğer bir kısmı ise, mahfuz değiller; bid'at ve dalâlet fırkalarında bulunabilirler. Hattâ, kâfirler içinde bulunabileceği ihtimal verilmiş.İşte; muvakkat veya dâimi meczub olduklarından, mânen '"mübarek mecnun" hükmünde oluyorlar. Ve mübarek ve serbest mecnun hükmünde oldukları için, mükellef değiller. Ve mükellef olmadıkları için muahaze olunmuyorlar. Kendi velâyet-i meczubaneleri bâki kalmakla beraber, ehl-i dalâlete ve ehl-i bid'aya tarafdar çıkarlar, mesleklerine bir derece revaç verip, bir kısım ehl-i imânı ve ehl-i hakkı, o mesleğe girmeye meş'umane bir sebebiyet verirler. M.)
MECZUBÎN	(Meczub. C.) Meczublar. Deliler, mecnunlar. Cezbeye gelmiş olanlar.
MECZUM	Kat'i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat'i karar verilmiş. * Gr: Son harfi harekesiz okunan kelime. Cezimli kelime. (İlim, kilim, kitab kelimelerinin son harflerinin okunduğu gibi.)
MECZUM	(Cüzam. dan) Cüzam hastalığına tutulmuş kimse.
MECZUR	Cezr olunmuş, kare kökü alınmış sayı. (On sayısı yüz sayısının meczurudur, yani kare köküdür.)
MECZUZ	Kesilmiş, münkatı'.
MEÇ	Ateşli silahların icadından evvel kullanılan harp âletlerinden biri. Keskin olmayan tâlim kılıcı, uzun ve ince kılıç.
ME'D	Yumuşak taze ot. * Titremek. * Sallanmak.
MEDA	Mesafe, nihâyet. Son.
MEDE-D-DÜHUR	Dünyanın sonuna kadar.
MEDACİ'	Yatacak yerler. (Bak: Madcâ')
MEDAFİ'	(Medfa. C.) Ask: Toplar.
MEDAFİN	(Medfen. C.) Mezarlar, kabirler. Gömülecek, defnolunulacak yerler.
MEDAHEK	(Bak: Madhek-Mudhike)
MEDAHİL	(Medhal. C.) Girişler. Girilecek yerler.
MEDAİH	Medhetmeler. Övmeler. Medhedişler.
MEDAİN	(Medayin) Şehirler, medineler. Büyük memleketler. * Şimdi harabe olup İslâmiyyetten evvel yaşamış Kisralıların Nuşirevan zamanında kurdukları merkez-i hükümetleri olan büyük şehir. Peygamber Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın doğduğu gece bu şehirdeki büyük sarayın eyvanları yıkılmıştı.
MEDAK	Bir şeyi ezmekte kullanılan yassı taş.
MEDAMİ'	Göz yaşları. * Gözler.
MEDAMİ'-İ HİCRAN	Hicran gözyaşları. Ayrılık gözyaşları.
MEDAR	Sebeb, vesile. * Bir şeyin etrafında döneceği nokta. Bir şeyin devredeceği, üzerinde hareket edeceği yer. * Gezegenlerin gezerken hareket noktalarının çizdiği dâire. (Dünya, güneş etrafında seyrederken medar-ı senevîsi bir dâireyi andırır.)
MEDAR-ÜL AYN	Göz çukuru.
MEDAR-I FAHR	İftihara sebeb olan. Övmeğe vesile.
MEDAR-I İBRET	İbret almağa yarıyan.
MEDAR-I MAİŞET	Geçim vasıtası.
MEDAR-I SENEVÎ	Dünya, güneş etrafında seyrederken çizdiği farazi dâire.
MEDAR-I TAAYYÜŞ	Maişet tedarikine sebeb olan, geçim vesilesi.
MEDARE	Kova gibi dikip su çekmekte kullanılan deri.
MEDARİC	(Medrec ve Medrece. C.) Merdivenler. * Meslekler, yollar.
MEDARİS	Medreseler. Ders okunan yerler. Talebe-i ulumun ikametgâhları. Din, imân, ahlâk dersi ve fenni ilim okutulan ve aynı zamanda talebenin ikamet ettiği mektebler.
MEDAS	Harman yeri.
MEDASE	Harman yeri.
MEDAYİH	Medhe lâyık işler ve hareketler.
MEDAYİH-İ BÂHİRE	Çok açıktan birisini veya bir şeyi övmek, medhetmek.
MEDAYİN	(Midyân. C.) Dâima borçlanan kimseler.
MEDBEE (MEDBE)	Kabaklık, kabağı çok olan yer. * Kul, abd.
MEDBUG	Dibâgat olunmuş, tabaklanmış.
MEDBUR	Zengin. Malı mülkü ve serveti çok olan. * Yaralı, mecruh.
MEDCEN	Bulutlu gün.
MED	Uzatma, çekme. Yayma ve döşeme. * Çoğaltmak. * Bir şeye dikkatlice bakmak. * Nihayet, son. * Sönmek. Bir şeyi söndürmek. * Yardım etmek, mühlet vermek. * Yâr ve yâver olmak. * Tarlaya fışkı ve gübre dökmek. * Sel suyu.
MEDD-İ BİSAT	Kilim yayma, halı serme.
MEDD-İ NAZAR	Uzağa bakma. Gözün görebildiği kadar göz alımı.
MEDD-İ YED	El uzatma.
MEDD İŞARETİ	Harekenin uzun okunacağını gösteren işaretin adı. * Hemze ile elifin birleşmesi.
MEDDAH	(Mübalâga ile) Çok çok medheden, sena eden. * Edb: Taklidli hikâyelerle halkı eğlendiren hikâyeci.
MEDD Ü CEZİR	Coğ: Deniz sularının kabarması ve tekrar geriye çekilmesi.
MEDED	İnayet, yardım, imdad, eman. Eyvah.
MEDEDCU	f. Meded isteyen, yardım arayan.
MEDEDCUYANE	f. Medet isteyene, yardım arayana yakışacak surette.
MEDEDHÂH	f. Meded isteyen, yardım bekleyen.
MEDEDHÂHÎ	f. Meded arayıcılık, yardım isteyicilik.
MEDEDKÂR	f. Yardımcı, muin, nâsır. Nusret veren.
MEDEDKÂRANE	f. Medet ve yardım edercesine.
MEDEDKÂRÎ	f. Yardımcılık.
MEDEDRES	f. Yardımcı. İnâyet eden. Yardım eden. Mededresân da denir.
MEDEDRESANÎ	Yardımcılık. Yardım ve inâyet edicilik.
MEDE-L-BASAR	Gözün görebildiği kadar.
MEDE-L-EYYAM	Günlerin sonuna kadar.
MEDENİ	Faziletli, terbiyeli, kibâr. * Medineli. Şehirli. * Kur'an-ı Kerimin Medine şehrinde nâzil olan âyet ve sureleri.
MEDENİ-İ BİTTAB'	Doğuştan, yaradılıştan huyları ile medeni oluş. * Cenab-ı Hakkın yaratması ile tab'an iyi huylu, kibar, faziletli kimse.
MEDENİYET	Adaletseverlik, insanca iyi ve ferah yaşayış. Şehirlilik. Yaşayışta, içtimaî münâsebetlerde, ilim, fenn ve san'atta tekâmül etmiş cemiyetlerin hâli. * İslâmiyetin emirlerine göre, usulü dâiresinde yaşayış.(Küre-i arzı bir köy şekline sokan şu medeniyet-i sefihe ile gaflet perdesi pek kalınlaşmıştır. Tâdili, büyük bir himmete muhtaçtır. Ve keza, beşeriyet ruhundan dünyaya nâzır pek çok menfezler açmıştır. Bunların kapatılması ancak Allah'ın lutfuna mazhar olanlara müyesser olur. M.N.)(Sual: Sen eskiden şarktaki bedevi aşâirde seyahat ettiğin vakit, onları medeniyet ve terakkiyata çok teşvik ediyordun. Neden, kırk seneye yakındır, medeniyet-i hâzıradan "mimsiz" diyerek hayat-ı içtimaiyeden çekildin, inzivâya sokuldun?Elcevab: Medeniyet-i hâzıra-i Garbiye, semâvi kanun-u esasilere muhalif olarak hareket ettiği için seyyiatı hasenatına; hatâları, zararları, fâidelerine râcih geldi. Medeniyetteki maksud-u hakiki olan istirahat-ı umumiye ve saadet-i hayat-ı dünyeviye bozuldu. İktisad, kanaat yerine israf ve sefahet.. ve sa'y ve hizmet yerine tenbellik ve istirahat meyli galebe çaldığından, biçâre beşeri hem gayet fakir, hem gâyet tenbel eyledi. Semâvi Kur'anın kanun-u esasisi $_ $_ $ ferman-ı esasisiyle: "Beşerin saadet-i hayatiyesi, iktisad ve sa'ye gayrette olduğunu ve onunla beşerin havas, avâm tabakası birbiriyle barışabilir." diye Risale-i Nur bu esası izaha binaen kısa bir-iki nükte söyleyeceğim:Birincisi : Bedevilikte beşer üç-dört şey'e muhtaç oluyordu. O üç-dört hâcatını tedarik etmiyen on adette ancak ikisi idi. Şimdiki garb medeniyet-i zâlime-i hâzırası su'i-i istimâlât ve israfat ve hevesatı tehyic ve havâic-i gayr-i zaruriyeyi, zaruri hâcatlar hükmüne getirip görenek ve tiryakilik cihetiyle şimdiki o medeni insanın tam muhtaç olduğu dört hâcâtı yerine, yirmi şey'e bu zamanda muhtaç oluyor. O yirmi hâcatı tam helâl bir tarzda tedarik edecek yirmiden ancak ikisi olabilir. Onsekizi muhtaç hükmünde kalır. Demek bu medeniyet-i hazıra insanı çok fakir ediyor. O ihtiyaç cihetinde beşeri zulme, başka haram kazanmağa sevk etmiş. Biçâre avâm ve havas tabakasını dâima mübarezeye teşvik etmiş. Kur'anın kanun-u esasisi olan "vücub-u zekât, hurmet-i riba" vasıtasiyle avâmın havassa karşı itâatini ve havassın avâma karşı şefkatini te'min eden o kudsi kanunu bırakıp burjuvaları zulme, fukaraları isyana sevk etmeğe mecbur etmiş. İstirahat-ı beşeriyeyi zir ü zeber etti!..İkinci Nükte : Bu medeniyet-i hâzıranın hârikaları, beşere birer ni'met-i Rabbaniye olmasından, hakiki bir şükür ve menfaat-ı beşerde istimâli iktiza ettiği halde, şimdi görüyoruz ki: Ehemmiyetli bir kısım insanı tenbelliğe ve sefahete ve sa'yi ve çalışmayı bırakıp istirahat içinde hevesatı dinlemek meylini verdiği için sa'yin şevkini kırıyor. Ve kanaatsizlik ve iktisadsızlık yoluyla sefahete, israfa, zulme, harama sevkediyor. Meselâ Risale-i Nurdaki "Nur Anahtarı"nın dediği gibi: Radyo büyük bir ni'met iken, maslahat-ı beşeriyeye sarf edilmek ile bir mânevi şükür iktiza ettiği halde, beşte dördü hevesata, lüzumsuz malâyani şeylere sarf edildiğinden; tenbelliğe, radyo dinlemekle heveslenmeğe sevk edip, sa'yin şevkini kırıyor. Vazife-i hakikiyesini bırakıyor. Hattâ çok menfaatli olan bir kısım hârika vesait, sa'y ve amel ve hakiki maslahat-ı ihtiyac-ı beşeriyeye istimâli lâzım gelirken, ben kendim gördüm; ondan bir-ikisi zaruri ihtiyâcata sarf edilmeğe mukabil, ondan sekizi keyf, hevesat, tenezzüh, tenbelliğe mecbur ediyor. Bu iki cüz'i misâle binler misâller var.Elhâsıl : Medeniyet-i garbiye-i hâzıra, semâvi dinleri tam dinlemediği için, beşeri hem fakir edip ihtiyacatı ziyadeleştirmiş... İktisad ve kanaat esasını bozup israf ve hırs ve tama'ı ziyadeleştirmeğe; zulüm ve harama yol açmış. Hem beşeri vesait-i sefahete teşvik etmekle o biçare muhtaç beşeri tam tenbelliğe atmış. Sa'y ve amelin şevkini kırıyor! Hevesata, sefahete sevk edip ömrünü faidesiz zâyi ediyor.Hem o muhtaç ve tenbelleşmiş beşeri, hasta etmiş. Su'-i istimâl ve israfat ile yüz nevi hastalığın sirayetine, intişarına vesile olmuş.Hem üç şiddetli ihtiyaç ve meyl-i sefahet ve ölümü her vakit hâtıra getiren kesretli hastalıklar ve dinsizlik cereyanlarının o medeniyetin içlerine yayılmasiyle intibaha gelip uyanmış beşerin gözü önünde ölümü idam-ı ebedi suretinde gösterip, her vakit beşeri tehdid ediyor. Bir nevi cehennem azâbı veriyor...İşte bu dehşetli musibet-i beşeriyeye karşı Kur'an-ı Hakim'in dörtyüz milyon talebesinin intibahiyle ve içinde semâvi, kudsi kanun-u esasileriyle bin üçyüz sene evvel gösterdiği gibi, yine bu dörtyüz milyonun kendi kudsi esasi kanunlariyle beşerin bu üç dehşetli yarasını tedavi etmesini; ve eğer yakında kıyamet kopmazsa, beşerin hem saâdet-i hayat-ı dünyeviyesini, hem saadet-i hayat-ı uhreviyesini kazandıracağını; ve ölümü, idam-ı ebediden çıkarıp âlem-i nura bir terhis tezkeresi göstermesini ve ondan çıkan medeniyetin mehasini, seyyiatına tam galebe edeceğini ve şimdiye kadar olduğu gibi; dinin bir kısmını, medeniyetin bir kısmını kazanmak için rüşvet vermek değil, belki medeniyeti ona, o semavî kanunlara bir hizmetkâr, bir yardımcı edeceğini Kur'an-ı Mu'ciz-il-Beyan'ın işarat ve rumuzundan anlaşıldığı gibi, Rahmet-i İlâhiyeden şimdiki uyanmış beşer bekliyor, yalvarıyor, arıyor!. R.N.)
MEDENK	f. Kapı sürgüsü. Kilit.
MEDER	Tezek, toprak tezeği. * Çakıl. Kuru çamur. Kuru balçık. * Köy, mahalle.
MEDFA'	(C.: Medâfi') Ask: Top.
MEDFEE	Deve sürüsü. Çok miktar deve.
MEDFEN	Mezar. Defnedilen, gömülen yer.
MEDFU'	Dışarı çıkarılmış, def olunmuş, kovulmuş. * Verilmiş, vezneden çıkarılmış.
MEDFUAT	(Medfu'. C.) Defedilip dışarı çıkarılmış olanlar. * Sarfedilmiş ve verilmiş paralar. Harcanan veya kasadan çıkan paraların, hesap defterinde kaydedildiği hâne.
MEDFUN	Defnedilmiş. Gömülmüş.
MEDH	Birisinin iyiliğini, iyi vasıflarını söylemek. Övmek.
MEDH	Büyük bahşiş.
MEDHA	Deve kuşunun yumurtladığı yer.
MEDHA	Övmek, medhetmek.
MEDHAL	Girilecek taraf. Dahil olacak yer. * Giriş. Esere başlangıç. Önsöz. Mukaddeme.
MEDHALDAR	f. Bir işte parmağı olan. Bir işe karışmış olan.
MEDHAZA	(C: Medâhız) Ayak kayacak yer.
MEDHENE	Yağhâne.
MEDHİYAT	(Medhiye. C.) Medh etmeler, övmeler.
MEDHİYE	Birini medhetmek için yazılan yazı.
MEDHUL	(Dahl. den) Ayıplanacak kusuru olan. * Dile düşmüş. * Kendisine birşey girmiş olan.
MEDHUN	f. Tabaklanmış deri.
MEDHUR	Uzaklaştırılmış veya kovulmuş olan. Tardedilmiş olan.
MEDHUŞ	Dehşete uğramış. Şaşırmış. Korkmuş.
MEDHUŞÂNE	Ürkmüş gibi. Ürkmüş bir hâlde.
MED'Î	Dâvet edilmiş, davetli. Çağrılmış.
MEDİ	(C: Emdiye) Bir yerde birikip toplanmış su.
MEDİBB	Selin aktığı yer.
MEDİD	Devamlı. Çok uzun süren. * Uzatılmış. Çekilmiş.
MEDÎH	Keskin.
MEDÎH	(Medh. den) Övmeye ve medhetmeye sebeb olan şey. Övme mevzuu.
MEDİHA	Medih için yazılan kaside, övme.
MEDİHAGÛ	f. Medheden, öven.
MEDİHASENC	f. Medihnâme yazan, övücü yazılar yazan.
MEDÎN	Borçlu. * Kul, köle, abd.
MEDİNE	Şehir. * Hicazda Hz. Peygamberin (A.S.M.) türbesi bulunan şehirdir. Buranın İslâmiyyetten evvel ismi "Yesrib" idi.
MEDİNE-İ MÜNEVVERE	Nurlu, nurlanmış şehir.
MEDİNE-İ SELÂM	Bağdat şehri.
MEDİNET-ÜN NEBİ	Eski ismi Yesrib olan ve Peygamberimiz Hz. Muhammedin (A.S.M.) türbesinin bulunduğu Medine şehri.
MEDKUK	Döğülmüş, toz hâline getirilmiş.
MEDL	Zayıf, yeyni kimse.
MEDLEBE	Çınarlık.
MEDLUL	Delâlet olunan. Gösterilen. * Mânâ. Meâl. Mefhum. Delil getirilen şey. Bir kelime veya bir işâretten anlaşılan.
MEDLULİYYET	İşâret ve delil olma hâli.
MEDMA'	(C.: Medâmi') Göz. Ayn. * Gözyaşı.
MEDMEC	Kadeh.
MEDMUM	Kırmızı renkli olan. * Dolu, dolmuş.
MEDN	Durmak, ikamet.
MEDR	Havuzun içini sıvamak. * Düzmek.
MEDRAA	Ferâce, kaftan, çarşaf.
MEDREC(E)	(C.: Medâric) Basamaklı yol. Merdiven. * Meslek. * Tarikat. * Dar yol. Dağ yolu.
MEDRESE	(Ders. den) Ders görülen yer. Ders okutulan yer. İslâmi ilimleri okuyan talebelerin yatıp kalktıkları ve tahsil için çalıştıkları vakıf odalarının bulunduğu binâ.
MEDRESE-İ YUSUFİYE	Hz. Yusuf'un (A.S.) iftira, haksızlık ve zulüm ile hapiste kalmasından kinâye olarak, İmân ve Kur'an hizmetinden dolayı tevkif edilenlerin hapsedildiği yere verilen isim.
MEDRESENİŞİN	Medreseli. Medresede oturan.
MEDRESETÜZZEHRA	(Medreset-üz Zehra) 1914'de Birinci Cihan Harbinden evvel Van'da; Üstad Bediüzzaman Said Nursî'nin açılması için teşebbüse geçtiği ve Artemit'te (Edremit) temelini attığı Şark Üniversitesi'nin bir adı.(Münazarat Risalesi'nin ruhu ve esası hükmünde olan, hâtimesindeki Medreset-üz Zehra hakikatı ise, istikbalde çıkacak olan Risale-i Nur'a bir beşik, bir zemin ihzar etmek idi ki; bilmediği, ihtiyarsız olarak ona sevkolunuyordu. Bir hiss-i kablelvuku ile o nurani hakikatı, bir maddî surette arıyordu. Sonra o hakikatın maddî ciheti dahi vücuda gelmeye başladı. Sultan Reşad 19 bin altun lirayı Van'da temeli atılan o Medreset-üz Zehra'ya verdi. Temel atıldı, fakat sâbık harb-i umumi çıktı, geri kaldı. Beş-altı sene sonra Ankara'ya gittim, yine o hakikata çalıştım. 200 meb'ustan 163 meb'usun imzalarıyla o medresemiz -150 bin banknota iblağ ederek- o tahsisat kabul edildi. Fakat binler teessüf medreseler kapandı. Onlar ile uyuşamadım, yine geri kaldı. Fakat Cenab-ı Erhamürrâhimîn o medresenin manevî hüviyetini Isparta vilayetinde tesis eyledi. Risale-i Nur'u tecessüm ettirdi. İnşâallah istikbalde Risale-i Nur şakirdleri o âlî hakikatın maddî suretini de tesis etmeye muvaffak olacaklar. K.L.)
MEDRUK	Anlaşılmış, derk olunmuş.
MEDRUS	Eskimiş elbise. * Deli, mecnun. * Ders olarak okunmuş.
MEDSUS	Gömülerek saklanmış olan. Gizli bulunan. * İçine desise karışmış şey.
MEDŞ	Elin zayıf olması. Elin eti az ve siniri sarkmış olması.
MEDUF	Islanmış. * Dövülmüş.
MED'UV	Davet olunan. Çağırılmış. Davetli.
MED'UVVEN	Çağrılarak, davetli olarak, davet olunarak.
MED'UVVÎN	(Med'uvv. C.) Davetliler, davet olunmuşlar, çağrılmış olanlar.
ME'DÜBE	Ziyafet. Düğün.
MEDYUM	(Medyom) Lât. İspirtizmacılık için vasıtalık eden.(Nurlarla şiddetli alâkası bulunan birkaç has kardeşimizin nazarını, fikrini başka tarafa çevirmek veya zevkli ve ruhani bir meşreb ile meşgul edip, hizmet-i imaniyeye karşı zaifleştirmek için bâzı şahıslar ispirtizma denilen ölülerle muhabere nâmı altında cinnilerle muhabere etmek gibi hattâ bâzı büyük evliyalarla, hattâ peygamberlerle güya bir nevi konuşmak gibi eski zamanda kâhinlik denilen.. şimdi de medyumluk nâmı verilen bu mes'ele ile bâzı kardeşlerimizi meşgul ediyorlar. Halbuki:Bu mes'ele, felsefeden ve ecnebiden geldiği için ehl-i imana çok zararları olabilir. Ve çok su'-i istimalâta menşe' olmakla beraber içinde bir doğru olsa on yalan karışıyor. Çünki, doğruyu ve yalanı tefrik edecek bir mehenk, bir mikyas olmadığından ervah-ı habise ve şeytana yardım eden cinnilerin bu vesile ile hem onun ile meşgul olanın kalbine ve hem de İslâmiyete zarar vermek ihtimali var. Çünki: Mâneviyat nâmına hakaik-ı İslâmiyeye ve akide-i umumiyeye muhalif ihbarat oluyor. Ervâh-ı habise iken kendilerini, ervah-ı tayyibe zannettirip belki kendilerine bâzı büyük veliler nâmını verip İslâmiyetin esasatına muhalif sözlerle zarar vermeye çalışabilirler. Hakikatı tağyir edip, safdilleri tam aldatabilirler.Meselâ: Nasılki güneş, bir küçük cam parçasında ziyasiyle, hararetiyle, şekliyle görünüyor. Fakat, o küçücük camın içindeki güneşin o küçücük timsali, kendi nâmına eğer konuşsa ve dese: Benim ziyam dünyayı istilâ ediyor. Benim hararetim herşeyi ısıtıyor. Ve küre-i arzdan bir milyon defadan daha büyüğüm dese, ne derece hilâf-ı hakikat olduğu anlaşılır. Aynen bu misal gibi; bir peygamber, güneş gibi hakiki makamında iken o ispirtizmanın veyahut medyumluğun cam parçası hükmündeki istidadına göre bir cilvesinin tezahürü, o hakikat nâmına konuşamaz. Eğer konuşsa yüz derece muhalif olur. İspirtizmanın veya medyumluğun o mazhardaki cüz'i cilvesi, vahyin mazharı olan o mânevi güneşin kudsi mahiyetine hiçbir cihetle kıyas olamaz. Çünki: Esfel-i sâfilindeki bir cam parçası mânen a'lâ-yı illiyyinde olan o mânevi güneşin hakikatını yanına getiremez. Getirmeye çalışmak da hürmetsizlikten başka birşey değildir. Ancak onun makamına karib olmak için, Celâleddin-i Süyuti ve bir kısım evliyalar gibi seyr ü süluk ile terakki ederek o mânevi güneşin sohbetine mazhar olunur. Fakat böyle terakki, Risale-i Nurun isbat ettiği gibi, peygamberin velâyetiyle bir nevi sohbeti.. kendi derecelerine göre ve kendi istidatları derecesinde olur.Fakat Nübüvvet hakikatı, velâyetten ne derece yüksek ise, ispirtizma vasıtasiyle veyahut terakkiyat-ı ruhiyye cihetiyle mazhar olunan sohbet ve muhabere dahi hiçbir cihette hakiki peygamberle muhabereye yetişemiyeceğinden yeni ahkâm-ı şer'iyyeye medar-ı ahkâm olamaz.Evet, dinden gelmeyen, belki felsefenin hassasiyetinden gelen celb-i ervah da; hem hilâf-ı hakikat, hem hilâf-ı edeb bir harekettir. Çünki a'lâ-yı illiyyinde ve kudsi makamlarda olanları esfel-i sâfilin hükmündeki masasına ve yalanların yeri olan oyuncak tahtasına getirmek tam bir ihanettir ve bir hürmetsizliktir. Adetâ bir padişahı kulübeciğine çağırıp getirmek gibidir. Belki ayn-ı hakikat ve edeb ve hürmet ve istifade odur ki, Celâleddin-i Süyuti, Celâleddin-i Rumi ve İmam-ı Rabbâni gibi zâtların seyr ü süluk-u ruhanileri gibi seyr ü süluk ile yükselerek o kudsi zâtlara yanaşmak ve istifade etmektir.Rü'ya-yı sâdıkada ervah-ı habise ve şeytan peygamber suretinde temessül edemez. Fakat celb-i ervahta; ervah-ı habise, belki peygamberin lisanen ismini kendine takıp; Sünnet-i Seniyyeye ve ahkâm-ı Şer'iyyeye muhalif olarak konuşabilir. Eğer bu konuşması şeriatın ahkâmına ve Sünnet-i Seniyyeye muhalif ise, tam delildir ki, o konuşan ervah-ı tayyibe değildir. Mü'min ve müslüman cinni de değildir. Ervah-ı habisedir. Bu şekilde taklid ediyor. R.N.) (Bak: İspirtizma)
MEDYUN	Borçlu. Vereceği bulunan.
MEEKA	Ağlamaktan ârız olan hıçkırık. * Gayretlenmek, gayrete gelmek.
MEENNE	Alâmet, nişan, işaret.
MEFAD	Fayda vermek.
MEFAFUN	Aklı ve fikri zayıf olan.
MEFAHİM	Mefhumlar. Anlaşılan şeyler. Anlaşılan mânâ ve mefhumlar.
MEFAHİR	İftihar edilecek, övünülecek şeyler. Mefharetler.
MEFAHİS	(Mefhas. C.) Kuş yuvaları.
MEFAİL	(Mef'ul. C.) İşlenmiş ve yapılmış işler.
MEFAKA	Ansızın tutmak.
MEFALİS	(Müflis. C.) Müflisler. İflâs edenler.
MEFARİK	(Mefrak ve Mefrik. C.) Başın tepe kısımları. Başta saçın ikiye ayrıldığı noktalar.
MEFARİŞ	(Mefruş. C.) Kadın eşler.
MEFASIL	(Mafsal. C.) Mafsallar. Vücuttaki oynak yerleri, eklenti yerleri.
MEFASİD	(Mefsedet. C.) Fesadlıklar. Bozgunculuklar. Münafıklıklar.
MEFAT	(Bak: Müfad)
MEF'AT	Yılanlı yer.
MEFATIR	Yaradılıştan olan huylar. Fıtri olan huylar.
MEFATİH	(Miftah. C.) Anahtarlar.
MEFATİH-ÜL GAYB	(Bak: Mugayyebat-ı hamse) İmam-ı Razi'nin bir tefsiri.
MEFATİR	(Muftır. C.) Oruç açanlar, iftar edenler.
MEFAVİZ	(Mefâze. C.) Sahralar, çöller.
MEFAZ	Feyz, halâs, zafer. * Korkulardan, acılardan kurtulup murada ermek.
MEFAZE	(C.: Mefâviz) Çöl, sahra.
MEFDERE	Dağ keçisinin durağı.
MEF'EM	Karnı geniş olan kişi.
MEFERR	Kaçılacak yer.
MEFHAR	İftihara, övünmeğe, sevinmeğe sebeb olan. İftihara vesile olan şey.
MEFHAR-I KÂİNAT	(Mefhar-i Mevcudat) Kâinatın, kendisi ile iftihar ettiği zat mânâsına Hz. Muhammed'e (A.S.M.) alem olmuş bir tâbirdir.Bu tâbirin kavranabilmesi için nurâni bir bahsi naklediyoruz: "Bak, hârika bir surette hüsn-i suretle hüsn-i sireti cem'eden O Mürşid-i Umumi, O Hatib-i Kudsi; cevâhir dolu bir Kitab-ı Mu'ciz-ül Beyan eline alarak, bütün insanlara mele-i a'lâdan nâzil olan bir hutbe-i ezeliyeyi okuyor ve bütün beni âdemi ve cinleri ve mevcudatı dinletiyor. Evet, pek büyük bir emirden haber veriyor. Hilkat-ı âlemin acib muammasını açıyor. Kâinatın sırr-ı hikmetine dâir tılsımı açıyor. Felsefe ve fenn-i hikmetin, nev-i beşere: "Siz kimlersiniz? Nereden geliyorsunuz? Nereye gidiyorsunuz?" diye irâd ettiği, akılları acz ve hayrette bırakan üç suâle cevap veriyor...Arkadaş! Şu Zât-ı Nurâni (A.S.M.) Mürşid-i İmâni Resul-ü Ekrem, bak; nasıl neşrettiği hakikatın nuriyle, Hakkın ziyası ile, nev-i beşerin gecesini gündüze, kışını bahara çevirerek, âlemde yaptığı inkılâb ile âlemin şeklini değiştirerek nurâni bir şekle sokmuştur. Evet, O Zâtın nurâni güzelliği ile kâinata bakılmazsa, kâinat bir mâtem-i umumi içinde görünecekti. Bütün mevcudat birbirine karşı ecnebi ve düşman durumunda bulunacaktı. Cemâdat, birer cenaze suretini gösterecekti. Hayvan ve insanlar, eytam gibi zevâl ve firakın korkusundan vâveylâlara düşeceklerdi. Ve kâinata, harekâtiyle, tenevvüü ile ve tagayyüratiyle, nukuşiyle tesadüfe bağlı bir oyuncak nazarı ile bakılacaktı. Bilhassa insanlar, hayvanlardan daha aşağı, zelil ve hakir olacaklardı. İşte, O Zâtın telkin ettiği imân nazarı ile kâinata bakılmadığı takdirde, kâinat böyle korkunç, zulümatlı bir şekilde görülecekti. Fakat O Mürşid-i Kâmil'in gözü ile ve imân gözlüğü ile bakılırsa; her taraf nurlu, ziyadar, canlı, hayatlı, sevimli, sevgili bir vaziyette arz-ı didar edecektir. Evet, kâinat iman nuru ile mâtem-i umumi yeri olmaktan çıkıp mescid-i zikir ve şükür olmuştur. Birbirine düşman telâkki edilen mevcudat, birbirine ahbab ve kardeş olmuşlardır. Cenâze ve ölü şeklini gösteren cemâdât, ünsiyyetli birer hayattar ve lisan-ı hâliyle hâlıkının âyâtını nâtık birer müsahhar me'muru şekline giriyorlar. Ağlayan müteşekki ve eytâm kıyafetinde görünen insan; ibâdetinde zâkir, Hâlikına şâkir sıfatını takınıyor. Ve kâinatın harekât, tenevvüât, tagayyürât ve nukuşu, abesiyyetten kurtuluyor. Rabbâni mektublar, Ayat-ı tekviniyyeye sahifeler, Esmâ-i İlâhiyyeye âyineler suretine inkılâb ederler.Hülâsa: İman nuriyle âlem öyle terakki eder ki: "Hikmet-i Samedâniye Kitabı" nâmını alıyor. Ve insan zelil ve fakir ve âciz hayvanların sırasından çıkar. Za'fının kuvvetiyle, aczinin kudreti ile, ubudiyyetinin şevketi ile, kalbinin şuâı ile, aklının haşmet-i İmâniyyesi ile hilâfet ve hâkimiyyetin zirvesine yükselmiştir. Hattâ, acz, fakr, ihtiyaç ve akıl onun sukutuna esbâb iken, suud ve yükselmesine sebeb olurlar. Zulmetli, karanlıklı bir mezar-ı ekber suretinde görünen zaman-ı mâzi, enbiya ve evliyanın ziyâsı ile ziyâdar ve nurâni görünmeğe başlar. Karanlıklı gece şeklinde olan istikbal, Kur'ânın ziyası ile tenevvür eder. Cennetin bostanları şekline girer. Buna binâen, O Zât-ı Nurâni olmasa idi; kâinat da, insan da, her şey de adem hükmünde kalır; ne kıymeti olur ve ne ehemmiyeti kalırdı.Binaenaleyh bu kadar garib, acib, güzel kâinat için böyle târifat ve teşrifatçı bir Mürşid-i Harika lâzımdır! "Eğer bu Zât (A.S.M.) olmasa idi kâinat da olmazdı" meâlinde $ olan Hadis-i Kudsi şu hakikatı tenvir ediyor." M.N.)
MEFHARET	Birine şeref veren şey. İftihar edilecek, övünülecek şey.
MEFHAS	(C.: Mefâhis) Kuş yuvası.
MEFHUM	Anlaşılan. Mânâ. İfade. Sözden çıkarılan mânâ.
MEFHUM	Kömürleşmiş olan.
MEFÎS	Kaçacak yer.
MEFKAD	Kaybolacak yer.
MEFKARET	İhtiyaç, zaruret.
MEFKUD	Kaybolmuş. Olmayan. Yok. Gayr-ı mevcud. * Fık: Ölü veya diri olduğu bilinmeyen, kayıp kimse.
MEFKUDİYET	Mefkudluk. Bulunmama, kayıplık, yokluk.
MEFKUK	(C: Mefakik) Ayrılmış olan. * Sökülmüş, çıkarılmış.
MEFKUR	(C.: Mefâkir) Omurga kemikleri kırılmış olan hayvan veya insan.
MEFKURE	(Fikir. den) Gâye. Gâye olan şey. Tasavvur hâlindeki gâye. İdeâl.
MEFLUC	Felc olmuş. İnmeli. Kımıldayamaz hâle gelmiş.
MEFLUCEN	Felce uğramış olarak. Mefluc olarak.
MEFLUK	Yoksul, zavallı, biçare, miskin.
MEFLUL	Kınında bulunan kılınç. * Kapalı, kilitli.
MEFRAH	Kuluçka çıkarma yeri. Folluk.
MEFRAK	(C.: Mefârik) Başın tepesi. Tepe kısmı. Başın üstünde, saçların ikiye bölündüğü yer.
MEFRAT	Çok büyük.
MEFRED	Çok büyük, kocaman, aşırı derecede iri.
MEFREŞ	Eskiden göç sırasında yatak ve şilte taşımada kullanılan meşinden veya çadır bezinden yapılmış harar.
MEFRUG	(C.: Mefârig) (Ferağ. dan) Başkasına bırakılmış, feragat edilmiş.
MEFRUGÜN BİH	Bir kimseye bırakılan şey.
MEFRUGÜN LEH	Kendisine bir şeyin mülkiyeti ve tasarruf hakkı bırakılmış olan kimse.
MEFRUK	Bölünmüş, ayrılmış tefrik edilmiş.
MEFRUK	Ovulmuş nesne. * Zâ'ferân ile boyanmış nesne.
MEFRUŞ	Döşenmiş, ferş olunmuş, serilmiş. * Nikâhlı karı.
MEFRUŞAT	(Ferş. ten) Ev döşemeğe yarayan şeyler. Kilim, halı v.s.
MEFRUŞAT-I BEYTİYE	Ev eşyası.
MEFRUZ	İftira olunmuş, ayrılmış, bölünmüş.
MEFRUZ	(Farz. dan) Farz olunmuş. Farz hâline gelmiş. Çok lüzumlu. Farz kabilinden olmuş. * Var sayılan.
MEFRUZ-ÜL EDÂ	Edâ edilmesi, ödenmesi farz olmuş.
MEFSAH	Geniş olacak yer.
MEFSAH	Bozma. * Feshedecek, bozacak yer.
MEFSAKA	(Fısk. dan) Günah işlenen yer.
MEFSEDET	Bozukluk, fenâlık, fesatçılık. Münâfıklık.
MEFSİL	(C: Mefâsıl) Her âzada olan ek yerleri. Mafsal.
MEFSUD	Kendinden kan alınmış kimse.
MEFSUH	Hükümsüz bırakılmış. Yürürlükten kaldırılmış. Battal edilmiş.
MEFSUHİYET	Mefsuhluk. Yürürlükten kaldırılma hâli. Hükümsüzlük.
MEFTAH	Hazine.
MEFTUH	Açılmış. Fethedilmiş. * Ele geçirilmiş, zabtedilmiş. * Gr: Fethalı (üstünlü) okunan harf.
MEFTUHANE	f. Başlangıç için verilen ziyâfet. Bir kitabı okumaya veya yeni bir derse başlarken, talebelere hocası tarafından verilen başlama ziyafeti.
MEFTUK	Fıtıklı.
MEFTUL	(Fetl. den) Bükülmüş, kıvrılmış. Fitil hâline getirilmiş.
MEFTUM	Sütten ve memeden kesilmiş çocuk.
MEFTUN	Fitne ve belâya tutulmuş olan. Âşık. Mecnun. * Cünun. Fitne.
MEFTUNANE	Meftuncasına, kendinden geçmiş olarak, tutkuncasına. Şaşarak, hayrancasına.
MEFTUNİYET	Tutkunluk. Aşıklık.
MEFTUR	Füturlu, kederli, üzgün, bezgin.
MEFTURANE	f. Bitkin bir halde, bezmişcesine.
MEFTURİYET	Bıkkınlık, bitkinlik, bezginlik.
MEFTUT	Ufalanmış, parça parça edilmiş, parçalanmış.
MEF'UL	Yapılan iş. Fâilin eseri. * Gr: Fâilin fiilinin te'sir ettiği şey. "Nuri kitabı okudu" cümlesinde, kitab mef'uldür.
MEF'UL-Ü SARİH	Doğrudan doğruya mef'ul demektir. Bir harf-i cerle ifâde olunmaz. "Nuri dalı kırdı" cümlesinde "dal" mef'ul-ü sarihtir. "Nuri daldan düştü" dersek, bunu arapça ifâde için (min) harf-i cerri ile söyleyebiliriz. İşte böyle harf-i cerle söylenen mef'ullere, "mef'ul-ü gayr-i sarih" denir. Bunlar mef'uldeki harf-i cerlerin adına göre isim alırlar. Meselâ: Mef'ul-ü maa, mef'ul-ü fih, mef'ul-ü leh gibi.
MEFZA'	Korku. Korku yeri. * Sığınacak yer.
MEFZAHA	Rezilliğe ve kepâzeliğe sebebiyet veren şey.
MEFZUL	Üstün gelen. Fazla gelmiş olan.
MEFZUR	Eskimiş. * Parçalanmış.
MEGAD	Bir ot cinsidir, ağaca sarmaşır çıkar; üzüm çubuğundan ince olur ve yaprağı uzun olur.
MEGAFİR	(Miğfer. C.) Miğferler. Eskiden muharebelerde başa giyilen demir başlıklar.
MEGAFON	Sesi yükseltip büyüten alet.
MEGAK	Mezar, kabir, çukur.
MEGANİM	Ganimet malları. Harbde alınan mallar.
MEGAVİL	(Migvel. C.) Hançerler. Ufak ve ince kılınçlar.
MEGER	f. Meğer, halbuki, ancak, oysa ki, şu kadar ki.
MEGES	f. Sinek.
MEGES-İ ENGÜBİN	Bal sineği. Arı. Nahl.
MEGESGİR	f. Örümcek ağı.
MEGESRAN	f. Yelpâze.
MEGESVAR	f. Sinek gibi. Sinek şeklinde.
MEGLUL	(Bak: Maglul)
MEGMUM	(Bak: Magmum)
MEGS	(Bak: Meges)
MEGZ	(Bak: Magz)
MEH	f. Ay. Kamer. (Bak: Mah) * Senenin onikide biri. Ay.
MEHAB	Dehşetli ve heybetli yer.
MEHABB	(Mehebb. C.) Rüzgârın estiği yerler.
MEHABBET	(Bak: Muhabbet)
MEHABET	Heybet. * Hürmetle karışık korku. * İhtiram. Azamet. Büyüklük.
MEHABİL	(Mehbil. C.) Tıb: Rahim yolları.
MEHACİM	(Mihcem. C.) Hacamat şişeleri. * Çekip emmeye yarayan âletler.
MEHAFET	(Bak: Mahafet)
MEHAH	Tazelik, güzellik.
MEHAİL	(Mehil. C.) Tehlikeli ve korkunç yerler.
MEHAK	Durgun suyun yeşilliği.
MEHAKİM	(Bak: Mahâkim)
MEHAL	Süre, mühlet, vâde. * Korku yeri.
MEHALİK	(Mehleke. C.) Tehlikeler. Tehlikeli işler. Korkulan yerler.
MEHAMİD	Şükür ve hamdler. Medihler. Sebeb-i şükür ve hamd olan hasletler.
MEHAMİL	Mahmiller. * İhtimaller. (Bak: Mahmil)
MEHAMM	(Mühim. C.) Mühim şeyler. Kıymetli işler. Umur-u azime. * Düşündürücü şeyler.
MEHAMMŞİNÂS	f. İşinin ehli. İşden anlıyan.
MEHAN	Ağızdan akan su, ağız suyu.
MEHAN	(Bak: Mühan)
MEHANE	Hakaret.
MEHANEN	Küçümsenerek, hafifsenerek.
MEHANET	Küçültme. Küçük görülme. * Hor ve zelil olmak. Zayıf ve zebun olmak. * Tedbiri azca olmak.
MEHANNE	Burun.
MEHAR	Noksan, eksik. * Merci.
MEHAR	f. Dizgin, yular. * Devenin burnuna takılan burunluk.
MEHARET	Ustalık, beceriklilik, üstadlık. Meleke ve mümârese. * Kur'anda meharet: Hıfzın kuvvetiyle harflerin mahreçlerine riâyettir.
MEHARİC	(Mahrec. C.) Mahreçler. Dışarı çıkacak şeyler.
MEHARİC-İ HURUF	Tecvidde: Ağızda harf seslerinin çıktığı yerler.
MEHASİN	(Bak: Mahasin)
MEHAŞ	Ev eşyası. Mal, mülk, metâ.
MEHAT	(C: Mehâ-Mehevât) Billur taşı. * Güneş. * Dağ sığırı. * Tazelik. * Güzellik.
MEHATT	Menzil, konak.
MEHAVE	Doğru. * İnce olmak.
MEHAVİ	(Mehva. C.) Çöller, sahralar. * Vâdiler. * İki yükseğin arası.
MEHAVİF	Korkulu yerler.
ME'HAZ	Menba'. Bir şeyin alındığı, çıkarıldığı yer. Bir şeyin aslının alındığı kaynak.(Cumhur-u avâmı, bürhandan ziyâde me'hazdaki kudsiyet imtisâle sevkeder. M.)
MEHAZ	Su akacak yer, su mecrası. * Gebe kadının ağrısının tutması. * Gebe deve.
MEHAZA	İşlek yol.
ME'HAZÎ	Me'hazle ilgili. Bir şeyin aslının alındığı kaynakla ilgili.
MEHAZİN	Mahzenler. Hazineler. Mal doldurulan yerler.
MEHBEL	Rahim sonu. (Veled yatağı derler) * Veled yolu.
MEHBİL	(C.: Mehâbil) Rahim yolu. * Rahim, döl yatağı.
MEHBİT	Bir şeyin indiği yer. İnilecek yer. Yukarıdan aşağı inilecek yer. Düşülen yer.
MEHBİT-İ VAHY	Vahyin indiği kimse. Vahyin ineceği yer. Münzel-i aleyh.
MEHBUT	Korkudan şaşırmış. Hayret ve korkuya kapılmış.
MEHBUT	Hastalık veya bir illetten zayıf nahif olmuş olan.
MEHC	Cömert, eli açık.
MEHCEBİN	f. Ay alınlı. Alnı ay gibi parlak olan.
MEHCENET	Küçük hurma ağacı.
MEHCUR(E)	(Hicr. den) Uzaklaşmış, uzakta kalmış, ayrı düşmüş. Bırakılmış, metruk, unutulmuş, gayr-i müstâmel. * Saçma sapan, hezeyan. Amel edilmeyen. Kullanılmaz olmuş. Ayrılmış.
MEHCURİYET	Uzaklık, ayrılık. * Bırakılıp unutulma, metrukiyet.
MEHCÜV	Hicvolunmuş. Zemmolunmuş. Kötülüğü ilân ile zevklenilmiş.
MEH-ÇE	Minâre, kubbe ve bayrak direğinin üstüne konulan küçük hilâl, ay.
MEHD	Beşik. Beslenilecek, büyüyecek yer. * Yeryüzü. * Yayıp döşemek. * Kâr kazanmak. * Hazırlanmak.
MEHD-İ UHUVVET	Uhuvvet beşiği. Kardeşlik kazanılan yer.
MEHD-ARA	f. Beşik süsleyen.
MEHDED	Hindibâ otu. * Acı marul.
MEHDİ	Hidâyete eren veya hidayete vesile olan. Sâhib-üz-zaman. "Hususi ve şahsi bir tarzda Allah'ın hidayetine mazhar olan, kendisine Cenâb-ı Hak tarafından yol gösterilen" mânasınadır. Bu kelime ihtida etmiş olanlar için de kullanılmıştır. Mehdi-yi Resul, Mehdi-yi muntazır da denir. Ahir zamanda gelip bütün müslümanları Hakaik-ı imâniye ve Kur'âniyeyi câmi' eserleri ile uyandıracak, dinlerini takviye ve imânlarını tecdit edecek olan ve Peygamberimizin (A.S.M.) Al'inden bir Zâttır. Hz. Peygamberimizin Mehdi hakkındaki tavsiflerinden anlaşılıyor ki; "Cenab-ı Hak kemâl-i kereminden Din-i Muhammedinin (A.S.M.) ebediyyetine bir alâmet olarak her asırda, her fitne zamanında Mehdi mânâsında bir zâtı gönderip onunla Din-i İslâmı te'yid buyurmuştur." Mehdi-misâl zâtlar gelmişlerdir. Deccâl ismiyle tâbir edilen dehşetli bir şahsın, Müslümanları İslâmiyetten uzaklaştırmak ve sefâhet ve dalâlete ve dinsizliğe sevk etmeğe çalışmasına karşı, İslâmiyyeti, Kur'ânî eserleriyle müdafaa eden ve Kur'ânın ve imânın hakikatlarını izah ve isbat ile müslümanların imânlarını kuvvetlendiren, taklidi imânları tahkiki imân kuvvetine tebdil eden ve ehl-i imânı ikâz edip uyandıran ve her hâliyle Hz. Peygambere (A.S.M.) tâbi olan evliyaullahtan, mücâhid, ferid ve cadde-i Kübra-i Kur'âniye yolunda giden ve bu cadde-i kübrayı gösteren rehber-i zaman, yüksek bir zâttır. (Bak: Deccâl)(Suâl : Ahir zamanda Hz. Mehdi geleceğine ve fesada girmiş âlemi ıslâh edeceğine dâir müteaddid rivâyât-ı sahiha var. Halbuki, şu zaman, cemaat zamanıdır; şahıs zamanı değil. Şahıs ne kadar dâhi ve hattâ yüz dâhi derecesinde olsa bir cemaatin mümessili olmazsa, bir cemaatin şahs-ı mânevisini temsil etmezse; muhalif bir cemaatin şahs-ı mânevisine karşı mağlubdur. Şu zamanda kuvvet-i velâyeti ne kadar yüksek olursa olsun böyle bir cemaat-i beşeriyenin ifsâdat-ı azimesi içinde nasıl ıslâh eder? Eğer Mehdinin bütün işleri harika olsa, şu dünyada Hikmet-i İlâhiyyeye ve Kavânin-i Adetullâha muhalif düşer. Bu Mehdi mes'elesinin sırrını anlamak istiyoruz?Elcevab: Cenâb-ı Hak, kemâl-i rahmetinden, Şeriat-ı İslâmiyyenin ebediyyetine bir eser-i himâyet olarak, her bir fesâd-ı ümmet zamanında bir müslih veya bir müceddid veya bir halife-i zişân veya bir kutb-u a'zâm veya bir mürşid-i ekmel veyahud bir nevi Mehdi hükmünde mübârek zâtları göndermiş, fesadı izâle edip milleti ıslâh etmiş. Din-i Ahmediyi (A.S.M.) muhafaza etmiş. Mâdem âdeti öyle cereyan ediyor; âhir zamanın en büyük fesadı zamanında; elbette en büyük bir müctehid, hem en büyük bir müceddid, hem hâkim, hem mühdi, hem mürşid, hem kutb-u a'zâm olarak bir zât-ı nurâniyi gönderecek; ve o zât da Ehl-i Beyt-i Nebeviden olacaktır. Cenâb-ı Hak, bir dakika zarfında beynes-semâ ve-l arz âlemini bulutlarla doldurup boşalttığı gibi, bir saniyede denizin fırtınalarını teskin eder ve bahar içinde bir saatte yaz mevsiminin nümunesini ve yazda bir saatte kış fırtınasını icad eden Kadir-i Zülcelâl, Mehdi ile de Alem-i İslâmın zulumatını dağıtabilir ve vâdetmiştir, vâdini elbette yapacaktır. Kudret-i İlâhiyye noktasında bakılsa, gâyet kolaydır. Eğer dâire-i esbâb ve Hikmet-i Rabbâniye noktasında düşünülse, yine o kadar ma'kul ve vuku'a lâyıktır ki; "Eğer Muhbir-i Sâdıktan rivâyet olmazsa dahi, her hâlde öyle olmak lâzım gelir ve olacaktır", diye ehl-i tefekkür hükmeder. M.)
MEHDİ-Yİ ABBASÎ	(Hi: 120-163) Abbâsi Halifesidir. Ebu Abdullah Muhammed diye de anılır. Halife Mansurun oğludur. Meşhur ve iyiliği ile umumi kabul gören bir zat olup hususan sulh zamanında imparatorluğun inkişafı için çok çalışmıştır. Yeni yollar yaptırmış, postayı ıslâh etmiş ve Abbâsi Sülâlesinin en iyi hükümdarı olarak tanınmıştır.
MEHDİ-İ MUNTAZIR	(Şiilerin itikadına göre) Kıyameti bekleyen mehdi.
MEHDİ-MİSAL	Mehdiye benzer surette. Mehdi gibi hidayete vesile olan.
MEHDİYYE	Mehdiye âit ve mensub olan. Mehdiye dâir ve müteallik. * Hediye. Armağan.
MEHDUM(E)	(Hedm. den) Yıkılmış, hedmolunmuş, yıkık.
MEHDUR	(Hedr. den) Yazık edilmiş, ziyan edilmiş. Boş yere gitmiş.
MEHEBB	(C.: Mehâbb) Rüzgârın estiği yer.
MEHEL	(C: Mühul-Emhâl) Yavaş yapmak. * Sonraya bırakmak, te'hir etmek.
MEHENK	Ölçü. Miyar. * Altın ve gümüş ayarını anlamaya mahsus taş. Üzerinde altın tecrübe edilen siyah taş.
MEHERE	(Mâhir. C.) Mâhirler, ustalar, üstadlar. Hüner sahibi ve elinden iş gelen kimseler.
MEHFAK	Bol nesne.
MEHÎB	İnsanın kendisinden korktuğu. Heybetli, azametli, korkunç kimse. * Arslan, esed, gazanfer.
MEHÎL	Korkulu yer. Korkunç ve tehlikeli yer.
MEHÎN	Hor ve hakir. Zayıf. Zebun. * Az şey. * Rey', fikir ve tedbirde temyizi zayıf, ahmak.
MEHÎR	f. Ay, kamer.
MEHÎRE	Usta, mâhir, hünerli. * Hür olan kadın. * Nikâh bedeli çok olan kadın.
MEHİST	f. Ağır, sakil.
MEHÎZ	Ayran. * Yağı alınmış yoğurt.
MEHK	Suyun rengi yeşil olmak.
MEHK	İyice ezme.
MEHL	Vakit verme. Vâde. Mühlet. Bir işi belli bir zamana kadar te'hir etme.
MEHLEKE	(C.: Mehâlik) Tehlikeli yer veya iş.
MEHLİKA	f. Güzel. Ay yüzlü.
MEHMA-EMKEN	Olabildiği kadar. Mümkün mertebe.
MEHME	(C.: Mehâme) Irak, uzak. * Issızlık. * Korkunç sahrâ. Büyük çöl.
MEHMED	Muhammed isminin Türkçede meşhur olmuş değişik şeklidir. Resul-i Ekrem Efendimize verilen ve sadece ona lâyık bulunan Muhammed (A.S.M.) ismine hürmeten bu değişiklik âdet olmuştur.
MEHMED AKİF	(1873-1936) Şiir ve manzumeyi sırf İslâmiyete hizmet için yazdı. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinde İstiklâl Marşı manzumesi kabul edilerek milletin mâneviyatına büyük faydalar sağladı. Çanakkale Şehidlerine hitaben yazdığı manzumesi de aynı mahiyettedir. Bu İslâm mücahidinin şiirleri Safahât isimli yedi kısımdan ibâret bir kitabda toplanmıştır. (R. Aleyh)
MEHMEDCİK	Kahraman ve mücahid mânasında Türk askerine verilen ünvandır.
MEHMUM	Endişeli. Düşünceli.
MEHMUSE	Gizli. Gizlenmiş eşya. * Örtülmüş. * Tecvidde: Gizli okunan harfler. Fısıltı ile okunan harfler. $ sözü, bu harfleri toplamıştır. Bunun zıddı "Huruf-u mechure" dir.
MEHMUSEN	Gizli olarak.
MEHMUZ	Gr: Hemzeli kelime. Harfin kökünde hemze varsa o kelimeye denir.
MEHMUZ-UL AYN	Kelime kökündeki ikinci harf "hemze" olursa, o kelimeye denir. Birinci harfi "hemze" olursa ona: Mehmuz-ul fâ; üçüncü harf hemzeli olur ise ona da: Mehmuz-ül lâm denir.
MEHN (MİHN)	Hizmet. * Mübtezellik, değersizlik.
MEHPARE	f. Ay parçası. * Çok güzel kimse.
MEHPEYKER	Nurlu, ay yüzlü. Yüzü ay gibi parlak ve güzel olan.
MEHR	Aşk, şefkat, muhabbet. * Güneş. * Huk: Mihr. Evlenme muamelesinde erkek tarafından kadına verilen nikâh bedeli.
MEHR-İ MUACCEL	Nikâhta erkek tarafından kız tarafına verilen ağırlık, para.
MEHR-İ MÜECCEL	Boşanma veya ölüm halinde, kız tarafına verilmesi nikâhta kararlaştırılmış olan para.
MEHR-İ MÜSEMMA	İki tarafın rızası ile nikâh bedeli olarak kararlaştırılan para.
MEHRAK	(C: Mehârik) Sahife, sayfa.
MEHREB	Sığınılacak yer. * Ürküp kaçma.
MEHREC	(Bak: Mahrec)
MEHRECAN	Eylül ayının onaltıncı günü.
MEH-RU	(C: Mehruyân) f. Ay yüzlü, güzel.
MEHRU'	Sar'alı kimse. Sar'a hastalığı olan kişi.
MEH-RUYAN	f. Ay yüzlüler. Ay gibi parlak olanlar. * Mc: Manevî güzellik. Ahlâk sahibi ve dindar olanlar.
MEH-ŞİD	f. Ay, kamer. * Ay ışığı, mehtâb.
MEHTAB	f. Mâhtâb. Ay ışığı.
MEHTER	(Mih-ter) f. Daha büyük. * Reis. * Seyis. Osmanlı askeri mızıkası ve buna mensub müzikçiler. * Vaktiyle Bâb-ı âli çavuşu. * Rütbe, nişan veya vazife alanların evlerine müjde götürenler. * Tanzimattan önce Pâdişah çadırını kurmağa vazifeli asker. * At uşağı.
MEHTERÂN	(Mehter. C.) Mehterler.
MEHTERHANE	f. Tar: Zurna, nakkare, nefir, zil, davul ve kösden kurulu askeri mızıka takımı.
MEHTUK	(Hetk. den) Bozulmuş, yırtılmış, hetkolunmuş.
MEHUB	Heybetli. Azametli. Korkunç. * Arslan.
MEHUL	Yumuşak yay.
ME'HUL	Ma'mur, imar edilmiş.
MEHUL	Benli, benekli.
ME'HUZ	Ahzolunmuş. Çıkarılmış. Alınmış. * Ödünç olarak başka bir yerden alınmış.
ME'HUZÂT	Alınmış olanlar. Alınan paralar ve bu paraların defterde yazılı kısmı.
MEHV	İnce kılıç. * Sulu süt.
MEHVA	(C: Mehâvâ) Sahrâ, çöl, * Uçurum, yar. * İki dağ arası. * İki şeyin arası.
MEHVARE	f. Ay gibi. * Aylık maaş. Aylık ücret.
MEHVAT	Çöl, sahra. * İki şeyin arası.
MEHVEŞ	f. Ay gibi. * Mc: Güzel.
MEHYUM	Şaşmış, hayrette kalmış, şaşırmış. * Sevgi ve aşkdan serseme dönmüş.
MEHZUL	Düşkün. Zayıf. Arık.
MEHZUM	Hezimete uğramış. Mağlub olmuş olan.
MEIK	Gayretli kişi. * Hiddeti galip kimse.
MEİN	Ağlanacak ve inlenecek yer.
MEJENG	f. Keder, hüzün, tasa, gam. * Hoşa gitmeyen, beğenilmeyen, nefret edilen, iğrenilen.
ME'K (MÜ'K)	(Amâk-Emâk) Göz pınarı.
MEKA	(C: Emkâ) Tilki, tavşan ve bunlara benzer hayvanlar. * Canavarların inleri ve yatakları.
MEKABİR	(Bak: Makabir)
MEKAD(E)	Yakın olmak, yakınlık.
MEKADİR	(Bak: Makadir)
MEKAHİL	(Mikhal, mikhel ve mükhüle. C.) Göze sürme çekecek âletler, miller.
MEKAİD	(Mekide. C.) Hileler, aldatmalar, düzenler, dalavereler.
MEKAL	(Bak: Makal)
MEKAMİN	(Mekmen. C.) Gizlenilecek yerler, pusular.
MEKÂN	(Kevn. den) Yer. Durulan yer. Ev, hane, mesken. Mahal.
MEKÂN-I BAÎD	Uzak mekân, uzay yer. (Mekân-ı baîd, yâni: İmanın faide vereceği teklif zamanı, teklif dünyası geçtikten, azab gelip çattıktan sonra iman, iman-ı yeis faydasızdır. E.T.)
MEKÂNE	(C: Emkine-Emâkin) Kudret, kuvvet, güç.
MEKÂNEN	Mahal ve yer bakımından.
MEKÂNET	Ağır başlılık. * Kuvvet. Güç.
MEKANİK	Lât. Cisimlerin hareketleriyle alâkalı hâdiseleri inceleyen ilim. Mihanikiyetten bahseden kitap. * Makina. Makina aksamının hey'et-i mecmuası. * Kafa yormaksızın el veya makina ile yapılan.
MEKÂNİS	(Miknese. C.) Süpürgeler.
MEKANİZMA	Lât. Bir şeyin makina kısmı. * Mc: Oluş ve işleyiş. Meydana çıkış.
MEKÂRE	Eskiden kira ile tutulan yük hayvanı. * Tar: Osmanlı ordusunda taşıma işlerinde kullanılan hayvanlara verilen ad. (Mekâre denilen at, katır, deve gibi hayvanlar, harp zamanlarında halktan satın alınırdı. Bazen geçici bir zaman için, savaş bölgesindeki halktan hayvan toplanır ve belirli miktar ücret ödenirdi.)
MEKÂRİB	(Mikreb. C.) Çift sürülen sabanlar.
MEKÂRİH	(Mekrehe. C.) İnsana tiksinti veren şeyler. * Sıkıntılar, dertler.
MEKÂRİM	(Kerem. C.) Keremler. İyilikler. * Güzel ahlâk sahibi olmak. * Ahlâk-ı hamide, Cenâb-ı Hakk'ın sevdiği, beğendiği güzel ahlâk.
MEKÂRİM-İ AHLÂK	Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ahlâkına ve onun sünnet-i seniyesine ittiba ve imtisâl edenlerin ahlâkı.
MEKÂRİMKÂR	f. Cömert, eliaçık. Kerem sâhibi.
MEKARÎS	(Mıkrâs. C.) Makaslar, kesecek aletler.
MEKÂSİB	(Mekseb ve Meksib. C.) Kazançlar. Kazanç yer ve araçları. Kesbedilen ve kazanılan yerler.
MEKÂTİB	(Mekteb. C.) Mektebler, okullar.
MEKÂTİB-İ ÂLİYE	Yüksek mektebler. Yüksek okullar. Üniversite ayarındaki mektebler.
MEKÂTİB-İ HUSUSİYE	Hususi mektebler. Özel okullar.
MEKÂTİB-İ İBTİDÂİYYE	İlk mektebler, ilk okullar.
MEKÂTİB-İ İ'DÂDİYYE	Yüksek mekteblere talebeyi hazırlayan, rüştiyeden sonra gidilen mektebler. Liseler.
MEKÂTİB-İ LEYLİYYE	Yatılı mektebler.
MEKÂTİB-İ RÜŞDİYYE	Orta mekteb derecesinde ve altı sınıflık olan Osmanlı Devleti devrindeki mektebler.
MEKÂTÎB	(Mektub. C.) Mektublar.
MEKÂYİD	(Mekide. C.) Hileler, düzenler, aldatmalar.
MEKÂYİL	(Mikyâl. C.) Ölçekler, tahıl ölçekleri, kileler.
MEKAYÎS	Mikyaslar. Ölçüler. * Mukayeseler.
MEKÂZA	Şiddetli mümârese. Alışkanlık.
MEKBİR	İhtiyarlama, yaşlanma.
MEKBUD	Ciğerinde hastalık olan.
MEKBUT	Mahzun kişi. Hüzünlü, üzüntülü kimse.
MEKD	Azlık. * İkamet, oturmak.
MEKDUR	Kederlenmiş, kederli.
ME'KEL	(Ekl. den) Yemek yenecek yer. Geçim yeri. * Yemek.
ME'KELE	(C.: Meâkil) Yenilecek, eklolunacak şey.
MEKENE	Kertenkele yumurtası.
MEKER	(C.: Mükur) Bir ağaç cinsi.
MEKERR	Cenk edecek yer, savaş meydanı.
MEKFERE	Örtecek, sertredecek yer.
MEKFUF	Kulplarından sıkıca bağlanıp heybe gibi asılmış. * Kilitlenmiş. * Heybe. * Dürülmüş, toplanmış. * Men olunmuş. Yasak edilmiş.
MEKFUF-ÜL AYN	Gözü keffolmuş. Kör, âmâ.
MEKFUL	(Kefâlet. den) Kefil olmuş veya kefil olunmuş.
MEKFUL-ÜN ANH	Kendisine kefillik edilen kimse.
MEKFUL-ÜN BİH	Kefâlet olunan kimse veya şey.
MEKHUL(E)	(Kuhl. dan) Sürme çekilmiş, sürmeli.
MEKÎD	Tuzağa düşen veya düşecek olan.
MEKÎDE	(C.: Mekâid) Hile, aldatma, düzen, dalavere.
MEKÎDET	Düzen, hile, fesat.
MEKÎL	Ölçmek. * Kilo ile ölçülen şey.
MEKÎLÂT	(Mekîl. C.) Buğday, arpa gibi kile ile ölçülen şeyler.
MEKÎN	Yüksek rütbe sâhibi. Vakarlı. Temkinli. Nüfuz ve iktidar sahibi. * Yerleşmiş. Oturmuş. Sâkin, Muhkem.
MEKÎNET	Onur, vakar, ciddiyet, ağırbaşlılık.
MEKİR	(Mekr) Hile. Aldatma. Oyun. Düzen. (Birisinin kötü veya iyi hâllerini öğrenmek veya kötülüğe sevketmek ya da gayesinden alıkoymak için yapılır.)
MEKÎS	Vakarlı. Onur sahibi. Ciddi ve ağırbaşlı kimse.
MEKK	Emmek. * Helâk etmek. * Noksan etmek, eksiltmek.
MEKKÂR	Hilekâr. Düzenbaz. Çok aldatıcı. Mekir yapan.
MEKKÂRÎ	Mekkârlık, hile, düzen. Hilekârlık.
MEKKE	Hicaz'da Kâbe'nin bulunduğu en mukaddes şehrin ismidir. Aynı zamanda Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) doğduğu şehirdir.
MEKKE-İ MÜKERREME	İlk ismi Mekke olan bu şehire, Hz. Peygamber'in (A.S.M.) gelmesi ve Mukaddes Kâbe'nin putlardan temizlenmesi ile Mükerrem Mekke mânâsında bu isim verilmiştir.
MEKKÎ	Mekke'den olan. Mekke'ye dâir ve mensub. * Mekke'de nâzil olan âyet veya sure.
MEKKUK	(C.: Mekâkik) Birbuçuk sa' alır kile.
MEKLA'	Otlu yer.
MEKLUM	Yaralı, mecruh. Yaralanmış.
MEKMEN	(C.: Mekâmin) Gizlenilip pusu kurulan yer. Pusu yeri.
MEKMENE	Pusu, gizlenilecek yer. * Define, hazine.
MEKMUN	Gizli. Saklı.
MEKN	Kudret, kuvvet, güç.
MEKNAN	Bir ot cinsi.
MEKNE	(C: Miken-Mekenât) Kuş yuvası.
MEKNİYYAT	(Mekniyye. C.) Kinayeli cümleler.
MEKNUN	Örtülü, gizli. Saklı. * Dizilmiş. Dizili. Manzum.
MEKNUS	Süpürülmüş.
MEKNUZ	Gömülü define, örtülü, gizli. Hıfzedilmiş, mahfuz.
MEKR	(Bak: Mekir)
MEKRE	(C: Mekârih) Şiddet. * Bıkkınlık. * Kerahet, iğrençlik.
MEKREME	İzzet, ikram yeri. Seha, cud, şeref. Cömertlik.
MEKREME-İ UZMÂ	Büyük ikrâm, izzet yeri.
MEKREMET-GÜSTER	Merhamet dağıtan, merhamet yayan.
MEKRUB	Kederlenmiş. Musibete uğramış. Tasalı, gamlı insan.
MEKRUBİYET	Kederli, hüzünlü ve tasalı olma.
MEKRUH	İğrenç, nahoş görülen şey. * Fık: Şeriatın haram etmediği, fakat zaruret olmadan yapılmasına izin vermediği, zanna dayanan delil ile işlenmesi caiz olmayan iş. * Mihnet. Şiddet.
MEKRUHA	Keder, mihnet. şiddet.
MEKRUHAT	(Mekruh. C.) Mekruh olan şeyler.
MEKRUHİYET	İğrençlik, mekruhluk.
MEKRUME	(Bak: Mekreme)
MEKS	Durma, eğlenme, bekleme.
MEKS	(C.: Mükus) Bir şeyin pahası noksan olma. * Öşür. Vergi. Vergi almak.
MEKSEB	(C.: Mekâsib) (Kisb. den) Kazanç, gelir. * Kazanç yeri. Kazanç vasıtası.
MEKSEFE	(Bak: Miksefe)
MEKSUB(E)	Kesbolunmuş. Kazanılmış. * Sonradan tahsil olunmuş, elde edilmiş. * Yüksekten dökülen. * Çağlayan.
MEKSUF	Kesafetli, sık ve çok olmuş. Koyu.
MEKSUF	Küsufa uğramış, ziyâsı, aydınlığı tutulmuş. Kararmış.
MEKSUR	Çoğaltılan, çoğaltılmış.
MEKSUR	(Kesr. den) Kırılmış, kesrolunmuş. * Gr: "İ" şeklinde kesreli okunan harf.
MEKŞUF	Keşfolunmuş, meydana çıkarılmış. Açık. Belli.
MEKŞUF-ÜL AVRE	Görünmemesi icab eden yeri açık olan kimse.
MEKŞUF-ÜR RE'S	Başı açık.
MEKTEB	(C.: Mekâtib) Yazı yazacak yer. * Okul.
MEKTEB-İ ÂLÎ	Yüksek mekteb, yüksek okul.
MEKTEB-İ HARBİYE	Harp okulu.
MEKTEB-İ HUSUSÎ	Özel okul, hususi mekteb.
MEKTEB-İ İBTİDAÎ	İlk mekteb, ilk okul.
MEKTEB-İ İ'DADÎ	Osmanlılar devrindeki rüştiyeden, yani eski orta mektebden sonra gelen ve talebeyi yüksek mektebe hazırlayan tahsil devresi. Lise.
MEKTEB-İ LEYLÎ	Yatılı mekteb, yatılı okul.
MEKTEB-İ SULTANÎ	İstanbul'da Galatasaray Lisesi.
MEKTUB	Yazılı, yazılmış kâğıt.
MEKTUB-U SAMEDANÎ	Hiç bir şeye muhtaç olmayan Allah'ın eserleri. Yeryüzü. İnsanlar, ağaçlar, çiçekler, çekirdekler, dağlar, denizler gibi çok hakikatlı mâna ifâde eden Allah'ın mektupları.
MEKTUB-U SÂMÎ	Başbakanlık (sadaret) makamından yazılan resmi mektublar.
MEKTUBAT	Mektublar. Yazılı kâğıtlar. * Bazı meşhur ve mühim kitapların ismi. * Bir yerden başka bir yerdeki şahsa gönderilen yazılı kâğıtlar. * Risale-i Nur Külliyatından bir mecmuanın ismi.
MEKTUF	İki eli arkasına bağlanmış olan.
MEKTUM	Gizli. Saklı. Gizli kalmış. * Hükümetten gizli tutulan.
MEKTUMAT	(Mektume. C.) Hükümetten kaçırılarak gizlenmiş ve yazdırılmamış nüfus, mal veya gelir.
ME'KUL	Ekl olunmuş, yenmiş şey, yiyecek.
ME'KULÂT	(Me'kul. C.) Yenilecek gıdâ maddeleri.
ME'KUM	Tilki ve tavşan ini ve yatağı.
MEK'UM	Ağzı bağlı deve.
MEKUR	Hileci, yalancı, dolandırıcı.
MEKYES	Akıllılık ve ferâsetle bilinen kimse.
MEKYUL	Kile ile ölçülmüş.
MEKZEBE	Yalan söz, doğru olmayan kelâm. Palavra.
MEKZUBE	Palavra, yalan söz.
MEKZUM	Kederli, hüzünlü, tasalı, üzüntülü, gamlı.
MEL'	Seri seyr.
MELA	(C.: Emlâ) Ova, sahra. * Vakit. * Sıcak kül.MELA'Â : Meşveret. * Cemaat. Güruh. * Bir kavmin ileri gelen mes'uliyetli şahısları. * Huy, ahlâk. (Bak: Mele') * Doldurmak.
MELA	Gece ve gündüz.
MELA'	Otu olmayan yer.
MELAB	Bir cins güzel koku.
MEL'AB	(La'b. dan) Eğlence yeri. Oyun yeri.
MEL'ABE	(La'b. dan) Oyun. Eğlence vasıtası. Oyuncak.
MEL'ABE-İ SIBYÂN	Çocuk oyuncağı.
MEL'ABEGÂH	f. Oyun oynanan yer. Mel'abe yeri.
MELABİS	Elbiseler. Giyecek şeyler.
MELACE	Husumeti uzatmak, düşmanlığı çoğaltmak.
MELACİ'	(Melce. C.) İlticâ edilecek ve sığınılacak yerler.
MELAGIM	Ağız çevresi.
MELAH	f. Çekirge.
MELAH	Atın ayağında olan verem.
MELAHA (MÜLUHA)	Tuzluluk. * Güzellik.
MELAHA (MÜLUHA)	Tatsızlık, tuzsuzluk.
MELAHAT	Yüz güzelliği. Cemal. * Tuzluluk. Tuzlu su.
MELAHİ	Oyunlar, eğlenceler. Cümbüşler.
MELAHİDE	Mülhidler. Dinsizler. İmânsızlar.
MELAHİF	(Milhaf ve Milhafe. C.) Sarınacak veya bürünecek şeyler. Yorganlar.
MELAHİM	Muharebe ve cenk yerleri. (Bak: Melhame)
MELAİB	(Mel'ab-Mel'abe. C.) Oyuncaklar. Oyun oynanacak yerler.
MELAİK	(Mil'aka. C.) Tahta kaşıklar.
MELAİK(E)	(Melek. C.) Melekler. Nurdan yaratılmış, fıtratları sâfi, makamları sabit, kendileri ma'sum mahluklar.
MELAİKE-İ KİRAM	Büyük meleklerin büyükleri: Cebrâil, Mikâil, İsrâfil, Azrâil (A.S.)(... Melâike, bir ümmet-i azimedir ki; sıfat-ı iradeden gelen ve şeriat-ı fıtriyye denilen evamir-i tekviniyesinin hamelesi ve mümessili ve mütemessilleridirler. S.)(... Hem meselâ küre-i arz, küre-i arzın nevileri adedince başlar ve o nevilerin ferdleri sayısınca diller ve o fertlerin a'za ve yaprak ve meyveleri mikdarınca tesbihatlar yaptığı için elbette o haşmetli ve şuursuz ubudiyyet-i fıtriyeyi bilerek, şuurdârâne temsil edip Dergâh-ı İlâhiyeye takdim etmek için kırk bin başlı ve her başı kırk bin dil ile ve her bir dil ile kırk bin tesbihat yapan bir melek-i müekkeli bulunacak ki, ayn-i hakikat olarak Muhbir-i Sâdık haber vermiş ve hilkat-ı kâinatın en ehemmiyetli neticesi olan insanlarla münasebât-ı Rabbâniyeyi tebliğ ve izhâr eden Cebrâil (A.S.) ve zihayat âleminde en haşmetli ve en dehşetli olan diriltmek ve hayat vermek ve ölümle terhis etmekteki Halika mahsus olan icraat-ı İlâhiyeyi, yalnız temsil edip ubudiyetkârâne nezâret eden İsrafil (A.S.) ve Azrâil (A.S.) ve hayat dâiresinde rahmetin en cemiyetli, en geniş, en zevkli olan rızıktaki ihsânât-ı Rahmâniyeye nezâretle berâber şuursuz şükürleri şuur ile temsil eden Mikâil (A.S.) gibi meleklerin pek acib mâhiyette olarak bulunmaları ve vücudları ve ruhların bekaları, saltanat ve haşmet-i Rububiyyetin muktezasıdır. Onların ve her birinin mahsus tâifelerinin vücudları, kâinatta güneş gibi görünen saltanat ve haşmetin vücudu derecesinde kat'idir ve şüphesizdir. Melâikeye âid başka maddeler bunlara kıyas edilsin. Ş.)
MELAİN	(Mel'ane. C.) Lânet edilecek iş ve hareketler.
MELAİN	(Mel'un. C.) Herkesin nefretini kazanmış olanlar. La'netlenmiş olanlar.
MELAK	Lütuf, muhabbet, sevgi.
MELAK	Mala.
MELAL	Can sıkıntısı. Usanç. Gamlılık. Zaaf ve fütur.
MELAL-AVER	f. Usanç verici, usandıran, sıkan.
MELAM	Kınanmış. * Rezillik. Hakirlik. Kıymetsizlik.
MELAMET	Kınanmışlık. İtab ve serzenişlik. Rezillik ve rüsvaylık.
MELAMETZEDE	(C.: Melametzedegân) f. Melamete uğramış, ayıplanmış, azarlanmış, kınanmış.
MELAMET-ZEDEGÂN	(Melametzede. C.) f. Ayıplanmış, kınanmış kimseler, azarlanmış olanlar.
MELAMÎ	Kınanmış ve ayıplanmışlardan olan. * Hükema-i Kelbiyyun. (Bak: Kelbiyyun) * Melami adındaki tarikata mensub olan.
MELAMİ'	(Lem'a. C.) Parıltılar. Aydınlıklar.
MELAMİH	(Lemha. C.) Lemhalar. Bir şeyin başka bir şeye benzeme noktaları. Güzellik ve çirkinlik eserleri.
MELAMİYYUN	(Melamî. C.) Melamî tarikatından olanlar.
MEL'AN	Dolu olan, taşkın.
MEL'ANE(T)	(La'n. dan) Lânete sebeb olan. Lânete müstehak iş. * Yol ayrımı ve insan menzili.
MEL'ANETKÂRANE	f. Lânete müstehak surette.
MEL'ANET-PİŞ	f. Mel'unluktan başka işi olmayan. İşi gücü mel'unluktan ibaret olan.
MELAS	Saracak ve dürecek yer.
MELAS	Kaypakça olmak.
MELASET	Yumuşaklık. (Zıddı: Huşunet)
MELASSA	Hırsız ve haydut yatağı.
MELAVET	Vakit, zaman.
MELAZ	Sığınılacak yer. Melce'.
MELAZE	f. Küçük dil.
MELAZE	Badem ağaçları olan yer.
MELAZİB	(Milzâb. C.) Çok tamahkâr ve cimri olanlar.
MELAZZ	Yalancı, kezzab. (Melzuz. C.) Leziz nesneler, lezzetli şeyler.
MELBES	Giyecek şey. Elbise.
MELBES Ü ME'KEL	Giyecek ve yiyecek.
MELBUS	Giyilen. Giyilmiş olan. * Giyinmiş. Elbise giymiş.
MELBUSÂT	Giyilecek şeyler. Elbiseler.
MELC(E)	Emmek.
MELCE'	Sığınılacak yer. Halas olacak, kurtulacak yer.
MELD	Yumuşak olmak.
MELDA	Çok genç ve körpe vücud veya dal. İnce ve nâzik bedenli kız.
MELDUG	(Ledg. den) Zehirli bir hayvan tarafından ısırılarak sokulmuş.
MELE'	(C.: Emlâ) Bir cemâatin ileri gelenleri. * Hırs, tama'. * Zan. * Güzellik. * Fls: Kâinatta hiçlik şeklinde boşluk olmadığını, her yerin dolu olduğunu ifade eden bir tabirdir. * Dolu mekân. * Kalabalık, güruh, cemaat, topluluk. Halk.
MELE-İ A'LÂ	Kerrubiyyun ve melâike cemaati. En yüksek hey'et. Melekler âlemi. Felekler ve unsurlar.
ME'LE	(C: Miâl) Hazırlanmak. * Şişman kadın, semiz avret. * Bahçe.
MELED	Tazelik, körpelik, nâziklik, gençlik.
MELEK	Nurdan yaratılmış, fıtratları sâfi, masum mahluk. * Güzel huylu ve güzel olan kimse. (Bak: Melâike)
MELEK-ÜL BİHAR	Denizlere nezaret eden melek.
MELEK-ÜL CİBÂL	Dağlara nezâret eden melek.
MELEK-ÜL EMTÂR	Yağmurla vazifeli olan melek.
MELEK-ÜL MEVT	İnsanların ruhlarını kabzeden Azrâil. (A.S.)
MELEK-İ MÜEKKEL	Muayyen bir işle tavzif edilmiş melek. (Bak: Melâike)
MELEK-İ SİYÂNET	Allah'ın emri ile insanları koruyan, muhafaza eden melek.
MELEKA	Düz kayacak nesne.
MELEKÂT	(Meleke. C.) Melekeler. Tecrübe neticesi elde edilen alışılmış bilgiler. İsti'datlar.
MELEKÂT-I AKLİYYE	Tecrübe neticesi aklen bilinen kolaylık, tecrübeden doğan bilgililik.
MELEKE	Tekrar tekrar yapılan bir iş veya tecrübeden sonra hasıl olan bilgi ve mehâret. * Mümârese.
MELEKÎ	(Melekiye) Meleğe mensub, melekle alâkalı. * Paklık, temizlik, ismet. * Hükümdara, melike âit. Melikle alâkalı.
MELEKUT	Tam bir hâkimiyyetle, Saltanat-ı İlâhiyyenin müessiriyyet ve idâresinin esrarı. Her şeyin kendi mertebesinde, o mertebeye münâsib ruhu, canı, hakikatı. Bir şeyin iç yüzü, iç ciheti. * Hükümdarlık. Saltanat. * Ruhlar âlemi. (Bak: Arş)(İnsan mülk ciheti ile kalbe zarf olur, melekut cihetiyle de mazruf olur. M.N.)
MELEKUTİYÂN	Melekut âleminden olanlar.
MELEK-ZAD	Melekten olmuş gibi, çok güzel.
MELEL	Bıkma, usanma, bezme.
MELEM	Yaramaz tenbel kimse.
MEL'EM (MİL'EM)	Ölçüsünde cimrilik yapan.
MEL'EME	Cem'etmek, toplamak. * Terbiye etmek, düzeltmek, ıslâh etmek. * Yara yırtığını bağlamak.
MELEVAN	Gece ve gündüz.
MELEZ	(Meles) İki ırkın karışması neticesi hâsıl olan yeni bir nesil. Ayrı iki cinsten doğmuş olan. * Aydınlıkla karanlık arası, alaca karanlık.
MELFUF	Sarılı. Bir mektup veya bir şey içine konulmuş olan.
MELFUFAT	(Melfuf. C.) Zarf içinde veya tezkereye ilişik yazılar.
MELFUFEN	Sarılı olarak. Melfuf olarak. Leffen, ekli olan şey.
MELFUHA	(C: Melâfih) Ana karnındaki erkek çocuk.
MELFUZ	(Lâfız. dan) Telâffuz olunmuş, okunmuş olan. Söylenmiş. * Ağızdan çıkan söz, hece, kelime veya harf.
MELFUZÂT	(Melfuz. C.) Konuşulan şeyler.
MELH	Yemeğe tuz koymak. * Çocuk emzirmek.
MELH	Kibirlenmek, gururlanmak. * şiddetli seyir.
MELHAME	Kanlı harb. * Büyük muharebe sahası.
MELHAME-İ KÜBRÂ	Büyük ve kanlı savaş, harp.
MELHEC	(C: Melâhic) Darlık.
MELHED	Kabrin çukur açılacak yeri.
MELHEM	Hurma ağacı çok olan yer.
MELHEZ	(C: Melâhız) Darlık çekecek yer.
MELHUB	(Lehb. den) Alevli, alevlenmiş.
MELHUD	(Lahd. dan) Mezara sokulmuş, kabre konulmuş. Lâhid içine konulmuş.
MELHUF	Hasrette kalan. * Kederli, tasalı. * İmdad bekleyen.
MELHUFÂN	(Melhuf. C.) Kederliler, tasalılar, kaygılılar, üzüntülüler. * Hasrette kalanlar.
MELHUFÎN	Hasrette kalıp yardım isteyenler.
MELHUK	Karışmış, kavuşmuş. İltihak etmiş.
MELHUZ	Mülâhaza ve tefekkür olunmuş olan veya olunabilen. Düşünülebilen. Akla gelebilen. Olabilir.
MELHUZÂT	(Melhuz ve Melhuze. C.) Olabilir şeyler. Hatıra gelen şeyler. İhtimâller.
MELİ'	Otu olmayan yer.
MELÎH	Tatsız tuzsuz yemek.
MELÎH	(C.: Milâh-Emlâh) Güzel, şirin. Sâhib-i melâhat. * Tuzlu.
MELİK	Mülk ve melekut sâhibi. Padişah. Mutasarrıf. * Bir kavmin başı. Mâlik. (İsimdir)
MELÎK	Hâkim-i Mutlak. Hükümdar. Sultan. Memleket sahibi. Padişah. Kadir. (Daimî sıfattır.)
MELÎKÂNE	f. Hükümdar ve melike mensub. Onunla alâkalı.
MELÎKE	Kadın hükümdar. Hükümdar karısı. Kraliçe.
MELÎL (MELİLE)	Kül içinde pişirilen ekmek. * Hararet, sıcaklık. * Üzgün, kederli. Melul.
MELÎS	şişman ve tenbel olan kişi.
MELÎS	Bir şeyi şiddetle tutmak.
MELÎT	Cenin.
MELİYY	Uzun zaman. * Zengin. Varlıklı. Maldâr. Gani. Eşraf.
MELK	Dalkavukluk. * Yumuşaklık yapmak. * Mahvetmek. * Yıkamak. * Emmek. * Vurmak.
MELK	Kudret, kuvvet. Şiddet. * Mübalağa.
MELKEAN	Kötü, yaramaz kimse.
MELKEME	El ile vurulan yerin yarası.
MELKUHA	(C: Melakih) Anasının karnında olan çocuk.
MELKUT	Yerden kaldırılıp alınan şey. * Sokağa, virâneliğe, câmi veya kilise kapısına bırakılmış çocuk.
MELL	Küsmek, darılmak. * Yorgunluk. * Kakma, dürtmek. * Mahzun olmak, kederli olmak. * Hamuru külün içinde pişirmek.
MELLA	Zengin kimse.
MELLAH	(C.: Mellâhân-Mellâhin-Mellâhun) Gemici. Kaptan. Denizci.
MELLAH	Dalkavukluk eden, yaltaklanan. Tez tez yürüyen, hızlı yürüyen.
MELLAHA	Tuz çıkan yer.
MELLAHAN	(Mellâh. C.) Kaptanlar, denizciler, gemiciler.
MELLAHÎN	(Mellâh. C.) Denizciler, gemiciler, kaptanlar.
MELLAHE	Tuzla.
MELLASE	Yeri düzeltmede kullanılan âlet, sürgü.
MELLE	Çukur.
MELMUS	(C.: Melâmis) (Lems. den) El ile dokunulmuş.
MELMUSAT	(Melmus. C.) El ile dokunmalar. El ile temas etmeler.
MELS	Enemek. Hayvanı iğdiş etmek, erkekliğini gidermek.
MELS	Yalan vâde, yalan söz. * Güzellik, hüsün.
MELSA'	Pürüzsüz ve düz yer. * şarap.
MELSUK	Yapıştırılmış. Bitiştirilmiş.
MELSUN	(C.: Melâsin) Yalancı, kezzâb.
MELTAFA	Güzellik, lâtiflik yeri olan şey veya vasıf.
MELTEM	Yaz mevsiminde karadan denize doğru esen rüzgâr.
MELTUT	Karışmış, mahlut.
MEL'UB	Salyalı ağız.
ME'LUF	Alışılmış. Ünsiyyet edilmiş. * Alışık. Huy edinmiş.
ME'LUFİYET	Alışıklık, ünsiyet.
ME'LUK	Deli. Divâne.
MELUL	Usanmış. Bıkmış. Bezmiş. * Mahzun.
MELULÂNE	Acıklı ve mahzun bir hâlde.
ME'LUM	Kederli. Eleme, derde tutulmuş.
MELUM	Azarlanmış, tahkir edilmiş, levmolunmuş.
MEL'UN	Lânetlenmiş. Lânete lâyık. * Kovulmuş, tard olunmuş.
MELVAN	Gece ve gündüz.
MELYENE	Yumuşaklık.
MELZE	At seğirtirken koltuklarını uzatmak. * Süngü ile veya gayrı nesne ile ta'n eylemek.
MELZUM	Mevcud bir şeyle birbirinden ayrılmayan. Mevcud bir şeyle beraber bulunması lâzım gelen. Lüzumlu olmuş olan. Lüzumlu kılınmış.
MELZUMİYET	Lüzumlu kılma. Melzumluk.
MEMALİK	(Memleket. C.) Memleketler.
MEMALİK-İ HÂRRE	Sıcak memleketler. İklimi çok sıcak olan mıntıkalar.
MEMALİK-İ OSMANİYE	Osmanlı memleketi. Osmanlılara aid memleketler.
MEMALÎK	(Memluk. C.) Köleler. kullar.
MEMAT	Ölüm. Ahirete göç etmek. (Bak: Mevt)
MEMDUD	(Medd. den) Uzatılmış, yayılmış olan. Çekilmiş.
MEMDUDE	Balçıklı ve kesekli yer.
MEMDUDÎ	Tel çeken.
MEMDUH(A)	Beğenilmiş. Medholunmuş. Övülmüş. * Fık: Peygamberimizin (A.S.M.) sevmiş olduğu hareket, iş.
MEMDUHAT	(Memduh ve Memduha. C.) Medhedilecek ve övülecek şeyler. Övülmeğe değer şeyler.
MEMDUHİYYET	Makbul oluş. Makbullük. Beğenilmiş oluş.
MEMEDD	(Masdar-ı mimî ve mekân ismi) Bir şeyin uzandığı, serildiği yer.
ME'MEN	Sağlam. Güvenilir. Emin yer.
MEMERR	Geçilecek yer. Cadde, sokak. Geçit yeri.
MEMERR-İ NÂS	Herkesin geçtiği yol. Geçit.
MEMERR-ÜL MAHLUKAT	Mahlukatın geçtiği yer. Dünya.
MEMHUR	Mühürlenmiş. Damgalanmış.
MEMHURE	Nikâh bedeli verilmiş olan kadın.
MEMHURE	Sürülüp nadas olmuş yer.
MEMHUS	Parlatılmış, cilâlanmış. * Etli, şişman, dolgun insan veya hayvan.
MEMHUVV	(Mahv. dan) Mahvolmuş, perişan olmuş.
MEMHUZ	Yağı alınmış yoğurt.
MEMÎL	Meyletme, bir yana eğilme, temâyül etme.
MEMKÛR	(C: Memâkir) Av kanıyla kirlenmiş. * Kızıla boyanmış.
MEMKÛRE	Uysal, yakışıklı.
MEMKURE	Sirkeli ve sarmısaklı balık.
MEMKUT	Düşmanlık edilen, hased edilen.
MEMLAHA	(Milh. den) Tuz çıkarılan yer. Tuzla.
MEMLEKET	(C.: Memâlik) Bir devletin toprağı, ülke, yurt. * Şehir. İl, kasaba. * Bir insanın doğup büyüdüğü yer.
MEMLU	Doldurulmuş. Dolu.
MEMLUH	Tuzlanmış. Tuzlu.
MEMLUHAT	(Memluh. C.) Tuzlanmış şeyler. Tuzlu şeyler.
MEMLUK	Köle. Kul. Esir. Bende. Hizmetkâr. * Birinin malı olan.
MEMLUKÂNE	f. Köleye yakışır hâlde. Kölece. * Eskiden çok defa bir büyüğe sunulan yazılarda, kendinden bahsederken kullanılırdı.
MEMLUKİYYET	Esirlik. Hizmetkârlık. Kulluk. Kölelik.
MEMLUL	(Memlule) Usanmış, usanılmış, bıkılmış, bezilmiş.
MEMNU'	Yasak. Menedilmiş. Mâni olunmuş.
MEMNUAT	(Memnu ve Memnua. C.) Yasak şeyler.
MEMNUİYYET	Yasaklık. Haram veya yasak oluş.
MEMNUN	(Minnet. den) Hoşnud. Razı. Minnet altında bulunan. İyiliğe nâil kılınmış. Çok muteber olan şey. Çok beğenilen. Ölçülü ve hesaplı olan. * Kesilmiş.
MEMNUNEN	Sevinerek, memnun olarak.
MEMNUNİYYET	Mesrur oluş. Şâdlık. Mesruriyet.
MEMRU'	Otlu yer.
MEMSUD	Vücudu kuvvetli ve sağlam yapılı olan.
MEMSUDE	Devrik yüzlü, münkabız kimse.
MEMSUH	Suratı, daha çirkin şekle sokulmuş. Biçimsiz ve çirkin surete girmiş olan.
MEMSUH	El ile sıvanmış, mesh olunmuş. Temas edilmiş.
MEMSUN	Mesâne hastalığına tutulmuş kimse.
MEMSUS	Massolunmuş, emilmiş. * Baldır, incik.
MEMSUS	Dokunulmuş.
MEMŞA	(Meşy. den) Ayak yolu. Üzerine basıp yürüdükleri yer.
MEMŞUK	Yazılmış olan, meşkolunmuş. * Uzun boylu zayıf at.
MEMTUL	Çekiçle döğülerek işlenmiş.
MEMTUR	Üzerine yağmur yağmış. Yağmur yağarak ıslanmış.
MEM'UD	Midesinde hastalık olan.
ME'MUL	Umulan. Ümid edilen. Beklenilen.
ME'MUM	İmama uyan kimse. İlerdekine uyan.
ME'MUME	Beyine ulaşan yara.
ME'MUN	Emin. Mahfuz. Korkusuz. Emniyyet verilmiş. Sağlam. Tehlikeden azâde olan. * Abbasi halifelerinden Hârun Reşid'in kendisinden ve kardeşi Eminden sonra hükümdar olan oğlunun adı.
ME'MUN-ÜL ÂKİBE	Akibetinden emin. Sonu emin, korkusuz.
ME'MUR	Emir ile hareket eden. Emir altında olan. Vazifeli. Kendi istediği gibi olmayıp başka emre göre çalışan. Bir emir alan. Bir işe tâyin olunmuş adam.
ME'MUR-ÜN BİH	Emrolunan şey.
ME'MUREN	Me'mur olarak, memurlukla. Bir iş ile vazifelendirerek.
ME'MURÎN	(Me'mur. C.) Devlet hizmetinde bulunan kimseler. Me'murlar.
ME'MURİYET	Me'murluk. Vazife, görev, hizmet.
ME'MURİYET-İ ASLİYE	Asıl me'murluk.
MEMUT	Meyyit. Ölmüş.
MEMZUC	Bitişik. Karışık. Karışmış. Birlik olmuş. Birbirine mezc olmuş. * Şakalaşmak. * Oynamak.
MEN	f. Ben. (Farsçada birinci şahıs zamiri) (Bak: Mâ)
MEN	(İsm-i Mevsuldür) Şahsa delâlet eder. "O kimse ki, yahut, kimi, kim, kim ki" gibi mânâlara gelir. İstifham için olur, yerine göre tesniye (Menân) şeklinde ve cemi (Menun) gibi okunabilir. Akıl sahibleri hakkında kullanılır. Mevsule, şartiye, nekre-i tâmme, nekre-i mevsule olur.
MEN'	Yasak etmek. Durdurmak. Bırakmamak. Bir şeyi diriğ etmek, esirgemek.
MEN-İ MUHAKEME	Muhakemeyi durdurmak, muhakemeye lüzum görmeyip menetmek.
ME'N	(C: Müün-Me'nât) Böğür. * Yer kazmakta kullanılan ucu demirli ağaç.
MENA	İki rıtıl. (İkiyüz altmış dirhem)
MEN'A	Ölüm haberi. Vefat haberi.
MENAAT	Sarplık, çetinlik, kavilik, güçlük.
MENAAT-I MEVKİİYE	Arazi sarplığı.
MENAB	Birinin yerini tutmak, nâib olmak. Birisine vekil olmak. Vekillik yeri.
MEN'AB	Cömert. * Hızlı yürüyen.
MENABİ'	(Menba'. C.) Kaynaklar. Pınarlar. Nebeân eden yerler. * Her şeyin zâhir olduğu yerler. * Servetlerin çıktığı yerler.
MENABİ-İ AŞERE	On menba.
MENABİ-İ SERVET	Zenginlik kaynakları.
MENABİK	Batman.
MENABİR	(Minber. C.) Minberler. Camilerde hatiblerin hutbe okumalarına mahsus kürsüler.
MENABİT	(Menbet ve Menbit. C.) Çayırlar, otlaklar.
MENACİL	(Mincel. C.) Ekin orakları.
MENACİM	(Mencem. C.) Terâzi kolları.
MENADİF	(Mindef. C.) Hallaç yayları.
MENADİL	(Mendil. C.) Mendiller. Küçük havlular, peçeteler.
MEN'AF	(C.: Menâif) Dağın sivri tepesi.
MENAFİ'	(Menfaat. C.) Menfaatler. Faydalar.
MENAFİ-İ UMUMİYE	Umumi menfaatler, umumi faydalar.
MENAFİH	(Minfâh. C.) Körükler.
MENAFİZ	(Menfez. C.) Delikler. Menfezler. * Nüfuz edecek yerler.
MENAH	f. Geniş, bol, ferâh. * Dar.
MENAHE	(C.: Menâih) (Nevha. dan) Ölü için ağlanacak yer. Mâtemhâne.
MENAHİ	(Nehi. C.) Menedilmiş şeyler. Şer'an yasak edilmiş olan şeyler.
MENAHİC	(Minhac-Menhec. C.) Açık ve geniş yollar. Bilinen büyük yollar.
MENAHİC-İ HÜKEMÂ	Hakîmlerin, ilm-i kelâm âlimlerinin meslekleri ve gittikleri mânevi yollar.
MENAHİL	(Menhel. C.) Durak yerleri. Durulacak sulak yerler. * Hayvan sulanan yerler.
MENAHİR	(Menhar. C.) Hayvan kesilecek yerler. Hayvan boğazlıyacak yerler. Mezbahaneler.
MENAHİR	(Menhir. C.) Burun delikleri.
MENAHİS	(Minhas. C.) Uğursuz şeyler.
MENAHİT	(Minhat. C.) (Tahta veya taş) yontma âletleri.
MENAHİZ	(Minhaz. C.) Burun delikleri.
MENAÎ	(Men'â. C.) Ölüm haberleri. Vefat haberleri. Kötü haberler.
MENAİF	Dağların sivri tepeleri.
MENAİH	(Menâhe. C.) Ölü için ağlanacak yerler. Mâtemhâneler.
MENAİR	(Menâvir) Minâreler. * Nur yerleri. * Alâmet.
MENAKIB	(Menkıbe. C.) Menkıbeler. Hayat hikâyeleri.
MENAKİB	(Menkeb. C.) Yollar. * Omuzlar.
MENAKÎR	(Minkar. C.) Minkarlar, gagalar. Yırtıcı kuşların gagaları. Taşçı kalemleri.
MENAKİR	(Münker. C.) Günah ve kötü şeyler.
MENAL	Yetiştirme, nâil olma, kavuşma. * Ele geçirilen şey. Nâil ve sahib olunan şey.
MENAM	Uyku. Uyku zamanı. * Rüya. Düş. * Uyunacak yer, yatak odası.
MENAME	Yatak, döşek.
MENAMEN	Uyuyarak. Uykuda olarak.
MENAR	Nur yeri. Fener kulesi. * Câmi minâresi. * Yol işaretleri.
MENARE	(C: Menâr-Menâvir) Alâmet, işaret. * Kandil. * Minare.
MENAS	Sığınacak yer. Melce'. Penah. * Deprenmek. * Fevt.
MENASI'	(Minsa'. C.) Medine-i Münevvere'nin dışında meşhur bir yer.
MENASIB	(Mansıb. C.) Devletin başlıca hizmetleri. Makamlar, rütbeler, pâyeler.
MENASIB-I SEYFİYE	Askerlik hizmetleri.
MENASİK	(Mensek. C.) İbâdet edecek yerler. İbâdet ederken lüzum eden usul, yol ve tarz.
MENASİK-ÜL HAC	Hacı olmak için Mekke-i Mükerreme'ye gidenlerin Kâbe'yi ziyaret etme, Arafat'ta vakfeye durma, kurban kesme, ihram giyme, muayyen bir yerden bir yere kadar yürüme gibi yapılan ibadet rükünleri. (Bak: Sa'y)
MENASİM	(Mensim. C.) Yollar, tarikler, meslekler. * Alâmetler, izler, eserler, nişânlar.
MENASİR	(Minser. C.) Yırtıcı kuşların gagaları. * Taşçı kalemleri.
MENASSA	Çeyiz odası. * Yüksek yer, çardak.
MENAŞİR	(Minşâr. C.) Testereler. * (Menşur. C.) Tar: Padişâhın verdiği vezirlik veya müşirlik fermanları. * Mat: Prizmalar.
MENAT	İslâmiyyetten evvel cahiliyyet devrinde Kâbedeki bir putun adı.
MEN'AT	Ölüm haberi.
MENAT	Dönecek yer, merci'. * İlişip asacak yer.
MENATIK	Mıntıkalar, bölgeler.
MENATIK-I BAÎDE	Uzak mıntıkalar. Uzak bölgeler.
MENATIK-I DUŞİZE-İ TAHAYYÜL	Tahayyülün bâkir mıntıkaları.
MENAVİR	(Minare. C.) Minareler.
MENAYA	(Meniyye. C.) Ölümler. * Maksatlar. Gâyeler.
MENAZIM	(Manzam. C.) Sıralar, diziler.
MENAZIR	Manzaralar. Seyredilecek, görülecek güzel yerler. Güzel görünüşler.
MENAZİ'	(Menze'. C.) Niza ve kavga edilecek yerler.
MENAZİL	(Menzil. C.) Menziller. İnecek yollar. Duralar. Konak yerleri.
MENBA'	Kaynak. Nimetin veya herhangi bir şeyin çıktığı yer. Suyun çıktığı yer. Pınar.
MENBAT	Suyun çıktığı yer. Menba'.
MENBEL	Tembel, uyuşuk.
MENBER	(C: Menâbir) Yüksek olacak yer.
MENBİC	Mevzi ismi. (Oraya nisbetle "menbicâni" derler.)
MENBİT	Otlu yer, otlak, çayır.
MENBUŞ	Açılmış, soyulmuş.
MENBUZ	Piç. Veled-i zinâ. * Hemen doğmasını müteakib bir yere atılmış çocuk.
MENCA	(Bak: Mence')
MENCAT	Kurtulma, necât bulma. Halâs olma.
MENCE	(Mencâ) Kurtulacak yer. Necat bulacak yer. * Necat bulma. Kurtulma.
MENCED	(C: Menâcid) İnci ve altından olan gerdanlık.
MENCEM	(C.: Menâcim) Terazi kolu. * Maden.
MENCENİK	(Bak: Mancınık)
MENCENUN	(C: Menâcin) Sığırın döndürdüğü dolap. * Sığırların çektiği kağnı.
MENCINIK	(C: Mencınıkât) Mancınık.
MENCUB	Dibâgat olunmuş deri. * Geniş kadeh.
MENCUD	Kederli, tasalı, gamlı.
MENCUK	f. Bayrak direkleri ve minâre başına takılan küçük ay. * Sancak, bayrak. * Şemsiye.
MEND	f. Kelimelerin sonuna getirilerek "sahip" mânasına edattır.
ACZ-MEND	Acizlik, mahviyet sâhibi.
DERT-MEND	Dertli.
MEN DAKKA DUKKA	"Kapı çalanın kapısı çalınır." Yâni, kim birisine bir kötülük yahut iyilik yaparsa ona o şey yapılır. Meselâ: "Su-i zan eden su-i zanna mâruz olur."
MENDEB	Tehlike. Ölüm. * Gürültü ve şamata ile ağlama.
MENDEME	Pişman olma. Nedâmet etmek. * Pişman olacak yer.
MENDİL	(Mindîl) (C: Menâdîl) Mendil. * Küçük havlu, peçete.
MENDUB	Yapılması beğenilen iş. Şeriatın yasak etmediği veya emretmediği iş olmakla beraber yapılmasında sevab ve mendubiyet olan amel. Müstehab. * İyilikleri anlatılarak arkasından gözyaşı döküp ağlanan ölü.
MENDUD	Meyvesi aşağıdan yukarıya yığılı, istifli.
MENDUF	Didilmiş, atılmış.
MENDUHA	Genişlik. * Kifâyet, kâfi gelmek. * Mahlas.
MEN'E	Dibâgat için ısladıkları deri.
ME'NE	Böğür, hâsıra.
MENEA	(Mâni. C.) Engeller, mâniler, özürler. * Engel olanlar, mâni olanlar, geri bırakanlar. * Kuvvet ve cemâat.
MENEND	(Mânende-Mânend) f. Nazir. Eş. Benzer. şebih. Müşabih.
MANEND-İ BÎMİSAL	Misilsiz, benzersiz olan.
MEN ENE	Ben kimim?
MENFA	Nefyolunan yer. Birinin sürüldüğü yer. Nefiy yeri.
MENFAAT	Fayda. Kâr. Gelir. İhtiyaç karşılığı olan şey.
MENFAATBAHŞ	f. Faydalı, yararlı. Menfaat ve fayda veren.
MENFAATDÂR	f. Menfaat ve fayda gören.
MENFAATPEREST	f. Yaptığı işin sadece faydasını düşünen. Sadece nefsine ait kârları, faydaları düşünerek çalışan. Allah rızasını esas gaye yapmayan kimse.
MENFED	Tükenmek, yok olup gitmek.
MENFER	Geri kaçılacak yer. Nefret edilecek, sevilmeyecek yer.
MENFES	(Nefes. den) Nefes deliği. Nefes alacak yer.
MENFEZ	Nüfuz edecek delik, pencere. Delik. Ağız. Yarık. Girilecek yer.
MENFÎ	Müsbetin zıddı. Müsbet olmayan. * Nefyedilmiş, sürgün edilmiş. Sürgün. * Bir şeyin olmayacak cihetini düşünen. * Hakikatın aksini iddia eden. * Gr: Başında nefiy edatı bulunan kelime veya cümle. * Nâkıs. Negatif, olumsuz.
MENFİYYEN	Sürgün olarak.
MENFUH	Üfürülmüş. * Büyük karınlı. Nefholunmuş.
MENFUR	Kendisinden nefret edilen, sevilmeyen. İğrenç. * Mebguz.
MENFUS	Yeni doğmuş çocuk.
MENFUŞ	(Pamuk veya yün gibi) atılmış ve didilmiş. Dağılmış, didik didik edilmiş.
MENGENE	Tazyik veya sıkıştırma için kullanılan demir veya tahta âlet.
MENGUŞ	f. Küpe.
MENH	Verme, ihsan etme.
MENH	Burun deliği.
MENHAR	(C.: Menâhir) Hayvan kesilecek yer. Hayvan boğazlanan yer. Mezbaha.
MENHAT	Mâni, nehyedici, engel.
MENHEB	Yağma etmek. Yağma edecek yer.
MENHEC	(C.: Menâhic) Geniş, açık yol.
MENHEC-İ SEDÂD	Doğruluk yolu. Sırât-ı müstakim.
MENHEL	(C.: Menâhil) Hayvan sulanan yer. * Menzil, durak. Konaklanacak yer.
MENHERE	(C: Menâhir) Mahalle arasındaki süprüntülük.
MENHÎ	Şer'an yapılması yasak olan, haram olan şey.
MENHİR	(C.: Menâhir) Burun deliği.
MENHİYYAT	Şer'an haram edilenler. Yasak edilmiş, İlâhi emirle men'edilmiş olanlar. Nehyedilenler. Yasak olanlar.
MENHUB	Korkak adam. * Muhtar, müntehab, seçkin.
MENHUB(E)	(Nehb. den) Talan edilmiş, yağma edilmiş.
MENHUM	Nasıl yerse yesin karnı doymaz kimse. * Bir şeye çok hırs gösteren kişi.
MENHUS	Uğursuz. Kötü. Meş'um.
MENHUS	Kuyruğunun yanları uyuz olan deve.
MENHUS	Zayıf, etsiz.
MENHUŞ	Yılan, akrep cinsinden bir hayvan tarafından sokulmuş.
MENHUT	Yontulmuş. Tıraş edilmiş. Yontulmuş ağaç.
MEN HÜVE	O kimdir?
MENÎ	f. Benlik. Benlik iddiası. Hodbinlik.
MENİ	Erkek veya dişinin bel suyu. Döl suyu. Nutfe. Sperma.
MENİ'	Sarp. Çetin. Zor. El erişmez. Zabtı zor.
MENİE	Ölüm, mevt.
MENİHA	Hediye, armağan, bahşiş.
MENİN	Toz. * Zayıf kişi. * Zayıf ip.
MENİŞ	f. Tabiat, huy, mizac.
MENİYYE	Ölüm, mevt. * Takdir olunmuş olan.
MENKA'	Su toplanan çukur.
MENKAB (MENKABE)	(C: Menâkıb) Dağ arasında olan yol. * Dar yol. * Güzel hareket ve fiil. * Delik açılacak yer.
MENKABE	Meşhur kimselerin ahvâline dair hayat hikâyesi. Kıssa. Hikâye. Menkıbe.
MENKAL	Nakledecek mekân.
MENKASE	Eksiklik, noksanlık.
MENKEL	Ayak bileziği. Süs olarak kadınların ayak bileklerine taktıkları bilezik.
MENKİB	(C.: Menâkib) Omuzbaşı. Omuz ile kol kemiğinin birleştiği yer.
MENKU'	(Menkua) Haşlanmış. Suda kaynatılmış.
MENKUB	(U, uzun okunur) Delinmiş. Oyulmuş.
MENKUB	(Nekbet. den) Dert ve meşakkatlere mâruz kalmış olan. * Rütbe ve haysiyyetten düşmüş olan.
MENKUHA	Nikâhlı karı. Nikâhlanmış olan kadın.
MENKUL	Nakledilen. Akli olmayıp mukaddes kitapla bildirilen. * Bir yerden başka yere taşınmış olan. Taşınabilen. * Anlatılan.
MENKULAT	Nesilden nesile veya ağızdan ağıza yayılıp duyulan. Nakle dayanan bilgiler. Nakledilenler. (Bak: Mürtecel)
MENKUR	Delinmiş. Oyulmuş.
MENKUR	İnkâr olunmuş.
MENKUS	(Nüks. den) Tersine çevrilmiş. Baş aşağı edilmiş.
MENKUS	(Naks. dan) Noksanlaştırılmış. Eksik olan.
MENKUŞ	(Nakş. dan) Nakşolunmuş. İşlenmiş. Nakış yapılmış. Boya ile süslenmiş.
MENKUŞE	Nakşolunmuş, işlenmiş. * Kemik çıkmış olan baş yarığı.
MENKUT	(Nokta. dan) Noktalanmış. Noktalı.
MENKUZ	Nakzedilmiş. Bozulmuş. Hükümsüz bırakılmış.
MEN LEHÜL HAKK	Fık: Hak sahibi olan kimse.
MEN LEM YEZUK LEM YEDRİ	Tatmayan bilemez. Kim ki tatmamış; o, tadını bilemez.
MENMUL	(Neml. den) Üzerine karınca üşüşmüş olan şey.
MENN	Nimet vermek. İyilik etmek. * Minnet. * Rıza. * Esiri fidye almadan, ücretsiz salıvermek. * Kesmek. * Zayıf etmek. * Ettiği iyiliği başa kakmak. * İki batman ağırlık. * Kudret helvası.
MENNÂ'	(Men'. den) Alıkoyan, mâni olan, yaptırmayan. * Önleyici, men'edici.
MENNÂ-UL HAYR	Hayır ve iyiliğe mâni olan. Hayrı önleyen.
MENNAC	Çok bahşiş veren. İhsan eden.
MENNAN	İhsanı bol. Çok çok ihsan eden. En çok nimet veren. (Allah)
MENNANE	Malı, mülkü, serveti için kendisiyle evlenilen kadın.
MENSAF	(C: Menâsıf) Her şeyin yarısı.
MENSEA	(C: Menâsi') Otu tez biten yer.
MENSEC	(Nesc. den) Bez, çulha vs. dokunan yer. Örücü işyeri. Trikotaj atelyesi.
MENSEK	(C.: Menâsik) İbâdet yeri. İbâdetgâh. * İbâdet yapma usulü. * Kurban kesecek yer.
MENSIB	(C: Menâsıb) Demir sayacak. * Asıl. * Mertebe, derece.
MENSÎ	(Mensiyye) (Nisyan. dan) Unutulmuş, hatırdan çıkmış.
MENSİC (MENSEC)	(C: Menâsic) Bez dokuyacak yer. * Boyun ile kürek arası.
MENSİK (MENSEK)	(C: Menâsik) İbadet edecek yer. * Kurban kesilecek yer. * Kesilmiş kurban.
MENSİM	(C.: Menâsim) Alâmet, işaret, nişân, iz, eser. * Yol, tarik. * Deve tırnağı.
MENSİYAT	(Mensi. C.) Hatırdan çıkıp unutulmuş şeyler.
MENSİYET	Unutulma, hatırdan çıkma.
MENSİYY	Unutma yeri. * Hiç bahsedilmeyen terkedilmiş nesne.
MENSUB	(Bak: Mansub)
MENSUB	Bir şeye veya kimseye nisbeti olan, alâkası bulunan. Bir şeyle ilgili olan.
MENSUBÂT	(Mensub. C.) Bir yere mensub olanlar. Bir yerin adamları.
MENSUBÎN	(Mensub. C.) Mensublar. Mensub ve alâkadar olanlar. Bir daire veya yerin adamları.
MENSUBİYYET	Mensubluluk, ilgili, bağlı oluş. Alâkalı bulunuş.
MENSUC	(Nesc. den) Dokunmuş, dokunulmuş, dokunulan. Örülmüş. İşlenmiş.
MENSUCÂT	Bez veya kumaş gibi dokumak suretiyle yapılan tezgâh veya fabrika mahsulü mallar.
MENSUCÂT-I HARİRİYYE	İpek dokumalar.
MENSUH	(Nesh. den) Hükmü kaldırılmış. Nesholunmuş. Hükümsüz bırakılmış.
MENSUK	(Nesk. den) Düzgün olarak dizilmiş olan.
MENSUR	(Nasr. dan) Yardım görmüş. * Muzaffer. Zafer bulmuş. * Cenab-ı Hak tarafından her işinde nusrete mazhar olduğundan Hz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın bir ismi de Mensur'dur.
MENSUR	(Nesr. den) Dağılmış. Saçılmış. * Gece vaktinde güzel kokan bir çiçek. * Edb: Manzum olmayan nesir halindeki yazı. Bunun mânaca çok güzel ve şiir gibi ahenkli yazılmış olanına "mensur şiir" denir.
MENSUS	(Bak: Mansus)
MENŞAR	Yayıp dağıtacak yer. * Öldükten sonra dirilecek yer.
MENŞAT	(C: Menâşıt) Neşat, sürur, neşe.
MENŞE'	(Neş'et. den) Esas. Kök. Bir şeyin çıktığı, neş'et ettiği yer. Beslenip yetişilen yer.
MENŞED	İsteme, talebetme.
MENŞELE	Küçük parmağın yüzük takılan yeri.
MENŞER	Neşredilip dağıtılan yer.
MENŞUD	Matlup, istenen şey.
MENŞUR	(Neşr. den) Neşrolunmuş. Dağıtılmış. Yayılmış. Herkese ilân edilmiş. * İşleri dağınık. Perişan. * Sultanın emri, mühürsüz mektubu, fermanı. * Bayrak. * Mat: Alt ve üst tabanları birbirine müsavi ve müvâzi (eşit ve paralel), kenarları da müsâvi ve müvâzi olup yüzleri birbirine benzeyen şekil. Prizma.
MENŞUR-U MUKADDES	Mukaddes ferman. (Kelime-i şehadet kastedilmektedir)
MENTEC	Doğuracak vakit.
MENUAT	Men'etmeler. Yasaklar.
ME'NUB	(Bak: İhcâc)
MENUC	Sütü diğer develerden sonra çekilen deve.
ME'NUF	Burunda hastalığı olup koku alamayan.
MENUN	(Menn. den) Kesmek. * Vakit, zaman, ömür ve sâireyi kesen mânâsınadır.
ME'NUS	Alışılmış. Alışık. Ünsiyet edilmiş. * Beğenilmiş. Mergub.
ME'NUSE	Ateş.
ME'NUSİYET	Alışılmış olma. Alışılma. Ünsiyet edilmiş olma.
MEN'UŞ	Hayır ile yâdedilen ölü. * Yukarı kaldırılmış. * Fakir olduktan sonra sevindirilmiş. * Tabuta konulmuş.
MENUT	Asılı, muallâk. * Bağlı. Mütevakkıf. Merbut. Vâbeste. * Bir milletten olmayıp sonradan o millete dahil olmuş olan.
MEN'UT	Medhedilmiş. İyiliği, güzelliği söylenilmiş olan.
ME'NUT	Hased olunmuş kişi, mahsud.
MENVÎ	Kasdedilen. * Niyet. Maksad. Meram.
MENVÎ-İ ZAMİR	İçindeki niyet ve maksat.
MENY	Meniyi dışarı getirmek. * Takdir etmek. * Okumak. * Hükmetmek.
MENZAM	(C: Menâzım) Çeşitli şeyleri bir yere dizmek.
MENZEHE	Gezinti yeri.
MENZİL	İnilen yer. Konulacak yer. * Yer. Dünya. Ev. * Mesafe.
MENZİL-İ KAMER	Koz: Ayın dünya etrafındaki mahreki. Bu mahrekte aynı noktaya tekrar gelmek için geçen zaman.
MENZİL-İ KÜLLÎ	Mahrekin en son noktasına kadar olan mesâfe.
MENZİLET	Derece, pâye, rütbe, mertebe. Yükseklik derecesi. * Konak yeri, inecek yer. Hane, ev.
MENZİLGÂH	f. Konak. Yer. Ev. Bir müddet durulan yer.
MENZİLHANE	f. Konak yeri. Hayvan değiştirilen yer.
MENZİLNİŞİN	f. Yerinde oturan.
MENZU'	(Nez. den) Nez olunmuş, koparılmış.
MENZUF	Susuzluktan dolayı dili kurumuş kimse. * Kan kaybından dolayı dermansız ve güçsüz kalmış olan insan.
MENZUL	(Nüzul. den) Nüzüllü, inmeli.
MENZUR	(Nezr. den) Adanmış, nezrolunmuş, va'dedilmiş. Adak olarak belirtilmiş.
MENZUT	Haris kimse.
MER	f. Elli (Sayısı). Hamsin. (50)
MER'	(C: Müru') Er, erkek. * Güzel manzara.
ME'R	Katı, şiddetli, şedid. * Fesad.
MER'	Ot çok olmak.
MER'A	Hayvanların otladığı yer. Kır. Mera. Çayırlık. Otlak.
MER'A	Aynalar.
ME-RA	f. Beni. Benim. Bana.
MERA	Boş yer. * Otsuz yer.
MERA	(C: Merâyâ) Sütü çok olan dişi deve.
MERAA	Ucuzluk.
MER'ABE	Ansızın olarak birdenbire korkutmak. * Tenha ve korkunç yer.
MERABİ'	(Mürabba. C.) Mürabbalar, kareler. * (Merba. C.) İlkbaharda oturulan evler.
MERABİH	(Ribh. den) Ticâretten elde edilen kazançlar.
MERACİ'	(Merci. C.) Rücu edilecek ve dönülecek yerler. * Mürâcaat edilerek başvurulacak kimse veya yerler.
MERAD	Boğaz. * Talep mevzii, isteme yeri.
MERADET	Kuvvetlilik, kavilik. Salâbet.
MERAE	Hazmetmek. * Güzel manzara.
MERAFIK	(Mirfak. C.) Dirsekler. * Ev kilerleri. * Mutfaklar.
MERAG	Davar ağnanmak ve toprağa yuvarlanmak.
MERAH	Yer. Mekân. * Sevinç. * Rahat edilecek yer. * Meşhur bir nahiv kitabının ismi.
MERAH	(C.: Merahân) Aşırı derecede sevinme.
MERAHİL	(Merhale. C.) Menziller, merhaleler, konaklar, duraklar.
MERAHİL-İ BAÎDE	Uzak konaklar. Uzak menziller.
MERAHİLPEYMA	f. Seyyah, yolcu. Seyahat eden kimse.
MERAHİM	(Merhamet. C.) Acımalar, merhametler.
MERAHİM	(Merhem. C.) Merhemler.
MERAÎ	(Mir'at. C.) Aynalar, mir'atlar.
MERAÎ	(Mer'a. C.) Otlaklar, çayırlıklar.
MERAK	Bir şeyi öğrenmek istemek. Çok şiddetli arzu. Heves. Düşkünlük. * Dalgınlık. Kara sevdâ. * Kuruntu, telâş. İç sıkıntısı. İç darlığı.(... Merak, hastalığı ziyade ettiği gibi hikmet-i İlâhiyeyi ittiham ve rahmet-i İlâhiyeyi tenkid ve Hâlik-ı Rahiminden şekva hükmünde olduğu için aksi maksadiyle tokad yer, hastalığı ziyadeleşir. L.)
MERAKÂVER	f. Merak verici. Düşündürücü. Meraklandırcı.
MERAK	Etsuyu. * Çorba.
MERAKIM	(Mirkam. C.) Kalemler. Yazma işinde kullanılan âletler.
MERAKÎ	Vesvese ve kuruntu içinde bulunan kimse. * (Mirkat. C.) Merdivenler, basamaklar.
MERAKİB	(Merâkibe) (Araba, at, kayık, vapur gibi) binecek vasıtalar. Merkebler.
MERAKİB-İ BAHRİYE	Vapur, gemi, tekne, kayık vs. gibi deniz nakil vâsıtaları.
MERAKİB-İ BERRİYE	Araba, otomobil, kamyon, at vs. gibi kara nakil vasıtaları.
MERAKİD	(Merkad. C.) Merkadlar, kabirler, mezarlar.
MERAKİZ	Merkezler. Karargâhlar. Karar yerleri.
MERAL	(Aslı, marâl'dır) Ceylan, karaca, dişi geyik.
MERAM	Maksad. Niyet. Arzu. İstek. İçten tasarlanan.
MERAMBAHŞ	f. Bir kimseye isteyip arzuladığı şeyi veren.
MERAMİ	(Mermi. C.) Mermi atma yeri. Mermiler. * Nişan okları.
MERAMİR	Çok etli, şişman kişi.
MERANET	Yumuşaklık. * Bir mâdenin çekiç vasıtası ile dövüldüğünde yayılması vasfı.
MERARE	(C: Merâir) Öd kesesi.
MERARET	Acılık. Tatsızlık.
MERARET-İ ESARET	Esirliğin acılığı.
MERASET	şiddet.
MERASÎ	(Mersiye. C.) Mersiyeler, ağıtlar.
MERASÎ	(Mersâ. C.) Limanlar. Gemilerin sığınıp barındıkları yerler.
MERASİD	(Mersad. C.) Gözetleme yerleri, rasat yerleri.
MERASİM	(Mersem. C.) Resmi merasimler. Âdet hükmündeki gösterişler. Resmi muameleler. * Şiveler. Âdetler.
MERAŞİD	(Merşed. C.) Gaye ve maksada ulaştıran doğru yollar.
MERATİ'	(Merta. C.) Çayırlıklar, mer'alar, otlaklar.
MERATİB	Mertebeler. Basamaklar. Kademeler. Dereceler.
MERATİB-İ HAYAT	Hayat mertebeleri.(Birinci sual: Hz. Hızır (A.S.) hayatta mıdır? Hayatta ise niçin bazı mühim ulema hayatını kabul etmiyorlar?Elcevap : Hayattadır, fakat merâtib-i hayat beş'tir. O, ikinci mertebededir. Bu sebepten bazı ulemâ, hayatında şüphe etmişler.Birinci Tabaka-i Hayat: Bizim hayatımızdır ki, çok kayıtlarla mukayyeddir.İkinci Tabaka-i Hayat : Hz. Hızır ve İlyas Aleyhimesselâmın hayatlarıdır ki, bir derece serbesttir. Yâni bir vakitte pekçok yerlerde bulunabilirler. Bizim gibi beşeriyet levâzımatiyle daimi mukayyed değillerdir. Bazan istedikleri vakit bizim gibi yerler, içerler; fakat bizim gibi mecbur değillerdir. Tevatür derecesinde ehl-i şuhud ve keşif olan evliyânın, Hazret-i Hızır ile maceraları, bu tabaka-i hayatı tenvir ve isbat eder. Hattâ makamat-ı velâyette bir makam vardır ki, "Makam-ı Hızır" tâbir edilir. O makama gelen bir veli, Hızırdan ders alır ve Hızır ile görüşür. Fakat bâzan o makam sahibi yanlış olarak, ayn-ı Hızır telâkki olunur.Üçüncü Tabaka-i Hayat : Hazret-i İdris ve İsa Aleyhimesselâmın tabaka-i hayatlarıdır ki, beşeriyet levazımatından tecerrüd ile, melek hayatı gibi bir hayata girerek nuranî bir letafet kesbederler. Adeta beden-i misali letâfetinde ve cesed-i necmi nuraniyetinde olan cism-i dünyevileriyle semavatta bulunurlar. Ahirzamanda Hazret-i İsâ Aleyhisselâm gelecek, Şeriat-ı Muhammediye (A.S.M.) ile amel edecek meâlindeki hadisin sırrı şudur ki: Ahirzamanda felsefe-i tabiiyenin verdiği cereyan-ı küfriye ve inkâr-ı Uluhiyete karşı İsevilik dini tasaffi ederek ve hurafattan tecerrüd edip İslâmiyete inkılab edeceği bir sırada, nasıl ki isevilik şahs-ı mânevisi, Vahy-i Semâvi kılınciyle o müthiş dinsizliğin şahs-ı mânevisini öldürür; öyle de: Hazret-i İsâ Aleyhisselâm, İsevilik şahs-ı mânevisini temsil ederek, dinsizliğin şahs-ı mânevisini temsil eden deccalı öldürür... yâni inkâr-ı Uluhiyet fikrini öldürecek.Dördüncü Tabaka-i Hayat : Şüheda hayatıdır. Nass-ı Kur'anla şühedanın, ehl-i kuburun fevkinde bir tabaka-i hayatları vardır. Evet, şüheda, hayat-ı dünyevilerini tarik-ı hakta feda ettikleri için, Cenâb-ı Hak kemâl-i kereminden onlara hayat-ı dünyeviyeye benzer, fakat kedersiz, zahmetsiz bir hayatı Alem-i Berzahta onlara ihsan eder. Onlar kendilerini ölmüş bilmiyorlar.. yalnız kendilerinin daha iyi bir âleme gittiklerini biliyorlar.. kemal-i saadetle mütelezziz oluyorlar.. ölümdeki firak acılığını hissetmiyorlar. Ehl-i kuburun çendan ruhları bâkidir, fakat kendilerini ölmüş biliyorlar. Berzahta aldıkları lezzet ve saâdet, şühedanın lezzetine yetişmez. Nasıl ki iki adam bir rü'yada Cennet gibi bir güzel saraya girerler. Birisi rü'yada olduğunu bilir. Aldığı keyf ve lezzet pek noksandır. "Ben uyansam şu lezzet kaçacak" diye düşünür. Diğeri rü'yada olduğunu bilmiyor, hakiki lezzet ile hakiki saâdete mazhar olur.İşte Alem-i Berzahtaki emvât ve şühedanın hayat-ı berzahiyyeden istifadeleri, öyle farklıdır. Hadsiz vâkıatla ve rivâyatla şühedanın bu tarz-ı hayata mazhariyetleri ve kendilerini sağ bildikleri sâbit ve kat'idir. Hattâ Seyyidüşşüheda olan Hazret-i Hamza Radıyallahü Anh, mükerrer vâkıatla kendine iltica eden adamları muhafaza etmesi ve dünyevi işlerini görmesi ve gördürmesi gibi çok vâkıatla, bu tabaka-i hayat tenvir ve isbat edilmiş. Hatta ben kendim Ubeyd isminde bir yeğenim ve talebem vardı. Benim yanımda ve benim yerime şehid olduktan sonra, üç aylık mesafede esarette bulunduğum zaman, mahall-i defnini bilmediğim halde, bence bir rü'ya-yı sâdıkada, taht-el-Arz bir menzil suretindeki kabrine girmişim. Onu şüheda tabaka-i hayatında gördüm. O, beni ölmüş biliyormuş. Benim için çok ağladığını söyledi. Kendisini hayatta biliyor; fakat, Rus'un istilâsından çekindiği için, yer altında kendine güzel bir menzil yapmış. İşte bu cüz'i rü'ya, bâzı şerait ve emârâtla, geçen hakikata, bana şuhud derecesinde bir kanaat vermiştir.Beşinci Tabaka-i Hayat : Ehl-i kuburun hayat-ı ruhânileridir. Evet mevt; tebdil-i mekândır, ıtlâk-ı ruhtur, vazifeden terhistir. İdam ve adem ve fena değildir. Hadsiz vâkıatla ervâh-ı evliyanın temessülleri ve ehl-i keşfe tezahürleri.. ve sâir ehl-i kuburun yakazaten ve menâmen bizlerle münasebetleri ve vâkıa mutabık olarak bizlere ihbaratları gibi çok delâil, o tabaka-i hayatı tenvir ve isbat eder. Zâten beka-i ruha dair "Yirmidokuzuncu Söz" bu tabaka-i hayatı delâil-i kat'iyye ile isbat etmiştir. M.)
MERATİB-İ İLİM	Bilmek mertebeleri. (Bak: Dimağ)
MERAVİH	(Mirvaha. C.) Etrâfı açık ve rüzgârlı yerler. Çöller, sahralar. Ovalar.
MERAVİH	(Mirvaha. C.) Yelpâzeler.
MERAYA	Aynalar. Mir'âtlar. * Tıb: Hayvanın memeye süt gelen damarları.
MERAZİBE	(Merzuban. C.) Serhat beylerbeyi.
MERBA'	(C.: Merâbi') (Rebi'. den) Yazlık. Yazın oturulan mesken.
MERBA'-NİŞİN	f. Yazlıkta oturan.
MERBAA (MURABBAA)	Dört bucaklı. * Dört katlı.
MERBAT	Davar bağlayacak yer. Ahır, ağıl. * Manastır. * Tekke.
MERBU'	Köle, kul, memlük.
MERBU'	Orta boylu olan.
MERBUB	Köle, kul.
MERBUT	Bağlı. Rabtedilmiş. Mensub. Ekli. Ulaşmış, bitişmiş, bitişik.
MERBUTAN	Merbut olarak. Bağlanmış ve ekli olarak.
MERBUTÂT	(Merbut. C.) Rabt olunup bağlanmış şeyler. Ekli ve bağlı şeyler.
MERBUTİYYET	Bağlılık. Mensub oluş. Mensubiyyet. Eklilik.
MERC	(Merec) Katıştırmak. * Kararsızlık. * Iztırab. * Bozulmak. * Boşa gitmek. * Serbest bırakmak, salıvermek. * Hayvanların salındığı otlak.
MERCAN	Denizde geniş resif meydana getiren ve mercanlar takımının örneği olan hayvan ve bunun kalkerli yatağından çıkarılan çoğu kırmızı renkte ve ince dal şeklinde bir madde. Bu madde boncuk gibi süs eşyası olarak kullanılır. Mercanlar ancak 40 metre kadar derinlikte yaşayabilirler.
MERCANE	Mercan tanesi. (Bak: Mercan)
MERCEFAN	Leğen ve ibrik.
MERCİ'	Merkez. Kaynak. Baş vurulacak yer. Müracaat edilecek yer. Dönülecek yer. Sığınılacak yer. * Söylenen sözün kendine fayda verdiği kimse.
MERCİ'-İ KÜLL	Bütün işler için müracaat edilen makam.
MERCİ'-İ RESMÎ	Bir idare veya memurun bağlı bulunduğu üst makam.
MERCİ'-İ RÜ'YET	Bir işin görülmesi için başvurulan yer.
MERCU	Ümid edilen. Ümid edilmiş. Rica olunan.
MERCU'	Geri döndürülmüş olan.
MERCUH	(Rüchân. dan) Başkası ona tercih edilmiş olan. * Fık: Mahkemede hasmından evvel müddeasını isbata salâhiyyetli olmayan şahıs. Evvelâ hak iddiaya salâhiyetli olan râcih, ikinci derecede iddiaya sahib olan ise mercuh olur.
MERCUM(E)	(Recm. den) Recmolunmuş. Taşlanmış, taşa tutulmuş.
MERD	f. Adam. Kişi. İnsan. Erkek. Sözünün eri.
MERD-İ GARİB	Yabancı yerlere, gurbete düşmüş kişi.
MERD	Misvak ağacının yemişi. * Emmek. * Silmek. Mesh etmek.
MERDA	Yaralılar. Hastalar.
MERDA'	(C: Merâd) Ot bitmeyen kumlu yer.
MERDAN	(Merd. C.) Merdler. İnsanlar, erkekler, yiğitler.
MERDANE	f. Erkekçesine. Merdcesine. Er'e yakışır surette. * Matbaada baskı, baskı makinelerinde ve ofset makinelerinde ise plâteye değerek mürekkeb vermek; ve toprağı bastırmak gibi çeşitli işlerde kullanılan silindir. * Yufka açmağa yarıyan oklava. * Erkek ayakkabısı.
MERDANEGÎ	f. Cesurluk, yiğitlik, merdlik, erkeklik.
MERDBAZ	f. Merd olmayan. Nâmerd. Sözünde durmayan. Orospu.
MERDBEÇE	f. Yiğit oğlu yiğit. Merd oğlu merd.
MERDEGA	(C: Merâdıg) Boğaz ile göğüs arası.
MERDEKUŞ	Merzencüş otu.
MERDÎ	f. Erlik, erkeklik. * Merdlik, cesurluk, yiğitlik. * İnsanlık, hamiyet.
MERDİVEN	(Bak: Nerdbân)
MERDİYE	(Bak: Marziye)
MERDUD	Reddolunmuş. Kabul edilmemiş. Geri döndürülmüş. Kovulmuş. (Namaz kılmayan hâindir, hâinin hükmü merduddur.)
MERDUD-ÜŞ ŞEHÂDET	Şahitlikleri kabul edilmiyenler. * Fâsık, yani devamlı günah işleyenler, yalan söyleyenler, müslümanları aldatan kimseler merdud-üş şehâdettir.
MERDUDİYET	Merdudluk. Kovulmuşluk, geri çevrilmişlik.
MERDÜM	f. İnsan. Adam.
MERDÜM-İ ÇEŞM	Gözbebeği.
MERDÜMAN	(Merdüm. C.) f. İnsanlar, kişiler, adamlar.
MERDÜM-AZAR	f. İnsanları inciten. Halka eziyet veren.
MERDÜME	f. Gözbebeği.
MERDÜMEK	f. Küçük adam. Bebek.
MERDÜMGİRİZ	İnsanlardan sıkılan, kalabalıktan hoşlanmayıp yalnızlık isteyen.
MERDÜMHAR	f. Yamyam. * İnsan eti yiyen vahşi hayvan.
MERDÜMÎ	f. Adamlık, insanlık.
MERDÜMKÜŞ	f. Katil. Adam öldüren. İnsan katleden.
MERDÜMZAD	f. İnsan oğlu. Beni Adem.
MER'E	(Mer'et) Kadın. Zen.
MEREB	İnsan toplanan yer.ME'REBE $ (Me'ribe) : (C: Meârib) İhtiyaç. * Ümitli bulunma. Ümitvar olmak.
MEREC	Kararsız ve mütehayyir olma. * Mecburi olma.
MERED	Kötülükte inad. * Sakal belirmemek, sakal çıkmamak.
MEREDE	(Mârid. C.) İnadçılar, muannidler, direnenler.
MEREHAN	Sevinç, ferah, sürur. * Zayıf olma. * Fâsid olmak. * Kurumak.
MEREK	Köy evlerinin yanında ot, saman ve yaprak gibi şeylerin ve umumiyetle hayvan yiyeceklerinin muhafazasına mahsus kârgir veya kerpiçten yapılmış bina. Samanlık.
MEREMMET	Onarma, tamir. * Üstünkörü tamir edip onarma.
MERERE	(C: Merirât) Sert bükülmüş kıvrık ip. * Arsa.
MERESE	(C: Mires-Emrâs) İp.
MERFAK	Yumuşak yer.
MERFU'	Yükseltilmiş. Yüksekte. Terfi ettirilmiş. Ref' olunmuş. * Hükümsüz bırakılmış. * Gr: Zamme ile harekelenmiş harf. Yani: Harfin harekesi, ötre (mazmum) "u, ü, o, ö şeklinde" okunan harf.
MERFUÂT	Bir yerde kullanılmak için kaldırılan eski eşya. * Gr: Mazmum olan, zamme ile harekelenmiş kelimeler.
MERFUD	İhsan edilmiş, armağan olarak verilmiş, bağışlanmış şey.
MERG	f. Ölüm, mevt.
MERG	f. Çayır. * Sebze.
MERG	Tükrük. * Salya.
MERGAM	(C: Merâgım) Girecek ve kaçacak yer.
MERGAME	Kahretmek. * Galip olmak.
MERGÂ MERG	f. Umumi vebâ hastalığı.
MERGÂ MERGÎ	Hastalıktan dolayı umumi ölüm.
MERGUB(E)	Rağbet edilmiş. Beğenilmiş. Çok kıymet verilen. Çokları tarafından istenen.
MERGUL	(Mergule) Kıvrılmış veya bükülmüş saç. Kıvırcık saç. * Ahenkli ses. * Kuş sesi.
MERGZAR	f. Çayırlık, çimenli ve sulak yer. Mer'a.
MERH	Un yoğurmak. * Deriye ve gövdeye yağ sürmek. * Yağ ile oğmak. * Bir yeşil ağaç.
MERH	Fesâd.
MERHA	Gözüne sürme çekmeyi âdet edinmeyen kadın.
MERHA	(C: Merâhi) Değirmen yeri.
MERHABA	Şâdlık, neşeli oluş. * Genişlik, vüs'at. * Müslümanlar arasında bir nevi selâmlaşma kelimesi olup, "rahat olunuz, serbest olun, hoş geldiniz" mânasında söylenir. * Nazımda medholunan kimseye hitâb olarak kullanılır.
MERHALE	(Rihlet. den) Menzil. Konak. * İki konak arası mesafe. * Bir günlük yol. * Derece, kademe.
MERHALENİŞİN	f. Seyyah, yolcu, turist.
MERHAMET	(Rahm. den) Acımak, şefkat göstermek. Korumak, iyilik etmek. Biçârelere yardımda bulunmak. Esirgemek.
MERHAMETBAHŞ	f. Merhamet eden. Merhametli.
MERHAMETEN	Acıyarak, merhamet ederek.
MERHAMETGÜSTER	f. Merhametli, merhamet edip acıyan.
MERHAMETPENAH	f. Merhametli.
MERHAMETPERVER	f. Merhametli, esirgeyici, acıyan.
MERHAMETPERVERÎ	f. Merhametlilik, esirgeyicilik.
MERHAMETPERVERANE	f. Acıma ve şefkat ile, esirgeyip acımak suretiyle.
MERHAMETŞİAR	f. Çok merhametli.
MERHAMETŞİARÎ	f. Merhametlilik, merhametli oluş.
MERHAZ	(C: Merâhiz) Don yıkayacak yer. * Abdest alacak yer.
MERHEB	(C: Merahib) Kaçacak yer.
MERHEM	Melhem. Deriye, yaraya sürülen ilâç. * Mc: Acıyı teskin eden şey. * Kederi, derdi gideren.
MERHEMSÂ(Y)	f. Merhem süren. Çare ve deva bulan.
MERHEMSÂZ	f. Çare bulan. Merhemci, ilâç yapan.
MERHEMSÂZÎ	f. Çare buluculuk.
MERHESA	(C: Merâhis) Mertebe, derece.
MERHUB	Korkulan ve kendisinden kaçılan şey. * Aslan.
MERHUM	(Rahm. den) Kendine rahmet edilmiş. * Rahmete kavuşmuş. Dünyanın sıkıcı ahvâlinden kurtulup rahmet-i İlâhiyeye kavuşmuş olan. Dünya imtihanından kurtulup, vazifesini bitirmiş, paydosa kavuşmuş olan. (Vefat etmiş müslüman hakkında söylenir.)
MERHUME	Vefât etmiş, rahmete kavuşmuş kadın.
MERHUN	(Rehin. den) Rehin edilmiş olan. Ödünç alınan bir şeyi teminata bağlamak için, onun yerine verilen herhangi bir şey. * Belirli müddetle bir şeye bağlı olan. * Edb: Mânası diğer beyit ile tamamlanan beyit.
MERHUZ	Yıkanmış, gusül etmiş.
MER'Î	(Mer'iyye) Riayet edilen, hükmü geçen. Makbul sayılan, hürmet edilen.
MER'İYY-ÜL HÂTIR	İtibarlı. Sözü geçer.
MER'Î	Görmeğe âid. Görünür olan. Gözle görülen. Manzara.
MERİ'	(C: Emrâ-Emru) Otu çok olan yer. * Ucuzluk olan yer.
MERİC	Çalkantılı, dalgalı.
MERÎC	Muzdarip, sıkıntılı. * Çeşitli nesne, muhtelif. Karışık, muhtelit.
MERÎD	Katı, yoğun. Güçlü, kuvvetli kimse. * Süt içinde ıslatılıp yumuşatılan hurma. * Baş kaldıran. Sadece fesadlık çıkaran. İnatçı. Şerli. Haddini aşmakta, azgınlıkta ve günahkârlıkta çok ileri gitmiş olan.
MERİDYEN	(Bak: Hatt-ı nısf-un nehar)
MERİH	Koz: Güneş etrafında seyreden seyyarelerden dünyadan sonra güneşe en yakın olanı. (Aslı: Merrih veya Mirrih okunur.) * Mars.
MERİH	Beyaz servi.
MERİK	Usfur otu.
MERİN	Hal, durum. * Ahlâk.
MERİR	(C: Merâyir) Uzun ve sağlam ip.
MERİRA (MARURE)	Buğday arasında olan acı bir tohum.
MERİRE	Azimet. (Ruhsat'ın zıddıdır)
MERİŞ	Üzerinde kuş tüyü olan nesne.
MER'İYYAT	(Mer'î. C.) Gözle görülen şeyler.
MER'İYYET	Mer'î oluş. Makbul olma. Muteber olma. Hükmü geçer olma.
MERK	f. (Bak: Merg)
MERK	Kokmuş deri. * Derinin yününü yolmak. * Kazımak. * Nüfuz etmek, içine işlemek.
MERKAAN	Ahmak kimse.
MERKAB	Gözetleme yeri.
MERKAD	Uyku yeri. Yatacak yer. * Mezar, kabir.
MERKAŞ	Bir şeyin üstünde siyah ve beyaz noktalar olması.
MERKAT	(Bak: Mirkat)
MERKEB	(Rekb. den) Binilen vâsıta. Binilen şey. * Eşek.
MERKEL	(C: Merâkil) Yol. * Hayvan üstüne binen kimsenin iki tarafından ayağı dibindeki yer.
MERKEZ	(Rekz. den) Bir şeyin ortası. Vasat. Yol. Durum, vaziyet. Hal, suret. * Şubeleri bulunan bir teşkilâtın idâre olunduğu ve emir veren yeri, makamı. Bir şeyin en işlek yeri. Teşkilât olan yerin en yüksek makamı. * Geo: Dairenin orta noktası. Çaplarının kesim noktası.
MERKEZ-İ ÂLEM	Güneş, şems.
MERKEZ-İ ARZ	Arzın merkezi. Dünyanın merkezi, iç tarafı.
MERKEZ-İ DEVR	Hareket eden bir cismin, etrafında devrettiği nokta.
MERKEZ-İ SIKLET	Ağırlık merkezi.
MERKEZ-İ TEŞRİ'	Kanun yapma merkezi.
MERKEZÎ	(Merkeziye) Merkeze mensub. Merkezde bulunan. Merkezle alâkalı.
MERKEZİYYET	İşlek yerde, merkezde bulunmuş olmak. * Bütün işlerin bir yerden idare edilir olması, merkezleştirilmesi.
MERKU'	Eski, yırtılmış elbise.
MERKUB	(Rükub. dan) Üzerine binilmiş, bindirilmiş. * Üzerine binilen hayvan veya nakil vasıtası.
MERKUM	(Rakam. dan) Yazılmış. Adı geçmiş. Rakamla söylenmiş. Sayılmış. * Basit ve âdi insan. (Bak: Mezbur)
MERKUM	Cem'olmuş, toplanmış, birikmiş.
MERKUN	Büyük havuz.
MERKUZ	(Rekz. den) Dikilmiş. Saplanmış. Batırılmış. Sâbit kılınmış.
MERKUZİYET	Dikilme, saplanma.
MERKUZ	Tahrik olunmuş, harekete getirilmiş. * Ayakla tepilmiş.
MERMA(T)	Etli, şişman kadın.
MERMAHUR	Bir cins güzel koku.
MERMAK	Yaramaz nesne.
MERMARE (MERMURE)	Yumuşak vücutlu kadın.
MERMAZ	(C: Merâmız) Harâretinden, üzerindeki yanacak gibi olan kumluk yer.
MERMERÎS	Zahmet, meşakkat.
MERMİ	(Remiy. den) Atılmış. * Ateşli silâhlar içine konan kurşun, gülle. Fişek.
MERMİYAT	(Mermi. C.) Atılmış şeyler. * Ateşli silâhlarda atılan tâneler, mermiler.
MERMUK	Mahfuz, hıfzolunmuş.
MERMUZ	(Remz. den) Açıktan belirtilmeyip, işaret ve remz ile anlatılan. İmâ edilmiş olan.
MERMUZAT	(Mermuz. C.) İşaret ve remz ile anlatılan şeyler.
MERMUZE	(C.: Mermuzât) İşaretle anlatılmış. Remzolunmuş. Açıktan değil de işaretle anlatılmış şeyler. (Bak: Mermuz)
MERN	(C: Emrân) Kürek.
MERNEA	Ucuzluk.
MERNUSA	Mübârek.
MERR	Geçmek. Mürur etmek. * İp. * Bel dedikleri âlet. * Demir külünk.
MERRAT	Kerrât. Kerreler. Birçok def'alar.
MERRE	Bir hareketin bir defa olduğunu bildiren fiil. Def'a. Kerre.
MERRE-İ VÂHİDE	Bir defa. Bir kere.
MERRETEN BA'DE UHRÂ	Diğerinden sonra, tekrar.
MERS	Ekmeği suyla ıslatmak.
MERSA	(C: Merâsi) Liman. Gemilerin demir atıp barındığı yer.
MERSA-YI KOSTANTİNİYYE	İstanbul limanı.
MERSAD	Rasad yeri. Gözetleme yeri. (Bak: Mirsâd)
MERSED	Arslan, esed.
MERSEN	Burun.
MERSİN (MERSİNÎ)	Mersin ağacı.
MERSİYE	Birisinin ölümü hakkında yazılan, teessürü anlatan manzume.
MERSİYEHÂN	f. Ağıt okuyan. Mersiye söyliyen.
MERSİYEKÂR	f. Ağıtçı. Ağıt ve mersiye okuyan.
MERSUD	Rasad olunmuş, ölçülüp biçilmiş, hesab edilmiş.
MERSUD	Birbiri üstüne yığılmış kumaş.
MERSUM	(Resm. den) Yazılmış, çizilmiş. Alâmetli, işaretli. * An'ane, gelenek, örf ü âdât. * Adı ve bahsi geçmiş. Bahsedilmiş.
MERSUS	Sağlam yapı. Birbirine kenetlenmiş, kurşun veya lehim ile birbirine bağlanmış sağlam yapı.
MERŞ (MARŞ)	(C.: Müruş) Tırnak ucuyla deriyi yırtmak. * Yağmur suyunun durmayıp üzerinden çabuk geçtiği yer. * İncitici söz.
MERŞA'	Her hayvanın yavuzu ve yırtıcısı. * Otu çok olan yer.
MERŞE	Yuvarlak cisim.
MERŞUŞ	Saçılmış, dağılmış.
MERŞED	Hakiki maksada ulaştıran doğru yol.
MERT	f. Çevik, zinde, hareketli.
MERTA'	Otlak, çayır, mer'a, çimen.
MERTA	Sür'atle yelmek. Seğirtmek.
MERTEBA'	Dağ üstünde olan yüksek yer.
MERTEBE	Derece. Basamak. Rütbe. Pâye.
MERTEBE-İ ÂLİYE	Yüksek derece, âli mertebe.
MERTEBE-İ BÂLÂ	Üst derece.
MERTEBE-İ KUSVÂ	En son derece.
MERTUB	(Ratb. dan) Rütubetli, ıslak, nemli, yaş.
MERTUM	Kırılmış, parça parça olmuş, ufalanmış.
MERTUM	Zor bir işi yapmağa memur edilmiş olan.
MERTUS	Bir fesleğen çeşidi.
MER'UB	(Ru'b. dan) Ürkmüş, korkmuş.
MER'UBEN	Ürkerek, korkarak, korku ile.
MERUE	Hazmetmek.
ME'RUŞ	Yer. Arz. Yeryüzü.
ME'RUZA	Ağaç kurdunun yediği ağaç.
MERV	Bir cins güzel koku.
MERVAHA	(C.: Merâvih) Ova, çöl. Her tarafından rüzgâr esen yer.
MERVE	Mekke-i Mükerreme'de bir tepenin adı olup hacılar, Merve ile Safâ arasında yedi def'a gidip gelirler. Bu, haccın rükünlerindendir. Bu gidip gelmeye "sa'y" denir.
MERVEB	(C: Merâvib) Yoğurt koydukları kap, yoğurt kabı.
MERVEHA	(C.: Merâvih) Ova, sahrâ.
MERVÎ	Rivâyet edilen. Anlatılan. Nakledilen.
MERVİYAT	(Mervi. C.) Rivayet olunmuş şeyler. Kulaktan kulağa söylenerek gelmiş olan sözler.
MERY	Sağılır davarın memesini meshedip sağmak.
MERYEM	İsâ Aleyhisselâmın annesinin adı. (Süryânicede hâdim mânasınadır) (Bak: Zekeriyya)
MERYEM SURESİ	Kur'an-ı Kerim'in 19. Suresidir.
MERZ	f. Toprak, yer. * Sınır, hudut.
MERZ	Parmak ucuyla çimdiklemek ve tırmalamak.
MERZA	(Mariz. C.) Hastalıklar, illetler. Hastalar.
MERZA'	Meme.
MERZAGA	Bataklık, çamur.
MERZAT	Rıza, hoşnutluk. Râzı olma, kabul etme.
MERZBAN	f. Sınır muhafızı, hudut muhafızı. Sınır beyi, vâli.
MERZBUM	f. Hududu belli olan memleket.
MERZE	Hamur parçası.
MERZEGAN	f. Cehennem. * Mangal. * Kabristan, mezarlık.
MERZENCUŞ	Bir ot cinsi.
MERZGUN	f. Tenâsül organı.
MERZÎ	(Bak: Marzi)
MERZİH	Şiddetli ses.
MERZUBAN	(C: Merazibe) Mecusiler reisi.
MERZUF	Ateş ile kızmış taş üzerinde pişirdikleri et.
MERZUK	Rızıklanmış, ihtiyaçları verilmiş. * Bahtiyar. Saadetli, mutlu.
MERZUKİYYET	Rızıklanış. Bütün mahlukatın rızkını bulması hali.
MERZUL	Rezil ve kepaze edilmiş.
MERZUZ	Dövülmüş. * Parçalanmış.
MERZÜBUM	f. İklim.
MERZVAN	f. Hudut muhafızı, sınır beyi.
ME'S	İnsanların arasını bozmak, araya fesad sokmak.
MESA	Akşam. Akşam vakti. Akşam olmak. * Gamlı olmak. * Öğleden güneş batıncaya kadarki vakit.
MESA'	Kuyumcu eşyası.
MES'A	(C. Mesâi) "Sa'y: Çalışma" manasına mimli masdar.
MES'A	Çirkin yürümek.
MESAB	Rücu edecek, geri dönecek yer. Kuyu ağzında su çeken kimsenin durduğu yer. * Havuz ortası. * Suyun biriktiği yer.
MESABE	Derece. Menzile. Rütbe. * Sevab yeri. * Merci, melce'.
MESABİH	(Misbah. C.) Lâmbalar. Fenerler. Siraclar.
MESACİD	Mescidler. Namazgâhlar. Küçük namaz yerleri.
MES'AD	Merdiven. İp merdiven.
MES'ADET	Bahtiyarlık. Saadete sebeb olacak haslet. İyilik.
MESAET	Fena ve kötü bir iş yapma. Fenalık etme.
MESAFAT	(Mesâfe. C.) Mesafeler. Uzaklıklar.
MESÂFÂT-I BAİDE	Uzak mesafeler.
MESAFE	Uzaklık. Uzunluk. * Ara. * Bir nevi uzaklık ölçme usulü.
MESAFF	(Saff. dan) (C.: Mesâff) Sıra sıra dizilme yeri.
MESAFİR	(Mesfer. C.) Bir şeyin görülen tarafları.
MESAG	Açlık. * Geçmesi kolay olan. * İtibar, değer. * İzin. Müsaade. Ruhsat, cevaz.
MESAG-İ KANUNÎ	Kanunen izin ve ruhsat verilmiş.
MESAG-İ ŞER'Î	Şeriatın verdiği izin.
MESAH (MÜSUHA)	Yemeğin tatsız ve tuzsuz olması.
MESAHA	Genişlik. * Genişlik ölçme.
MESAHİF	Sahifeler. Kitap sahifeleri. * Kur'anlar. Mushaflar.
MESAİ	Çalışma. Çalışmalar. * İş zamanı.
MESAİ-İ CEMİLE	Güzel çalışmalar.
MESAİB	Musibetler. * Güçlükler.
MESAİB-İ DÜNYEVİYE	Dünya musibetleri ve güçlükleri.
MESAİB	Felâketler. Uğursuzluklar. Suubetler. Güçlükler.
MESAİD	(Mas'ad. C.) Yukarı çıkacak yerler.
MESAİD	(Mas'ad. C.) (Sayd. dan) Av yerleri.
MESAİD	(Mesâdet. C.) Saâdet ve mutluluğa sebep olan hâl ve ahlâklar.
MESAİL	Mes'eleler.
MESAİL-İ AMÎKA	Derin mevzular. Derin mes'eleler.
MESAİL-İ DİNİYE	Dinî mes'eleler.
MESAİL-İ HİLAFİYE	İhtilaf mevzuu olan mes'eleler.
MESAİL-İ HUKUKİYE	Hukuk meseleleri.
MESAİL-İ İMANİYE	İmanî mes'eleler.
MESAİL-İ ŞETTA	Dağınık mes'eleler, maddeler.
MESAİR	(Mis'ar. C.) Ateşi karıştırmağa yarıyan demirler.
MESAJ	Fr. Sözle veya yazı ile gönderilen haber. * Bir devlet adamının veya makam sahibi şahsiyetin, diğer bir şahsiyete veya cemaate gönderdiği yazılı haber.
MESAK	Bir şey ileri sürmek. * Sevk edilecek yer.
MESAK-I KELÂM	Kelâmın sevk edildiği yer, maksad.
MESAKIB	(Miskab C.) Delme âletleri, matkablar.
MESAKIL	(Mıskal. C.) Cilâlayan veya parlatan âletler.
MESAKIT	(Maskat ve Maskıt. C.) Bir şeyin düştüğü yerler. * İnsanın doğduğu yerler.
MESAKÎL	(Miskal. C.) Miskaller, 1,43 dirhemlik ağırlık ölçüleri.
MESAKİN	Meskenler. Oturacak yerler.
MESAKÎN	(Miskin. C.) Ziyadesiyle fakir olanlar. Miskinler. Uyuşuklar. Zavallı, fakir kimseler. * Oturanlar.
MES'AL	Boğazda öksürecek yer.
MESA'LEBE	Tilkisi çok olan yer.
MESALİB	Eksiklikler. Ayıplar. Kusurlar.
MESALİH	(Maslahat. C.) Maslahatlar. İşler.
MESALİH-İ MÜRSELE	(Bak: Maslahat-ı mürsele)
MESALİK	(Meslek. C.) Meslekler. Tutulan yollar. Süluk edilen yollar.
MESALL	Kabından çıkmış nesne.
MESAM	(Mesâmet) Duracak yer.
MESAMAT	(Bak: Mesammât)
MESAMİ'	(Misma'. C.) Kulaklar. * İşitme âletleri.
MESAMİR	(Mismar. C.) Mıhlar, çiviler.
MESAMM	(Mesemm. C.) İnsan veya hayvan cildi üzerindeki teneffüse yarayan küçük delikler, gözenekler.
MESAMM-ÜL CİLD	Tıb: Cilt üzerindeki küçük delikler.
MESAMMÂT	(Mesâmm. C.) Mesammlar. Delikler, gözenekler.
MESANE	Sidik torbası. Sidik kavuğu.
MESANÎ	(Mesnâ. C.) Bir şeyin tekrarı. İki. Çift. Mükerrer.
MESANİD	(Mesned. C.) Mesnedler. Dereceler. Rütbe ve mevkiler.
MESANİD-İ ÂLİYE	Yüksek rütbeler, âli mevkiler.
ME'SAR	(C.: Meâsır) Hapsetmek. * Hapsedecek yer.
MESARİB	(Mesrebe. C.) Otlaklar, çayırlar, mer'alar. * Karından göğüse kadar olan yerde biten kıllar.
MESARİH	(Mesrah. C.) Çayırlar, otlaklar, mer'alar.
MESARR	(Meserret. C.) Sevinçler, meserretler. Sürurlar. Zevkler.
MESAS	Esas, asıl, kök.
MESATIR	(Mistar. C.) Cetveller, mistarlar. Çizgi çizme için kullanılan âletler.
MESAVİ	(Mesvâ. C.) Meskenler. Haneler. Evler.
MESAVİ	(Su'. C.) Kötü haller. Fenalıklar. Seyyieler. (Mehâsinin zıddı.)
MESAVİ-İ MEDENİYYET	Medeniyyetin fenalıkları, kötülükleri. (İsraf ve sefahet gibi)
MESAVİK	Misvaklar.
MESBAA	Yırtıcı ve vahşi hayvanların çok olduğu yer.
MESBAH	Doğacak yer ve zaman. Tulu' edecek yer. Tulu' edecek vakit.
MESBE'	Şarabı satın almak. * Dağ içinde olan yol.
MESBERE	Kadının veled getirdiği yer. * Devenin yavruladığı yer.
MESBUK	Geçmiş. * Sebkedilmiş. Arkada bırakılmış. Başkasından geri kalmış. * İlmihalde: Evvelce imamla namaza durmamış olup, sonradan imama uyan.
MESBUK-UL EMSÂL	Benzerleri ve emsali önceleri de görülmüş ve geçmiş.
MESBUK-ÜL HİDME	Hizmet ve emeği geçmiş.
MESBUK-ÜZ ZİKR	Adı ve zikri geçmiş, bahsedilmiş.
MESBUK	(Sebk. den) Kalıba dökülmüş.
MESBUT	Meyyit, ölü. * Deli, aklı gitmiş.
MESCEN	Cezaevi, zindan, hapishâne.
MESCİD	Secde edilen yer. Namazgâh. Cami yerine kullanılan namaz yeri.
MESCİD-İ AKSÂ	Kudüs'te çok eskiden gelen peygamberlerin (A.S.) yaptırdıkları mâbed.
MESCİD-İ HARAM	Mekke-i Mükerreme'de ve içinde Kâbe'nin bulunduğu en büyük, mukaddes ibadet yeri. (Bak: Kâbe)
MESCUD	Secde edilmiş. Kendisine secde edilmiş olan. Allah (C.C.)
MESCUM	Saçılmış, dökülmüş.
MESCUN	Hapsedilmiş.
MESCUR	Sulu süt. * Dizilmiş salkım olmuş inci. * Yanmış. * Kızdırılmış. * Doldurulmuş. Taşkın su. * Alevli ateş, kızgın fırın. * Deniz. * Boş. * Muhtelit. * Mc: Firavun'un battığı deniz.
MESD	İp bükmek.
MESDUD	Seddedilmiş. Kapatılmış. Hududlanmış.
MESDUL	Salıverilmiş, serbest bırakılmış.
MESED	Hurma lifi. * Liften yapılan ip. * Deve kılından ve yününden yapılan urgan. * Yemen diyarında biten bir ağacın adı. * Bağ.
ME'SEDE	Arslanlı yer.
MESEKE	(C: Misek) Fil kemiğinden veya deniz boğası kemiğinden yapılan bilezik.
MESEL	Bir umumi kaideye delâlet eden meşhur söz. Ata sözü. İbretli ve küçük hikâye. * Dokunaklı ve mânalı söz. * Benzer. Misil. * Delil. Hüccet.
MESEL-UL A'LÂ	En kıymetli, en güzel misal. En güzel ta'rif ve söz.
MESEL	Suyun aktığı yer.
MESELA	Misal olarak, söz gelişi, şunun gibi, örnek tarzında.
MES'ELE	Düşünülecek iş ve husus. Halledilmesi lâzım iş. Ehemmiyetli iş. * Savaş, muharebe, ceng, harp.
MES'ELE-İ HİLÂFİYE	Hakkında ihtilaf bulunan mes'ele. (Bak: Hilâf)
MESELE	Gölgelik.
MESELEN	Misâl ve örnek olarak. Söz gelişi. Meselâ.
ME'SEM	(Me'seme) Günah. Kabahat, suç.
MESEMM	(C.: Mesâmm) Tıb: Cild üzerindeki küçük delik. Gözenek.
MESEMME	(C.: Mesâmm-Mesâmmât) Ciltteki ufak delik. Gözenek.
MESEN	Kişinin bevlini tutmaya âciz olması. Bir kimsenin, idrarını tutamaması.
MESER	f. Soğuk, berd. * Buz.
ME'SERE	(Meâsir) Eskiden kalma güzel eser. * Cömertlik. * Güzel hareket ve fiil.
MESERRAT	(Meserret. C.) Meserretler, sevinçler, sürurlar.
MESERRET	Sevinç. şenlik. Sürur.
MESERRETÂVER	f. Sevinç ve meserret getiren. Sürurlandıran. Sevindiren. Sevindirici.
MESERRETEFZÂ	f. Meserret. Sevinç ve süruru arttıran.
MESERRETENGİZ	f. Sevindiren. Meserret meydana getiren.
MESFİYY	Üç kez karısı ölmüş adam. (Üç kez kocası ölmüş kadına "mesfiye" derler.)
MESFU'	Nazar değmiş.
MESFUH	Dökülüp akıtılmış olan. * Dağ eteği.
MESFUK	(Sefk. den) Sefkedilmiş. Dökülüp akıtılmış olan.
MESFUR	Yazılmış, adı geçmiş. (Bu tabir, eskiden daha ziyade hakaret görmesi icabeden aşağılık kimseler hakkında kullanılırdı.)
MESGABE	Açlık. Meşakkat ve yorgunluk içinde açlık.
MESGUR	Dişi düşmüş kimse.
MESH	El sürme. * Silme. * Abdest alırken başı ıslâk temiz el ile sığamak. * Taramak.
MESH	Bir şeyin suretini çirkin ve kötü hale çevirmek. * Hayvanı kovarak koşturup onu sıkıştırmakla yormak, bitâb hale getirmek.
MESHA'	İnişi ve yokuşu olmayan düz yer. Düzlük. * Ufak taşlı, otsuz düz yer. * Yürüdüğünde iki uyluğu birbirine sürüşen zayıf kadın. * Uylukları ince ve zayıf olan kadın.
MESHARA	(C.: Mesâhir) Maskara.
MESHEK	Yel gidecek yer.
MESHELE	Yumuşak yer. * Alçak yer.
MESHUF	Susamış. Suya kanamamış.
MESHUK	(Sahk. dan) Döğülerek toz haline getirilmiş.
MESHUN	Isıtılmış.
MESHUR	Büyülenmiş, kendine sihir yapılmış. * Büyülü gibi tutkun.
MESHUT	Beğenilmeyen iş.
MESİH	Bir şey üzerined eli yürütmek, bir şeyden ondaki eseri gidermek demektir. * İsa Aleyhisselâm'ın bir ismidir. Elini sürdüğü, meshettiği hastaların iyileşmesinden kinâye olarak "İsa Mesih" denmiştir.(Rivayetlerde Hazret-i İsa Aleyhisselâm'a Mesih nâmı verildiği gibi her iki deccala dahi Mesih nâmı verilmiş ve bütün rivâyetlerde Min-fitneti mesihid-deccal, min-fitneti-mesihid-deccal denilmiş. Bunun hikmeti ve te'vili nedir?Elcevab: Allahu a'lem bunun hikmeti şudur ki: Nasıl ki emr-i İlâhî ile İsa Aleyhisselâm, Şeriat-ı Museviye'de bir kısım ağır tekâlifi kaldırıp şarap gibi bazı müştehiyatı helâl etmiş. Aynen öyle de; büyük deccal şeytanın iğvası ve hükmü ile şeriat-ı İseviyenin ahkâmını kaldırıp hristiyanların hayat-ı içtimaiyelerini idare eden rabıtaları bozarak, anarşistliğe ve "Ye'cüc ve Me'cüc"e zemin hazır eder. Ve İslâm deccalı olan Süfyan dahi, Şeriat-ı Muhammediye Aleyhissalâtü Vesselâm'ın ebedî bir kısım ahkâmını nefis ve şeytanın desiseleri ile kaldırmağa çalışarak hayat-ı beşeriyenin maddi ve mânevi râbıtalarını bozarak serkeş ve sarhoş ve sersem nefisleri başıboş bırakarak hürmet ve merhamet gibi nurani zincirleri çözer; hevesât-ı müteaffine bataklığında, birbirine saldırmak için cebri bir serbestiyet ve ayn-i istibdad bir hürriyet vermek ile dehşetli bir anarşistliğe meydan açar ki, o vakit o insanlar gayet şiddetli bir istibdaddan başka zabt altına alınamaz. Ş.)
MESİH-ÜD DECCAL	Deccal'a da bu isim verilmesinin bir sırrı şudur ki: Bir gözü silik, yani kör ve ayıplı olmasındandır. Sadece bu dünyayı görüp, âhireti görecek gözünün kör olmasındandır. * Mesih, uğursuzluğundan nâşi Deccal'ın lâkabıdır. Nakşı silinmiş para, çok gezen adam, çok cima' eden kimse, yalancı, kezzab ve bir tarafında gözü silik olan adama denir. (L.R.)Hak Dini Kur'an Dili, Cilt: 5, sh: 4172'de şu tafsilât vardır: (Yalancı bir Mesih demektir. Vârid olan hadis-i şeriflerde; Deccal; bir yalancı ve halkı aldatmakta meharetli bir sahtekârdır ki, kâfirliği sahtekârlığı yüzünden belli olduğu hâlde bir takım harikalar göstererek uluhiyyet da'vâ eder. Deccalın bu suretle yalancı bir Mesih olması, onun hıristiyanlık taklidi altında zuhur edeceğini anlatır.) (Bak: Deccal)
MESİH	Yağ sürülmüş.
MESİH	Mesh olunmuş. Başka bir şekle, hayvan kılığına girmiş. * Şuurunu kaybedecek hale gelen. Sarhoş ve şuursuz. * Acibe. Garibe. * Güzelliği olmayan. * Tuzsuz ve tatsız yemek.
MESİHA	(C: Mesâyih) Gümüş parçası. * İyi ve yeni yay.
MESİHÎ	(Mesihiyye) Hristiyan. Hristiyanlığa âit. Hz. İsâ Aleyhisselâma âit ve ona müteallik.
MESİHİYYUN	Hristiyanlar.
MESİK	Pinti, hasis, cimri.
MESİL	Benzer. Misil. Gibi. Şibih. Eş. Nazir.
MESİL	Su yatağı. Suyun akacak olduğu yer, boru.
MESİR	Seyretmek. * Yol yol alacalı elbise.
MESİRE	Seyredilecek, gezilecek yer. Tenezzüh ve gezme yeri. * Seyir.
MESİREGÂH	f. Seyir yeri. Seyrangâh.
MESİS	Cimâ etmek. * Yapışmak.
MESİT	Küçük sel.
MESK	(C: Müsuk) Deri.
MESKAB	Yakın olacak yer.
MESKAT	Doğum yeri. * Düşecek yer.
MESKAT-I RE'S	Bir kimsenin doğduğu yer.
MESKAT	(C: Mesâk-Mesâki) Su maslağı.
MESKEN	Ev. Sâkin olunacak yer. Hâne.
MESKENE	Tevazu etmek, alçakgönüllülük göstermek.
MESKENET	Miskinlik. Tembellik. Uyuşukluk. Bitkinlik. Beceriksizlik. Fakirlik. Yoksulluk.
MESKENET-FİKEN	f. Miskinliği gideren.
MESKENİYET	Mesken oluş. Sâkin olup durulacak yer olmak.
MESKIT	Düşecek yer.
MESKUB	Delikli. Delinmiş.
MESKUB	Kalıba dökülmüş. Akıtılmış.
MESKUK	(Meskuke) Sikkeli. Damgası vurulmuş. * Para hâline konulmuş.
MESKUKAT	(Meskuk. C.) Sikke hâline getirilmiş mâdeni paralar. Akçeler.
MESKUM	Hasta ve yoksul kimse.
MESKUN	İçinde oturanları olan yer. İnsan bulunan şenlenmiş yer.
MESKUR	Sarhoş olan.
MESKUT	Söylenmemiş. Sükut edilmiş. Hakkında bir şey söylenmemiş.
MESL	(C: Mislân) Yer yarığı.
MESLAH	Mezbaha. Davar kesilen yer.
MESLAH	(C.: Mesâlih) Tulu decek yer, doğacak yer. * Bir şey gözetecek yüksek yer.
MESLAHA	Sınır kalesi. Derbent.
MESLEB	Zorla birşey alınan yer. Zorla alma yeri.
MESLEBE	(C.: Mesâlib) Eksik, kusur, noksanlık, ayıp.
MESLEC	Karlık.
MESLEK	Yol. Usul. Gidiş. * San'at. Geçim için tutulan yol. * Sistem. * Mezheb. Mâneviyatta tutulan yol.(Sen, mesleğini ve efkârını hak bildiğin vakit, "mesleğim haktır veya daha güzeldir" demeye hakkın var. Fakat "yalnız hak benim mesleğimdir" demeye hakkın yoktur. $ sırrınca insafsız nazarın ve düşkün fikrin hakem olamaz. Başkasının mesleğini butlan ile mahkûm edemez. M.)
MESLEK-İ MÜTEASSİFE	Sapık meslek.
MESLEKÎ	(Meslekiyye) Meslekle alâkalı. Mesleğe ait.
MESLES	(C: Mesâlis) Üçer üçer olmak. * Üç kıllı tanbur.
MESLU'	Vücudunda ur bulunan kimse.
MESLUB	Selbedilmiş. Soyulmuş. Alınmış. Giderilmiş.
MESLUB-ÜL AKL	Aklı alınmış. Deli.
MESLUB-ÜŞ ŞUUR	Anlayışsız, idraksiz, şuursuz.
MESLUC	Yutulmuş, bel'olunmuş.
MESLUFE	Düzelmiş yer. * Kabuksuz arpa ve buğday.
MESLUH	Derisi yüzülmüş. Teslih edilmiş.
MESLUK	Kaynamış.
MESLUL	Çekilmiş. Kınından çıkmış kılınç. * Din uğruna kendini fedâ eden kahraman. * Tıb: Verem.
MESLUS	Deli, divane.
MESLUS	Üç kat olan nesne. * Üçte biri alınmış.
MESLUT	Mağlub. Yenilmiş. * Zayıf, cılız, arık.
MESLUT	Kemiği üzerinden eti sıyrılmış. * Tıraş edilmiş. Yontulmuş.
MESMEL	Sığınacak yer.
MESMESE	Karıştırmak.
MESMESE (MİSMÂS)	Karışık ve mültebis olmak.
MESMU'	Dinlenilen. İşitilen. * Duyulmuş. İşitilmiş.
MESMUA	Duyulmuş. Kulakla dinlenmiş olan.
MESMUÂT	İşitilenler. Duyulanlar.
MESMUD	Fukarânın çok istemesinden vere vere hiç birşeyi kalmayan kimse.
MESMUM	Zehirlenmiş. Ağu katılmış. Zehirli.
MESMUMEN	Zehirli olarak. Zehirlenmiş olarak.
MESMUR	Cismen ufak olmakla beraber, sinirleri kuvvetli olan adam.
MESMUS	Zehirli.
MESNA	İkişer ikişer. * Derenin büklüm ve boğaz yeri. * Çalgının ikinci teli.
MESNA	Bevlini tutmaya kadir olmayan kadın. (Müz: Emsen)
MESNED	Dayanacak yer, nokta. * Mertebe. Makam. * Destek.
MESNED-İ MEŞİHAT	Şeyhül-islâmlık mertebe ve mevkii.
MESNEDNİŞİN	f. Bir mesned veya makamda bulunan.
MESNEVÎ	İkilik manzume. Her beyti ayrı kafiyeli olan manzume.
MESNEVÎ-İ NURİYE	Aslı Arapça olup, sonradan tercemesi de yapılmış olan Risale-i Nur Külliyatı'ndan bir eserdir.
MESNEVÎ-İ ŞERİF	Mevlâna Celaleddin-i Rumî'nin meşhur farsça olan eserinin ismi. (Bak: Mevlâna Celaleddin-i Rumî)
MESNEVİYYAT	(Mesnevî. C.) Mesnevi tarzında yazılmış olan eserler.
MESNUN	Sünnet olan. Sünnet olmuş olan. * Âdet edilen şey. * Bilenmiş bıçak. * Üzerinden ömürler geçmiş olan. * Şekillendirilmiş. * Kalıba dökülmüş. * Kokusu değişmiş.
MESRA	Gece vakti yola çıkma.
MESRA(T)	Çok olmak. Çok olacak yer.
MESRAH	(C.: Mesârih) Çayırlık, otlak, mer'a.
MESRAT	Adet çokluğu.
MESREBE	(C.: Mesârib) Deve ve koyun sürülerinin çayırlık, mer'a, otlakları. * Vücudda karından göğüse kadar olan kıllı yer.
MESRECE	Gece kandili konulan şişe.
MESRUBE	Uzun saç. * Saç kesecek âlet.
MESRUD	f. Sihir, efsun, büyü.
MESRUD	(Serd. den) Söylenmiş, bilidirilmiş, mezkur. Serdolunmuş.
MESRUDAT	(Mesrud. C.) Söylenenler. Bildirilmiş olan şeyler.
MESRUDE	Ulaştırmak. * Zırh halkalarının birbirine girmesi.
MESRUE	Çekirgenin yumurtasını döktüğü yer.
MESRUK	Çalınmış, sirkat edilmiş olan.
MESRUR	Sevinçli. Sürurlu. Meserretli. Merâmına ermiş.
MESRURİYET	Sevinçlik. Sürur içinde oluş. Dileğine ermiş olanın hâli.
MESS	Yapışmak, değmek, dokunmak. * Meydana gelmek.
MESS-İ HÂCET	Lüzum görülme, iktiza etme, gerekme.
MESSAH	Ölçü âletleriyle arazi ölçen. Mühendis. * (Mesh. den) Uğuşturan, mesheden. Masaj yapan. Dellâk.
MEST	Adamın elini deve karnında yavrunun yattığı yere sokması. * Bağırsak içinde iken sıvayıp çıkarmak.
MEST	Ayakkabı. * Sarhoş. Aklı başında olmayan. Kendinden geçercesine haz duymak mânasında "mest olmak" şeklinde kullanılır.
MEST-İ ELEST	Elest meclisinde hitab-ı İlahî ile mest olan.
MEST-İ HARAB	Çok sarhoş olmuş kimse.
MEST-İ MÜDAM	Her zaman, devamlı sarhoş.
MEST-İ SERŞAR	Haddinden fazla sarhoş, çok sarhoş.
MEST-İ TEMAŞA	Seyretme sarhoşu. Bakıp seyretmekten sarhoş gibi olan.
MESTAN	(Mest. C.) f. Sarhoşlar.
MESTANE	Sarhoşcasına. Sarhoş bir kimseye yakışır surette.
MESTÎ	f. Sarhoşluk.
MESTÎ-ÂVER	f. Bayıltıcı, sarhoş edici.
MESTÎ-BAHŞ	f. Sarhoşluk veren, sarhoş edici. Bayıltıcı.
MESTUR	Örtülmüş. Setredilmiş. Gizlenmiş. (Bak: Tesettür)
MESTUR	Satırlanmış. Çizilmiş. Yazılmış.
MESTURE	Örtülü kadın. İslâmiyetin emrettiği şekilde örtülmesi farz olan yerlerini örtmüş olan kadın. (Bak: Tesettür) * Gizli tutulan resmi işlerde harcanmak için hükümetin emrine verilen para. (Buna tahsisat-ı mesture de denir.)
MESUBAT	(Mesube. C.) İyiliğe karşı Allah (C.C.) tarafından verilen mükâfatlar.
MESUBE	(C.: Mesubât) İyiliğe karşı Cenab-ı Hakk'ın vereceği mükâfat.
MESUBE (MUSİBE)	(C: Mesâyib) Belâ, zahmet. * Mekruh emir.
MES'UD	Saadetli, iman ehli olan, bahtiyar. Mutlu.
MES'UDANE	f. İman ehline, bahtiyar olana yakışır halde. Saadetlice. Cenab-ı Hakk'ın emrine, rızasına uygun şekilde. Sevinçli ve ferahlıkla.
MES'UDİYET	Mes'udluk, kutluluk, bahtiyarlık.
MESUK	(Sevk. den) Sevkolunan. İleri sürülen, yollanan. Gönderilen.
MESUK-U LEHU-L-KELÂM	Kelâmın söyleniş gayesi, garazı ve maksadı.
MESUK-UN LEH	Bir mânaya sevk olan, mânaya göre söylenen söz. Asıl mevzu (siyaka doğru) ve maksad için söylenen söz.
MES'UL	Yaptığı iş ve hareketlerden hesap vermeğe mecbur olan. Mes'uliyetli. Bir işin idâresi kendisine âit olan. * Ceza verilmiş olan.
MESULAT	Azab, ukubet. Cezâ çekme.
MESULE	(C: Mesulât) Azap vermek, eziyet etmek. * Hayvanı oka nişan edip atmak yahut diri iken bir tarafını kesmek.
MES'ULİYET	Mes'ul olma hâli. Yaptığı iş ve hareketten hesap vermeğe mecbur oluş.
ME'SUM	Günahlı, suçlu, maznun.
ME'SUR	Esir edilmiş. * Hürriyeti alınmış olan.
ME'SUR(E)	Ecdaddan rivayet edilen. * Meşhur. * İtibarlı. Beğenilmiş olan. * Rivayet yolu ile öğretilmiş meşhur ve mühim haberler. * Bir kılınç ismi.
MESUS	Yavan su. * Panzehir taşı.
MESÜNN	(Mesünniyyet) Yaşlı olmak. (Bak: Müsinn)
MESV	Mürr dedikleri acı yemen zamkı.
MESVA	(Mesâvi. den) Mesken, hane, ev, me'va. Yurt.
MESVERE	(C: Mesâvir) Minder.
MEŞ'	Kesbetmek, kazanmak. * Toplamak, cem'etmek. Davar sağmak.
MEŞA	Havuç.
MEŞA'	Duyulan, intişar eden, açıklanan, yayılan. Etrafa yayılmış olan. * Bölünmeyip ortaklaşa kalmış olan. Müşterek olan.
MEŞA'	Evlad çokluğu.
MEŞ'AB	Yol, tarik.
MEŞACİR	(Meşcer ve Meşcere ve Meşcire. C.) Koruluklar, ağaçlık yerler.
MEŞAD	Mukavemet ve galebe yeri.
MEŞAET	Taleb etme, isteme, dileme, arzulama.
MEŞAGİL	Meşguliyetler. İşler. Meşgaleler.
MEŞAGİL-İ DÜNYEVİYE	Dünyâ meşgaleleri.
MEŞAGİL-İ KESÎRE	Aşırı meşguliyetler.
MEŞAGİL-İ UHREVİYE	Ahirete ait çalışmalar. Din için yapılan çalışmalar.
MEŞAHAT	(Bak: Müşahha)
MEŞAHİD	Meşhedler. Şehidlikler. * İnsanların toplanacağı yerler.
MEŞAHİR	Meşherler. Teşhir olunan yerler.
MEŞAHÎR	Meşhurlar. Çok kimselerce tanınanlar.
MEŞAHİR-İ ÜDEBÂ	Meşhur edibler.
MEŞAÎ	Meşşaiyyundan olan kimse. (Bak: Meşşaiyyun)
MEŞAİL	(Meş'al ve Meş'ale. C.) Meşaleler.
MEŞAİM	(Meşime. C.) Dölyatakları, ana rahimleri.
MEŞAÎM	(Meş'um. C.) Uğursuz olan şeyler. Meş'um şeyler.
MEŞAİN	(Şeyn. C.) Kabahatler, ayıp ve lekeler.
MEŞAİR	(Meş'ar. C.) Beş duygu, his. Hasseler. * Akıl ve vahiy. * Hacı olmadan evvel durulması lâzım gelen mühim makamlar.
MEŞAİYYUN	(Bak: Meşşâiyyun)
MEŞAKİ	(Mişkât. C.) İçerisine lâmba, kandil gibi şeyler koymak üzere duvarda yapılan küçük hücreler, oyuklar.
MEŞÂKK	Eziyetler. Sıkıntılar. Meşakkatler. Mihnetler.
MEŞÂKK-I HAYAT	Hayatın meşakkat, zahmet ve sıkıntıları.
MEŞÂKKA	Muhalefet ve adâvet etmek. Karşı gelip düşmanlık yapmak.
MEŞAKKAT	Zahmet. Sıkıntı. Güçlük. Zorluk. (Bak: Himmet)
MEŞ'ALE	Aydınlatıcı âlet. Lâmba, kandil. Ucunda ateş yanan değnek.
MEŞ'ALE-İ DİL	Gönül meş'alesi.
MEŞ'ALKEŞ	f. Meş'aleci.
MEŞAMM	(şemm. den) Koku alacak yer. Burun. Geniz.
MEŞ'AR	(C: Meşâır) Bilecek yer.Hasse. Duygu. * Hacıların ziyaret ettikleri yerler.
MEŞ'AR-ÜL HARAM	Hac zamanında ziyaret edilecek muayyen yer. Cebel-i Kuzah, Müzdelife'de bir yerin ismi.
MEŞARE	Bostan. Tarla. * Çiftçiler arasında meşhur olan tahta yer.
MEŞARIK	Güneşin doğduğu taraflar. Şark tarafları.
MEŞARİ'	Caddeler. Doğru ve açık yollar. * Su akan oluklar.
MEŞARİB	Meşrebler. Mizaclar. Tabiatlar. Huylar. * Fehimler. Anlayışlar. Ahlâklar. * Su içecek şeyler. Maşrabalar. * Köşkler.
MEŞARİT	(Mişrat. C.) Keskin bıçaklar. Ameliyatta kullanılan keskin hekim bıçakları.
MEŞAŞ	Beyaz servi.
MEŞATÎ	(Meştâ. C.) Kışlıklar. Kış mevsiminde barınılacak yerler.
MEŞAVÎZ	(Mişvâz. C.) Sarıklar.
MEŞAYİH	Şeyhler. Pirler. İhtiyarlar.
MEŞBU'	Tok. Doymuş. Kanmış.
MEŞBUB	(C.: Meşâbib) İki ayağı beyaz olan at. * Güzel nesne.
MEŞC	Karıştırmak. Haltetmek.
MEŞCER	(Meşcere) Ağaçlık yer, koru, şeceristan.
MEŞCUC	Yüzü gözü yaralanmış olan.
MEŞCUN	Yarılmış.
MEŞDEN	(C: Meşâdin) Buzağısı büyük olup anasından müstağni olan dişi geyik.
MEŞDUD	(Meşdude) Kuvvetlice bağlanmış olan. Sıkıca bağlı. Sıkı.
MEŞDUH	Şaşkın, şaşırmış. Ürküp korkmuş.
MEŞE	Bir cins ağaç. Odunu sert, sağlam ve parlak olur.
MEŞEGÂH	f. Meşelik. Meşe ağaçlarının bulunduğu yer.
MEŞ'EME	Sol taraf. Sol. * Kötü. Uğursuz.
MEŞERE	Dış kısım.
MEŞERRE	Eyerin içine konulan yastık.
MEŞFER	(C: Meşâfir) Sarkık hayvan dudağı.
MEŞFU'	Müşterek sınırlı gayrimenkul.
MEŞGALE	İş. Meşguliyyet. Boş durmayış.
MEŞGEL	f. Yol kesen, haydut, şaki, eşkiyâ.
MEŞGUF(E)	(Şagaf. dan) Âşık, tutkun. Sevgi ve aşk yüzünden deli olmuş.
MEŞGUL	(Şugl. den) Bir işle uğraşan. * Dalgın. * Doldurulmuş, tutulmuş, işgal olunmuş.
MEŞGULİYET	Meşgul olma, bir iş yapma. * Uğraşılan ve meşgul olunan şey.
MEŞHED	Bir kimsenin şehid düştüğü yer. Şehidlerin mezarlığı olan yer. * İnsanların cemaat olarak hazır olacakları yer. * Şehâdet yeri. Hz. Hüseyinin (R.A.) Kerbelâdaki şehid düştüğü yer. * İranda bir şehir adı.
MEŞHER	Teşhir yeri. Gösterme yeri. Sergi.
MEŞHER-İ A'ZAM	Büyük teşhir yeri. Ahiret meydanı. Haşir meydanı.
MEŞHERGÂH	f. San'at-ı İlâhiyyenin gösterildiği yer, yeryüzü. * Teşhir yeri. Sergi.
MEŞHUD	Görünen. Şehadet edilen. * Resul-u Ekrem'in (A.S.M.) dünyaya teşrifinden ve risaletinden önce meleklerce ve enbiya hazerâtının dilinde nübüvvet ve risaletlerine şehâdet edilmiş olduğundan kendilerine verilen bir isim. * Suç üstü yakalanan. * Göz ile görülmüş. * Cuma günü. * Kıyâmet günü.
MEŞHUDÂT	Görünenler. Seyredilenler. Hislerimizle ve gözlerimizle görüp bildiğimiz ve bazı evliyanın keşfen gördükleri.("Fütuhât-ı Mekkiye" sâhibi Muhyiddin-i Arab (K.S.) ve "İnsan-ı Kâmil" denilen meşhur bir kitabın sâhibi Seyyid Abdülkerim (K.S.) gibi evliyâ-i meşhure, küre-i arzın tabakat-ı seb'asından ve Kaf Dağı arkasındaki Arz-ı Beyzâdan ve Fütuhatta Meşmeşiye dedikleri acâibden bahsediyorlar. "Gördük" diyorlar. Acaba bunların dedikleri doğru mudur? Doğru ise; halbuki, bu yerlerin yerde yerleri yoktur. Hem coğrafya ve fen onların bu dediklerini kabul edemiyor. Eğer doğru olmazsa, bunlar nasıl veli olabilirler? Böyle hilâf-ı vâki ve hilâf-ı hak söyleyen nasıl ehl-i hakikat olabilir?Elcevap: Onlar ehl-i hak ve hakikattırlar; hem ehl-i velâyet ve şuhuddurlar. Gördüklerini doğru görmüşler, fakat ihâtasız olan hâlet-i şuhudda ve rü'ya gibi rü'yetlerini tâbirde verdikleri hükümlerinde hakları olmadığı için, kısmen yanlıştır. Rüyadaki adam kendi rü'yasını tâbir edemediği gibi, o kısım ehl-i keşf ve şuhud dahi rü'yetlerini o halde iken kendileri tâbir edemezler. Onları tâbir edecek, "Asfiyâ" denilen verâset-i nübüvvet muhakkikleridir. Elbette o kısım ehl-i şuhud dahi, Asfiya makamına çıktıkları zaman, Kitab ve Sünnet'in irşadiyle yanlışlarını anlarlar, tashih ederler; hem etmişler.Şu hakikatı izah edecek şu hikâye-i temsiliyeyi dinle. Şöyle ki:Bir zaman ehl-i kalb iki çoban varmış. Kendileri ağaç kâsesine süt sağıp yanlarına bıraktılar. Kaval tâbir ettikleri düdüklerini, o süt kâsesi üzerine uzatmışlardı. Birisi "uykum geldi" deyip yatar. Uykuda bir zaman kalır. Ötekisi yatana dikkat eder, bakar ki; sinek gibi bir şey, yatanın burnundan çıkıp, süt kâsesine bakıyor ve sonra kaval içine girer, öbür ucundan çıkar gider, bir geven altındaki deliğe girip kaybolur. Bir zaman sonra yine o şey döner, yine kavaldan geçer, yatanın burnuna girer; o da uyanır. Der ki: "Ey arkadaş! Acib bir rü'ya gördüm." O da der: "Allah hayır etsin, nedir?" Der ki: "Sütten bir deniz gördüm. Üstünde acib bir köprü uzanmış. O köprünün üstü kapalı, pencereli idi. Ben o köprüden geçtim. Bir meşelik gördüm ki, başları hep sivri. Onun altında bir mağara gördüm, içine girdim, altun dolu bir hazine gördüm. Acaba tâbiri nedir?"Uyanık arkadaşı dedi: "Gördüğün süt denizi, şu ağaç çanaktır. O köprü de, şu kavalımızdır. O başı sivri meşelik de şu gevendir. O mağara da, şu küçük deliktir. İşte kazmayı getir, sana hazineyi de göstereceğim." Kazmayı getirir. O gevenin altını kazdılar. İkisini de dünyada mes'ud edecek altunları buldular.İşte, yatan adamın gördüğü doğrudur, doğru görmüş, fakat rü'yâda iken ihâtasız olduğu için tâbirde hakkı olmadığından, âlem-i maddi ile âlem-i mâneviyi birbirinden farketmediğinden, hükmü kısmen yanlıştır ki, "Ben hakiki maddi bir deniz gördüm." der. Fakat uyanık adam, âlem-i misâl ile âlem-i maddiyi farkettiği için tâbirde hakkı vardır ki, dedi: "Gördüğün doğrudur, fakat hakiki deniz değil; belki şu süt kâsemiz senin hayâline deniz gibi olmuş; kaval da köprü gibi olmuş ve hâkezâ..." Demek oluyor ki: Alem-i maddi ile âlem-i ruhâniyi birbirinden farketmek lâzım gelir. Birbirine mezcedilse, hükümleri yanlış görünür. Meselâ: Senin dar bir odan var; fakat dört duvarını kapayacak dört büyük âyine konulmuş. Sen içine girdiğin vakit, o dar odayı bir meydan kadar geniş görürsün. Eğer desen: "Odamı geniş bir meydan kadar görüyorum." doğru dersin. Eğer "Odam bir meydan kadar geniştir." diye hükmetsen, yanlış edersin. Çünki, âlem-i misâli, âlem-i hakikiye karıştırırsın.İşte Küre-i Arz'ın tabakat-ı seb'asına dâir, bâzı ehl-i keşfin, Kitab ve Sünnet'in mizaniyle tartmadan beyan ettiği tasvirat, yalnız coğrafya nokta-i nazarındaki maddi vaziyetten ibâret değildir. Meselâ, demişler: "Bir tabaka-i Arz, cin ve ifritlerindir. Binler sene genişliği var." Halbuki bir-iki senede devredilen küremizde, o acib tabakalar yerleşemez. Fakat âlem-i mâna ve âlem-i misâlde ve âlem-i berzah ve ervâhda küremizi bir çamın çekirdeği hükmünde farzetsek, ondan temessül ve teşekkül eden misâli şeceresi, o çekirdeğe nisbeten koca bir çam ağacı kadar olduğundan, bir kısım ehl-i şuhud, seyr-i ruhânilerinde, Arz'ın tabakalarından bâzılarını âlem-i misalde pek çok geniş görüyorlar; binler sene bir mesafe tuttuklarını görüyorlar. Gördükleri doğrudur; fakat âlem-i misâl sureten âlem-i maddiye benzediği için, iki âlemi memzuç görüyorlar; öyle tâbir ediyorlar. Alem-i sahveye döndükleri vakit, mizansız olduğu için, meşhudatlarını aynen yazdıklarından hilâf-ı hakikat telâkki ediliyor. Nasıl küçük bir âyinede büyük bir saray ile büyük bir bahçenin vücud-u misaliyeleri onda yerleşir. Öyle de: Alem-i maddinin bir senelik mesafesinde, binler sene vüs'atında vücud-u misâli ve hakaik-ı mâneviye yerleşir.HATİME : Şu mes'eleden anlaşılıyor ki: Derece-i şuhud, derece-i imân-ı bilgaybdan çok aşağıdır. Yâni: Yalnız şuhuduna istinad eden bir kısım ehl-i velâyetin ihâtasız keşfiyatı, verâset-i nübüvvet ehli olan Asfiya ve Muhakkikinin şuhuda değil, Kur'ana ve vahye, gaybi fakat sâfi, ihâtalı doğru hakaik-ı imâniyelerine dâir ahkâmlarına yetişmez. Demek bütün ahval ve keşfiyatın ve ezvak ve müşâhedatın mizânı: Kitab ve Sünnettir. Ve mehenkleri, Kitab ve Sünnetin desâtir-i kudsiyeleri ve Asfiya-i Muhakkikînin kavanin-i hadsiyeleridir. M.)
MEŞHUDİYYET	Gözle görüş. şâhid oluş. şâhidlik.
MEŞHUM	Cesaretli. Sözü geçer kimse. Zeyrek. Zeki. Akıllı. * Korkmuş. Korkutulmuş. * Çok güzel hareketli at.
MEŞHUN	Doldurulmuş. Dolu. Dopdolu.
MEŞHUN-U MESÂRR	Sevinçler ve zevklerle dolu.
MEŞHUR	Tanınmış, herkesin bildiği. Çoklarının bildiği.
MEŞHURAT	(Meşhur. C.) Şöhret kazanmış ve meşhur olmuş kimseler. Şöhretliler.
MEŞHUR HADİS VEYA HADİS-İ MEŞHUR	Asr-ı evvelde, Ahâdi hadis kabilinden iken ikinci asırda iştihar edip, kizb üzerine ittifakları aklen tecviz olunmayan bir cemaat tarafından rivâyet olunan hadis. İlm-i yakin derecesinde karib bir surette kalbe itmi'nan verir.
MEŞÎ	Yürüyüş. Gidiş. Doğru yola gitmek.
MEŞÎB	İhtiyarlık. Yaşlılık. Saç ağarması.
MEŞÎD	Harçla yapılmış sağlam bina. Sıvanmış bina.
MEŞİET	Meşiyyet. Dilemek. İrade. Arzu. Matlub. Murad. İstek.
MEŞİET-İ HÂSSA-İ İLÂHİYYE	Allah'a ait, O'na mahsus meşiet, dilek, arzu ve işler.
MEŞİH	Göğsü çukur, kanbur.
MEŞİHAT	Mürşidlik, şeyhlik. * Eskiden İstanbul'da din işlerini tedvir eden Osmanlı Devletinin Diyanet İşleri Dairesi.
MEŞİHAT-I İSLÂMİYYE	İslâmî işlerin ilmî mes'eleleri ile uğraşan devlet dairesi.(Zaman gösterdi ki, hilâfeti temsil eden şu Meşihat-ı İslâmiyye, yalnız İstanbul ve Osmanlılara mahsus değildir. Umum İslâma şâmil bir müessese-i celiledir. Bu sönük vaziyetle, değil koca âlem-i İslâmın, belki yalnız İstanbul'un irşadına da kâfi gelmiyor. Öyle ise, bu mevki öyle bir vaziyete getirilmelidir ki, âlem-i İslâm ona itimad edebilsin. Hem menba', hem ma'kes vaziyetini alsın. Âlem-i İslâma karşı vazife-i diniyesini hakkiyle ifa edebilsin.Eski zamanda değiliz. Eskiden hâkim bir şahs-ı vâhid idi. O hâkimin müftüsü de, onun gibi münferid bir şahıs olabilirdi. Onun fikrini tashih ve tadil ederdi. Şimdi ise, zaman cemaat zamanıdır. Hâkim, ruh-u cemaatden çıkmış, az mütehassis, sağırca, metin bir şahs-ı mânevidir ki, şûralar o ruhu temsil eder.şöyle bir hâkimin müftüsü de ona mücanis olup, bir şura-yı âliye-i ilmiyeden tevellüd eden bir şahs-ı mânevi olmak gerektir. Tâ ki, sözünü ona işittirebilsin. Dine taalluk eden noktalardan, sırat-ı müstakime sevkedebilsin. Yoksa ferd dâhi de olsa, cemaatin ferd-i mânevisine karşı sivri sinek kadar kalır. Şu mühim mevki, böyle sönük kalmakla, İslâmın ukde-i hayatiyesini tehlikeye maruz bırakıyor.Hatta diyebiliriz, şimdiki za'f-ı diyânet ve şeair-i İslâmiyetteki lâkaydlık ve içtihadâtdaki fevza, Meşihatın za'fından ve sönük olmasından meydan almıştır. Çünkü, haricde bir adam re'yini, ferdiyete istinad eden meşihate karşı muhafaza edebilir. Fakat böyle bir şûraya istinad eden bir şeyhülislâmın sözü, en büyük bir dâhiyi de, ya içtihadından vazgeçirir, ya o içtihadı ona münhasır bırakır.Her müstaid çendan içtihad edebilir. Lâkin içtihadı o vakit düstur-ul-amel olur ki, bir nevi icma' veya cumhurun tasdikine iktiran eder. Böyle bir Şeyh-ül-islâm mânen bu sırra mazhar olur. Şeriat-ı garrada dâima icma' ve rey-i cumhur, medar-ı fetva olduğu gibi, şimdi de fevza-i âra' için, böyle bir faysala lüzum-u kat'i vardır. R.N.)
MEŞİK	İnce uzun nesne. * Giyilmiş kaftan.
MEŞİM	Benli kimse.
MEŞİME	(C.: Meşâim) Dölyatağı, ana rahmi.
MEŞİYYET	(Bak: Meşiet)
MEŞK	Yazı örneği. Öğretici yazı. * Bir şeyi uzatmak. * Uzun uzun yazmak. * Bilmeyene bir şeyi öğretmek. * Sür'at, hız.
MEŞK	f. Kırba. Tulumdan yapılmış su kabı.
MEŞKA	Fark edip ayıracak yer.
MEŞKÂ	şikâyet etmek.
MEŞKÛ	Şikâyet etmek.
MEŞKUK	Yarılmış. Yarık.
MEŞKUK	şekli, şüpheli. Kendinden şüphe edilen.
MEŞKUKİYET	Şüphelilik. Şüpheli oluş.
MEŞKUL	Ön ayaklarıyla arka ayağının birisi bileklerine varana kadar beyaz olan at.
MEŞKUR	Şükre lâyık olan. Teşekküre ve kendine şükredilmeğe lâyık olan. Kendine şükür arzolunan. Az şükredene çok ihsan eden.
MEŞKÜVV	Kendinden şikâyet olunan.
MEŞLAH	Meşlehe. Maşlah. Altı üstü bir olan ve kol yerine yarıkları bulunan bir çeşit elbise.
MEŞMEŞİYE	Tas: Âlem-i gaybdan veya âlem-i misalden bir âlem. Bazı evliyanın keşfen müşahede ettikleri bir yer. (Bak: Meşhudât)
MEŞMUL	(Şümul. den) Kaplanmış, şümullenmiş, etrafı çevrilmiş. * Bir şeyin içinde bulunan.
MEŞMULE	şarap.
MEŞMUM	Koklanmış. * Itır ve misk gibi güzel kokulu olan şey.
MEŞN	Kamçı ile vurmak. * Deri yüzmek.
MEŞNU'	Çirkin kimse. * Buğzolunmuş.
MEŞNUF	Uzun başlı at.
MEŞRA'	Yol. Rah. Tarik. * Su oluğu.
MEŞREB	Huy. Yaradılış. Adet. Ahlâk. * Gidiş. * İçmek. İçilecek yer. * Fehmetmek. * Mânevi haz ve feyz alınan yer ve yol.
MEŞREBE	(C: Meşârib) Maşrapa.
MEŞREF	İyi kılıçlar işlenir bir köyün adıdır.
MEŞREKA	Güneşte oturacak yer.
MEŞRIK	Güneş doğacak cihet. Gündoğusu. Doğu. Şark ciheti. * Şems-âbâd, güneşi bol yer. Kış vakti ısınmak için güneşe karşı oturacak yer. * Tövbe kapısının adı.
MEŞRIK-I NUR	Nurun kaynağı. Nurun geldiği cihet.
MEŞRIK-I TULU'	Işığın, nurun geldiği şark ciheti.
MEŞRU'	Doğru. Hak. Şeriatın kabul ettiği. Haram ve yanlış olmayan.
MEŞRUA	Şeriatın kabul ettiği hâl. Yapılması serbest olup, haram olmayan. Allah'ın (C.C.) kanununda müsaade edilen. Şeriatça yapılması günah olmayan.
MEŞRUAT	(Meşru. C.) Hak ve meşru olan şeyler. Haram ve yasak olmayan şeyler. * Şeriatla alâkalı şeyler.
MEŞRUB	(Şürb. den) İçilecek şey. * İçilmiş, şürbedilmiş.
MEŞRUBAT	İçilen şeyler. Herhangi bir içilecek şey. Şarap. ("Hamr" denen içkiye de şarap denir.)
MEŞRUBE	İçine yiyecek veya elbise koyup sakladıkları yer.
MEŞRUH	Şerh olunmuş. Anlatılmış. Açıklanmış. İzah olunmuş.
MEŞRUHÂT	Açıklama ve izahlar.
MEŞRUİYYET	Meşruluk. Meşru' olma. Kanuna, şeriata uygun bulunma. Yasak olmayış.
MEŞRUM	Yarılmış.
MEŞRUT	Şartlı. Şart ile bağlı.
MEŞRUTA	Bir kimseye veya bir zümreye bırakılmış, bazı şartlara bağlı oluş. * Sahibi tarafından veresesine satılmamak şartiyle bırakılmış ev vesaire.
MEŞRUTÎ	Bir şahıs veya millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.
MEŞRUTİYYET	Bir hükümdarın başkanlığı altında millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.
MEŞŞ	Elini bez ile silmek. * Bir şeyi aldıktan sonra yine almak. * Davarın sütünü sağıp bazısını koymak.
MEŞŞAİYYUN	Meşşâiler. Derslerini gezerek veren, peygamberlere uymayarak yalnız akıl ve fikir ile hakikatı bulmaya çalışan ehl-i dalâlet. Dinsizlik yolunu açanlar, sadece akla itimad eden ve vahye tâbi olmayan imânsızlar. (Bak: İşrakiyyun)
MEŞŞAT(A)	Tarak yapan, tarakçı. * Süsleyen, tarayan.
MEŞT	Baş tarama. * Tarak.
MEŞTA	(C.: Meşâti) (Şitâ. dan) Kış mevsiminde barınılacak yer. Kışlık otlak, kışla.
MEŞTAT	(C: Meşâti) Kışlak.
MEŞTUM	Şetm olunmuş. Sövülüp sayılmış.
MEŞUB	Karışmış.
MEŞUK	Âşık, tutkun.
MEŞUM	Vücudu benekli adam.
MEŞ'UM	Kötü. Uğursuz. Bedbaht.
MEŞ'UMÂNE	f. Kötü bir şekilde. Bedbahtcasına.
MEŞ'UN	Dağınık saç.
MEŞ'UR	Bir şeyi iyice idrak eylemek. * Şuurlu. Kendini bilen. * Tanımak.
MEŞ'URAT	(Meş'ur. C.) şuur hâlinde geçmiş şeyler.
MEŞUŞ	Mendil.
MEŞÜVV	Müshil.
MEŞVERET	Danışma. Konuşup anlaşma. Fikir edinmek için konuşup görüşme. Görüşme meclisi. (Bak: istişâre)
MEŞY	Yürüme.
MEŞY-İ ASKERÎ	Asker yürüyüşü. Askerî yürüyüş.
MEŞYEN	Yayan olarak, yürüyerek.
MEŞYUHA	Yavşan otunun yetiştiği yer.
MEŞYUM	Bedeninde beni olan, benli adam.
MET'	Uzun ve yüce olmak.
MET'	Vurmak. * Çekmek.
META	Ne vakit? Ne zaman? mânasında olup, mutlak ve mübhem vakit edatıdır. Bazan "Min" harfi-i cerri yerinde ve suâl için de kullanılır.
META'	Fayda. Menfaat. * Kıymetli eşya. Tüccar malı.
META-UL GURUR	Gurur metaı. İnsanı aldatıp Allah yolundan alan dünya zevki veya menfaatı, insanlara riyakârlık için kullanılan dünya malı.
METAB	Tevbe etmek. * Rücu etmek, geri dönmek, caymak, vazgeçmek.
MET'ABE	(C.: Metâib) Meşakkat, zahmet. Yorgunluk.
METABİ'	(Matbaa. C.) Matbaalar, basımevleri.
METABİH	(Matbah. C.) Mutfaklar.
METAF	Tavaf edecek yer.
METAFİZİK	(Bak: Mâba'det tabia)
METAİB	Yorgunluklar. Meşakkatler. Eziyet verecek şeyler.
METAİB-İ SEFER	Muhârebe veya yol yorgunlukları.
METAİB	Seçilmiş ve güzel şeyler.
METAL	Lât: Mâden. * Matbaacılıkta harfleri teşkil için eritilen kurşun, karışık madde.
METALİ'	Matla'lar. Tulu' edecek yerler veya zamanlar. Güneş veya benzerinin doğduğu yerler. * Ast: Herhangi bir yıldızın i'tidal-i rebii (Arz'ın güneş etrafındaki gezmesinde, 20 Mart'ta bulunduğu) noktasından geçmek üzere başlangıç kabul edilen daire ile bu yıldızın semavî istiva dairesi üzerindeki ara kesitleri arasında kalan kavis. * Edb: Kaside veya gazelin ilk beyitleri.
METALİB	İstekler. Arzular. Taleb edilen şeyler.
METALİB-İ İSTİKBAL	İstikbale aid istekler. Gelecek için olan arzu ve talebler.
METANET	Sağlamlık. Kavilik. Sözünden ve kararından dönmemeklik. İnsanın, fikrinde sabır, azminde kavi ve akidesinde rüsuh sahibi olması. (Mukabili zaaf'dır) (Hak, iman ve İslâmiyet uğrunda metanet göstermek, çok kıymetli bir seciyyedir.)
METANET-İ KALBİYE	Kalb sağlamlığı.
METARIK	(Mıtrak ve Mıtraka. C.) Mızraklar. Tokmaklar. Çekiçler. Değnekler, sopalar.
METAVİ'	(Mıtvâ. C.) İtâat edenler. Mutiler.
METBENE	Samanlık.
METBU'	Kendine uyulan. Tâbi olunan. Halkın, kendine tâbi olduğu zat. * Hükümdar.
METBU-U MÜFAHHAM	Hükümdar. Padişah.
METBUİYYET	Kendine uyulmaklık. Başkasının kendisine tâbi olması. Birisine tâbi oluş.
ME'TEM	(C: Meâtim) Kadınlar cemiyeti.
METERS	f. Harpte, korunmak gayesiyle yapılan toprak tümsek, siper. * Kapının açılmaması için arkasına konulan ağaç.
METH	Yerinden koparmak ve çıkarmak. * Cima. Tohum bırakmak için çekirgenin kuyruğunu yere sokması. * Vurmak ve uzaklaştırmak.
METH	Kuyudan su çekmek ve sulamak.
METHAF	Müze.
ME'TÎ	Gelecek yer.
METİN	Sağlam. Metanet sahibi. Kendine güvenilir olan. (Bak: Metânet)
METİNÂNE	f. Metanetle, sağlamlıkla.
METİT	Çulha tarağı.
METK	İğne ucu. Zeker ucu.
METL	Tahrik etmek, kımıldatmak, harekete getirmek.
METN	Sağlam ve sert yer. * Yüksek yer. * Her nesnenin yüzü, üstü, arka ve ortası. * "Vurmak ve seyr" mânâsına mastar. * Bir yazının tamamı. Yazının aslı veya sureti.
METOD	Fr. Bir neticeye ulaşmak için takib edilen fikir yolu. Usul. Kaide. Yol. Sistem.
METR	Kesmek. * Çekmek. * Atmak. (Bazan fercten kinâye olur.)
METREBE	Fakirlik, miskinlik.
METRUD	(Bak: Matrud)
METRUK	Terk olunmuş. Bırakılmış. * Boşanmış olmak. * Ölen bir kimsenin bıraktığı eşya.
METRUKAT	(Metruk. C.) Bırakılan şeyler, metruklar, miraslar.
METRUKE	(Terk. den) (Erkekten) boşanmış. * Kocası tarafından bırakılmış kadın.
METRUKİYYET	(Terk. den) Terk edilme, boşanmış olma. * Bırakılmışlık, kullanılmazlık. * Bir işten çekilip uğraşmama.
METS	Necisle atmak.
METT	Çekmek. * Ulaşmak. * Kuyudan su çıkarmak.
METTA	Hz. Yunus'un (A.S.) annesinin adı.
METTE	f. Burgu.
METTİHA (METYİHA)	Hafif sopa. * Yaş çubuk.
MET'UB	(Ta'b. dan) Bitkin, yorgun.
METUH	Devamlı suyu çekilen işlek kuyu. * Suyu ağzına yakın olan kuyu.
METVÎ	(Bak: Matvî)
METY	Çekmek.
MEUNET	Birisinin ölmeyecek kadar yiyip içeceği. * Külfet. * Masraf. Bir şeyin toplamak, devşirmek, nakil ve boşaltmak ve saymak gibi levazımının teslim yerine kadar olan masraflarına denir.
ME'V	Çekmek.
ME'VA	Mekân. Varılacak yer. Mesken. * Sığınacak yer.
MEV'A	Her nesnenin evveli.
MEVACİB	(C.: Mevacibât) Maaşlar, aylıklar. * Tar: Yeniçerilerin üç ayda bir defa verilen ulûfeleri.
MEVACİB-İ LEŞKER	Asker aylıkları.
MEVACİBAT	(Mevâcib. C.) Mevâcibler. Maaşlar, aylıklar.
MEVACİD	Vecd hâlleri. Kalbî zevk veren istiğrak halleri. (Bak: Vecd)
MEVADD	(Madde. C.) Fezâda, boşlukta yer kaplayan varlıklar. Maddeler. Cisimler. * Kısımlar. * Kanunlar. Kaideler. İşler. Hususlar. * Söz ve beyana sebeb olan mevcudat. Her şeyin aslı, mayası.
MEVADD-I HAYATİYYE	Hayata lüzumu bulunan maddeler.
MEVADD-I İBTİDÂİYE	İlkel maddeler, ham maddeler.
MEVADD-I MUZIRRA	Zararlı maddeler. Zarar veren şeyler.
MEVADD-I MÜNCEZİBE	Cezbolunan, çekilen maddeler.
MEVADD-I NÂFİA	Faydalı maddeler.
MEVADD-I ZÜLÂLİYE	Azotlu maddeler.
MEVAHIF	Zayıf deve.
MEVAHİB	Hibe olunan şeyler. Karşılıksız verilenler. (Bak: Mevhube)
MEVAHİB	Mevhibeler. İhsanlar, bahşişler.
MEVAHİB-İ KUDRET	Cenab-ı Hakkın verdiği nimetler.
MEVAHİR	Yararak akıp gidenler. (Denizdeki gemi gibi)
MEVAIZ	(Mev'ıza. C.) Öğütler, nasihatlar.
MEVAİD	(Mev'ud ve Miad. C.) Söz verilmiş vakitler. Vaad edilen muayyen, belli zamanlar.
MEVAİD-İ KÂZİBE	Yerine getirilmeyen va'dlar. Yapılmayan va'dlar.
MEVAİD	(Mâide. C.) Sofralar, mâideler.
MEVAKA	Hamâkat, ahmaklık.
MEVAKIF	Durulacak yerler. Vakıflar. Durak yerleri.
MEVAKIT	(Mevkıt. C.) Evvelden belirtilmiş olan vakitler.
MEVAKİ'	Mevkiler. Duracak yerler.
MEVAKİ-İ BAÎDE	Uzak mevkiler.
MEVAKİ-İ HARBİYE	Muhârebe mevkileri. Savaş yerleri.
MEVAKİ-İ MÜHİMME	Önemli mevkiler. Ehemmiyetli yerler.
MEVAKİB	(Mevkib. C.) Cemaatler, kalabalıklar, güruhlar, topluluklar.
MEVAKİN	(Mevkin. C.) Kuş yuvaları.
MEVAKİT	(Mikat. C.) Hacıların ihrâma girdikleri yerler. * Bir iş için tâyin edilen vakitler.
MEVALÎ	Efendiler. * Azad edilmiş köleler. * Azad edenler. * Mevleviyyet pâyesine ulaşmış sarıklı âlimler. * Dost ve komşular. * Yardımcılar.
MEVALİD	(Mevlid. C.) Doğulan yerler. Mevlidler. Doğma vakitleri. Milâdlar.
MEVALİD	Mevcudlar. Doğmuşlar. Vücud bulmuşlar. Mevludlar.
MEVALİD-İ SELÂSE	Nebat, hayvan ve maden.
MEVALİD-İ TÜRABİYE	Topraktaki mevâlid. Mâdenler, nebatlar.
MEVAMİT	Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) İncil'deki bir ismi.
MEVANİ'	Mâni'ler. Engeller. Mâni olanlar. Mâniâlar.
MEVARİD	Gelecek yerler. Varacak yerler. Caddeler, yollar. Bir yere vasıl olacak yollar.
MEVARÎS	Miraslar. Verasetle nâil olunan mülk ve mallar.
MEVASİK	Mevsuk şeyler. Misaklar. Ahd ü peymanlar. Yeminler. Sözleşmeler.
MEVASİM	Mevsimler. * Pazar yerleri.
MEVASİM-İ ERBAA	Dört mevsim. Rebi' (İlkbahar), Sayf (Yaz), Harif (Sonbahar), Şitâ (Kış).
MEVAŞİ	Davar, koyun, keçi, inek ve öküz gibi hayvanlar.
MEVAT	(Mevt. den) Cansız şeyler. Sürülmemiş topraklar. * Sahibsiz yerler.
MEVATIN	(Mevtın. C.) Yurtlar. Şenlendirilmiş ve bayındır yerler.
MEVATİ	(Mevti. C.) Ayak basılan yerler.
MEVATÎ	Mevâta yani cansız şeye ait, bununla alâkalı. * İşlenmemiş toprağa ait.
MEVAZI'	(Mevzi. C.) Mevziler, yerler.
MEVAZİN	(Mizan. C.) Mizânlar. ölçüler. Terâziler.
MEVBED	Mecusiler reisinin ulusu.
MEVBİK	(C.: Mevbikat) Korkulu yer.
MEVBİKAT	(Mevbik. C.) Korkulu yerler.
MEVBİL	Kaba büyük sopa. * Bir kucak odun.
MEVC	Dalga. Denizin dalgası. * Titreşim. * Mc: Devir, devre.
MEVCÂ-MEVC	Çok dalgalı. Dalga dalga.
MEVCE	Bir dalga. * Ses, elektrik ve hararetin yayılma dalgalarından herbiri.
MEVCET-ÜŞ ŞEBÂB	Gençlik çağı.
MEVCEDAR	f. Dalgalı.
MEVCENÜMUD	f. Dalga gibi.
MEVC-HÎZ	f. Dalga kaldıran.
MEVCUB	Kendisine bir şey vâcib kılınmış.
MEVCUD	Var olan. Bulunan. Hazır olan. Topluluğun hepsi. * Kâinat. Mükevvenat.
MEVCUD-U HARİCÎ	Maddî vücudu bulunan eşya.
MEVCUD-U MANEVÎ	Mânevi varlık.
MEVCUDAT	Var olan her şey. Kâinat. Yaratılmış şeyler.
MEVCUDAT-I BAHARİYE	Bahar mevsimindeki renk renk, çeşit çeşit varlıklar.
MEVCUDEN	Kendisi berâber olarak. Mevcud olarak.
MEVCUDÎN	(Mevcud. C.) Mevcudlar, var olan ve bulunan şeyler. Mevcudât.
MEVCUDİYET	Mevcudluk, varlık, mevcud ve var olma.
MEVC-ZEN	f. Dalgalanan, dalgalı deniz. Dalga vuran.
MEVDU	(Mevdua) Emanet bırakılmış, tevdi olunmuş.
MEVDUAT	(Mevdu. C.) Emanet bırakılmış şeyler. * Bankaya konan para ki, faizle olduğundan haramdır. (Bak: Riba)
MEVDUD(E)	Sevilmiş, kendisine muhabbet edilmiş. Sevgi gösterilmiş.
MEVDUNE	(Mevzune) Altın, inci veya elmasla işlemeli şey. Murassa.
MEVECAT	(Mevce. C.) Dalgalar.
MEVEDDET	Dostluk. Sevgi. Muhabbet. Muhabbet etmek. Sevmek.
MEVETAN	Canı olmayan nesneler. * İhya olunmayan, ekilip biçilmeyen arazi.
MEVFUR	(Vefir. den) Tam olan şey. Çoğaltılmış. Çok. Kesir. Bisyâr. Evfer. * Edb: Aruz kalıblarından biri.
MEVH	Avucuyla su içmek.
MEVH	Kuyunun suyu çok olmak.
MEVHİBE	İhsan. Sevgi. Hediye.
MEVHİBE-İ İLÂHİYE	Cenab-ı Hakk'ın ihsan ve hediyesi.
MEVHİL	(Vahl. den) Çamurlu yer.
MEVHİN	Gece yarısına yakın vakit.
MEVHUB	(C.: Mevâhib) (Vehb. den) İhsan edilmiş, verilmiş, hibe olunmuş, bağışlanmış. * Fık: Karşılıksız olarak birine verilmiş.
MEVHUBAT	(Mevhub. C.) Bağışlar, ihsanlar, bahşişler.
MEVHUBE	Verilmiş. İhsan edilmiş. Karşılıksız olarak birisine verilmiş mal.
MEVHUM	Aslı olmayıp evham mahsulü olan. Vehim.
MEVHUMÂT	Mevhumlar. Asılsız olduğu hâlde zihinde meydana gelen şeyler.
MEVHUME	Vehim, kuruntu ve hayâl nev'inden bir şey.
MEVHUN	Zayıf ve arık adam. Zayıflamış kimse.
MEV'İD	Va'din yerine getirildiği yer. * Vaad etmek. Vaad. Söz vermek.
MEV'İD-İ MÜLÂKAT	Buluşma yeri.
MEV'İL	Sığınacak yer. * Sel suyunun karar kıldığı yer.
MEV'İZA	Mev'ize. Öğüt. Nasihat. * Bir cemaate veya kimseye kalbini yumuşatacak ve iyiliğe sevkedecek surette hakikatları ders vermek.
MEV'İZA-İ DİNİYE	Dinî nasihat.
MEV'İZAKÂR	f. Nasihat veren, öğüt eden. Nâsih.
MEVK	Bir şeyin ucuz olması.
MEVK	Örümcek, ankebut.
MEVKIF	Durak. Durulacak yer. Ayakta duracak yer. İstasyon.
MEVKİ'	Yer. * Sınıflandırılmış yerlerden her biri. * Vapur, tren gibi yerlerde sınıflandırılmış, değeri yüksek olan yer. * Bir şeyin bulunduğu veya vukua geldiği yer.
MEVKİB	Kafile. Alay. Atlı veya yaya giden kafile. Cemaat.
MEVKİB-İ İKBAL	Talihli kafile.
MEVKİD	Ateş ocağı.
MEVKİN	(C.: Mevâkin) Kuş yuvası.
MEVKİT	(C.: Mevâkit) Tâyin ve tesbit edilip kararlaştırılan yer veya zaman.
MEVKUD	(İkad. dan) Yakılmış. Yandırılmış olan.
MEVKUF	Durdurulan. Vakfedilen. Dâimi bir halde bırakılan. * Tevkif edilen. Tutulup hapsedilen. * Ait, bağlı.
MEVKUFAT	(Mevkufe. C.) Bir zaman için tutulup alıkonulmuş mal veya para. * Vakfedilmiş mal, emlâk. * Gelirden artıp hazineye mâl edilen para.
MEVKUFEN	Mevkuf olarak.
MEVKUFÎN	(Mevkuf. C.) Tevkif edilmiş kimseler. Tutuklular. Mevkuflar.
MEVKUFİYYET	Maznunun hüküm giyinceye kadar hapsedilmesi. Hapsedilme hâli. * Bağlı olma.
MEVKÛL	(Vekâlet. den) Bir vekile emanet edilen.
MEVKÛLÜN İLEYH	Kendisine bir iş bırakılan adam. Vekil.
MEVKUM	Hüznü şiddetli olan.
MEVKUT	Vakitli. Vakti belli olan. Mahdud ve muayyen olmuş vakit.
MEVKUTE	Zamanı muayyen, belirli olarak çıkan matbuât. Gazete, mecmua gibi şeyler.
MEVKUZE	Ağaçla vurulmuş.
MEVLA	Sahib. Rabb. * Efendi. Köleyi âzad eden. * Şanlı. Şerefli. Mâlik. * Mün'im-i Mutlak olan Cenab-ı Hak (C.C.). * Terbiye eden, mürebbi. * Yardımcı, muavenet eden. * Dost ve komşu. * Azâd olan.
MEVLÂ-YI KERİM	İkram sahibi olan Cenab-ı Hak (C.C.)
MEVLANA	"Efendimiz, mevlâmız" mânâsında olan bu kelime, hürmeten büyük kimselere söylenmiştir. Hazret mânâsında da kullanılır.
MEVLANA CAMİ	(Bak: Câmi)
MEVLANA HALİD	(Hi: 1192-1242) Yüzyıl evvelinin müceddidi olduğu milyonlarca irşad ettiği kimselerin şehadetiyle sabit olmuştur. Şam'da vefat etmiştir. Hz. Osman bin Affan (R.A.) soyundandır. İlim ve takvada ve her çeşit makbul vasıflarda, devrindeki en ileri âlimlerin ve velilerin fevkinde idi. Bütün ömrünü zühd ve verâ ile geçirdi. Çok âlim ve veli yetiştirdi. Nahivde, kelâmda, fıkıhda, tasavvufda kıymetli eserler verdi. O zamanda Hindistanda bulunan Kutub Abdullah Dehleviden ders almıştı.
MEVLANA CELALEDDİN-İ RUMİ	Hi: 672 de Belh'de doğdu. Konya'ya geldi ve yerleşti. Mühim eseri Farsça ve manzum yazdığı Mesnevi'sidir. İkişer mısralı kafiyeli şekilde olduğundan bu isim verilmiştir. Mevlevi Tarikatının piri ve serefrâzıdır.
MEVLEVÎ	Mevlana Celaleddin-i Rumi Hazretlerinin tarikatından olan müslüman.
MEVLEVİYYET	Mevlevilik. Mevlevi tarikından olmak. * Mollalık. * Müderrislikten sonra gelen ilmiye sınıfından oluş. * Eyâlet kadılığı; yani, bir eyâletin bütün hukuki ve kazai işlerine bilfiil bakan kadı. "Mevâli" de denir.
MEVLİD	Doğma. Dünyaya gelme. * Doğulan yer veya zaman. * Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın doğumunu anlatan manzum eser, dini manzume. (Bak: Süleyman Çelebi)
MEVLİD-HÂN	Mevlid okuyan.
MEVLİM	İncitip acıtan. Elem veren.
MEVLUD	Çocuk. Yeni doğmuş çocuk. * Birisinin doğması. * Mevâlid-i selâseden herbiri.
MEVLUDAT	(Mevlud. C.) Belirli bir zaman içinde doğanlar.
MEVLUDÜN LEH	Çocuk kendisinin olduğu tebeyyün eden, bilinen baba.
MEVMAT	(C: Mevâmi) Sahrâ. Çöl. * Yazı.
MEVN	Bir kimsenin zahmetini çekmek. * Nafakalarını vermek.
MEVR	Başka te'sirle bir şeyin dalga gibi gidip gelmesi. Çalkanmak. * Suyun yeryüzüne yayılması. * Hayvanlardan yün almak. * Yol, tarik. * Toz, gubar. * Rücu etmek, döndürmek.
MEVRİD	Varılan yer. Vasıl yeri. * Cadde. Yol. Tarik.
MEVRİD-İ NASS	Nass ile gelen mes'ele. Nass olan yer. Kat'i delil olan husus.
MEVRUD	(C.: Mevrudât) Gelmiş. Vürud etmiş. Gelen.
MEVRUDÂT	(Mevrude. C.) Gelen şeyler.
MEVRUDE	(C.: Mevrudât) Ulaşmış, gelmiş.
MEVRUS(E)	Vereseye âit olan. Miras edilmiş. Miras edilen eşya.
MEVRUSAT	Mirastan gelenler.
MEVS	Yolmak. Traş etmek.
MEVS	Ekmeği suyla ıslatmak.
MEVS	Yıkamak.
MEVSIK	İtimad etmek. Emniyet etmek. İnanmak. * Yemin. Sözleşme.
MEVSİL	(Vusul. den) Kavşak. Kavuşacak yer. * Ek yeri.
MEVSİM	(C: Mevâsim) Pazar yeri. * Arap pazargâhları. * Yılın dört kısmından biri. * Zaman. Vakit. Alâmet.
MEVSİM-İ HARİF	Sonbahar, güz devresi.
MEVSİM-İ SAYF	Yaz mevsimi, yaz devresi.
MEVSİM-İ ŞİTÂ	Kış mevsimi.
MEVSİM BE MEVSİM	Zaman zaman. Mevsimden mevsime, zamanı geldikçe.
MEVSUF	Vasıflanan. Bir sıfatla tavsif edilen. * Kendisinde bir sıfat mevcud olan, kendisine bir sıfat isnad edilmiş olan.
MEVSUK	Kendisine inanılır olan. Şâyân-ı itimad olan. * Sağlam. * Vesikalı. Delile dayanan hakikat.
MEVSUK-UL KELİM	Sözlerine inanılır. Söylediği şeylere itimad edip güvenilir.
MEVSUKAN	Sağlam, delile dayanır, itimad edilir şekilde.
MEVSUKİYET	Sağlamlık, gerçeklik. İnanılır hâl.
MEVSUL	Erişen. Vasıl olan. * Birleşmiş. Kendine başka şey vasıl olmuş olan. Bitirmiş. Vasledilmiş.
MEVSULE	Bitiştirilmiş.
MEVSUM	(Vesm. den) İşaretlenmiş, damgalanmış, nişanlanmış. * Ad verilmiş, isimlendirilmiş.
MEVSUME	Tamamen baştan aşağı süslü zırh. * Bahar yağmuru ile ıslanmış toprak.
MEVSUT	Ortada. Vasat olan.
MEVT	Ölüm. Âhirete göç. Dünyadan gitmek. * Mevt, mü'minler için dünya vazifelerinden ve imtihanından bir paydostur.(Sual: Furkan-ı Hakîm'de $ gibi âyetlerde: "Mevt dahi, hayat gibi mahluktur, hem bir ni'mettir." diye ifham ediliyor. Halbuki zâhiren mevt, inhilâldir, ademdir, tefessühtür, hayatın sönmesidir, hâdim-ül-lezzattır... Nasıl mahluk ve ni'met olabilir?Elcevab: "Birinci Suâl"in cevabının âhirinde denildiği gibi, mevt, vazife-i hayattan bir terhistir, bir paydostur, bir tebdil-i mekândır, bir tahvil-i vücuddur, hayat-ı bâkıyeye bir dâvettir, bir mebde'dir, bir hayat-ı bâkıyenin mukaddimesidir. Nasılki hayatın dünyaya gelmesi bir halk ve takdir iledir; öyle de, dünyadan gitmesi de bir halk ve takdir ile, bir hikmet ve tedbir iledir. Çünki, en basit tabaka-i hayat olan hayat-ı nebâtiyenin mevti, hayattan daha muntazam bir eser-i san'at olduğunu gösteriyor. Zira meyvelerin, çekirdeklerin, tohumların mevti tefessüh ile, çürümek ve dağılmakla göründüğü halde, gayet muntazam bir muamele-i kimyeviye ve mizanlı bir imtizâcat-ı unsuriye ve hikmetli bir teşekkülât-ı zerreviyeden ibaret olan bir yoğurmaktır ki, bu görünmeyen intizamlı ve hikmetli ölümü, sünbülün hayatiyle tezahür ediyor. Demek çekirdeğin mevti, sünbülün mebde-i hayatıdır; belki ayn-ı hayatı hükmünde olduğu için, şu ölüm dahi hayat kadar mahluk ve muntazamdır.Hem zihayat meyvelerin yahut hayvanların mide-i insaniyede ölümleri, hayat-ı insaniyeye çıkmalarına menşe' olduğundan; "o mevt, onların hayatından daha muntazam ve mahluk" denilir.İşte en edna tabaka-i hayat olan hayat-ı nebatiyenin mevti; böyle mahluk, hikmetli ve intizamlı olsa, tabaka-i hayatın en ulvisi olan hayat-ı insaniyenin başına gelen mevt, elbette yer altına girmiş bir çekirdeğin hava âleminde bir ağaç olması gibi, yer altına giren bir insan da, âlem-i berzahta elbette bir hayat-ı bâkıye sünbülü verecektir. M.)(Sizlere müjde! Mevt: İdam değil, hiçlik değil, fena değil, inkıraz değil, sönmek değil, firâk-ı ebedî değil, adem değil, tesâdüf değil, fâilsiz bir in'idam değil; belki, bir Fâil-i Hakîm-i Rahim tarafından bir terhistir, bir tebdil-i mekândır. Saadet-i ebediyye tarafına, vatan-ı aslîlerine bir sevkiyattır. Yüzde doksandokuz ahbabın mecmaı olan âlem-i berzaha bir visal kapısıdır. M.)
MEVT-İ AHMER	Kızıl ölüm. Kanlı ölüm. Öldürülmek. * Tas: Nefse karşı koymak.
MEVT-İ EBYAZ	Ani ölüm. * Açlık.
MEVT-İ ESVED	Boğazı sıkılmak veya suya atılmak suretiyle husule gelen ölüm.
MEVT-İ HÂİL	Korkunç ölüm.
MEVTA	Ölüler. Ölmüşler. Cenâzeler.
MEVTA'	Ayağın bastığı yer.
MEVTAÎ	Ölü gibi, ölüye benzer.
MEVT-ALUD	f. Ölüm gibi. Ölümlü. Korkunç. Ölü gibi.
MEVTAN	(Mevetan) Cansız. * Baygın.
MEVTIN	(C.: Mevatın) Yerleşip oturulan, yurt edinilen yer.
MEVTÎ	Ölümle ilgili, mevte ait.
MEV'UD	Söz verilmiş. Vaadedilmiş. Vâdeli. Vadesi muayyen ve mukadder olan. * Evvelden takdir olunmuş.
MEV'UDE	Küçükken diri diri gömülüp öldürülen kızcağız.
ME'VUM	Koca başlı ve gövdeli kimse.
MEV'ÜF	Afete uğramış nesne.
MEVVAC	Çok dalgalanan. Çok dalgalı. Fırtınalı. * Radyo.
MEVVAR	Seri, çabuk, hızlı, sür'atli.
MEVZ	Muz ağacı.
MEVZİ'	Bir şey konulacak yer.
MEVZU'	Bahis. Üzerinde durulan mes'ele. * Aşağılanmış olan. * Konulmuş. Vaz olunmuş. * Uydurma. Doğru ve hakikat olmayan. * Geçer olan, muteber, işlemekte olan, câri.
MEVZU-U BAHS	Kendisinden bahsedilen. Bahis konusu.
MEVZUA	Kabul edilmiş esas. İlk önce ele alınan fikir. Müsellem ve âşikâr olan kaziyye, hüküm.
MEVZUAT	Bahsedilen hususlar. Bir şeyin esasını teşkil eden hususat. Tatbikat halinde olan hükümler ve kaideler.
MEVZUAT-I BEŞER	İnsanların koyup kabul ettikleri hükümler ve kanunlar.
MEVZUN	Vezinli. Ölçülü. Tartılı. Düzgün. * Yakışıklı. * Her bir vasfı ölçülü ve i'tidal üzere bulunup, sırf iyi ve güzel şeylere nâil olan.
MEVZUNAT	(Mevzun ve Mevzune. C.) Vezinli ve tartılı şeyler.
MEVZUNEN	Vezinli olarak. Ölçülü olarak.
MEVZUNİYET	Düzgün, hesaplı ve düzenli. * Mevzun olma hâli.
MEY	f. şarap, içki. (Bak: şarab)
MEY'	Eriyip akma.
MEY'A	(Mey'at) Yiğitlik başlangıcı. * Atı koşuya alıştırmak. * Erimiş sıvı madde. * Yere dökülen bir sıvının akıp gitmesi. * Bir şeyin ilk zamanı. Tâzelik vakti.
MEYADİN	(Meydan. C.) Meydanlar. Geniş yerler. Arsalar.
MEYADİN-İ HARB	Savaş meydanları. Muhârebe alanları.
MEYAMİN	(Meymenet. C.) Bereketler, mutluluklar, uğurlar.
MEYAMİN	(Meymun. C.) Bereketliler, uğurlular. * Maymunlar.
MEYAN	(Bak: Miyân)
MEYASİR	(Meysere. C.) Ordunun sol kanatları. Sol cenahlar. * Zenginlikler, servetler.
MEYASİR	(Meysur. C.) Kolaylaştırılmış şeyler.
MEYASİR	Acem merkepleri. (Atlas ve ipek ile süslenen eşeklerdir.)
MEY-AŞAM	f. İçki içen. Şarap içen.
MEYAZİB	Oluklar. Su yolları.
MEYD	Deprenmek. Sallanmak. * Ziyaret etmek. * Hareket etmek. * Kırağı çalmak. * Meyletmek. * Neşv ü nemâ bulmak. * Başı dönüp midesi bulanmak.
MEYDAN	Arsa. * Geniş yer. * Etrafı çevrilmiş, üstü açık geniş yer.
MEYDAN-I HARB	Savaş meydanı, muhârebe alanı, harp meydanı.
MEYDAN-I HAŞİR	Haşir meydanı. Haşrin yeri.(Sual: Meydan-ı Haşir nerededir?Elcevab: $ Hâlik-ı Hakîm'in herşeyde gösterdiği hikmet-i âliye, hatta tek küçük bir şey'e, çok büyük hikmetleri takmasiyle tasrih derecesinde işaret ediyor ki: Küre-i Arz; serseriyane, bâd-ı heva azim bir dâireyi çizmiyor.. belki mühim bir şey etrafında dönüyor ve meydan-ı ekberin daire-i muhitasını çiziyor, gösteriyor. Ve bir meşher-i azimin etrafında gezip, mahsulât-ı mâneviyesini ona devrediyor ki, ileride o meşherde, enzar-ı nâs önünde gösterilecektir. Demek, yirmibeş bin seneye karib bir daire-i muhitanın içinde, rivayete binaen Şâm-ı Şerif kıt'ası bir çekirdek hükmünde olarak o daireyi dolduracak, bir meydan-ı haşir bastedilecektir. Küre-i Arzın bütün mânevi mahsulâtı, şimdilik perde-i gayb altında olan o meydanın defterlerine ve elvahlarına gönderiliyor ve ileride meydan açıldığı vakit, sekenesini de yine o meydana dökecek; o mânevi mahsulâtları da, gaibden şehadete geçecektir. Evet Küre-i Arz; bir tarla, bir çeşme, bir ölçek hükmünde olarak o meydan-ı ekberi dolduracak kadar mahsulât vermiş ve onu istiab edecek mahlukat ondan akmış ve onu imlâ edecek masnuat ondan çıkmış. Demek Küre-i Arz bir çekirdek ve meydan-ı haşir, içindekilerle beraber bir ağaçtır, bir sünbüldür ve bir mahzendir. Evet, nasılki nurani bir nokta, sür'at-i hareketiyle nurani bir hat olur veya bir daire olur. Öyle de: Küre-i Arz; sür'atli, hikmetli hareketiyle bir daire-i vücudun temessülüne ve o daire-i vücud mahsulâtiyle beraber, bir meydan-ı haşr-i ekberin teşekkülüne medardır. $ M.)
MEYDAN-I İMTİHAN-I İNS Ü CÂN	İnsan ve cinlerin imtihan meydanı, yani dünya.
MEYDAN-I MAHŞER	Mahşer meydanı.
MEYDAN DAYAĞI	Eskiden askeri mekteblerle kışlalarda tatbik edilen cezalardan biridir. Meydanda tatbik edildiği için bu adı almıştır. Arkadaşını yaralamak, hoca ve zâbitine hakarette bulunmak gibi büyük kabahatlerden dolayı verilen bu dayak cezası, saf saf dizilen bütün talebelerin; asker ise kışladaki askerlerin huzurunda atılırdı. Cezaya çarpılacak talebe yahut asker, meydana getirilerek cezayı icab ettiren kabahatle meydan dayağının tatbiki için verilen karar okunduktan sonra serilen bir battaniye üzerine yüzükoyun yatırılır, başının ucuna ve ayaklarının üstüne kuvvetli birer hademe yahut asker oturtulur, okulun inzibât subayı, asker ise bölüğün subaylarından biri ince kızılcık sopasıyla kaba etlerine vururdu.Bu gibi cezalar, herkes ibret alıp bu suçlar işlenmemesi için herkesin gözü önünde icra edilirdi.
MEYEH	Su, mâ.
MEYELAN	Bir tarafa eğilmiş olma. Ziyâde meyil gösterme. İltizam.(Fıtrat yalan söylemez. Bir çekirdekteki meyelân-ı nümuvv der: "Ben sünbülleneceğim, meyve vereceğim." Doğru söyler. Yumurtada bir meyelân-ı hayat var. Der: "Piliç olacağım." Biiznillâh olur. Doğru söyler. Bir avuç su, meyelân-ı incimad ile der: "Fazla yer tutacağım." Metin demir onu yalan çıkaramaz; sözünün doğruluğu demiri parçalar. Şu meyelânlar, iradeden gelen evâmir-i tekviniyenin tecellileridir, cilveleridir. M.)
MEYEZD	f. Düğün veya işret meclisi.
MEY-FÜRUŞ	f. Şarap satan, meyhâneci, şarapçı.
MEY-GUN	f. Şarap renginde olan, kırmızıya yakın olan.
MEY-GÜSAR	f. İçki arkadaşı. Birlikte içki içen.
MEYH	şefâat etmek. * Vermek. * Avuçta su tutmak. * Sallanarak yürümek.
MEYH	Kuyunun suyunun çok olması.
MEY-HANE	f. İçki satılan ve içilen yer.
MEY-HAR	(Mey-hâre) f. İçki içen, içkici, ayyaş.
MEYHEM	"Hâlin nedir, nasılsın?" mânasına kullanılır.
MEY-HOŞ	f. Ekşimtrak, mayhoş.
MEY-KEŞ	f. İçki içen, şarap içen.
MEYL	Ortadan bir tarafa eğik olmak. * İstek. Yönelme. Arzu. * Sevme, tutulma, âşık olma. * Gönül akışı.
MEYL-İ TAHADDÎ	Meydan okuma meyli. Üstünlüğünü göstermek fikri.
MEYL-ÜT TAHRİB	Bozma ve yıkma isteği, meyli.
MEYL-ÜT TEFEVVUK	Üstünlük elde etmek meyil ve arzusu. (Bak: Himmet)
MEYL-ÜT TEVESSÜ'	Genişleme isteği. Genişleme meyli.
MEYL-ÜT TEZEYYÜD	Tekellüfle sözü uzatma, artırma arzusu.
MEYLA'	Otsuz sahra, çöl. * Acele, hızlı, seri.
MEYLA	Çok budaklı ağaç.
MEYLAB	Za'ferân.
MEYLAK	Seri ve aceleci kimse.
MEYLEN	Eğilerek, meylederek. O taraftan olarak.
MEYLETMEK	Bir tarafa doğru eğilmek. Bir tarafa yönelmek. * Sevgisini vermek, eğilmek. Gönül vermek.
MEYLİYAT	Bir tarafa meyleden istekler.
MEYMENE	Sağ kol, sağ taraf. * Meymenet, yümn-ü bereket. Bereket. Kuvvetlilik. Uğurluluk. Kutluluk.
MEYMUM	Denize atılmış olan.
MEYMUN	Bereketli, uğurlu. Kuvvetli. Kutlu.
MEYN	(C.: Müyun) Yalan. Yalan söyleme.
MEY-PEREST	(C: Meyperestân) f. Devamlı şarap içen.
MEYS	Ceviz ağacı. * Sallana sallana yürümek.
MEYSA	(C: Miyes) Yumuşak yer.
MEYSAN	Sallana sallana yürümek.
MEYSEME	(Vesm. den) Damga, damgalanmış.
MEYSERE	(C.: Meyâsir) Ordunun sol cenâhı. Sol cenâh. * Zenginlik, servet.
MEYSİR	Meyser. Kolaylık yeri. Kolaylık. * Kumar. Arablar arasında ok ile oynanan kumar. * Kumar için kesilen hayvan.
MEYSUR	Kolay. Kolay olmuş. Asan. Kolay kılınmış şey.
MEYSURAT	(Meysur ve Meysure. C.) Kolaylatılmış şeyler. Asan edilmiş şeyler.
MEYŞ	Halt etmek, karıştırmak. * Koyun sütünü keçi sütüne karıştırmak. * Yünü kıla karıştırmak. * Sözün birazını söyleyip, bir kısmını söylememe.
MEYT	(Meyyit) Ölü. Cansız. Ölmüş. Hareketsiz.
MEYT (MİYÂT)	Irak olmak, ırak etmek. Uzak olmak, uzaklaştırmak. Karışmak.
MEYTE	Hayvan leşi.
MEYTEHÂR	Hayvan leşi yiyen.
ME'YUS	Ümidsiz. Kederli. Ye'se düşmüş. Ümidi kesik.
ME'YUSÂNE	Ümidsizlikle. (Bak: Ye's)
MEYVE	(C: Meyvecât) f. Meyva, yemiş.
MEYVE-İ DİL	"Gönül meyvesi": Evlât, çocuk.
MEYVE-İ HUŞK	Kuru yemiş.
MEYVEBAR	f. Yemiş veren, meyveli.
MEYVECAT	(Meyve. C.) f. Yemişler, meyveler.
MEYVEDAR	f. Yemişli, meyveli, meyve veren.
MEYVEFÜRUŞ	f. Meyve satan, yemiş satan. Manav.
MEYVEHA	(Meyve. C.) f. Meyveler, yemişler.
MEYYAL	Çok meyleden, eğilen. Çok istekli, düşkün.
MEYYAL-İ İNHİDÂM	Yıkılmak üzere bulunan. Neredeyse göçecek durumda olan.
MEYYAL-İ İ'TİLÂ	Yükselmeğe çok meyilli ve istekli.
MEYYAN	Yalancı.
MEYYİT	(Mevt. den) Ölü. Cansız. Ölmüş.
MEYYİT-İ MÜTEHARRİK	Hareket halindeki ölü. * Mc: Sağ olup, gayret sahibi olmayanlara söylenir.
MEYYİT-İ SÂMİTE	f. Susan ölü. Sessiz ölü. * Hareketsiz.
MEYYİTÂNE	f. Ölü gibicesine. Ölmüşçesine.
MEYYİTE	Hayvan leşi. * Kadın cenazesi.
MEYZ	Ayırmak, birşeyi denklerinden üstün tutmak. * Bir yerden bir yere geçmek.
MEYZER	(C: Meyâzir) Peştemal.
MEZ'	Evmek, acele, sür'at. * Kesmek.
MEZ'	Haberin bazısını söyleyip bazısını gizlemek.
MEZA	"Geçti" mânâsına mâzi fiilidir.
MEZABBE	Keleri çok olan yer.
MEZABIT	(Mazbata. C.) Mazbatalar, tutanaklar.
MEZABÎ	Yer yarmak, kazmak.
MEZABİH	Mezbahalar. Hayvan kesilen yerler.
MEZABİL	(Mezbele. C.) Mezbelelikler, süprüntülükler, çöplükler.
MEZABİR	(Mizber. C.) Kalemler, kamışlar.
MEZAD	Artırma ile yapılan satış. * Tuluk, dağarcık.
MEZADE	(C.: Mezaid) Tuluk, dağarcık.
MEZAHİB	Mezhebler. İslâm itikadı ve amel hususunda esas ittihaz olunan yollar. (Bak: Müctehid)
MEZAHİB-İ ERBAA	Dört mezheb. (Bak: Mezheb)
MEZAHİM	Zahmetler. Sıkıntılar. Belâlar.
MEZAHİM-İ HÂZIRA	Bu zamandaki belâlar, zorluklar, anarşik hadiseler. İçtimâi zorluklar.
MEZAHİR	Şereflenmeler. Mazharlar. Eşyanın göründüğü yerler. Eşyanın görünen tarafları. Zâhir ve meşhud olanlar. (Bak: Müzâhir)
MEZAHİR	Çiçekli yerler.
MEZAK	Tatmak. * Zevk tadacak yer. Damak. * Zevk. Tat duyma.
ME'ZAK	(Me'zel) : Dar yer.
MEZAK	Sür'atli yürüyen deve.
MEZALİK	(Mezlaka. C.) Kaygan yerler. Ayak kayacak yerler.
MEZALİM	Zulümler. Haksızlıklar. Eziyet ve işkenceler.
MEZA MA MEZA	Geçen geçti. Giden gitti.
MEZAMİR	(Mızmar. C.) Koşu meydanları.
MEZAMİR	Zebur kitabının sureleri. * Düdükler.
MEZAMM	Zemmetmek. Ayıplamak.
MEZAN	Zannolunan yerler veya şeyler. Zan ve şübhe verecek şeyler.
MEZAN-ÜL ÎCAZ	İcaz zannedilen yerler.
MEZAR	Ziyaret yeri. Ziyaretgâh. * Mezar. Kabir. Ölünün gömüldüğü yer. Makber.
MEZAR-I ZÂR	f. Ağlayan mezar.
MEZARAT	(Mezar. C.) Kabirler. Mezarlar.
MEZARE	Kalb katılığı. * Büyüklük, azamet.
MEZARET	Kalbin şiddeti.
MEZARİ'	(Mezraa. C.) Tarlalar, bostanlar. Zirâat olunacak yerler.
MEZARİ-İ MÜNBİTE	Münbit ve verimli tarlalar.
MEZARİ'	(Mezru. C.) Sürülüp tohum atılmış ve zirâat olunmuş yerler, tarlalar.
MEZARİB	(Mızrâb. C.) Mızraplar. Kanun, ud gibi çalgı âletleri.
MEZARİK	(Mızrâk. C.) Mızraklar, kargılar.
MEZARİSTAN	f. Mezarlık.
MEZARRE	Isırmak.
MEZAYA	Meziyyetler. İyilikler. Hasletler.
MEZAYA-YI GALİYE	Çok kıymetli, yüksek meziyetler.
MEZAYIK	Dar ve sıkıntılı yerler.
MEZBAHA	Hayvanları kesecek yer.
MEZBELE	Çöplük. Pis şeylerin bulunduğu süprüntü yeri.
MEZBELE	(C: Mezâbil) Otun sıcaktan solacak olduğu yer.
MEZBUB	Sinekli.
MEZBUBE	Sineği çok olan yer.
MEZBUH	Kesilen. Zebhedilen. Boğazlanmış. * Kurban edilmiş.
MEZBUHÂNE	f. Boğazlanır gibi. Boynundan kesilircesine. * Çırpınarak, son ümid ve son kuvvetle.
MEZBUL	Solmuş çiçek. * Zayıf, arık ve zebun olmuş olan.
MEZBUR(E)	Adı geçen. İsmi yukarıda geçen. (Bak: Merkum) * Taş ile örülmüş kuyu.
MEZC	Katma. Karıştırma.
MEZC-İ İTTİHAD	İttihadın verdiği imtizac. Kuvvetli birlik ve beraberlik.
MEZCEN	Karıştırmakla. Katma suretiyle.
MEZCETMEK	Katmak. Karıştırmak.
MEZCÎ	Katıp karıştırmakla alâkalı. Mezce dair.
MEZCUC	Süngülenmiş. Süngü ile dürtülmüş.
MEZD	Misvak ağacının yemişi.
MEZE	Tad. Çeşni. Zevk. * Eğlence, alay, lâtife.
MEZEBBE	Sinekli yer. * Dizin aşağısındaki kaba etlerin etrafı.
MEZELLET	Alçaklık. Zelillik.
ME'ZEM	(C: Meâzim) Dağ içinde olan dar yol. Cenk yeri, dövüş meydanı.
MEZEMMET	Ayıplama. Kınama. Yerme. * Kınanacak, yerilecek iş.
MEZEN	Usul, kaide. Yol. Âdet. Örf.
ME'ZENE	(C.: Meâzin) (Ezan. dan) Ezan okunacak yer.
ME'ZER	(C: Meâzir) Sığınacak yer, melce.
MEZFUFE	Gönderilmiş.
MEZG	Yemeği ağızda çiğnemek.
MEZH	(Müzâh-Müzâha-Mizâh) : Lâtife, şaka. * Mezc, katma, karıştırma.
MEZHAR	(C: Mezâhır-Mezâhir) Karın içi. * Damar.
MEZHEB	Yol. Gidilen yol. Tutulan çığır. * Dinin esaslarında ve esas temel mes'elelerde bir olmakla beraber, teferruatta bazı muhtelif mes'eleler olması sebebiyle birbirinden az farklı müctehidlerin yolları. Müctehidlerden, kendilerine tâbi olunanların seçtikleri meslekleri. Füruatta Hanefi ve Şâfii; ve Akaidde Mâturidi ve Eş'ari gibi... Bu "Mezheb" kelimesi asıl ve esas mânasına da kullanılır. Beyn-el ulemâ ve mukakkiklerce ince tedkik neticesinde Kur'ân-ı Kerim'in esaslarından, Peygamber'in (A.S.M.) emir ve sünnetlerinden ayrılmamış "Dört Mezheb" Hak olarak seçilmiştir: 1- Hanefî Mezhebi, 2- Şâfiî Mezhebi, 3- Hanbelî Mezhebi. 4- Mâlikî Mezhebi. (Bak: İmam)(Eğer desen: Hak bir olur; nasıl böyle dört ve oniki mezhebin muhtelif ahkâmları hak olabilir?Elcevab: Bir su, beş muhtelif mizaçlı hastalara göre nasıl beş hüküm alır; şöyle ki: Birisine, hastalığının mizacına göre su, ilâçtır, tıbben vacibdir. Diğer birisine, hastalığı için zehir gibi muzırdır; tıbben ona haramdır. Diğer birisine az zarar verir; tıbben ona mekruhtur. Diğer birisine, zararsız menfaat verir; tıbben ona sünnettir. Diğer birisine, ne zarardır, ne menfaattir; âfiyetle içsin, tıbben ona mübahtır. İşte hak burada taaddüd etti. Beşi de haktır. Sen diyebilir misin ki: "Su, yalnız ilâçtır; yalnız vacibdir, başka hükmü yoktur."İşte bunun gibi, ahkâm-ı İlâhiyye; mezheplere, hikmet-i İlâhiyyenin sevkiyle ittiba edenlere göre değişir, hem hak olarak değişir ve herbirisi de hak olur, maslahat olur. Meselâ, hikmet-i İlâhiyyenin tensibiyle İmam-ı Şâfiî'ye ittiba eden, ekseriyet itibariyle Hanefîlere nisbeten köylülüğe ve bedeviliğe daha yakın olup, cemaatı birtek vücud hükmüne getiren hayat-ı içtimaiye de nâkıs olduğundan, herbiri bizzat dergâh-ı Kadıy-ül-Hâcat'ta kendi derdini söylemek ve hususi matlubunu istemek için, imam arkasında, Fâtiha'yı birer birer okuyorlar. Hem ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir. İmam-ı A'zama ittiba edenler, ekseriyet-i mutlaka itibariyle, İslâmî hükümetlerin ekserisi, o mezhebi iltizam etmesiyle, medeniyete, şehirliliğe daha yakın ve hayat-ı içtimaiyeye müstaid olduğundan; bir cemaat, bir şahıs hükmüne girip, birtek adam umum namına söyler; umum, kalben onu tasdik ve rabt-ı kalb edip, onun sözü, umumun sözü hükmüne geçtiğinden, Hanefî mezhebine göre imam arkasında Fâtiha okunmaz. Okunmaması ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir.Hem meselâ, mâdem, şeriat, tabiatın tecavüzatına sed çekmekle onu tâdil edip nefs-i emmareyi terbiye eder. Elbette ekser etbâı, köylü ve nim-bedevi ve amelelikle meşgul olan Şâfiî Mezhebine göre: "Kadına temas ile abdest bozulur; az bir necaset zarar verir." Ekseriyet itibariyle hayat-ı içtimaiyeye giren, nim-medeni şeklini alan insanlar, ittiba ettikleri mezheb-i Hanefîye göre: "Mess-i nisvan abdesti bozmaz, bir dirhem kadar necasete fetva var."İşte, bir amele ile bir efendiyi nazara alacağız. Amele, tarz-ı maişet itibariyle; ecnebi kadınlarla ihtilâta, temasa ve bir ocak yanında oturmaya ve mülevves şeylerin içine karışmaya mübtelâ olduğundan; san'at ve maişet itibariyle, tabiat ve nefs-i emmaresi meydanı boş bulup tecavüz edebilir. Onun için, şeriat onların hakkında, o tecavüzata sed çekmek için, "Abdest bozulur, temas etme; namazını ibtâl eder, bulaşma" mânevi kulağında bir sada-yı semâvi çınlattırır. Amma o efendi, namuslu olmak şartiyle, âdât-ı içtimaiyesi itibariyle, ahlâk-ı umumiye namına, ecnebi kadınlara temasa mübtelâ değil, mülevves şeylerle nezafet-i medeniye namına kendini o kadar bulaştırmaz. Onun için şeriat, mezheb-i Hanefî namiyle ona şiddet ve azimet göstermemiş; ruhsat tarafını gösterip, hafifleştirmiştir. "Elin dokunmuş ise, abdestin bozulmaz; hicab edip, kalabalık içinde su ile istinca etmemenin zararı yoktur. Bir dirhem kadar fetva vardır" der, onu vesveseden kurtarır. İşte, denizden iki katre sana misal... S.)
MEZHER	Çiçeklik. Bir çiçeği içine alan şeylerin hepsi.
MEZHERE	Çiçek yeri. Çiçek bahçesi.
MEZHÜVV	Kibirli, gururlu.
MEZİ	İlm-i Halde: Kadınla oynamak veya şehvetle yanına gelmek gibi hâllerde erkeğin tenasül cihazında zuhur eden yapışkan renksiz akıcı cisim. (Bu hâl abdesti bozar, gusül icab ettirmez)
MEZÎD	Çoğalma. Ziyade etme.
MEZÎK	Su ile karışık süt.
MEZİL	Daralıp gönlündeki sırrı ifşâ eden, sıkıntıdan içindeki sırrı açıklayan. * Ayağı uyuşmuş. * Malını ve sırrını herkese gösterip açıklayan. * Küçük cüsseli, zayıf, hafif kimse.
MEZİLLET	Yanlışlığa sebeb olacak şey. * Ayak kayacak yer.
MEZİR	Zarif kimse. * Katı kalbli ve cesur. * İşlerinde nüfuzlu olan.
MEZİR	Fâsid olmak, fesatçılık yapmak.
MEZİYYAT	(Meziyyet. C.) Meziyyetler. Üstünlük vasıfları.
MEZİYYET	İyilik. İyi ve salih hareket ve faaliyet.(Dünyaca havas tanınan insanlardaki meziyet, sebeb-i tevazu' ve mahviyet iken, tahakküm ve tekebbüre sebep olmuştur. Fukaranın aczi, avâmın fakrı, sebeb-i merhamet ve ihsan iken; esaret ve mahkûmiyetlerine müncer olmuştur. M.)
MEZİYYET-İ İFÂDE	İfâde meziyeti.
MEZK	Yarma, yırtma. Kesme.
MEZK	(Mezâk-Mezka) : Tatmak, tadına bakmak. * Tadacak yer.
MEZKUM	Zükâm hastalığına tutulmuş. Nezle olmuş, nezleli.
MEZKÛR	Zikri geçen. Zikredilmiş. Evvelce bahsi geçmiş olan. (Bak: Mezbur-Merkum)
MEZL	Muztarib olmak, acı ve ıztırab çekmek.
MEZLAKA	Ayak kayacak yer. Kaypak yer. * Mc: Yanlışlığa düşmeye sebeb olan hal.
MEZMERE	Çok şiddetli hareket ettirmek.
MEZMUM	Zemmolunmuş. Makbul olmıyarak ayıplanmış. Kötü.
MEZMUN	(Bak: Mazmun)
MEZMUR	Terennümle okunan kaside, ilâhi ve münâcat. * Hz. Dâvuda (A.S.) inen "Zebur"un Surelerinden herbiri.
MEZNEB	(C: Mezânib) Kepçe. * Suyun akacak olduğu yer.
MEZR	(Mezra) Zarif adam. * Bir kimseye düşmanlık etmek. * Parmakla çimdiklemek. * Su kırbasını tamamen doldurmak. * Tadını anlamak için biraz ağzına almak, içmek.
MEZR	Fâsit olma. Bozuk olma. * Pis. * Ayrılık.
MEZRAA	Tarla. Ekilip mahsul alınan mülk, yer.
MEZREVAN	Dizin aşağısındaki kaba etlerin etrafı.
MEZRU'	Ekilmiş. Tohum ekilmiş yer.
MEZRU'	(C.: Mezruât) (Zirâ. dan) Arşınlanmış, ölçülmüş. Arşınla ölçülmüş.
MEZRUAT	Ekili olan şeyler. Ekili yerler.
MEZRUAT	(Mezru. C.) Arşınlanmış şeyler. Ölçülmüş nesneler.
MEZ'UB	Koyununa kurt gelen.
MEZ'UK	Mesrur, neşeli, sürurlu. * Tuzlu.
ME'ZUN	İzinli, izin almış. Salâhiyetli. * Diplomalı. İcâzetli.
ME'ZUNEN	İzinli olarak.
ME'ZUNÎN	(Me'zun. C.) Mezunlar. İzin almış kimseler. Salâhiyetliler. İcâzet sahibleri. Diplomalılar.
ME'ZUNİYET	Me'zun olma. İzinli ve salâhiyetli olma. Diplomalı olma.
ME'ZUNİYET-İ KAT'İYE	Kat'i mezuniyet, kesin izin.
ME'ZUNİYET-İ RESMİYE	Resmi izin ve selâhiyet.
MEZ'UR	(Mez'ure) Korkmuş, çekinmiş.
MEZZ(E)	Emmek, mass.
MEZZA'	(C.: Mezâyi) Koğucu. * Yalan. * Sırrını gizlemeyen kişi.
MEZZAH	Lâtifeci, şakacı.
MEZZER	Halep vilâyetinden getirilen siyah taş.
MI'CAZ	Mak'adı büyük olan.
MIGREFE	(C: Megârif) Kepçe.
MIGŞA	Bahadır, kahraman.
MIGTAS	Burun, göz çanağı.
MIHBASA	(C: Mehâbıs) Helva küreği.
MIHBAT	Davar için ağaçtan yaprak dökmekte kullanılan sopa.
MIHBAZ	(C: Mehâbız) Hallaç tokmağı.
MIHCEN	(C: Mehâcin) Çomak. * Başı eğri ağaç.
MIHDAME	Hizmeti çok olan kişi.
MIHFAK	Enli yassı kılıç.
MIHKAN	(Mıhkana) Şırınga. Tenkıye âleti.
MIHLAC	Yufka oklavası. * Yün ve pamuk atacak âlet, hallaç tokmağı.
MIHSAL	Kilit. * Zenbil.
MIHTAB	Balta gibi odun kesmekte kullanılan âlet.
MIHTAT	Cetvel tahtası.
MIHZAK	Makat.
MIKASS	(C: Makâs) Kesecek âlet, mikrâz.
MIKATTA	Üzerinde kamış kalemlerin uçları kesilen sedef, kemik, ağaç, fil dişi veya mâdenden yapılan âlet.
MIKBES (MIKBÂS)	(C: Mekâbis) Ateş parçası.
MIKDEHA	(C: Mekâdih) Kepçe. * Çakmak.
MIKLA'	Sapan.
MIKLA'	(Mıklât) (C: Mekâli) Çelik çeldikleri ağaç. * Kebap tavası.
MIKLAD	(C.: Mekâlid) Anahtar, miftah. Kilit dili. * Hazine.
MIKLAT	Evlâdı yaşamayan kadın. * Bir kez doğuran ve daha hâmile olmayan deve.
MIKLEB	Eski kitap ciltlerinin sol kenarındaki kapak. Ekseriya okunan yer belli olsun için araya konurdu.* Saban demiri.
MIKLEM (MIKLEME)	(C: Mekâlim) Kalem koyacak kap, kalemlik.
MIKMA'	(C: Mekami') Fil başına vurdukları demir çomak.
MIKMAA	(C.: Mekami') Gürz ve topuz gibi parçalayıcı ve yarıcı silâh.
MIKNA'	(Mıknaa) (C.: Mekani') Başörtüsü.
MIKNATIS	yun. Demir ve benzeri mâdenleri kendine çekici hususiyeti bulunan câzibe. * Başka te'sir altında kalmadan kuzey ve güney kutuplarına doğru yönünü değiştiren demir çubuk. (İki kutbu bulunan bu mıknatıslı çubuğun şimale bakan kısmına şimal (kuzey) ucu, cenuba çekilen ucuna da cenub (güney) ucu diyoruz. * Mağnetik oluş.
MIKNATISİYYET	Mıknatıs kuvveti ve hassası.
MIKNEB	(C: Mekanib) Otuz kırk kadar olan at sürüsü. * Avcılar torbası.
MIKNEVA	Hizmet eden, hizmetçi.
MIKRA'	Balta gibi bir âlet olup, onunla taş parçalanır.
MIKRA'	Hekimlerin, hastanın vücudunu dinledikleri âlet.
MIKRAME	Nakışlı eşarp. Mendil. Havlu. Peştemal.
MIKRAZ	(C.: Mekariz) Makas. Kesecek âlet.
MIKTAL	(C.: Mekâtıl) Bıçkı.
MIKTARE	Kuş ayağına yapılan köstek. * Kelepçe.
MIKVEM	(C: Mekâvim) Saban ağacının tutulacak yeri.
MIKVES	Yay kabı.
MIKZAF	Kayık küreği.
MIKZEF	Tanbur.
MI'LA	Çulhaların çukur içinde ayak ile basıp oynadıkları nesne.
MI'LAK (MA'LUK)	(C: Meâlik) Üzengi kayışı. * Üzüm hevneği. * Et ve üzüm asılan çengel.
MINKARÎ	Gaga biçiminde. Gagaya benzer olan. * Gaga ile alâkalı.
MINTAKA	(Mıntıka) Muayyen bir yer. Havali. Taraf. Kısım. Kuşak. Kenar. Yeryüzünde bir kısım. Bölge.
MINTAKA-İ MEMNUA	Yasak bölge.
MINTIKAT-ÜL BÜRUC	Burçlar mıntıkası. Coğ: Oniki burcun bulunduğu tutulma dairesi. (Bak: Büruc)
MINTIKA-İ HARRE	Sıcak mıntıka. Ekvator iklimi olan yerler. Hatt-ı istiva mıntıkası.
MINTÎK	Çok düzgün konuşan.
MINZAR	Röntgen. * Bakma âleti.
MIS'AD	Merdiven. Yükseğe çıkmakta kullanılan âlet. Asansör.
MI'SAM	(C: Meâsım) Kolun bilezik takacak yeri.
MI'SAR	(C: Meâsır) Yeni hayız görmüş ve büluğuna yetişmiş olan kız.
MISBAH	Kandil. Çıra. Meş'ale. Lâmba. (Aya, güneşe, yıldızlara ve mecâzen de Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) bu isim verilmiştir.)Sabah ve sabahat maddesinden ism-i âlettir ki; sabah gibi lâtif ve kuvvetli aydınlık veren lâmba demektir. (E.T.)
MISBAH-ÜL MESHUR	Sabahlayan, sabahlamış.
MISDAGA	Yüz yastığı.
MISDAK	(Sıdk. dan) Bir şeyin doğru olduğunu isbata yarayan şey. Tasdik âleti. * Alâmet. Tavır. Tarz. Düstur. * Değer ölçüsü.
MISDAKIYYÂT	Mısdak ilmi.
MISFAT	Süzgeç. Tasfiye âleti.
MISKAB	Delme âleti.
MISKAL	Cilâlayan, parlatan âlet. * İnce. Zarif.
MISKAT	Su kovası.
MISGAR	Sarı yüzlü.
MISKA'	(C: Mesâki) Fasih dilli, güzel sesli kişi.
MISR	(C.: Emsâr) İki şey arasındaki perde, hâil. * Memleket. Şehir. * Afrika'nın şimalinde bir memleket ismi. * Bir hububat adı.
MISRA'	Kapı kanadı. * Edb: Bir manzum yazının her bir satırı. Tam bir vezin ölçüsüne göre tanzim edilmiş söz.
MISRÂ-İ ÂZÂDE	Edb: Başlıbaşına mânası bulunan mısra.
MISRÂ-İ BERCESTE	Edb: En güzel ve en kuvvetli olan mısra.
MISRAM	(C: Mesârim) Orak.
MISRAN	Basra ile Kufe şehirleri.
MISRÎ	(Mısriyye) Mısırlı. * Mısır ülkesiyle alâkalı.
MISTABA	(C.: Mesâtıb) Peyke, sedir.
MISTABANİŞİN	f. Sedirde oturan.
MISTAR	Yazının güzelliğine, düzgünlüğüne yarayan âlet. Yazı yazarken satırları doğru gösterebilmek için lâzım olan çizgileri yapmağa yarayan âlet. * Sıvacıların bir âleti.
MISTAR-I HİKMET	Hikmetin mıstarı.
MISVA	Uylukları zayıf ve etsiz olan kadın.
MISVAT	Çok haykıran, çok bağıran. * Ses kuvveti.
MISVELE	(C: Mesâvil) Harman süpürgesi.
MISYAF	Yaz günlerinde çok yağmur yağan yer. * Sakalı ağarmayınca evlenmeyen erkek.
MISYED(E)	Av avlamağa mahsus âlet. Tuzak, kapan.
MIŞAT	(Mışt. C.) Taraklar.
MIŞMIŞ	Zerdali, erik veya kayısı.
MIŞRAK	Güneşi bol olan yer.
MI'TA	(C: Mıât-Mıâtâ) Bahşişi ve hediyesi çok olan kişi.
MIT'AM	Çok yemek yediren.
MIT'AM	Çok yeyici, fazla yiyen.
MIT'AN	(C.: Metâin) At sürücüsü.
MI'TAR	(C: Meâtır) Devamlı güzel kokular sürünen.
MITFEHA	Kevgir.
MITHAN	Değirmen.
MITHAR	Uzağa giden ok.
MITHERE	Su kabı. Matara.
MI'TÎR	Güzel kokular sürünen.
MITLA	(C: Metâli) Dikenli otlar biten yumuşak yer.
MITLAK	Sık sık kadın boşayan erkek.
MITMER	Yapı ipi.
MITRAB	Neşeli adam. Neşesi bol kimse.
MITRAK(A)	(C.: Metârık) Sopa, değnek. * Tokmak. * Mızrak. * Çekiç.
MITRED	(C: Metârıd) Avın ardından atılan kısa süngü.
MITREDE	Yünden veya haz denilen kumaştan yapılan elbise.
MITRÎ	Cendereci.
MITV	(C: Mitâ) Hurma salkımı.
MITVA'	Çok muti', çok itaatli.
MI'VEL	(C: Meâvi) Sivri külünk ve balta.
MIZFAR	Zafer kazanan. Galib. olan. Asma çubuğuna sarmaşık gibi sarılan filiz.
MIZMAR	(C.: Mezâmir) Koşu meydanı. Yarışma sahası.
MIZRAB (MIZRÂB)	(C.: Medârib) Saz zahmesi. (Onunla saz çalarlar).
MIZRAK	Ucu sivri uzun saplı harp âleti. Kargı.
MIZREB	Büyük çadır, oba.
MIZYA'	Malını çok harcayan kimse. Malını fazlaca zâyi eden adam.
MIZZ	Yemeğin lezzetinden ağzını şapırdatmak.
MİA	Günlük adı verilen zamk.
MİÂ'	(C.: Em'â) Bağırsak.
MİÂ-İ A'VER	Körbağırsak.
MİÂ-İ GALİZ	Kalınbağırsak.
MİÂ-İ İSNÂ-AŞER	Oniki parmak bağırsağı.
MİÂ-İ RAKİK	İncebağırsak.
MİAD	Vaad edilen gelecek zaman veya yer. * Müsaade edilen zaman. * Kıyâmet. Mahşer. * Vaad. Müddet.
MİÂÎ	(Miâiyye) Bağırsakla alâkalı.
MİAT	(Mie. C.) Yüzler. Yüz sayıları.
Mİ'BER	Suyu geçmeğe yarıyan kayık, sal gibi vâsıtalar. * Köprü. Su geçme geçidi.
Mİ'BER	(Mi'bere) İğne kutusu, iğne kabı.
MİBLA'	(Bel'. den) Obur.
MİBNAH	Heybe.
MİBRED	Eğe. * Eğe cinsinden bir yazı âleti.
MİBREE	Kalemtraş. Kalem açmağa yarıyan âlet.
MİBTAN	Çok yemekten karnı şişen etli ve yağlı kişi.
MİBVEL	(Mibvele) Sidik kabı. Küçük abdest edilecek delikli taş veya oluk.
MİBZA'	Kan almakta kullanılan âlet. Neşter.
MİBZAG	Nişter, kan alacak âlet.
MİBZEL	(C: Mebâzil) Süzgeç.
MİBZELE	(C: Mebazil) Her gün giyilen kaftan, günlük elbise.
MİBZER	Tohum ekmekte kullanılan bir âlet.
MİCDAF	(C: Mecâdif) Sandal, kayık küreği.
MİCDAH	(C: Mecâdih) Kavut karıştırdıkları ağaç. * Menazil-i Kamerden bir yıldız.
MİCDAR	Bostan korkuluğu. Korkuluk.
MİCDEL	(C.: Mecâdil) Köşk, kasır, kâşâne.
MİCENE	(C.: Mevâcin-Meyâcin) Kassar tokmağı.
MİCENN	Kalkan, siper.
Mİ'CER	Bir cins kadın başörtüsü. Eşarp.
MİCERR	Gem çenberi. * Matkap kayışı.
MİCERRE	(C: Mecirr) Yer düzeltilen sürgü. * Demir kürek. ("Bel" denir)
MİCESSE	Ağaç budamada kullanılan keskin demir.
MİCEŞŞ	El değirmeni.
MİCHAR	Yüksek sesle konuşan.
MİCLAT	Ağaç budamada ve bağ filizini kesmekte kullanılan demir.
MİCMER	İçinde tütsü yakılan bakır yahut bronzdan küçük şamdan şeklindeki aletin adıdır. "Buhurdan" da denilir.
MİCR	Çenber.
MİCREFE	(C: Micref-Mecarif) Ateş küreği.
MİCSED	Cesede yapışık olan elbise.
MİCVAD	Güzel şiirler söyliyen şâir.
MİCVEB	Bir şey kesmeye yarıyan demir.
MİCVEL	Gömlek. * Küçük esvap. * Kalkan.
MİCZAF	(C: Mecâzif) Gemi küreği.
MİCZAM	Pek keskin kılıç.
MİCZEM	Çok keskin kılıç.
MİDA'	Bir şeyin son bulduğu yerin sonu. * Yolun sıklaştığı yeri.
MİDA' (MİDEA)	(C.: Mevadi') Eski kaftan, eski elbise.
MİD'A(T)	Şehrin burcu.
MİDAD	Yazı mürekkebi. Mürekkeb.
MİDADİYE	Mürekkep konan şey. Mürekkep hokkası.
MİDAE	Kırba. Deriden su kabı. İbrik. Matara. * Çeşme lülesi. * Abdest alınan yer.
MİDAKA (MİDAKKA)	Kendisiyle bir şey dövülüp ezilen şey. Havan.
MİDANEM	f. Biliyorum.
MİDARE	Çuvaldız gibi bir demir. (Kadınlar onunla saç düzeltirler.)
MİD'AS	Çok işlek olduğundan yumuşamış olan yol.
MİDAS	Pabuç.
MİDDE	Cerahat, irin.
Mİ'DE	(C.: Miad) İnsan ve hayvanlarda, yenen şeyleri hazmetmek vazifesi olan bir iç uzvu.
MİDE-NÜVAZ	Mide okşayan (maydanoz).
MİDEVÎ	Mide ile alâkalı mideye ait. * Mideye yarar.
MİDFA'	(C.: Medâfi') Ask: Top.
MİDHANE	Buhurdan.
MİDHAT	Medhetme, övme.
MİDHATGER	f. Övücü, medhedici.
MİDİLLİ	At cinsinin küçük çaptaki nev'ine verilen addır. Bu türlü atlar Midilli adasında yetiştirildiği için bu adı almıştır.
MİDKAS	İpek.
MİDLES	(C: Medâlis) Def'edecek yer.
MİDMAK	Binanın iskeleti.
MİDMEK	(C: Medâmik) Ziynet verecek âlet. * Haberi şâyi eden, duyuran nesne.
MİDRA	Boynuzdan veya demirden çuvaldız gibi bir nesne. (Kadınlar onunla saçlarını düzeltip islâh ederler ve tarakla da tararlar.)
MİDRAR	Yağmur yağdıran bulut. * Çok su döken.
MİDRAS	Okuma yeri. * İçinde Tevrat dersi verilen ev.
MİDRE	Bahadır, kahraman.
MİDREBE	Demir yerine ucuna boynuz takılan süngü.
MİDVEK	Bir şey ezmekte kullanılan taş.
MİDYAN	(C.: Medâyin) Daima borç eden kimse.
MİE	Yüz. Yüz sayısı.
MİETEYN	İki yüz. (200)
MİFAD	Kebap demiri.
MİFER	Hizmetkâr, hizmetçi.
MİFEZZA	Tokmak.
MİFRAK	(C: Mefârik) Başın ortası (saçın bölük olduğu yerdir.)
MİFRAS (MİFRÂS)	(C: Mefâris) Gümüş kesecek âlet. * Demir.
MİFSAD	Kan almakta kullanılan âlet. Neşter.
MİFSAL	Dil, lisan.
MİFTAH	Açan âlet. Anahtar. Kilidleri açan anahtar.
MİFTELE	Yün eğirmekte kullanılan çatal değnek.
MİFZAL	Fazilet ve şeref sahibi.
MİFZAL	Gündelik iş elbisesi.
MİG	f. Duman, sis, duhân. * Kara bulut.
MİGDAD	Çok gadaplı, çok kızgın.
MİGFER	Ateşli silâhların icadından evvel, muharebede kılıç, mızrak ve ok gibi harp âletlerinden korunmak için başa giyilen bir nevi başlık idi. Miğfer, zırh ile beraber bir bütün teşkil ederdi. Osmanlı miğferleri çeşitli şekillerde olmakla beraber genel olarak iki kısma ayrılırdı. Bir kısmı ince bakırdan, diğer kısmı ise çelikten yapılırdı. Miğfer; tepesi sivri fes biçiminde idi. Asıl tepeye gelecek yer temrenle süslenir, temrenin ucu kâh sivri olur, bazan da lâfza-i Celâl ve bazı kere de hilâl ile son bulurdu.
MİGFERÎ	Miğfer şeklinde olan, miğfer biçiminde olan. * Miğferle ilgili.
MİGLAK	(C.: Megalik) Kilit, mandal.
MİGNAK	f. Dumanlı, sisli. Bulutlu.
MİGSEL	Tas, ibrik. Yıkanmada kullanılan kab.
MİGVEL	(C.: Megavil) İnce kılıç. Hançer.
MİGZEL	(C.: Megazil) İplik eğirmekte kullanılan âlet. iğ.
MÎH	f. Çivi, mıh. Kazık.
MİH	(C.: Mihâ) f. Ulu, büyük. Azim, kebir.
MİHA	Yaş değnek.
MİHAD	Yer. Arz. * Beşik. * Döşeme. Döşek.
MİHADDE	Baş ve yüz altına koydukları yastık. * Kazma. * Balta.
MİHAFFE	Mahfe. Katır veya develerin sırtına konulan ve iki kişinin oturabileceği büyüklükte olan sepet.
MİHAH	(Muhh. C.) Beyinler. * İlikler.
MİHAİL	Resul-i Ekremin (A.S.M.) geleceğini haber veren ve bir ismi de Mişâil olan eski zaman Peygamberlerinden bir Zâttır. Kitabının 4. bab'ında: "Ahir zamanda bir ümmet-i merhume kaim olup, orda hakka ibadet etmek üzere, mübarek dağı ihtiyar ederler. Ve her iklimden oraya birçok halk toplanıp Rabb-ı Vâhide ibadet ederler. O'na şirk etmezler." diye bahsetmiştir.(İşte şu âyet, zâhir bir surette dünyanın en mübarek dağı olan Cebel-i Arafat ve orada her iklimden gelen hacıların tekbir ve ibadetlerini ve ümmet-i Merhume nâmıyla şöhret-şiar olan ümmet-i Muhammediyeyi (A.S.M.) tarif ediyor. M.)
MİHAK	(Mahâk-Muhâk) Her arabi ayın son üç gecesi.
MİHAL	Kuvvet. Azab. Ukubet.
MİHAMME	Küçük bakır ibrik.
MİHAMME	Yer süpürgesi.
MİHAN	(Mihnet. C.) Mihnetler, sıkıntılar.
MİHAN	(Mih. C.) Ulular, büyükler.
MİHANİKÎ KIRAET	Kelimeleri, terkibleri doğru telâffuz etmekle beraber ezber dersi dinletiyormuş gibi çabuk çabuk okumaktır. Böyle okuyuş dinleyene bir şey anlatmaz. Ancak okuyanın mevzuu kavramış olduğunu anlatır. Öyle kıraet bir makinanın duygusuz işlemesine benzetilir.
MİHANİKİYYET	yun. (Mihanik. den) Makine sanayiini ihate eden fen ve ilimler. Makine gibi cansız şeyler. * Cansız ve duygusuz fakat ahenkli hareket ve hareket kabiliyeti.
MİHAR	(Mühür. C.) At yavruları. Taylar.
MİHAŞŞ(E)	Ot biçtikleri âlet. Orak ve tırpan. * Ot koydukları kap.
MİHATT	Deriden kıl ve yün yolacak demir.
MİHAZ	Çizme mahmuzu.
MİHBAZ	(C.: Mehâbiz) Hallaç tokmağı.
MİHBEB	Tâne tâne kesecek âlet.
MİHBERE	(C.: Mehâbir) Mürekkep koydukları kap.
MİHCEM(E)	(C.: Mehâcim) Hacamat şişesi. * Çekip emmeğe mahsus âlet.
MİHDA	İçine hediye konulan kap.
MİHEK	f. Küçük çivi. * Karanfil.
MİHEN	(Bak: Mihan)
MİHENK	(Mihek) Altının ayarını anlamaya mahsus bir taş. Ölçü. İyiyi kötüyü ayıran, ayar âleti. * Mc: Bir insanın kıymetini, ahlâkını anlamaya yarayan vasıta.
MİHFAR	Toprak kazan âlet. Kazma.
MİHFEN	Değirmen sepeti.
MİHFER(E)	(C.: Mahâfir) Kazma. Bel.
MÎHÎ	f. Çivi şeklinde. Çiviye âit.
MİHÎN	(Mihine) Daha büyük, daha ulu.
MÎHKADEM	f. Ayağı kırık.
MİHLA(T)	İçine yulaf koyup davara vermekte kullanılan torba.
MİHLAF	Vaadinde çok hilâf eden, sözünde durmayan kimse.
MİHLAK	Ustura.
MİHLEB	(C.: Mehâlib) Yırtıcı kuşların tırnağı, pençesi. * Orak, bıçak.
MİHLEB	İçine süt sağılan kap.
MİHMAN	f. Misafir.
MİHMANDAR	f. Misafire hizmet ve yardım eden. Misafiri ağırlayan.
MİHMANDAR-I KERİM	Dünya misafirhanesinde kullarına yardım ve in'am eden Rabbimiz, Allah (C.C.). * Müslümanlara dünya misafirhanesinde rehberlik eden, Hazret-i Peygamber (A.S.M.)
MİHMANDARÎ	f. Mihmandarlık. Misafir ağırlayıcılık.
MİHMANHANE	f. Misafirhane. Misafir edilecek yer. Otel. * Mc: Dünya.
MİHMANÎ	f. Mihmanlık, misafirlik.
MİHMANNEVAZ	f. Misafire iyi muamele ederek ikram eden. Misafir ağırlayan.
MİHMANPERVER	f. Misafir ağırlayan, misafire ikram eden, misafir seven.
MİHMANPERVERÎ	f. Misafirperverlik, misafir ağırlayıcılık.
MİHMANSERAY	f. Misafirhane. Otel. * Mc: Dünya.
MİHMEL	(C.: Mehâmil) Kılıç bağı. * Büyük mahfe.
MİHMER	(C.: Mehâmir) Semer atı.
MİHMEZ (MİHMÂZ)	Çizme mahmuzu.
MİHNEKA	(C.: Mehânık) Maktul. * Gerdanlık. * Boğacak âlet.
MİHNET	Zahmet. Eziyet. Dert. Belâ. * Mc: Tecrübe, sınamak.
MİHNET-ÂBÂD	f. Keder, mihnet ve gam dolu olan yer. * Mc: Dünya.
MİHNETDİDE	f. Musibete uğramış. Keder ve mihnet görmüş.
MİHNETGÂH	f. Keder, gam ve mihnet çekilen yer. * Mc: Dünya.
MİHNETKEDE	f. Gam ve keder çekilen yer. Nihnet yeri. * Mc: Dünya.
MİHNETKEŞ	f. Keder, eziyet ve mihnet çeken.
MİHNETZEDE	f. Afet ve belâya uğramış. Keder, mihnet ve musibete giriftar olmuş.
MİHR	(Bak: Mehr)
MİHRAB	Camide imamın namaz kılarken cemaatin önünde durduğu yer. * Şiddetli harbeden cengâver. Bahadır. * Evin şerefli yüksek yeri, çardak. * Meclisin sadrı ve ekrem mevzii. * Mc: Harb âleti. * Orman. * Melikin hususi makamı. * Mc: Şeytan ve hevâ ile muharebe edecek yer. * Ümit bağlanan yer.
MİHRAB-I CEMŞİD	Güneş, Şems.
MİHRACE	(Hind'ce: Mahraca) Hindistan'da Hindu dininden olan hükümdarların büyüklerine verilen ünvandır. Hindu kral.
MİHRAF	Hekimin yarayı muâyene ettiği âlet.
MİHRAK	Çok hareket eden. * Hareket âleti. Karıştıracak nesne.
MİHRAK	Fiz: Küre içi biçiminde (içbükey) bir aynaya müvâzi (paralel) gelen ışıkların, aksettikten sonra toplandıkları nokta. Yakıcı nokta. * Hareket merkezi.
MİHRAKÎ	Mihrak noktasına âit.
MİHRAK	(C.: Mehârik) Ağaç kılıç. * Yırtıp parçalayacak âlet.
MİHRAS	(C.: Mehâris) Dibek taşı.
MİHRAT	Tennur odunu karıştırdıkları âlet. * Çiftçi sabanı.
MİHRAT	(C.: Mehârit) Her yıl derisi kavlayıp soyulmak âdeti olan yılan.
MİHRBAN	f. Merhamet ve şefkat sahibi. Muhabbetli, sevimli, yumuşak huylu ve güleryüzlü.
MİHRBANÎ	f. Dostluk, muhabbet, sevgi.
MİHRE	f. Acemi ördekleri avlamak için su kenarlarına bağlanan ördek.
MİHREF	(C.: Meharif) İçine yemiş koydukları kap.
MİHREZ	İğne, ibre.
MİHRGAN	f. Sonbahar. Güz mevsimi. * Eski İranlıların iki büyük bayramlarından birinin adı.
MİHRNAZ	f. Naz güneşi. Çok nazlı.
MİHSAD	Ekin orağı.
MİHSAF	(C.: Mehâsıf) Biz dedikleri ince uzun demir.
MİHSAL	Ok yapılan demir.
MİHSAL	Keskin kılıç.
MİHSARRE	Bir kimsenin elinde tuttuğu sopa veya değnek.
MİHSERE	Süpürge.
MİHŞAH	(C.: Mehâşi) Kaba kilim.
MİHTAB	Balta. Odun kesmekte kullanılan âlet.
MİHTAT	Cetvel tahtası.
MİHTER	(C.: Mihterân) Daha büyük. Daha ulu.
MİHTERÂN	(Mihter. C.) f. Daha büyükler.
MİHTERÎ	f. Büyüklük, ululuk, azimlik.
MİHVAL	Çok hilekâr. Hileci. Dolandırıcı.
MİHVEKA	Süpürge.
MİHVER	Dünyanın kuzey ve güneş kutbu arasından geçtiği farz olunan hat, dönen bir şeyin ortasından geçen mil. Düzgün geometrik şekilleri iki eşit kısma ayıran doğru çizgi. Çark ve tekerlek gibi dönen şeylerin ortasından geçen mil. Merkez. * Mat: Üzerinde bir müsbet ciheti var farzedilen sonsuz hat. * Kağnı arabasının dingili.
MİHVER-İ ÂLEM	Arzın merkezinden geçerek semâ küresini her iki tarafta kesen mevhum hat.
MİHVER-İ HAREKÂT	Askeri harekâtın yapıldığı yer.
MİHVER-İ ARZ	Arzın kuzey ve güney kutupları arasında uzanıp, merkezden geçtiği farz olunan hat.
MİHVER-İ NEBAT	Kök, gövde ve yaprakların tamamı.
MİHYAC	Şiddetli. * Çok, ziyâde, fazla.
MİHYAF	Tez susayan davar.
MİHYAL	Bir yıl ekilip, bir yıl ekilmeyen arazi.
MİHYAT	İğne.
MİHZA (MİHZAB)	Ateş karıştırmakta kullanılan ağaç.
MİHZAB	Boyacıların elbise boyadıkları küp.
MİHZAC	Çamaşır tokacı.
MİHZAK	Çok gülen kadın.
MİHZAR	Mânâsız ve saçma sapan sözler konuşan.
MÎK	f. Çekirge.
MÎK	Çabuk ağlayan, yufka yürekli olan.
MİKA	Muhabbet, sevgi.
MİKAA	Kassarların üzerinde bez döğdükleri ağaç. * Kassarlar tokmağı. * Yaşlı ve uzun boylu kimse.
MİK'AB	Geo: Küb. * Mat: İki defa kendisi ile çarpılan sayı.
Mİ'KAB	Kızdan sonra oğlan doğuran kadın. Bir oğlan sonra bir kız doğuran.
MİK'AB	(C.: Mekâıb) Topuk mesti.
MİKÂİL	Rezzakıyyet arşının hamelesi olan büyük Melek. Dört Büyük Melekten birisi. (Bak: Melâike)
MİKAMME	Süpürge.
MİKAT	Bağırdak ipi, (oğlancıkları beşikte onunla bağlarlar.) * Kesilme ânında koyunun ayağını bağladıkları ip.
MİKAT	Bir iş için tayin edilen zaman veya yer. * Mekke-i Mükerreme yolu üzerinde hacıların ihrama girdikleri yer.
MİKATÎ	Hacc mevsimini beklemek üzere Mekke-i Mükerreme'de kalan kimse.
MİKAT SÜNNETİ	Hacca niyet edenin ihrama girmesi.
MİKATT	(C.: Mikât) Üzerinde kalem kesecek âlet.
MİKDAD	Demir kesme âleti.
MİKDAM	(C.: Makadim) Çok ayaklı. * Kıdemli. * Çok çabalayıp uğraşan. Fazlaca gayret sarfedip ikdâm eden.
MİKDAR	Parça. Kısım. Bölük. * Kıymet. Değer. Derece.
MİKDAR-I KÂFİ	Yeter derecede.
MİKDAR-I KAMET	Namaza başlamak için okunan kamet zamanı kadar.
MİKELE	Sofra takımı.
MİKHAL	(C.: Mekâhil) Göze sürme çekmekte kullanılan âlet.
MİKLEB	Eskiden ciltlenen kitapların sol tarafındaki fazlalık parçanın adı.
MİKLEME	Kalemlik, kalem konacak âlet.
MİKNE	(C: Mekenât) Süpürge.
MİKNESE	Süpürge.
MİKNET	Güç, kudret, kuvvet.
MİKRA'	Balta gibi bir alettir ve onunla taş parçalarlar.
MİKRAA	(C: Mekâri) Davul çomağı. * Çoban değneği.
MİKRAM	Çok ikram ve kerem eden. Bağışlayan, ihsan eden.
MİKRAM (MİKRAME)	(C: Mekârim) Kadınların başını ve yüzünü örttükleri nakışlı bez.
MİKRAT	(C: Mekârâ) Su mecrâsı. (Her taraftan gelen yağmur suyu orada toplanır.) * Büyük havuz. * Büyük çanak.
MİKRAZ	(C.: Mekariz) Makas.
MİKREB	(C.: Mekârib) Çift sürmede kullanılan saban.
MİKRON	Fr. Metrenin milyonda biri. Milimetrenin binde biri.
MİKROSKOP	Fr. Gözle görülmeyecek kadar küçük cisimleri, çok defa büyük göstermeye yarayan âlet.
MİKSAHA	(C.: Mekâsih) Süpürge.
MİKSAL	Çok keskin kılıç.
MİKSAR	Çok konuşan, sözü uzatan, geveze. * Çoğaltan, teksir eden.
MİKSEFE	(Kesâfet. den) İçine elektrik enerjisi yığılan âlet. (Kondansatör)
MİKSEHA	(C.: Mekâsih) Süpürge.
MİKSİR	Çok söyleyici, çok konuşan.
MİKŞAT	Hattatların, kamış kalemlerinin kabuğunu soymakta kullandıkları âlet.
MİKTA'	Kesecek âlet.
MİKTEBE	Tabak üstüne örttükleri nesne.
MİKTEL	Onbeş sa' miktarı nesne alır ölçek.
MİKVAL	Çok konuşan.
MİKVED	(C.: Mekavid) Yular.
MİKVEL	Lisan. Dil.
MİKYAL	(C.: Mekâyil) (Keyl. den) Ölçek. Tahıl ölçeği.
MİKYAS	Kıyas edecek, ölçecek âlet. Ölçü âleti. Uzunluk ölçüsü. Ölçek.
MİKYAS-I KUVVET	Kuvvet ölçer. Dinamometre.
MİKYAS-I MÂ	Hidrometre.
MİKYAS-I ZELAZİL	Yer sarsıntısının şiddet ve yönünü gösteren âletler.
MİKYAS-ÜL HARARE	Harâret derecesini ölçen âlet. Termometre.
MİKYAS-ÜL MÂYİAT	Sıvıların yoğunluk derecesini ölçen âletin adı.
MİKYAS-ÜR RİYAH	Rüzgâr hızını tâyin eden âlet.
MİL	İğne gibi ince ve uzun bir âlet. * Göze sürme çekecek âlet. * Ucu sivri çelik kalem. * Sivri dağ tepesi. * Bir çarkın, üzerinde döndüğü mihver, eksen. * Elektromotordan iş tezgâhına kuvvet nakleden uzun çelik çubuk. * Selin bıraktığı en verimli münbit toprak. * Mesafeyi gösteren işaret çubukları. * Bir kilometreden fazla mesafe, uzaklık.
MİL-İ BAHRÎ	İngiliz deniz mili. (1852 metre)
MİL-İ BERRÎ	Kara mili. (1609 metre)
MİLA	Bir kap dolusu nesne.
MİLAD	(Velâdet. den) Doğum günü. * Hz. İsa'nın (A.S.) doğum günü kabul edilen yıl başı.
MİLADÎ	Milada ait. Milada dayanan. Ekser Avrupalıların takvim başlangıcı yaptıkları Milad yılına ait. * İsa'nın (A.S.) doğumundan itibaren başlayan takvim ki, miladî tarih denir.
MİLAH	(Milh. C.) Milhler, tuzlar.
MİLAHAT	Gemicilik. Gemicilik bilgisi.
MİLAK	Bir nesnenin kıyam ve sebâtına sebep olan nesne.
MİL'AKA	(C.: Melâik) Tahta kaşık.
MİL'AKA-TIRAŞ	f. Tahta kaşık yapan.
Mİ'LAT	(C: Meâli) Yas tuttuğunda, kadınların gözyaşı sildikleri bez.
MİLAT	Duvara yaptıkları çamur. Sıva balçığı.
MİLBEN	Kerpiç kalıbı. * Süt sağacak kap.
MİLDEM (MİLDÂM)	Çekirdek dövdükleri taş. * Ahmak ve iri vücutlu kimse.
MİLDES	Hurma çekirdeğini dövdükleri büyük taş.
MİL'E	Dolu, dolusu. * Cemaat. (Bak: Mele') * Havuz.
MİLEL	(Millet. C.) Milletler. Bir millet sayılan topluluklar. * Bir din veya mezhebde olan topluluklar.
MİLEL-İ MÜTEMEDDİNE	Medenileşmiş milletler.
MİLEL-İ SÂİRE	Başka, diğer milletler.
MİLEZZ	Katı, şiddetli, şedid.
MİLG	Ahmak.
MİLH	(C.: Emlâh-Milha-Milah) Tuz.
MİLHA	(Milhât) (C.: Melâhi) Eğlence, oyun, cümbüş.
MİLHA	(Milh. C.) Tuzlar.
MİLHA	Kutu. Dağarcık.
MİLHAB	(C.: Melâhib) Kesecek âlet. * Ber nesnenin kabuğunu soyacak âlet.
MİLHAFE	Bürünecek şey. Yorgan.
MİLHE	Güzel kelâm, lâtif söz.
MİLHEZ	Mürekkep karıştırmakta kullanılan bir âlet.
MİLHÎ	(Milhiye) Tuzla alâkalı. Tuzdan.
MİLİ	f. Kedi.
MİLİS	Fr. Orduya yardımcı halk kuvveti.
MİLK	Mal cinsinden olan yer. Birisinin tasarrufu altında bulunan yer. Mülk.
MİLK-İ YEMİN	Köle, cariye.
MİLKA	Eskiden mürekkep hokkalarına konulan ham iplik.
MİLKAT	Cerrah cımbızı.
MİLKAT	(C: Melâkıt) Tandırdan ekmek çıkaracak âlet.
MİLKDAR	f. Hükümdar, pâdişah. Mülk sâhibi.
MİLKED	Nesne dövecek âlet.
MİLLET	Bir dinden olanların topluluğu. Din, dil ve târih beraberliği bulunan insan cemaatı. Sınıf. Topluluk. * Bir sülâleden gelenlerin hepsi. * Maddi, mânevi bir unsurdan sayılıp beraber yaşayanların hepsi.
MİLLET-İ BEYZA	Bütün Müslümanlar.
MİLLET-İ HÂKİME	Hâkim millet.
MİLLET-İ MERHUME	Müslümanlar, İslâm Milleti. (Allah'a ve onları ebedi saadete sevkeden emirlerine itaat ettiklerinden, kendileri rahmete mazhar olmuşlardır.)
MİLLÎ	(Milliye) Din ve millete âit, milletle alâkalı, millete mensub.
MİLLİYET	Ümmet. Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hâl. Millet olma. Aralarında maddi mânevi birlik ve beraberlik râbıtaları bulunan topluluktaki vasıf. (Milliyetimiz bir vücuddur. Ruhu, İslâmiyyet; aklı, Kur'ân ve imândır.)(Kimin himmeti milleti ise, o tek başiyle küçük bir millettir. M.)(Fikr-i milliyet, şu asırda çok ileri gitmiş. Hususan dessas Avrupa zâlimleri, bunu İslâmlar içinde menfi bir surette uyandırıyorlar, tâ ki, parçalayıp, onları yutsunlar.Hem fikr-i milliyette bir zevk-i nefsâni var; gafletkârâne bir lezzet var; şeâmetli bir kuvvet var. Onun için şu zamanda hayat-ı içtimaiye ile meşgul olanlara, "Fikr-i milliyeti bırakınız!" denilmez. Fakat, fikr-i milliyet iki kısımdır. Bir kısmı menfîdir. Şeâmetlidir, zararlıdır; başkasını yutmakla beslenir, diğerlerine adâvetle devam eder, mütayakkız davranır. Şu ise, muhâsamet ve keşmekeşe sebebdir. Onun içindir ki, hadis-i şerifte ferman etmiş: $Ve Kur'an da ferman etmiş: $ İşte şu hadis-i şerif ve şu âyet-i kerime; kat'i bir surette menfî bir milliyeti ve fikr-i unsuriyeti kabul etmiyorlar. Çünki: Müsbet ve mukaddes İslâmiyet milliyeti, ona ihtiyaç bırakmıyor... M.) (Bak: Türk)(Menfî milliyette ve unsuriyet fikrinde ifrat edenlere deriz ki:Evvelâ: şu dünya yüzü, hususan şu memleketimiz, eski zamandan beri çok muhaceretlere ve tebeddülâta mâruz olmakla beraber; Merkez-i Hükümet-i İslâmiyye bu vatanda teşkil olduktan sonra, akvâm-ı sâireden pervane gibi çokları içine atılıp, tavattun etmişler. İşte bu halde Levh-i Mahfuz açılsa ancak hakiki unsurlar birbirinden tefrik edilebilir. Öyle ise, hakiki unsuriyet fikrine, hareketi ve hamiyeti bina etmek mânasız ve hem pek zararlıdır. Onun içindir ki: Menfî milliyetçilerin ve unsuriyet-perverlerin reislerinden ve dine karşı pek lâkayd birisi mecbur olmuş; demiş: "Dil, din bir ise; millet birdir." Mâdem öyledir. Hakiki unsuriyete değil; belki dil, din, vatan münâsebatına bakılacak. Eğer üçü bir ise, zaten kuvvetli bir millet; eğer biri noksan olursa, tekrar milliyet dairesine dâhildir. M.)
MİLLİYETPERVER	f. Milliyetini seven.
MİLSAH	(C.: Melâsıh) Keten tarağı.
MİLT	Nesebi bilinmeyen.
MİLTAN	Yağ değirmeni.
MİLTAT	Dimağa ermiş olan baş yarası. * Deniz kenarı.
MİLVAH	Tuzak yanında koydukları kuş. * Semiz olmayan hayvan.
MİLVAT	Mala.
MİLZAB	(C.: Melâzib) Aşırı derecede cimri, pek hasis.
MİM	Kur'ân-ı Kerim alfabesindeki yirmidördüncü harf olup, ebced hesabında kırk sayısının karşılığıdır. * Tarih yazarken bazan Muharrem ayına bir işaret olabilir. * Bir kitap veya ibarenin sonuna veya altına temme (bitti) yerine ve "mâlum oldu, görüldü" makamında konulan bir harftir. (Bak: Ebced)
Mİ'MAR	İmar eden. Hüner sâhibi. İnşaat plânlarını yapan ve bunların kurulmasına bakan san'atkâr. Binâ inşa eden mühendis.
Mİ'MARÂN	f. Mimarlar.
Mİ'MARÎ	(Mi'mariyye) Mimarlıkla alâkalı. Mimarlığa âit. * Bir yapı için mimara verilen para.
MİMHA	Meni silmeye mahsus bez parçası.
MİMHAZA	Yayık. (Onunla yoğurttan yağ çıkarırlar.)
MİMÎ	(Mimiyye) Mim harfi ile alâkalı. İçinde mim harfi bulunan kelime.
MİMLAKA	Yer düzeltecek taş.
MİMLEHA	Tuzlu yer.
MİMRAZ	Hastalıklı, illetli.
MİMSAH	Yalancı.
MİMSAHA	Adi basacak nesne. * Yüz silecek mendil.
MİMSİZ MEDENİYET	Vahşilik, denîlik. Alçaklık. * Medeni kelimesinin, Kur'ân alfabesine göre "mim" harfini kaldırırsak, denî kelimesi kalır. Buna binaen, "mimsiz medeniyyet" de denî, alçak ve zâlim yerinde kullanılmıştır.
MİMTAR	Yağmurluk.
MİN	Arabçada harf-i cerrdir. 1- Mekân ve bir şeye başlamayı ifâde eder.Meselâ: $ "Haftadan haftaya" da olduğu gibi.2- Teb'iz için olur. Meselâ: $"Kim bir kavme benzemeğe özenirse onlardan sayılır" cümlesinde olduğu gibi. Bazılarını, bir kısmını ifâde ediyor. 3- Cinsi beyan için olur. Meselâ: $ "İşlediğiniz hayrı Allah bilir" cümlesinde "min" tebyine (açıklamaya) vesile oluyor.4- Bedel-i ivâz (karşılık) için olur. Meselâ: $ "Ahirete bedel, dünya hayatına râzı mı oldunuz" cümlesinde olduğu gibi.5- Tâlil (sebeb bildirmek) için olur. Meselâ: $ "Allah'tan korktuğu için ağlıyor." cümlesinde olduğu gibi. Önündeki kelime mef'ulün leh olur.6- İstiğrak ifadesi için olur. Gâyet, hiç bir, hiç... gibi. "Bize hiç bir yorgunluk dokunmadı" cümlesinde olduğu gibi. $ Bâzı fiiller mef'ul-ü bihini, "min" ile alır. Bu takdirde... den, dan... manası ile tercüme edilmez.7- Tahsis-i alel umum (katiyyet ifadesi) için olur. Bu da zâidedir. Meselâ: $ "Hiç kimse bana gelmedi" cümlesinde olduğu gibi. Bunlardan başka "min" harf-i icerri;fasıl mânasına, birbirine zıd iki kelimeden ikincisine dahil olur. Bâ-i cerreye, an $, fi $, ind $, alâ $'ya müradif olur. $ Rubbemâ, mânasına ve sıla olur. Lâm-ı zâide ve $ müz ve ba-i kasem yerinde de kullanılır.
MİNA	Şişe, cam, billur. * Parlak saray. * Sırça. Kuyumcuların kullandıkları lâcivert renkli sırça.
MİNA'	(C.: Miyâni) Liman.
MİNAFAM	f. Cam mavisi, sırça renkli.
MİN'AM	Çok in'am ve ihsan eden.
MİNARAT	(Minare. C.) Minareler.
MİNARE	(C.: Minarat) (Aslı menare'dir) Nur mevzii. Ezan mevkii.
MİNA-RENK	f. Gök mavisi.
Mİ'NAS	Kız doğuran kadın.
MİN-BA'D	Bundan sonra, bundan böyle.
MİNBAZ	Hallaç tokmağı.
MİNBER	Camide hatibin hutbe okumasına mahsus kürsü. (Rif'at mânasına olan nebr'den ism-i âlettir.) (Bak: Hutbe)(... Minber, Vahy-i İlâhinin tebliğ makamı olduğundan, o vesvese-i siyasiyenin hakkı yoktur ki o makâm-ı âliye çıkabilsin. S.)
MİNBEZE	Yastık.
MİNCAB	Zayıf kimse. * Yeleği ve temreni olmayan ok.
MİNCAR	Havan. Havan eli.
MİNCEDE	Küçük asâ, küçük sopa. * Yorgancı çubuğu.
MİNCEL	(C.: Menâcil) Orak. Ekin orağı.
MİNCEM	(C.: Menâcim) Terâzi kolu.
MİNCERE	Soğuk suya harâret veren kızmış sıcak taş. (O suya "necire" derler.)
MİN-CİHETİN	Bir cihetten, bir bakıma göre.
MİNCİLAB	Murdar su, pis su.
MİNDAG	Hücum edecek âlet.
MİNDAS	Yeyni avret, hafif kadın.
MİNDEF	(C.: Menâdif) Hallaç yayı.
MİNDEL	Hırslı, doymaz ve açgözlü insan. Yırtıcı kimse. * Zorba, eşkiya.
MİNDİF	Atılmış pamuk.
MİNDİL	(C: Menâdil) Peşkir. Mendil. Bez parçası.
MİN-EL-ARŞ İLE-L-FERŞ	Arştan yeryüzüne kadar.
MİN-EL EVVEL	Evvelden beri.
MİN-EL EZEL	Ezelden beri.
MİN-EL KADİM	Çok evvelden. Eskiden beri.
MİN-EL MÜHLİKAT	Helâk edenlerden. Mühlik olanlardan.
MİNEN	(Minnet. C.) Minnetler.
MİNESSERA İLESSÜREYYA	(Mines serâ il-es süreyyâ) Yerden göğe kadar.
MİN-EŞ ŞEMS	Güneşten.
MİNFAH	(C.: Menâfih) Körük.
MİNFAK	Çok fazla nafaka veren.
MİNFEHA	Peynir mayası.
MİN GAYR-I HADDİN	Had harici, edeb dışı olarak. * Haddim olmayarak.
MİNH (MİNHÜ)	(C.: Minhüm) Ondan. (Müzekker hâli.)
MİNHA	(C.: Minhünn) Bundan, ondan. (Müennes hâli)
MİNHA	(C: Minah-Menâyih) Atiyye, bahşiş.
MİNHAC	Meslek. Yol. Açık ve belli yol. * f. Büyük ve işlek cadde.
MİNHAC-I HİDAYET	Doğru yol. Hidayet yolu.
MİNHAC-ÜS SÜNNET	Sünnet yolu. Sünnet caddesi. Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) gittiği, emrettiği şeriat yolu.
MİNHAR	Misafirperver. Misafir kabul edip ağırlayan.
MİNHAS	(C.: Menâhis) Uğursuz şey.
MİNHAT	(C.: Menâhit) Dülger rendesi. Taş veya tahta yontmada kullanılan âlet.
MİN-HAYSÜ-LAYAHTESİB	Hesab edilmedik ve umulmadık yerden veya kadar (mânasında).
MİNHÜM	Onlardan.
MİN.. İLA	den... ye kadar.
MİNKAA	Küçük taş çömlek.
MİNKAB	Delecek âlet. Ateş yakmak ve tutuşmak.
MİNKAL	(C: Menâkıl) Çamur teknesi.
MİNKALE	Geo: Yarım dâire şeklinde dereceli geometri âleti. İletki.
MİNKAR	(C.: Menâkir) Yırtıcı kuşların gagası. * Taşçı kalemi. Taş yontmağa mahsus kalem.
MİNKAR-I MAHRUT	Gagaları konik biçimde ve kuvvetli olan kuşlar. (Serçe, karga gibi)
MİNKAR-I MEŞKUK	Kırlangıç ve çobanaldatan gibi gagaları kısa ve çok yarık olan kuşlar.
MİNKARÎ	Gaga biçiminde. Gagayı andırır tarzda.
MİNKAŞ	(Minkaşe) Cımbız, kıskaç. * Demir kalem.
MİNKAZ	Uzunluğuna yarılmış, boylamasına bölünmüş.
MİN KÜLL-İL VÜCUH	Her yönden. Her cihetle.
MİN-MA	(Mimmâ okunur) Şey, nesne. O şeyden.
MİNMAS	Kıl yolacak âlet.
MİNNET	İyiliğe karşı duyulan şükür hissi. * Birisine iyilik etmek. * Yapılan iyilikleri sayarak başa kakmak.
MİNNETDAR	f. Bir iyiliğe karşı minnet duyan. Yük altında kalır gibi birisinin iyiliğine karşı mahcubiyet.
MİNNETDARANE	f. Minnetli olarak. Minnet eder surette.
MİNNETDARÎ	f. Minnetdarlık.
MİNNETDİDE	f. Minnet ve iyilik görmüş.
MİNNETKEŞ	(C.: Minnetkeşân) f. Minnet altında bulunan. Minnet çeken.
MİNNETKEŞÂN	(Minnetkeş. C.) Minnet altında bulunanlar, minnet çekenler.
MİNNETŞİNÂS	(C.: Minnetşinâsân) İyilik tanıyan. Minnet bilir.
MİNNETŞİNÂSÎ	f. İyilik tanıyıcılık, minnet bilirlik.
MİNSAF	(C: Menâsıf) Hizmetkâr, hizmetçi.
MİNSAR (MİNSİR)	Yardımı çok olan kimse. * Yardım edecek âlet.
MİNSEC	(C: Menâsic) Çulhaların bez tarağı.
MİNSEE (MİNESSEE)	Asâ, sopa.
MİNSEF	(C: Menâsif) Elek. Kalbur. Külünk.
MİNSEGA	(C: Menâsıg) Ekmekçilerin ekmek tozunu sildikleri nesne. * Yufka yuvarlağı.
MİNSER	(C: Menâsir) Yırtıcı kuşların gagası. * Taşçı kalemi. * Yüz ile ikiyüz adet arasında olan asker. * Önlerinde ne bulunur yıkıp yakıp târumar eden asker. * Otuz ile kırk arasında olan at. * Kırktan elliye veya altmışa; ve yüzden ikiyüze kadar olan at.
MİNŞAA	Çulha mekiği.
MİNŞAKKA	Yarık, çukur, oyuk.
MİNŞAR	(C.: Menâşir) Testere, biçki.
MİNŞEFE	Sünger, bez gibi su silmeğe mahsus nesne.
MİNŞEGA	Ot ve yem koydukları kap.
MİNŞEL (MİNŞÂL)	(C: Menâşil) Yemek çatalı.
MİN-TARAFİLLAH	Allah tarafından. Cenâb-ı Hakk'ın emriyle.
MİNTAŞ	(C: Menâtiş) Kıl yolacak âlet. Cımbız.
MİNU	Şişe, sırça, cam. * Zümrüt. * Cennet, firdevs.
MİNU-YU HÂK	Mezar, kabir.
MİNVAL	Hareket tarzı, davranış. Usul, yol. * Fayda. * Uslub, tarz. * Bez dokuyan cüllah.
MİN-VECHİN	Bir bakımdan, bir cihetten.
MİNYATÜR	Eski el yazısı kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ince resimler hakkında kullanılır bir tâbirdir. İtalyanca "minyatura" kelimesinden alınmadır. Buna vaktiyle küçük nakış demek olan "hurde nakış" denilirdi. (O.T.D.S.) * İnce bir san'atla yapılmış küçük resimler.
MİNZAR	Ayna. Bakma âleti. Gözlük.
MİR	Amir. Bey. Baş. Kumandan. Vâli.
MİR-İ KELÂM	Güzel ve zarif konuşan.
MİRA'	(Riya. dan) Riya etme, riyakârlık yapma. * Başkasının sözüne itiraz edip mücâdele etme. * İçindekinin aksini söyleme.
MİR-AB	f. Bir kentin su işlerine bakan kişi.
Mİ'RAC	Merdiven, süllem. * Yükselecek yer. * En yüksek makam. * Huzur-u İlâhî. Peygamberimiz Hz. Muhammed (A.S.M.) Efendimizin, Receb ayının 27. gecesinde Cenab-ı Hakk'ın huzuruna ruhen, cismen, hâlen çıkması mu'cizesi ki; en büyük mu'cizelerinden birisidir.(Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, nasılki Arz ahâlisine inşikak-ı Kamer mu'cizesini göstermiş; öyle de: Semâvat ahâlisine, Mi'rac mu'cize-i ekberini göstermiştir. İşte Mi'rac denilen şu mu'cize-i âzamı, Otuzbirinci Söz olan Mi'rac Risalesi'ne havale ederiz. Çünki o risale, o mu'cize-i kübrâyı, ne kadar nurani ve âli ve doğru olduğunu kat'i bürhanlarla, hattâ mülhidlere karşı da isbat etmiştir. Yalnız, mu'cize-i Mi'racın mukaddimesi olan Beyt-ül-Makdis seyahatı ve sabahleyin Kureyş kavmi, Ondan Beyt-ül Makdis'in târifatını istemesi üzerine hâsıl olan bir mu'cizeyi bahsedeceğiz. Şöyle ki:Mi'rac gecesinin sabahında, Mi'râcını Kureyş'e haber verdi. Kureyş tekzib etti. Dediler: "Eğer Beyt-ül Makdis'e gitmiş isen, Beyt-ül Makdis'in kapılarını ve duvarlarını ve ahvâlini bize târif et." Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm ferman ediyor ki: $Yâni: "Onların tekziblerinden ve suâllerinden pek çok sıkıldım. Hattâ öyle bir sıkıntı hiç çekmemiştim. Birden Cenab-ı Hak, Beyt-ül-Makdis'i bana gösterdi; ben de Beyt-ül-Makdis'e bakıyorum, birer birer herşey'i târif ediyordum." İşte o vakit Kureyş baktılar ki: Beyt-ül-Makdis'ten doğru ve tam haber veriyor...Hem Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Kureyş'e demiş ki: "Yolda giderken sizin bir kafilenizi gördüm kâfileniz yarın filân vakitte gelecek. Sonra o vakit kâfileye muntazır kaldılar. Kâfile bir saat teehhür etmiş. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın ihbarı doğru çıkmak için, ehl-i tahkikın tasdikıyla, Güneş bir saat tevakkuf etmiş. Yâni Arz, O'nun sözünü doğru çıkarmak için; vazifesini, seyahatını bir saat tâtil etmiştir ve o tâtili, Güneş'in sükunetiyle göstermiştir. İşte Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâm'ın birtek sözünün tasdikı için, koca Arz vazifesini terkeder; koca Güneş şâhid olur. Böyle bir Zâtı tasdik etmeyen ve emrini tutmayanın, ne derece bedbaht olduğunu.. ve O'nu tasdik edip emrine $ diyenlerin ne kadar bahtiyar olduklarını anla. M.)
Mİ'RAC-UN NEBİ	Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) huzur-u İlâhîde yükselmesi.(Mi'râc-un Nebi : Zât-ı Ahmediyye (A.S.M.) Efendimizin seyr-i sülukundan ibârettir. Zât-ı Muhammediye'nin bütün kâinatın fevkine çıkıp, bütün mevcudattan geçip, bütün mahlukatın Hâlikı ile umumî, küllî, ulvî bir sohbetidir.)(Mi'rac meselesi erkân-ı imaniyyenin usulünden sonra terettüb eden bir neticedir. Ve erkân-ı imaniyyenin nurlarından medet alan bir nurdur. Erkân-ı imaniyyeyi kabul etmeyen dinsiz mülhidlere karşı elbette bizzat isbat edilmez. Çünkü Allah'ı bilmeyen, peygamberi tanımayan ve melâikeyi kabul etmeyen veya semâvatın vücudunu inkâr eden adamlara Mi'rac'dan bahsedilmez. Evvelâ o erkânı isbat etmek lâzım geliyor. S.) (Bak: Bast-ı zaman)
Mİ'RAC GECESİ	Leyle-i Mi'rac da denir. Arabî aylardan Receb-i şeri'fin yirmiyedinci gecesidir.
Mİ'RACİYYE	Mi'raca âid. Mi'rac hakkında. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Mi'rac mu'cizesi hakkında yazılmış manzume veya bu hususta yazılan eser.
MİRADE	Mancınık taşı.
MİRADES	(C: Merâdis) Kuyu içinde su var mıdır diye bilmek için bıraktıkları taş. * El değirmeni.
MİRAH	Sürur, neşat, sevinç.
MİR-AHUR	f. Sarayda at işlerine bakan memurun ünvanıdır.
MİRALAY	Alay kumandanı. Albay.
MİRAN	(Mir. C.) Beyler.
MİRAN	(C: Mârin) Vahşi canavar yatağı.
MİRAN AŞİRETİ	Cizre havalisinde Bühti ismi ile de anılan bir aşiret adı.
MİRAR	Kerreler. Def'alar.
MİRAREN	Defalarca, birçok kere.
MİRAS	Ölen kimseden akrabalarına ve yakınlarına kalmış olan mal, mülk.( $ olan hükm-ü Kur'anî, mahz-ı adâlet olduğu gibi, ayn-ı merhamettir. Evet adâlettir. Çünki; ekseriyet-i mutlaka itibariyle bir erkek, bir kadın alır, nafakasını taahhüt eder. Bir kadın ise, bir kocaya gider, nafakasını ona yükler; irsiyetteki noksanını telâfi eder. Hem merhamettir, çünki: O zaife kız, pederinden şefkate ve kardeşinden merhamete çok muhtaçtır. Hükm-ü Kur'ana göre o kız, pederinden endişesiz bir şefkat görür. Pederi ona, "Benim servetimin yarısını, ellerin ve yabanilerin ellerine geçmesine sebeb olacak zararlı bir çocuk" nazariyle endişe edip bakmaz. O şefkate, endişe ve hiddet karışmaz. Hem kardeşinden rekabetsiz, hasedsiz bir merhamet ve himayet görür. Kardeşi ona, "hânedanımızın yarısını bozacak ve malımızın mühim bir kısmını ellerin eline verecek bir rakib" nazariyle bakmaz; o merhamete ve himayete bir kin, bir iğbirar katmaz. Şu halde o fıtraten nazik, nâzenin ve hilkaten zaife ve nahife kız, sûreten, az bir şey kaybeder; fakat ona bedel akaribin şefkatinden, merhametinden, tükenmez bir servet kazanır. Yoksa rahmet-i Hak'tan ziyade ona merhamet edeceğiz diye hakkından fazla ona hak vermek, ona merhamet değil, şedit bir zulümdür. Belki zaman-ı câhiliyette gayret-i vahşiyaneye binaen kızlarını sağ olarak defnetmek gibi gaddarâne bir zulmü andıracak şu zamanın hırs-ı vahşiyanesi, merhametsiz bir şenâate yol açmak ihtimali vardır. M.)
MİRASHAR	f. Mirasyedi. Kendine kalan mirası yiyen. Mirashor.
MİR'AŞ (MER'AŞ)	Çok yüksekten uçan güvercin.
MİR'AT	Ayine. Ayna. * Meşhur bir cins lâle.
MİR'AT-ÜL AYN	Bir şeyin dış görünüşü.
Mİ'RAZ	(C: Meâriz) Zıpkın adı verilen yeleksiz uzun ok. * Bir sözün gizli mânâsı. Ta'riz.
Mİ'RAZ	Süs için giyilen güzel elbiseler.
MİRAZZA	Harmanı sürecek döven.
MİRBA	Ganimet malının dörtte biri.
MİRBA (MİRBÂE)	Gözcülerin üstüne çıkıp baktıkları yüksek yer.
MİRBAA	Asâ, değnek, sopa.
MİRBAT	Davar bağlanacak bağ.
MİRBED	(C: Merâbid) Ev içinde olan küçük hücre (içine esvap koyarlar). * Davar ahırı. * Davar duracak yer. * Hurma kuruttukları yer.
MİRCEL	(C.: Merâcil) Kazan.
MİRDA	Gemicilerin kullandıkları uzun ağaç.
MİRDİYAN	(Mirdiyane) Mersin ağacı.
Mİ'RE	(C: Miâr) Kin, adâvet, düşmanlık.
MİREMME	Sığır ve deve gibi tırnaklı hayvanların dudağı.
MİRFA(T)	İttifak etmek, bir olmak, birleşmek.
MİRFAK	Dirsek. * Mutfak. Kiler. * Semânın şimal tarafında bir yıldız ismi.
MİRFAKA	Dirsek yastığı.
MİRFED	Büyük kâse.
MİRFEŞE	Kürek.
MİRGAH	Kaymak alacak âlet.
MİRHA	İrhâ denilen yelmekle yelip seğirten at.
MİRHA(T)	(C.: Merâhâ) Yürüyücü at.
MİRHA(T)	Salıverilmiş, bırakılmış perde.
MİRHAZ (MİRHÂZA)	Gasilhâne, abdesthâne, kenif. * Çamaşır tokmağı.
MİR'IZZA (MİR'IZÂ)	Keçi kılının altında olan tiftik.
MİRÎ	Devlete âid. Devlet hazinesine mensub.
MİRİLU	Uzayan harblerde ve askerin kifayetsizliği zamanlarında aylıkla toplanan askerler. Bunlar talimsiz, intizamsız oldukları için "Nefer-i âm: Bütün halkın cenge sürülmesi" hükmünde kalıyor, bir istifade te'min olunamıyordu. Yeniçeri Ocağı'nın ilgasıyla muntazam askerî teşkilât yapılınca bu türlü asker istihdamından vaz geçilmiştir. * Hükümete ait gelir menbaları yerinde de mirilu tabiri kullanılırdı.
MİRKAK	Oklava.
MİRKAM	(C.: Merâkım) Kalem.
MİRKAT	Merdiven. Basamak. Derece.
MİRKEN	(C: Merâkin) Don yıkayacak kap. * Küçük leğen.
MİRLİVA	Tugay kumandanı. Tuğgeneral.
MİRMA(T)	(C: Merâmâ) Nişan oku.
MİRRE	Kuvvet. * Öd. * Akıl. * Kat. * Sağlamlık.
MİRRİD	Müfsid, kötü ve şerir kimse.
MİRRİH	Şâd, neşeli ve mesrur kimse.
MİRRİH	Uzun ok. ("Pertev oku" derler) * Yeleği olmayan ok. * Bir yıldız adı.
MİRSAD	Gözetleme yeri. Rasad yeri. * Gözetleme âleti. * Suçluları gözleyip duran. * Pusu. * Suçlular için hazır bekleyen.
MİRSAD-I İBRET	İbretle seyretme yeri.
MİRSAD-I TEFEKKÜR	Tefekküre sebep olan.
MİRSAD	(C: Merâsıd) Geniş yol.
MİRSAL	(C: Merâsil) Tenbel yürüyüşlü davar. * Küçük ok.
MİRSAT	Gemi demiri. Lenger.
MİRŞAH	(Mirşaha) Süzgeç.
MİRŞAHA	Eyer altına konulan keçeyi davardan almak.
MİRŞEKA	(C: Merâşik) Terzi yüksüğü.
MİRŞEM	Ekmek tozunu silecek tüy süpürge.
MİRT	(C: Mürât) Yünden veya haz denilen kumaştan elbise. * Kadınların, esvapları üstüne giydikleri elbise.
MİRTAC	Kapı kilidi. * Dar yol.
MİRTAC	Yarış atlarının beşincisi.
MİRTAL (MİRTALE)	Bulaşmak.
MİRTAZ	Dinin yasaklarından sakınan kimse.
MİRVAHA	(C.: Merâvih) (Rih. den) Yelpaze.
MİRVAHA CÜNBÂN	f. Yelpaze sallıyan.
MİRVED	(C.: Merâvid) Milve makara ortasındaki demir, mihver.
MİRYE	Şek, şüphe. * Münazara. Cedel. (Bak: Temâri)
MİRZA	Reis. Bey. * Büyük kimselerin çocuğu. Beyzâde. * Bazı İslâm topluluğunda iyi sülâleden olanlara, şehzâdelere, seyyidlere verilen ünvân olmakla beraber, bugün bir isim olarak çokca kullanılmaktadır.
MİRZAB	(C: Merâzib) Ululuk. * Uzun ve büyük gemi.
MİRZAH	(C: Merâzıh) Çekirdek ve ona benzer şeyleri dövüp ezdikleri taş.
MİRZAH	Üzüm çubuğunu yerden kaldırıp bağlayıp sardıkları ağaç.
MİRZAZ	Havan eli.
MİRZEBE	(C: Merâzib) Tokmak.
MİS	f. Bakır.
MİS'	Şimal yeli, kuzey rüzgârı.
MİS'AB	(C: Mesâib) Değirmen oluğu. * Havuz oluğu.
MİSAFİR	Seferde olan. (Bak: Müsafir-Mukim)
MİSAHA	Ölçmek, miktarını bilmek.
MİSAK	Anlaşma. Sözleşme. Yeminleşme. Verilen söz.
MİSAK	Sürme, gütme, sevketme. * Havada uçarken kanadını birbirine vurup uçan güvercin.
MİSAL	Bir şeyin benzer hali. Benzer. Örnek. * Düş. Rüya. * Ahlâk ve âdâbla ilgili kıssa ve hikâye. * Bir şeyin örneği ve sıfatı. Kısas. * Gr: İlk harfi harf-i illet olan (yani; elif, vav veyahut da yâ olan) fiil veya kelime.
MİSAL-İ VAVÎ	İlk harfi "vav" olan kelime.
MİSAL-İ YAYÎ	İlk harfi "ye" olan kelime.
MİSALİYYE	Misale dair.
Mİ'SAM	Nabız yeri. Bilek.
MİSANE	Dizgin kayışı.
MİS'AR (MİS'ÂR)	(C: Mesâir) Uzun. * Ateş küsküsü yapılan ağaç. Ateş karıştırmağa mahsus âlet.
Mİ'SAR	(Mi'sara) Mengene.
MİSAS	El sürme, değme, dokunma. * Cima etmek. * Almak.
MİSBAH	Lâmba. (Bak: Mısbah)
MİSBAH	Yüzgeç.
MİSBAH-I SADRÎ	Göğüs yüzgeçi.
MİSBAH-I ZENEBÎ	Balıkların kuyruğu.
MİSBAR	(C.: Mesâbir) Yaraya konulan fitil.
MİSBEKE	Mâden eritilip dökülecek kap.
MİSDAK	(Bak: Mısdak)
MİS'EB	Bal konulan tulum, bal tulumu.
Mİ'SELE	(Asel. den) Arı kovanı.
MİSELLE	(C: Misâl) Çuvaldız.
MİSELLÎ	Çuvaldızcı kimse.
MİSEM	Dağlama eseri. * Dağ yapılan âlet. * Güzelin çehresindeki cemâl eseri.
MİSENN	Bileği taşı.
MİSFAT	Süzgeç. Tasfiye âleti.
MİSFEN	Törpü.
MİSFERE	Süpürge.
MİSHA(T)	(C: Mesâhi) Demir kürek, bel.
MİSHAB	Bel âletinin sapı.
MİSHAB	(C: Mesâhib) Sacayak.
MİSHAL	Eğe, törpü gibi yontma aletleri.
MİSHANE	Taş parçaladıkları nesne.
MİSHAT	Şarap koyacak kap.
MİSHEB	Siyah at.
MİSHEL	Dil, lisan. * Eğe, törpü. * Ziynet verecek nesne. * Yabâni eşek. * Dizgin.
MİSHELÂN	Geminin iki tarafındaki iki halka.
MİSİL	(Misl) Benzer. Eş. Nâzır. Tıpkısı.
MİSİLLİ	(Misillü) Benzeri. Gibi. Aynısı.
MİSK	Bir cins güzel koku ismi. (Asya'nın büyük dağlarında yaşayan bir cins erkek ceylanın karınderisi altındaki bir bezden çıkarılır.)
MİSK İLE ANBER	Tamamıyla isteğe uygun. (Misk ü anber de denir).
MİSKÂ'	Sıklık vermek.
MİSKAB	(C: Mesâkıb) Mâden, kemik veya tahta gibi şeyleri delmekte kullanılan âlet, matkap.
MİSKAL	Yirmidört kıratlık (4,5 gr. kadar) bir ağırlık ölçüsü. (Bir kırat, beş normal arpa ağırlığında olup, bir dirhemin 1/14 üdür.)
MİSKAL	Devamlı tenbel olmak.
MİSKAM	Hastalıklı, illetli.
MİSKA(T)	(C: Mesâki) Su bardağı. Su kovası.
MİSKATA	Düşürtücü ilâç veya sebep.
MİSKET	Fr. Alaybozan tüfeği. Patlayan bombadan etrafa sıçrayarak tahribe, yaralanmaya ve ölüme vesile olan sert parça. Eskiden kullanılmış geniş çaplı bir silâh. * Güzel kokulu meyve. (Elma, üzüm vs.)
MİSKİN	Uyuşuk, tenbel, hareketsiz. Zavallı. * Cüzzam hastası. * Fık: Kendi kendini idâre edemiyen, iktisabtan âciz, mal ve mülkü hiç olmayan kimse.
MİSKİNÂNE	f. Tenbelcesine, miskincesine.
MİSL	(Bak: Misil)
MİSLAH	Ham iken hurması dökülen hurma ağacı.
MİSLAK	Fesih lisanlı, güzel konuşan. * Kırkbeş sene yaşayan adam.
MİSLAK	Fesih, beliğ konuşan kimse.
MİSLAT	(C: Mesâlit) Anahtarın bir dişi.
MİSLİYET	Benzeri ve misli olmak. Benzerlik.
MİSMA'	(C.: Mesâmi') (Sem'den) Kulak. * Hastanın iç organlarını dinlemeğe yarıyan âlet.
MİSMAK	Çadırı yükseğe kaldıracak ağaç.
MİSMAR	Ensiz çivi, mıh. Demir kazık.
MİSMAR-I ÂHENİN	Demir kazık.
MİSMAS	Karıştırmak.
MİSMAZ	Deyyus kimse.
MİSRED	Büyük taş, çanak.
MİSSİK	Çok cimri. Hasis ve tamâhkâr.
MİSTAH	Yatık bardak. * Çadır direği. * Hurma yayıp kuruttukları yer.
MİSTAR	(Bak: Mıstar)
MİSTİK	Fr. Mistisizm ile âlâkalı. * Fls: Bâtıni. Kalben çok dindar. Sofi.
MİSVAK	Kullanılması pek çok faydalı olan ve Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ehemmiyetle tavsiye ettiği, diş fırçası vazifesini de gören, hoş kokulu ve meyvesiz bir ağacın dallarından kesilip kullanılan parça.
MİSVAT	Ekincilerin sürgüsü.
MİSVAT	Kazan kepçesi.
MİSYON	Fr. Bir vazife ile bir yere gönderilen hey'et. * Bir şahıs veyâ hey'ete verilen vazife.
MİSYONER	Fr. Hıristiyanlığı neşre ve tanıtmağa çalışan kimse.
MİŞ	f. Koyun, ganem.
MİŞ'	Aşı dedikleri kızıl balçık.
MİŞA'	Kumsuz yer.
Mİ'ŞAB	Otu bol olan çayırlık yer.
MİŞAİL	(Bak: Mihâil)
MİŞ'AL	(C: Meşâıl) Köylülerin deriden yaptıkları ayaklı küp.
Mİ'ŞAR	Mat: Onda bir. (1/10) * Bâzılarınca da binde bire denir.
MİŞ'AR	Şan, şeref, haysiyet ve vakar.
MİŞAR	Testere.
Mİ'ŞAR (MİŞÂR)	(C: Meâşir) Dülger testeresi.
MİŞAT	(Meşt. C.) Taraklar, baş taramağa mahsus taraklar.
MİŞATİYE	Tarak kılıfı.
MİŞ'AT	(C: Meşâi) Kuyunun toprağını çıkardıkları zenbil.
MİŞCEB	(C: Meşâcib) Üzerinde çamaşır kuruttukları kafes. * Yüksek yere erişmek için yapılan sandalye.
MİŞCER	(C: Meşâcir) Çamaşır asacak yer. * Mahfe ağacı. * Ağaçlık.
MİŞEZAR	f. Küçük koruluk, ağaçlık, meşelik.
MİŞHAZ	Bileği taşı.
MİŞİN	f. Meşin.
MİŞK	Aşı dedikleri kızıl toprak.
MİŞKA	Tarak.
MİŞKAS	(C: Meşâkıs) Ensiz uzun demir.
MİŞKAT	İçine lâmba konan küçük hücre. Duvarda içine ışık konulan yer. * Kandil.
MİŞMAA	Şamdan.
MİŞMAK	Kağnının iki kolu. * Bir nevi araba.
MİŞMEL	Kaftan altında götürüldüğü hâlde görünmeyen küçük kılıç.
MİŞMİŞ	Zerdali yemişi.
MİŞRAK	Her zaman güneşli olan yer.
MİŞRAT	(C.: Meşârit) Keskin bıçak.
MİŞTAT	Kış günlerinde oturulacak yer.
MİŞVAR	Tarz, tavır, gidiş, gidişât. * Gümeçten bal peteği sağılan âlet. * Davar satılacak yer.
MİŞVARE	Testi, çömlek.
MİŞVARGÂH	f. Gösteri yeri. * Pehlivanların güreştikleri saha. * At pazarı. Satılık atların koşturulduğu meydan.
MİŞVAZ	Sarık.
MİŞVEL	Orak.
MİŞVERE	Minder.
MİŞVEZ	(C: Meşâviz) Tülbend.
MİŞYA'	Boşboğaz. Çok konuşan.
MİŞYE	Bir yürüme çeşidi.
MİŞZEB	Dişli orak. * Bağcıların asma çubuğu kesecek âletleri.
MİTA'	Bir şeyin son bulduğu yerin sonu. * Geniş yol. * Yolların birleştiği yer.
MİTADE	Matkap başı.
MİT'AM	(C.: Matâim) Çok yemek yiyen. Yemeği bol olan.
MİTAM	Her zaman ikiz doğuran kadın.
MİTAN	(C: Meyâtın) At yarıştırdıkları yer.
MİTAT	(Bak: Midhat)
MİTE	Bir nevi ölmek.
MİT'EM	Bir defalık ikiz doğuran kadın.
MİTHARA	(Tahâret. den) Matara.
MİTİN	f.. Taşları kayaları paçalamada kullanılan büyük çekiç.
MİTİNG	İng. İçtimaî ve siyasî bir mes'ele için yapılan büyük toplantı.
MİTOLOJİ	Fr. Efsane bilgisi.
MİTRALYÖZ	Fr. Makinalı tüfek.
MİTRES	Kapı ardınca koydukları ağaç.
MİV	f. Kıl.
Mİ'VAN	Ahâliye yardım eden, halka yardımı çok olan kimse.
MİVE	Meyve kelimesinin aslıdır.
Mİ'VEL	(C.: Meâvil) Büyük taşları ve kayaları parçalamaya yarıyan sivri kazma.
Mİ'VEZ(E)	(C: Meâviz) Çocuk sardıkları bez, kundak. * Eski kaftan.
MİYAH	(Mâ. C.) Sular.
MİYAH-I CÂRİYE	Akar sular.
MİYAH-I HÂRRE	Kaplıca suları gibi olan sıcak sular.
MİYAH-I MALİHE	Tuzlu sular.
MİYAH-I MERRE	Acı sular.
MİYAN	f. Orta, ara, vasat, meyan.
MİYANBEND	f. Kemer, kuşak.
MİYANBESTE	f. Bel bağlamış. * Mc: Hemen işe hazır.
MİYANE	f. Ara. * Orta, vasat. * Helva gibi bazı yemeklerin pişme kıvamı. * Ortaya serilen halı. * Gerdanlığın ortasındaki büyük inci.
MİYANÎ	(Minâ. C.) Limanlar.
MİYANSER	f. Yarısı kıymetli taşlarla süslü bir cins taç.
MİYANSERA	(Miyânserây) Avlu. Ev meydanı.
Mİ'YAR	Ölçü. Bir şeyin kıymet ve vasfını gösterir olan.
MİYERE	Taam, yemek.
MİYSERE	(C: Mevâsir) Eyer yastığı. * Eyer altına koydukları keçe. * Çul içine koyulan keçe. * Yatacak döşek, yatak.
MİZ	Misâfir. * Sofra, mâide. * Temiz, pak.
MİZ'A	Ayıracak alet. Kesecek alet.
Mİ'ZA	Ufak taşlı sert yapılı sağlam yer.
Mİ'ZAB	(C: Meâzib) Dam oluğu.
MİZAB	(C.: Meâzib) Oluk, su yolu.
MİZAB-I BÂRÂN	Yağmur oluğu.
MİZAC	Huy, tabiat, fıtrat, bünye. * Bir şeyle karıştırılmış olan başka bir şey.
MİZAC-I NÂZİK	İnce yaradılış. Nâzik tabiat.
MİZ'AC	Bir yerde karar etmeyen kadın.
MİZAC-DAN	f. Mizac bilen, mizaçtan anlıyan.
MİZACGİR	f. Mizâc ve keyiflere göre hareket eden.
MİZAD	Sürur, sevinç, neşe.
Mİ'ZAD	Ağaç veya tahta budama bıçağı. * Pazvant, kolçak.
MİZAE	Abdest alacak kap.
MİZAH	Şaka, lâtife. * Edb: Bâzı düşünceleri nükte, şaka veya takılmalarla süsleyip anlatan bir yazı çeşidi. Hoş, nükteli söz. (Zıddı ciddiyettir)
MİZAHÎ	Mizahlı, eğlenceli.
MİZAH-NÜVİS	f. Eğlenceli mizahlı yazılar yazan.
Mİ'ZAL	(C: Meâzil) Zayıf ahmak adam. * Silâhsız kimse. * Davarını halktan ayırıp uzak yerlerde otlatan kimse.
MİZAN	Terazi, ölçü, tartı. * Akıl, idrak, muhakeme. Mikyas. * Fık: Mahşerde herkesin amellerini tartmağa mahsus bir adâlet ölçüsü olup, hakiki mâhiyeti ancak âhirette bilinecektir. * Mat: Yapılan hesabın doğruluğunu anlamak için yapılan diğer bir hesap. Sağlama.
MİZAN-ÜL HARARE	Sıcaklığı, soğukluğu ölçen âlet. Termometre. (Mikyas-ul hararet de denir.)
Mİ'ZAR	(C.: Meâzir) Örtü, perde.
MİZBAH	Bıçak.
MİZBAN	(C.: Mizbanân) f. Ev sahibi. Misafir kabul eden kimse.
MİZBANÂN	(Mizban. C.) Misafirleri ağırlayanlar, ev sahipleri.
MİZBED	(C: Mezâbid) Hayvan ahırı.
MİZBER	(C.: Mezâbir) Kamış kalem.
MİZCEL	"Harbe" denilen küçük kılıç.
MİZDEA	Yüz yastığı.
MİZEBBE	Yelpaze.
MİZEC	Küçük süngü.
Mİ'ZEF	(Mi'zefe. Azf) Çalgı âleti, saz v.s.
MİZEFFE	Gelin mahfesi.
MİZEK	f. İdrar, sidik.
Mİ'ZENE (MİZENE)	Ezan okunacak yer.
Mİ-ZENEND	(f. Fiil) Söylüyorlar, vuruyorlar. " : Zeden" vurmak" masdarındandır.
Mİ'ZER	(C.: Meâzir) Peştemal.
MİZKÂR	Dâima erkek doğuran dişi.
MİZLAC (MİZLÂK)	El ile açılan kilit.
MİZLAKA	Uzun burunlu ışık fitili makası.
MİZMAN	f. Misâfiri ağırlıyan, misâfire ikram eden ev sâhibi.
MİZMAR	(C: Mezâmir) Meydan. At yarıştıracak ve at oynatacak yer. * İnce belli at.
MİZMAR	Düdük, kaval. * Mukaddes Zebur Kitabının her bir suresi. * Hançere, nefes borusu. (Bak: Mezâmir)
MİZMAR-ZEN	f. Düdük çalan.
MİZR	Bir nevi meşrubat. * Ahmak kimse.
MİZRA	(C: Mezâri) Yaba, kürek.
MİZRAK	(C: Mezârık) Harbe, kısa kılınç.
MİZRAKA	Küçük şırınga.
MİZVAC	Çok koca değiştiren kadın. Çok kocalı kadın.
MİZVED	Dil, lisan.
MİZVED	(C: Mezâvid) Azık koyacak kab.
MİZZ	Bir şeyin diğeri üzerine olan fazlı, üstünlüğü.
MODA	Fr. Geçici yenilik. Elbise ve süslenmede geçici hevesler ve fantezi düşkünlüğü sebebiyle çıkartılan yeni tarz ve şekiller. Bunlar israfı artırır ve iktisada aykırıdır.
MODEL	Fr. Biçim, örnek, şekil. * Resim yâhut heykel yapılırken bakarak benzetilmeğe çalışılan şey veyâ şahıs.
MODERN	Fr. şimdiki zamana uygun, asri. (Bak: Medeniyet)
MOĞOL	Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş bir çölde ve Sibirya ve Türkistan'ın da bazı taraflarında bulunurlar.Cengiz Hanla beraber Asyanın batı taraflarına akın ettikleri zaman, Asyanın büyük bir kısmıyla Avrupanın da bir kısmını yakıp yıkmışlardır.
MOLA	İstirahat için işe ara vermek ve duraklamak. * Denizcilike: Gevşetme, koyverme manâsındadır.
MOLEKÜL	Fr. Kim: Vasıflarını kaybetmemek şartıyla ayrılabilen herhangi bir maddenin en küçük cüz'ü, parçası.
MOLLA	Eskiden büyük âlimlere verilen isim. * Büyük kadı. * Efendi, hoca, Medrese talebesi.
MOLLA CÂMİ	(Bak: Câmi)
MOLLAYANE	Mollaya yakışır şekilde. Mollaca.
MOLOZ	Yapılardan artan veya viranelerden çıkartılan ufak taşlar. * Bir işe yaramaz insan.
MONARŞİ	Fr. Hâkimiyetin kaynağı birtek şahısta (Kral, padişah, han v.s.) olduğu kabul edilen devlet şeklidir. Bu şahsın, yani devlet başkanının yanında bir meclis (parlamento) olursa; meşruti monarşi; olmazsa; mutlak monarşi ismini alır. Ayrıca devlet başkanının iş başına gelmesi şekline göre, irsi veya seçimli monarşi adlı çeşitleri de vardır.Monarşi, istibdat demek değildir. 1877 yılına kadar Osmanlı Devletinde bir parlamento yoktu. Fakat kanunlar âdil bir şekilde tatbik ediliyordu. Bu tarihte mutlak monarşi sona ermiş, meşruti monarşi devri başlamıştır. Asırlardır İngiltere de, meşruti monarşi devlet şekline sâhiptir. Monarşi, bir devlet şekli olduğu için, hükümet şeklinden ayrıdır. Yâni monarşik bir devlette, hükümetin kurulması ve vazife görmesi hukuk ve adâlete uygun olabilir. Eğer meşruti monarşi ise, hükümetin teşkili ve faaliyeti, parlamenter demokrasi esaslarına uygun olarak tanzim edilebilir ve yürütülebilir.
MUABBİR	(İbâret. den) Rüyâ tabir eden. Görülen rüyalardan mânâ çıkaran.
MUABBİRÎN	(Muabbir. C.) Görülen rüyalardan mânâ çıkaranlar. Rüya tabir eden kimseler.
MUACCEL	Acele olunmuş, ta'cil edilmiş, mühletsiz. Peşin. Va'desiz.
MUACCELÂNE	Acele olarak. Peşin olarak.
MUACCELAT	(Muaccel. C.) Peşin ödemeler.
MUACCELE	Beylik ve evkaf kiralarından peşin alınan kısım.
MUACCELEN	Peşin olarak. * Çabuk ve acele olarak.
MUACCİZ	Sıkıcı. Bıktırıcı. Usandırıcı. Taciz edici. Rahatsız eden. Yapışkan. Sırnaşık.
MUAD	Geri çevrilmiş, iâde edilmiş, döndürülmüş.
MUADADAT	Yardım etme, muvavenet etme.
MUADAT	Karşılıklı düşmanlık, karşılıklı husumet.
MUADD	Hazırlanmış. İdâd olunmuş.
MUADDEL	Tadil edilmiş. Eski hâli değiştirilmiş.
MUADDIL	(Muazzıl) Güçleştiren, güç duruma sokan, daraltan.
MUADDİL	Tadil eden. * Düzelten. Müsâvi ve beraber kılan. Denkleştiren.
MUADELAT	(Muâdele. C.) (Adl. den) Beraberlikler, musâvilikler.
MUADELE	Müsâvilik, eşitlik. İki şey arasında mikdarca, vasıfca beraberlik. * Karşılıklı anlayış. * Adâlet. * Mc: Anlaşılmaz iş. Muammâ.
MUADELET	Müsâvilik, denklik. Karşılıklı uygunluk. Eşitlik.
MUADİL	Müsâvi, eşit, denk. * Fiz: Eş değer.
MUAF	Afvolunmuş. İstisna edilmiş, ayrı tutulmuş. Bağışlanmış. Serbest.
MUAFAT	Afvetmek. * Sıhhat vermek. * Sıhhat ve âfiyet bulmuş, iyileşmiş kimse. * Hastalık veya belâdan korunma. Musibetlerden muhafaza olunma.
MUAFESE	Tedavi etmek.
MUAFÎ	Afiyet verici. * Belâ ve musibeti def eden.
MUAFİR	Yavaş yürüyen kişi.
MUAFİYYET	Bir hastalığa $karşı aşı ile elde edilen hâl. * Afvolunmuş olma. Bağışlanmış olma.
MUAFNAME	f. Afv kâğıdı. Bir şeyin muaf tutulup afvedildiğini gösteren kâğıt.
MUAHAT	Kardeşlik edinme.
MUAHED	Zimmi kâfir.
MUAHEDAT	(Muâhede. C.) Muâhedeler, antlaşmalar.
MUAHEDE	Karşılıklı yeminleşme, anlaşma. Devletler arasında andlaşma.
MUAHEDE-İ İTTİFAKİYYE	Bir savaş çıktığında birbirlerini desteklemek üzere iki veya daha fazla devletler arasında yapılan andlaşma.
MUAHEDE-İ TİCARÎ	Yalnız ticâret işleriyle alâkalı olmak üzere devletler arasında yapılan andlaşma.
MUAHEDE-NAME	f. Ahdleşmenin yazıldığı ve imzalandığı kâğıt.
MUAHEZ	Muâheze olunan. Tenkid edilen, çekiştirilen.
MUAHEZAT	(Muâheze. C.) (Ahz. den) Tenkid ve itirazlar. * Azarlama ve paylamalar. Çıkışmalar.
MUAHEZE	Azarlama. Çıkışma. Darılma. Alay eder tarzda karşısındakini küçümseme. Tenkid.
MUAHEZEKÂR	f. Tenkid ve itiraz edici. * Azarlayıp çıkışan. Paylayan.
MUAHHAR	Sonraya bırakılmış, te'hir edilmiş, geriye bırakılmış. Sonradan.
MUAHHAREN	Sonradan, bilâhare. Muahhar olarak.
MUAHİD	Andlaşma yapanlardan her biri. Yeminli ve anlaşmalı olanlardan her biri. * İslâm hükümetine vergi ödeyerek kendini himâye ettiren gayr-ı müslim. (Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) Arab müşriklerinden muâhid ve halifleri vardı, beraber harbe giderlerdi.)
MUAHİZ	(Ahz. den) Çekiştiren, muâheze eden. Tenkid edip itiraz eden.
MUAKAB	Cezalandırılmış.
MUAKABE	Bir kimseyi cezalandırma. Cezaya çarpma.
MUAKADE	(Akd. den) Mukavele yapma. Akid yapma. Anlaşma.
MUAKARA	Nefret etmek.
MUAKIB	Cezalandıran. * Takibeden.
MUAKİD	Birbiriyle akid yapan, sözleşen.
MUAKKAB	(Akab. dan) Ardına düşülmüş, tâkib olunmuş, peşinden gidilmiş.
MUAKKAD	İnce ve müşkil olan. Zor anlaşılan söz. * Ukdeli, düğümlü.
MUAKKID	Düğümleyen, sihir yapan, cadı.
MUAKKİB	Ardına düşen, takib eden, ardından koşan. * Tağyir ve ibtal eden.
MUAKKİBÂT	Gece ve gündüz melâikesi. * Namazı müteakib otuz üçer defa tekrar edilen tesbih. (Bak: Tesbih)
MUAKKİBÎN	Tâkipçiler, arkasından koşanlar, ardından gelenler.
MUALEBE	Erkeğin, karısı ile oynaması.
MUALECAT	Tedâviler, ilâç kullanmalar. * Bir hususta çalışmalar.
MUALECE	Bir hususa çalışıp devam etmek. * Hastaya bakmak. İlâç kullanmak, ilâç vermek. * Bir işe teşebbüs, bir işe girişmek.
MUALLA	Yüksek, yüce, âli. Makamı ve rütbesi yüksek.
MUALLAK	Askıda. Hakkında karar verilmemiş, hallolunmamış. * Havada boşta duran. * Sürüncemede kalmış iş. * Edb: Açık hece, bir vokalle okunan hece. (Bak: Müsned)
MUALLEKA	(C.: Muallekat) Askılar. Henüz karar verilmemiş olanlar. * Kocası kaybolan kadın. * İslâmiyet'ten evvel Arabların meşhur edib ve şâirlerinin Kâbe duvarına astıkları yazılar ve şiirler.
MUALLEKAT-I SEB'A	(Yedi askı) Kur'ân henüz nâzil olmadan, câhiliyet devrinde meşhur Arap şâirlerinin en beğenilmiş şiirlerinden, Kâbe'nin duvarına astıkları yedi meşhur kaside.(Ceziret-ül Arab ahalisi o asırda ekseriyet-i mutlaka itibariyle ümmi idi. Ümmilikleri için mefâhirlerini ve vukuat-ı tarihiyelerini ve mehâsin-i ahlâka yardım edecek durub-u emsâllerini kitabet yerine şiir ve belâğat kaydiyle muhafaza ediyorlardı. Mânidar bir kelâm, şiir ve belâgat cazibesiyle eslâftan ahlâfa hafızalarda kalıp gidiyordu. İşte şu ihtiyac-ı fıtri neticesi olarak o kavmin mânevi çarşı-yı ticaretlerinde en ziyade revac bulan, fesâhat ve belâgat metâı idi. Hattâ bir kabilenin beliğ bir edibi, en büyük bir kahraman-ı millisi gibi idi. En ziyâde onunla iftihar ediyorlardı. İşte İslâmiyetten sonra âlemi zekâlariyle idare eden o zeki kavim, şu en revaçlı ve medar-ı iftiharları ve ona şiddet-i ihtiyaçla muhtaç olan belâgatta akvâm-ı âlemden en ileride ve en yüksek mertebede idiler. Belâgat, o kadar kıymetdar idi ki, bir edibin bir sözü için iki kavim büyük muharebe ederdi ve bir sözüyle musâlaha ediyorlardı. Hattâ onların içinde "Muallekat-ı Seb'a" nâmiyle yedi edibin yedi kasidesini altınla Kâbe'nin duvarına yazmışlar, onunla iftihar ediyorlardı. İşte böyle bir zamanda, belâgat en revaçlı olduğu bir anda Kur'an-ı Mu'ciz-ül-Beyan nüzul etti. Nasılki, zamân-ı Musâ Aleyhisselâm'da sihir ve zaman-ı İsâ Aleyhisselâm'da tıb revaçta idi. Mu'cizelerinin mühimmi o cinsten geldi. İşte o vakit bülegâ-yı Arabı, en kısa bir suresine mukabeleye dâvet etti: $ fermaniyle onlara meydan okuyor. Hem der ki: "İman getirmezseniz mel'unsunuz. Cehennem'e gireceksiniz." Damarlarına şiddetle vuruyor. Gururlarını dehşetli surette kırıyor. O kibirli akıllarını istihfaf ediyor. Onları bidâyeten idam-ı ebedî ile ve sonra da Cehennem'de idâm-ı ebedî ile beraber dünyevî idam ile de mahkûm ediyor. Der: "Ya muâraza ediniz, yahut can ve malınız helâkettedir."İşte eğer muâraza mümkün olsaydı acaba hiç mümkün mü idi ki, bir iki satırla muâraza edip dâvâsını ibtal etmek gibi rahat bir çare varken, en tehlikeli, en müşkilâtlı muharebe tariki ihtiyar edilsin! Evet o zeki kavim, o siyasi millet ki, bir zaman âlemi, siyasetle idare ettiği halde, en kısa ve rahat ve hafif bir yolu terketsin! En tehlikeli ve bütün mal ve canını belâya atacak uzun bir yolu ihtiyar etsin, hiç kabil midir? Çünki: Edipleri, birkaç hurufatla muâraza edebilseydi; Kur'an, dâvasından vazgeçerdi. Onlar da maddi ve mânevi helâketten kurtulurlardı. Halbuki, muharebe gibi dehşetli, uzun bir yolu ihtiyar ettiler. Demek, muâraza-i bilhuruf mümkün değildi, muhaldi. Onun için muharebe-i bissüyufa mecbur oldular. Hem, Kur'anı tanzir etmek, taklidini yapmak için gayet şiddetli iki sebep var. Birisi, düşmanın hırs-ı muârazası; diğeri, dostlarının şevk-i taklididir ki, şu iki sâik-ı şedid altında milyonlar Arabi kitablar yazılmış ki hiçbirisi ona benzemez. Âlim olsun, âmi olsun her kim O'na ve onlara baksa kat'iyyen diyecek ki: "Kur'an, bunlara benzemez. Hiçbirisi onu tanzir edemez." Şu hâlde, ya Kur'an, bütününün altındadır. Bu ise bütün dost ve düşmanın ittifakıyla battaldır, muhaldir. Veya Kur'an, o yazılan umum kitabların fevkindedir. S.)
MUALLEKİYYET	Muallak olma, askıda oluş, boşta durma.
MUALLEL	Sakat, eksik, noksan. * Hasta, illetli.
MUALLEM	Ta'lim görmüş, ta'limli.
MUALLEM ASKER	Tâlim görmüş asker.
MUALLÎ	Yücelten, yükselten. * Sağılır davarın sağ tarafından sağmaya varan kişi.
MUALLİL	Ta'lil eden. Sonradan bir sebeb ve bahane ileri süren. * Eyyam-ı acuzdan bir gün.
MUALLİM	Ta'lim eden, öğreten, ilim öğreten.
MUALLİMÂT	Öğretici kadınlar, kadın hocalar.
MUALLİME	Hanım hoca. Öğreten ve tâlim eden kadın veya kız.
MUALLİMÎN	Muallimler. Hocalar, ta'lim edenler, öğretenler.
MUAMELAT	(Muâmele. C.) Muameleler.
MUAMELE	(C.: Muâmelât) Hatt-ı hareket. Davranma, davranış. Birbiri ile iş görme, amel etme. Alış veriş. * Resmi dairelerde yapılan herhangi bir iş.
MUAMERE	İmaret etmek.
MUAMİL	(Amel. den) İş yapan. Muamele yapan. Muameleci.
MUAMMA	(Amâ. dan) Anlaşılmaz iş. Karışık şey. Bilinmeyen hâl.
MUAMMEM	Başı sarıklanmış. İmamelenmiş. Sarıklı olan.
MUAMMER	Ömür süren. Çok yaşamış. Uzun ömürlü, bahtlı.
MUAMMERÎN	(Muammer. C.) (Ömr. den) Muammerler. Uzun ömürlü kimseler.
MUANAKA	Birbirinin boynuna sarılma. Kucaklaşma.
MUAN'AN	An'aneli. Senedli. Kimden kime haber verildiği şâhid ve râvilerin isimleri ile bildirilmiş olarak.
MUANAT	Bir şeyin zahmetini çekme. * Bir nesneyi dikkatle göz altında bulundurma. Ona göz kulak olma.
MUANBER	(Anber. den) Güzel kokan. Güzel kokulu.
MUANEDE	(Anud. dan) İnad etme, ayak direme.
MUANIK	Birbirinin boynuna sarılan. Kucaklaşan.
MUANİD	İnadcı. Kimseye uymayan. Dediğini yapmak isteyen.
MUANİK	(Unk. dan) Birbirinin boynuna sarılan, kucaklaşan.
MUANNE	Muhâlefet etmek, karşı gelmek.
MUANNİD	İnadcı. Muânid.
MUANNİF	Ta'nif eden. Şiddetle azarlayan.
MUANVEN	İsim sahibi. Ünvanlı. Ünvan verilen. Meşhur. Tantanalı.
MUAR	Ödünç alınmış olan mal.
MUARAZA	Bir şeyden yan verip sapmak. * Biri ile yarışmak. * Birbirine karşı gelmek. Sözle karşılıklı mücadele. Söz mücadelesi.
MUARAZA-İ BİL-HURUF	Söz, yazı veya fikir ile birisine karşı gelmek. Sözlü mücâdele. (Bak: Muallekat-ı seb'a)
MUARAZA-İ BİS-SÜYUF	Kılınçla, kuvvetle, silâhla mücadele etmek. Silâhla karşı koymak.
MUARE	Zarar etmek.
MUAREFE	Karşılıklı görüşme ve tanışma. * Gr: Nekre olmayan kelime. Muayyen ve harf-i târifli olmak. (Bak: Lâm)
MUAREKAT	(Muâreke. C.) (Ark. dan) Vuruşmalar, savaşlar, kavgalar.
MUAREKE	(C.: Muârekât) Kavga. Vuruşma. Muharebe. Döğüşme.
MUARIZ	Bir şeyden yan çizen. Muâraza eden. Karşı gelen. (Bak: Münâkaşa)
MUARIZ-ÜL KELÂM	(Bak: Maarîz-ül kelâm)
MUARIZÎN	(Muârız. C.) Muârızlar, muhalifler. Karşı gelenler.
MUARRA	Fenalıktan uzak. Boş. Beri. Yüksek. Temiz. Çıplak.
MUARREB	Arablaştırılmış. Arablaşmış.
MUARREF	Târif edilmiş, anlatılıp bildirilmiş. Bildik. Belli. Bilinen. * Gr: Harf-i târifli kelime. * Mat: Sınırlı. Hududlu.
MUARRES	Çömlek koyacak yer. Gecenin geç vakitlerinde inilecek yer.
MUARRIK	(Arak. dan) Tıb: Terletici ilâç.
MUARRIZ	Dokunaklı söz söyliyen.
MUARRİF	Târif edici. Anlatıcı. İzah edip bildirici. Tanıtan. Tercüman.
MUARRİFÂN	(Tesniye şeklindedir) İki tarif edici. * f. Tarif ediciler. Muarrifler.
MUARRİYE	Hekim bıçağı.
MUASAME	Hıfzetmek, korumak.
MUASARA	(Muâsarat) (Asr. dan) Muâsır olma. Aynı asır ve zamanda yaşama.
MUASAT	İtâatsizlik etme. Baş kaldırma. İsyân etme.
MUASERE	Fakirlik. * Zorluk, güçlük.
MUASFER	Usfur ile boyanmış nesne.
MUASIR	Bir asırda yaşayanlardan herbiri. Hem asır olan. Aynı devirde yaşayan.
MUASIRÎN	(Muasır. C.) (Asr. dan) Aynı asırda yaşayanlar. Bir asırda yaşamış olanlar.
MUASÎ	İtaatsiz, isyan eden, baş kaldıran.
MUASKER	(Asker. den) Ordu yeri, asker karargâhı. Ordunun muharebe zamanında toplandığı yer.
MUASSEL	İçine bal katılmış. Ballı.
MUAŞAKA	Sevişme. Ziyadesiyle arz-ı muhabbet etme. Birbirini sevme. Karşılıklı aşk ve muhabbet.
MUAŞERE	Karışmak.
MUAŞERET	Birlikte yaşanılanlar. * Sünnet dâiresinde insanlarla iyi münâsebet.
MUAŞIK	(Işk. dan) Seven, âşık olan. Muhabbet eden.
MUAŞİR	Muâşeret eden ve birbiriyle iyi geçinir olan.
MUAŞİRÂN	(Muaşir. C.) Muaşirler. Birbirleriyle iyi geçinen kimseler.
MUAŞŞER	(Aşr. dan) Onlu, onluk. On kısma bölünmüş. * Edb: Onar mısralık bendlerden teşekkül eden manzumeler.
MUAŞŞEŞ	Ağaçlarında kuş yuvası çok olan yer.
MUAŞŞİR	(Aşr. dan) Ondalıkçı. Öşürcü. Aşar memuru.
MUATAT	Birbirine atâ etmek, karşılıklı hediyeleşmek. * Vermek.
MUATEB(E)	Azarlanılan. Tekdir olunan. Azarlanmış. * Paylamak, çıkışmak.
MUATİB	(İtâb. dan) Tekdir eden, paylıyan, azarlıyan.
MUATTAL	Tatil edilmiş. Kullanılmaz olmuş. Battal edilmiş. Terkedilmiş. * İşsiz. Tenbel.
MUATTAR	Itırlı, kokulu. * Güzel kokulu bir lâle çiçeğinin adı.
MUATTIL	Atıl bırakan. İşsiz eden. İşe yaramaz hâle getiren.
MUATTILA	Boş bırakılmış. Atâlete atılmış. * Hâlık'a itikat etmeyen. (Bak: Ta'til)
MUATTIŞ	(Atş. dan) Susatan, susatıcı.
MUATTİS	(Ats. dan) Aksırtan, aksırtıcı.
MUÂVAZA	İki tarafın da ivaz vererek, anlaşarak yaptığı akit. Sayışma. Bir şeyi diğer bir şeye bedel, ivaz olarak vermek. Aslı olmadığı halde menfaat celbi için hususi bir surette müzakere ile yapılan hileli iş. Yapmacık.
MUÂVAZATEN	Değiş yapma ile. İki tarafın da rızası dâhilinde değiştirme ile. * Hileli, dalavereli.
MUAVEDE(T)	(Avdet. den) Dönüş, geri dönme, avdet etme. * Adet edinme.
MUAVEME	(Ağaç) bir sene meyve verip, bir sene vermeme. * Bir seneliğine tutma.
MUAVENAT	(Muâvenet. C.) Muâvenetler, yardım etmeler.
MUAVENET	Yardımcılık. Yardım. Teâvün.
MUAVENET-İ NAKDİYE	Para yardımı.
MUAVİD	Geri dönen, avdet eden.
MUAVİN	Yardımcı. Yardım eden. Vekil. * Mekteblerde ve resmi dairelerde müdürden sonra gelen idare memuru.
MUAVİYE	(Mi: 603 - 682) Sahabe-i Kiramdan olup Şam'da yirmi seneden ziyade valilik yaptı, sonra hilâfetini ilân etti. Yirmi sene de halifelik yaptı. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtu Vesselâmın kayın biraderi ve vahiy kâtibi idi. Beni Ümeyye sülalesinden olan bu zattan itibaren İslâm Devletine, Emevi Devleti denmiştir. (Bak: Emevi Devleti)(Eğer denilse: Neden hilâfet-i İslâmiye Al-i Beyt-i Nebevide takarrur etmedi? Halbuki en ziyade lâyık ve müstehak onlardı?El-Cevab: Saltanat-ı dünyeviye aldatıcıdır. Al-i Beyt ise hakaik-ı İslâmiyeyi ve ahkâm-ı Kur'aniyeyi muhafazaya memur idiler. Hilâfet ve saltanata geçen, ya Nebi gibi mâsum olmalı veyahud Hulefâ-i Râşidin ve Ömer ibn-i Abdulaziz-i Emevi ve Mehdi-i Abbasi gibi harikulâde bir zühd-i kalbi olmalı ki; aldanmasın. Halbuki, Mısır'da Al-i Beyt nâmına teşekkül eden Devlet-i Fatımiyye hilâfeti ve Afrikada Muvahhidin hükümeti ve İranda Safeviler devleti gösteriyor ki; saltanat-ı dünyeviye Al-i Beyte yaramaz, vazife-i asliyesi olan hıfz-ı dini ve hizmet-i İslâmiyeti onlara unutturur. Halbuki saltanatı terk ettikleri zaman, parlak ve yüksek bir surette İslâmiyete ve Kur'ana hizmet etmişler. M.)
MUAVİYE	Tilki eniği.
MUAVVAK	(Avk. dan) Ta'vik edilip geriye bırakılmış iş.
MUAVVEC	(İvec. den) Eğik, eğri, eğilmiş.
MUAVVEZ	Gerdanlık. Nazarlık. Nüsha geçirilecek yer. * Evin etrafındaki mer'a.
MUAVVEZETÂN	(Muavvezeteyn) Kur'ân-ı Kerim'in son iki suresi. (Dâima okunacak gâyet lüzumlu dersleri verdiği ve her çeşit şerli işlerden Allah'a sığınmayı tavsiye ve emrettiği için bu isim verilmiştir.)
MUAVVIK	Ta'vik eden. Geriye bırakan. Oyalanan.
MUAVVİZAT	(Bak: Felak)
MUAYEDE	(Îd. den) Bayramlaşmak.
MUAYENE	Zâhir ve âşikâre olmak, görünmek, belli olmak. * Gözden geçirme, yoklama, kontrol etmek.
MUAYENEHANE	f. Hekimlerin, hastaları muayene ettikleri yer.
MUAYERE	Ayarlama.
MUAYEŞE	Beraberce hoşça geçinme.
MUAYİN	(Ayn. dan) Kat'i ve kesin olarak belli olan. Görülmüş olan.
MUAYYEB	(C.: Muayyebât) (Ayb. dan) Ayıplanmış.
MUAYYEBAT	(Muayyeb. C.) Ayıp ve iğrenç şeyler.
MUAYYEN	Görülmüş olan, kat'i olarak belli olan, belli, ölçülü, tayin ve tesbit olunmuş, karalaştırılmış.
MUAYYİN	(Ayn. dan) Tâyin eden, belirten, belirtici.
MUAZADE	Yardım etme.
MUAZALE	Bir sözün mânasını başka sözle bağlayıp kelâmı arka arkaya getirme. * Kafiyeyi ayrılmıyacak şekilde mâkabliyle bağlama. * Sözde kelimeleri tekrarla kullanma.
MUAZERE	Ma'zeret, özür dileme.
MUAZERE	İnadlaşmak. * Yardımlaşmak. * Birbirinden kaçmak. * Ekin kuvvetlenmek.
MUAZID	Yardım eden.
MUAZ İBN-İ CEBEL	(Ebu Abdurrahman el Ensarî) Ashâb-ı Kirâm arasında hürmetle yâd olunan büyük fakihlerdendir. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sağlığında Kur'an-ı Kerim'i cem'edip ezberleyen bahtiyarlardandır. Peygamberimiz, "Kur'ânı, Muaz İbn-i Cebel'den alınız" buyurmuştur. 157 hadis rivâyet etmiştir. Ürdün nâhiyesinde otuz yaşında olduğu hâlde ebediyete intikal etti. (R.A.)
MUAZZAM	Büyük, iri, cesim, mükerrem, mübeccel, koskoca.
MUAZZAMÂT	Büyük ve ağır işler. Muazzam şeyler.
MUAZZEB	Eziyet çeken, azap içinde bulunan. Sıkıntıda kalan.
MUAZZEF	Nefsin arzularını terkeden, zühd sâhibi.
MUAZZEL	Ayıplanmış, ta'zil edilmiş. Azarlanmış, paylanmış.
MUAZZEZ	Çok aziz. Muhterem. Çok sevgili, kıymettâr, izzetlendirilmiş.
MUAZZEZEN	İzzet ve ikram ile, ikram olunarak, ağırlanarak.
MUAZZİ	Sabredici.
MUAZZİB	Ta'zib edin, azapla eziyet veren.
MUAZZİR	(Özür. den) Ta'zir eden, sahte özür süren.
MUBADİL	(Bak: Mübâdil)
MUBAH	(İbâhe. den) İşlenmesinde sevab ve günah olmayan şey. * Fık: Yapılması ve yapılmaması şer'an câiz bulunan şey. (Yemek, içmek, uyumak gibi.)
MUBAHASE	(Bak: Mübâhese)
MUBAHAT	(Mubah. C.) Mübahlar. Günahı, sevabı olmayan, işlemesi ne haram, ne de helâl olan şeyler.
MUBAHHAL	Cimri, tamahkâr, pinti.
MUBAHHAR	Tütsülenmiş. * Buhar hâline gelmiş, buharlanmış.
MUBAREK	(Bak: Mübârek)
MUBAREZE	(Bak: Mübâreze)
MUBASARA	Görme yarışına çıkma. İki kişinin, "hangimiz evvel görüyor" diye bir yere bakması.
MUBASSIR	Gözetici, bekleyici, bakıcı. * Eskiden gümrüklerde muhafaza memuru ve mektebte talebenin inzibatına bakan memur.
MUBAŞERET	(Bak: Mübâşeret)
MUBATAŞA	İki kişi elleriyle birbirlerini kucaklamağa çalışma.
MUBATTIN	Kin tutan, hased eden. * Karnı zayıf ve içine çökük olan.
MUBEMU	f. Tel tel, kıl kıl. Birer birer. İnceden inceye, çok dikkatle.
MUBEND	f. Saç bağı.
MUBİD	Zerdüşt. Mecusi din adamı. * Tedbirli, akıllı adam.
MUBİK	(C.: Mubikat) Helâk edici. * İsyan. * Büyük günah.
MUBİKAT	(Vebk. den) Helâk edici şeyler. Mühlik.
MUBİKAT-I SEB'A	İnsanı felâkete götüren yedi kebâir, yedi büyük günah: Katil, zinâ, şarab içmek, ukuk-ı vâlideyn (yâni; sılâ-yı rahmi terk), kumar oynamak, yalan şâhidliği, dine zarar verecek bid'alara tarafdarlık. (Bak: Kebâir)
MU'BİLE	(C.: Meâbil) Yassı, uzun ok temreni.
MU'BİR	Terkolunmuş, bırakılmış, terkedilmiş.
MUBSIR	Görücü, gösterici, görünen, bilici, bildirici, vazıh ve âşikâr. * Mantık. Kelâm ve seyrin mutediline denir.
MUBSIRÂT	(Mubsır. C.) Görünenler, görünen âlem.
MUBTAL	İptal edilmiş.
MUBTIL	İptal eden.
MUCEB	İcâb etmiş, lâzım gelmiş. Bir söz veya emrin icâb ettiği şey, netice. * Büyük bir memurun, kendisine sunulan evrakı tasdik için ettiği işaret.
MU'CEM	İ'câm edilmiş, noktalanmış, noktalı. * Hadis şeyhlerinin herbirisi. * Harf-ı heca sırasına konularak, her birisinin tarikından müellife kadar gelen rivayetleri toplayan kitaba denir.
MUCER	(Ecr. den) Kiraya verilmiş olan şey.
MUCEZ	(İcaz. dan) İcaz yoluyla. Muhtasar ve mücmel bir tarzda. Kısaca.
MUCÎ	(Vecâ. dan) Acıtan, ağrıtan.
MUCİ'	(Vecâ'. dan) Elem ve acı veren.
MU'CİB	(Aceb. den) Taaccübe, hayrete düşüren. Şaşkınlık veren.
MUCİB	(Mucibe) İcâb eden, lâzım gelen. * Bir şeyin peydâ olmasına vesile ve sebep olan. Gereken. Gerektiren, lâzım gelen.
MUCİB-İ BİZZAT	İster istemez kendisi işi yapmaya mecbur olan. Serbest ve istediği gibi hareket edemeyen. (Meselâ: Güneş ışığının, güneşin kendi zâtının zaruri neticesi olması gibi.)
MUCİB-İ İSTİKRAH	Nefrete, sevmemeye sebeb olan.
MUCİB-İ TEYAKKUZ	Teyakkuzu, yâni uyanıklığı icâb ettiren.
MUCİBE-İ KÜLLİYE	Man: Müsbet ve umumi (şumüllü) olan kaziye.
MUCÎB	(Cevab. dan) İcabet eden, uyan. Kendisinden istenilen iş ve suali cevaplandıran.
MUCİBAT	(Mucib. C.) Sebepler.
MU'CİBE	Taaccüb edilecek, şaşılacak şey.
MUCİD	Yeni bir şey icad eden, meydana getiren, bulan. * Yaratan. Yoktan var eden.(Ve keza, bu fâni dünyadan da çıkacaksın. Öyle ise, aziz olarak çıkmaya çalış. Vücudunu Mucidine fedâ et. Mukabilinde büyük bir fiat alacaksın!.. M.N.)
MUCİD-İ HAKİKÎ	İcad etme iktidarının yegâne sahibi mânasında olarak (Allah) hakkında kullanılır.
MUCİR	(Ecir. den) İcar eden, kiraya veren. (Bak: Mücir)
MU'CİR	Bir çeşit kadın başörtüsü. Eşarp.
MUCİZ	Kısa. Muhtasar. Özlü. Az sözün çok mânâ ifâde edeni.
MUCÎZ	İcâzet veren, izin veren.
MU'CİZ	İnsanı âciz bırakan iş. Aynısını yapmakta başkalarını acze düşüren, kudretsiz kılan, kimsenin yapamıyacağı yolda olan.
MU'CİZ-ÜL BEYAN	Beyanı herkesi âciz bırakan.
MU'CİZAT	Mu'cizeler. Allah tarafından verilip, yalnız peygamberlerin gösterebilecekleri büyük harika işler.
MU'CİZAT-I AHMEDİYE (A.S.M.)	Hz. Muhammed'in (A.S.M.) mu'cizeleri. (Bak: Mu'cize)
MU'CİZAT-I SEB'A	Yedi meşhur mu'cize, yedi külli i'caz esasları.
MU'CİZBEYAN	f. Anlatış tavrı herkese benzemeyen. Tarz-ı beyanı mu'cize olan. Kur'an-ı Kerim.
MU'CİZE	İnsanların, yapmasında âciz kaldıkları ve ancak Allah tarafından peygamberlere nasib olan hârika. Kerametten yüksek, fevkalâde hâdise. * Mu'cize, Halik-ı Kâinat tarafından peygamberlerin hakkaniyetine ait bir tasdiktir. Sahih hadislerle mu'cizeler haber verilmiş ve tesbit edilmiştir.(... Mu'cize davâ-yı nübüvvetin isbatı için münkirleri ikna etmek içindir. İcbâr için değildir. Öyle ise davâ-yı Nübüvveti işitenler için ikna edecek bir derecede mu'cize göstermek lâzımdır... S.)
MU'CİZ-EDA	f. Mu'cize gösteren. Başkalarının yapamıyacağı kadar mu'cize derecesinde iş ortaya koyan. Edası mu'ciz olan.
MU'CİZEGU(Y)	f. Mu'cize gibi söz söyleyen.
MU'CİZEKÂR	f. Mu'cizeli, mu'cize hâlinde, başkalarını âciz bırakan.
MU'CİZNÜMA	f. Mu'cize gösteren.
MUÇİNE	f. Cımbız.
MUDA'	Fık: Emâneten kendine bir şey bırakılan kimse. * Serkeş ve oynak olmayıp, mazlum ve sâkin olan at.
MU'DAL	(Mu'dıl) Güç, içinden çıkılmaz, girift.
MUDAREBAT	(Mudarabe. C.) Mudarebeler, döğüşmeler, vuruşmalar.
MUDAREBE	(Darb. dan) Döğüşme, vuruşma. * Bir taraftan sermaye diğer taraftan emek ile kurulan ticaret şirketi. (O.L.)
MUDARİB	(Darb. dan) Döğüşen. Birbirlerine vuran.
MUDCER	(Ducret. den) Sıkıntılı olan. Sıkılmış.
MUDCİR	(Ducret. den) Sıkıntı veren, sıkan, gamlandıran.
MU'DEM	Bir şeyi yitiren, kaybeden.
MUDGA	Et parçası, bir çiğnem et.
MUDHAK	Kendisine gülünen. Soytarı. Gülünç hâle düşen.
MUDHİK	Güldürücü, güldüren, maskaralık ederek halkı güldüren.
MUDHİKÂT	(Mudhike. C.) (Dıhk. den) Gülünecek şeyler. Mudhikeler.
MUDHİKE	Gülünç şey, gülünecek hâl. Komedya.
MUDİ'	Fık: Malının muhâfazasını başkasına emânet ve havâle eden.
MUDÎ	Işık verici, parlak ve ruşen olan.
MU'DÎ	Sirâyet edici, bulaşıcı, sâri.
MUDÎK	(Bak: Muzîk)
MU'DİL(E)	(C.: Mu'dilât) Zor, güç ve çetin.
MU'DİLAT	(Mu'dal. C.) Büyük, ağır, çetin ve zor işler.
MUDİLL	İdlâl edici, yoldan çıkaran, eğri yola teşvik edici.
MUDİLLE	(Dalâlet. den) Baştan çıkaran, azdıran, doğru yoldan saptıran.
MU'DİM	Öldüren, idam eden.
MUDİYYEN	Giderek, geçerek.
MUFAD	(Bak: Müfad)
MUFADALA	(Bak: Mufâzala)
MUFADDEL	Faziletlendirilmiş, diğerlerinden ayrıca fazilet itibarıyla temayüz etmiş, yükselmiş.
MUFADDIL	Faziletlendiren, iyilik eden ve nimet veren.
MUFADDILÎN	Faziletliler. Yüksek ve büyük zatlar.
MUFAHHAM	Büyüklük kazanmış, kerem sahibi, itibarlı, azim, büyük.
MUFAHHAM	(Fahm. dan) Kömürleşmiş, kömür halini almış.
MUFARAKAT	Ayrılık, ayrılmak.
MUFARRİT	(Fart. dan) Kusur yapan, eksik işleyen. Aşırı giden.
MUFASALA	Ayrılma.
MUFASSAL	Tafsilli, tafsilâtlı, izahlı. Geniş mâlumatlı, kısımlara ayrılıp anlatılmış.
MUFASSALAN	Geniş, izahlı olarak. Tafsilâtlıca. Kısımlara ayrılıp anlatılmış olan.
MUFASSIL	Kısımlara ayrılan, fasıl fasıl ayıran, adalet eden.
MUFAVVAZ	Yapılması ısmarlanmış.
MUFAVVİZ	Bir kimseye bir vazifeyi veren. Yapmasını ısmarlıyan.
MUFAZ	Çok, bol. Bereketli, feyizli.
MUFAZALA	Fazilet ve meziyetle birbiri ile yarışma.
MUFAZZAL	(Fazl. dan) Başkalarına üstün tutulmuş. Tafdil edilmiş.
MUFAZZAZ	Gümüş kaplamalı, gümüşlü.
MUFAZZİH	Rezil eden.
MUFÎ	İfa eden, ödeyen, yerine getiren.
MUFSİH	Fesâhetle ve düzgün olarak konuşan.
MUFTIR	(Fıtr. dan) Oruç açan, iftar eden.
MUG	(C.: Mugan) Mecusi. Ateşperest. Ateşe tapan. Zerdüşt dininde olan.
MUGABBER	Tozlu nesne.
MUGABENE	(Gabn. dan) İki taraf birbirini aldatma.
MUGABESE	Karıştırmak.
MUGADDÎ	(Mugazzi) Gıdalı, besleyici, gıdası çok, faydalı.
MUGADERE	(Mugaderet) Bırakmak, salıvermek.
MUGAFAZA	Ansızdan tutmak.
MUGALAKA	Diğerleri karışmayarak iki kişinin atlarıyla yarışması.
MUGALATA	(Galat. dan) Karşısındakini yanıltmak için söz söylemek. Doğruya benzer yanlış sözler. Safsata. Hatalı ve yanlış söz. Demagoji. * Man: Vehimlerden terekküb eden kıyastır.
MUGALATAT	(Mugalata. C.) Safsatalar. Demagojiler. Mugalâtalar.
MUGALAZA	Düşmanlık, husumet, adâvet.
MUGALEBE	Üstün olmağa, galib gelmeyeğe çalışmak. Birisine galib gelmek.
MUGALGAL	Haber.
MUGALLAT(A)	(Galat. dan) Yanlış telâffuz edilmiş.
MUGALLEB	Defâlarca mağlup olan kişi.
MUGALLÎ	(Galeyân. dan) İyice kaynatılmış. * Ihlamur, papatya gibi çiçeklerin kaynatılmış suyu.
MUGAMERE	(Ga, uzun okunur) Nefsini zorluğa ve şiddete zorlama.
MUGAMESE	Suya daldırışmak, birbirini suya daldırmak.
MUGAMEZE	Birini göz işaretiyle zemmetme.
MUGAMİR	Nefsini tehlikeye koyan kişi.
MUGAMMED	(Gamd. dan) Örtülü, kılıflı. Kınına konmuş.
MUGAMMER	İşten anlamıyan bön kimse.
MUGAN	(Mug. C.) f. Mecusiler, ateşe tapanlar. Zerdüştler.
MUGANE	Ateşe tapan mecusilerin âyini.
MUGANNÎ	Nağmeli ve çeşitli sesle okuyan, ahenkle okuyucu. * Hoş sesle öten.
MUGANNİYE	Şarkıcı kadın.
MUGAR	Düşman üzerine hücum etmek.
MUGARRAK	(Gark. dan) Suya daldırılmış. * Gümüşle süslü.
MUGARRİD	Pek güzel öten kuş. * Yüksek sesle nefse hoş gelen şarkılar söyliyen.
MUGAS	Yaban narının kökü.
MUGASMER	Kaba dokunmuş kötü bez.
MUGASSAS	Kalıba dökülmüş.
MUGAŞŞÎ	(Gaşy. den) Bayıltıcı, bayıltan.
MUGATTÎ	Perdelenmiş, örtülmüş. Üstü örtülü.
MUGAVELE	Bir kimseyi azdırıp yoldan çıkarmak. * Helâk etmek.
MUGAVERE	Yağma, çapul.
MUGAYEBE	Kaybolma. * Bir kimseyi arkasından zemmetme. Gıybet etme.
MUGAYERET	(Gayr. den) Aykırılık. Uymazlık. Başka türlü olma.
MUGAYİR	Aykırı. Uymaz. Zıd. Başka türlü.
MUGAYLAN	Çölde yetişen bir nevi dikenli çalı. Deve dikeni.
MUGAYLANGÂH	f. Dünya.
MUGAYLANZAR	f. Dünya. * Deve dikeni biten yer, dikenlik.
MUGAYYEB	(C.: Mugayyebât) (Gayb. dan) Kayıp. Kaybedilmiş.
MUGAYYEBAT	(Magibât) Zâhir duygularla bilinmeyen, bizce gaip olan, bilinmeyen şeyler.
MUGAYYEBÂT-I HAMSE	Beş bilinmeyen. Bizce gaib olan beş şey:1- Kıyamet vakti, 2- Yağmurun ne zaman yağacağı, 3- Ana rahmindeki çocuğun mahiyeti ve ceninin isti'dadı ve mânevi simasının ne olduğu, 4- Yarın insan hayr ve şer olarak ne kazanacağını, 5- İnsanın nerede öleceğini Allah bildirmedikçe kimse bilemez. Bunlara mefâtih-ül gayb da denir.("Mugayyebât-ı Hamse"ye dair Sure-i Lokman'ın âhirindeki âyetin hakkında mühim sualinize gayet mühim bir cevap isterken, maatteessüf şimdiki hâlet-i ruhiyem ve ahvâl-i maddiyem o cevaba müsaid değildir. Yalnız sualinizin temas ettiği bir iki noktaya gayet mücmel işaret edeceğiz. Şu sualinizin meâli gösteriyor ki, ehl-i ilhad tarafından tenkid suretinde mugayyebât-ı hamseden yağmurun gelmek vaktine ve rahm-i mâderdeki ceninin keyfiyetine itiraz edilmiş. Demişler ki: "Rasathânelerde bir âletle yağmurun vakt-i nüzulü keşfediliyor. Onu da Allah'dan başkası da biliyor. Hem röntgen şuâiyle rahm-i maderdeki ceninin müzekker, müennes olduğu anlaşılıyor. Demek mugayyebat-ı hamseye ıttıla' kabildir"?Elcevap: Yağmurun vakt-i nüzulü bir kaideye merbut olmadığı için, doğrudan doğruya meşiet-i hâssa-i İlâhiyye ile bağlı ve hazine-i rahmetten hususi iradeye tâbi olduğunun, bir sırr-ı hikmeti şudur ki: Kâinatta en mühim hakikat ve en kıymetdar mahiyet, nur, vücud ve hayat ve rahmettir ki, bu dört şey; perdesiz, vasıtasız, doğrudan doğruya Kudret-i İlâhiyye ve meşiet-i hassa-i İlâhiyyeye bakar. Sair masnuatta zahiri esbab; kudretin tasarrufuna perde oluyorlar. Ve muttarid kanunlar ve kaideler, bir derece irade ve meşiete hicab oluyor. Fakat vücud, hayat ve nur ve rahmette o perdeler konulmamış. Çünki; perdelerin sırr-ı hikmeti o işte cereyan etmiyor. Madem vücudda en mühim hakikat rahmet ve hayattır; yağmur, hayata menşe ve medâr-ı rahmet, belki ayn-ı rahmettir. Elbette vesait perde olmıyacak. Kaide ve yeknesaklık dahi, meşiet-i hassa-i İlâhiyyeyi setretmiyecek; tâ ki, her vakit herkes herşeyde şükür ve ubudiyete ve sual ve duaya mecbur olsun. Eğer bir kaide dahilinde olsaydı, o kaideye güvenip şükür ve rica kapısı kapanırdı. Güneşin tuluunda ne kadar menfaatler olduğu mâlumdur. Halbuki muttarid bir kaideye tabi olduğundan, Güneşin çıkması için dua edilmiyor ve çıkmasına dair şükür yapılmıyor. Ve ilm-i beşerî, o kaidenin yoluyla yarın Güneşin çıkacağını bildiği için, gaibden sayılmıyor. Fakat yağmurun cüz'iyatı bir kaideye tâbi olmadığı için, her vakit insanlar rica ve dua ile dergâh-ı İlâhiyyeye ilticaya mecbur oluyorlar. Ve ilm-i beşerî, vakt-i nüzulünü tayin edemediği için, sırf hazine-i rahmetten bir nimet-i hassa telâkki edip hakiki şükrediyorlar.İşte bu âyet, bu nokta-i nazardan yağmurun vakt-i nüzulünü, Mugayyebat-ı Hamse'ye idhal ediyor. Rasadhanelerdeki âletle, bir yağmurun mukaddematını hissedip vaktini tayin etmek, gaibi bilmek değil, belki gaibden çıkıp âlem-i şehadete takarrubu vaktinde bazı mukaddematına ıttıla' suretinde bilmektir. Nasıl, en hafi umur-u gaybiye vukua geldikte veyahud vukua yakın olduktan sonra hiss-i kabl-el-vukuun bir nev'iyle bilinir. O, gaybı bilmek değil; belki o, mevcudu veya mukarreb-ül-vücudu bilmektir. Hatta ben kendi âsâbımda bir hassasiyet cihetiyle yirmi dört saat evvel, gelecek yağmuru bazen hissediyorum. Demek yağmurun mukaddematı, mebâdileri var. O mebâdiler, rutubet nev'inden kendini gösteriyor, arkasından yağmurun geldiğini bildiriyor. Bu hal, aynen kaide gibi, ilm-i beşerin gaibden çıkıp daha şehadete girmiyen umura vüsule bir vesile olur. Fakat daha âlem-i şehadete ayak basmayan ve meşiet-i hassa ile rahmet-i hassadan çıkmıyan yağmurun vakt-i nüzulünü bilmek, ilm-i Allâm-ül-Guyub'a mahsustur.Kaldı İkinci Mes'ele: Röntgen şuâiyle rahm-ı mâderdeki çocuğun erkek ve dişisini bilmek ile $ âyetinin meâl-i gaybîsine münafi olamaz. Çünki: Âyet yalnız zükuret ve ünuset keyfiyetine değil, belki o çocuğun acib istidad-ı hususisi ve istikbalde kesbedeceği vaziyetine medar olan mukadderat-ı hayatiyesinin mebâdileri, hatta simasındaki gayet acib olan sikke-i Samediyet muraddır ki, çocuğun o tarzda bilinmesi, ilm-i Allâm-ül-Guyub'a mahsustur. Yüzbin röntgen-misal fikr-i beşerî birleşse, yine o çocuğun umum efrâd-ı beşeriyeye karşı birer alâmet-i fârikası bulunan yalnız hakiki sima-yı vechiyesini keşfedemez. Nerede kaldı ki sima-yı veçhisinden yüz defa daha harika olan istidadındaki sima-yı mâneviyi keşfedebilsin. Başta dedik ki: Vücud ve hayat ve rahmet, bu kâinatta en mühim hakikatlardır ve en mühim makam onlarındır. İşte onun için o câmi hakikat-ı hayatiye, bütün incelikleriyle ve dekaikiyle irade-i hassaya ve rahmet-i hassaya ve meşiet-i hassaya bakmalarının bir sırrı şudur ki; hayat, bütün cihazatiyle ve cihâtiyle şükür ve ubudiyet ve tesbihin menşe' ve medârı olduğundandır ki, irade-i hassaya hicab olan yeknesaklık ve kaidelik ve rahmet-i hassaya perde olan vesâit-i zahiriye konulmamıştır. Cenab-ı Hakkın rahm-ı mâderdeki çocukların sima-yı maddî ve mânevîlerinde iki cilvesi var:Birisi : Vahdetini ve Ehadiyetini ve Samediyetini gösterir ki, o çocuk âzâ-yı esasîde ve cihazat-ı insaniyenin envâında sair insanlarla muvafık ve mutabık olduğu cihetle, Hâlık ve Sâniinin vahdetine şehadet ediyor. O cenin bu lisan ile bağırıyor ki: "Bana bu sima ve âzâyı veren kim ise, bütün esasat-ı âzâda bana benzeyen bütün insanların sânii dahi O'dur. Ve hem bütün zihayatın sânii O'dur."İşte rahm-i mâderdeki ceninin bu lisanı, gaybî değil, kaideye ve ıttırada ve nev'ine tâbi olduğu için mâlumdur, bilinebilir. Âlem-i şehadetten âlem-i gayba girmiş bir daldır ve bir dildir.İkinci Cihet : Sima-yı istidadiye-i hususiyesi ve sima-yı veçhiye-i şahsiyesi lisaniyle Sâniinin ihtiyarını, iradesini ve meşietini ve rahmet-i hassasını ve hiçbir kayd altında olmadığını, bağırıp gösteriyor. Fakat bu lisan, gayb-ül-gaybdan geliyor. İlm-i ezeliden başkası, kabl-el-vücud bunu göremiyor ve ihata edemiyor. Rahm-i mâderde iken bu simanın binde bir cihazatı görünmekle, bilinmiyor!Elhasıl: Ceninin sima-yı istidadîsinde ve sima-yı veçhiyesinde hem delil-i vahdaniyet var, hem ihtiyar ve irade-i İlâhiyyenin hücceti vardır. L.)
MUGAYYEBE	Gizli şey. Görünmeyen ve saklı olan nesne.
MUGAYYER	(Gayr. dan) Değiştirilmiş, başkalaştırılmış. Tağyir edilmiş.
MUGAYYİR	Tağyir eden, değiştiren.
MUGAZANE	Gözün yanlarında olan büklüm.
MUGAZEBE	Karşılıklı olarak birbirini kızdırıp gazaba getirme.
MUGAZELE	(Ga, uzun okunur) Aşıkane şakalaşma, lâtifeleşme.
MUGAZIB	Gadap etmek, kızmak, hiddetlenmek.
MUGBEÇE	(C.: Mugbeçegân) f. Meyhaneci çırağı. * Mecusi çocuğu.
MUG-BEÇEGÂN	(Mugbeçe. C.) f. Mecusi çocukları. * Meyhâne çırakları.
MUGBER	(Gubar. dan) Gücenmiş, darılmış, küskün. * Tozlanmış, tozlu.
MUGBERR-ÜL HÂTIR	Hatırı kalmış, gücenmiş.
MUGBİR	Gücenmiş. İğbirar sahibi. * Toz koparan.
MUGF	Uyuyan.
MUGFEL	(Guful. den) Aldatılmış, iğfâl olunmuş. Kandırılmış.
MUGFİL	Aldatan, iğfal eden.
MUGİDD	Gadap edici, kızgın, hiddetlenici.
MUGÎS	Yardım eden, yardıma koşan. Medet edici. Muin.
MUGİŞŞ	Birisini fenalığa bırakan, aldatan.
MUG-KEDE	f. Meyhane. * Ateşe tapanların ibadethanesi.
MUGLAK	(Galak. den) Kapalı, kilitli. * Anlaşılmaz, çapraşık söz.
MUĞLAKAT	(Muğlak. C.) Kapalı ve anlaşılması zor olan şeyler.
MUĞLAKİYYET	Muğlak olma hali. Anlaşılmazlık.
MUGLİYY	Kaynamış çiçek, papatya veya ıhlamur suyu.
MUGNAT	İhtiyaç.
MUGNÎ	Def'edici, kovan. * Zengin eden, müstağni kılan. * Doyuran gönlünü tok eden.
MUGRAK	(Gark. dan) Batmış veya batırılmış (suya). Gark edilmiş.
MUGRE	Bulanıklık.
MUGREM	Âşık, tutkun.
MUGREMUN	Ağır borca uğratılmış olanlar.
MUGRİB	Anka kuşu.
MUGRÎL	şişmiş maktul.
MUGŞA	(Gaşy. den) Bürünmüş, örtülmüş.
MUGTAB	Gıybet söyleyici, gıybet eden.
MUGTANEM	Ganimet olarak alınmış olan, alınan.
MUGTASIB	Gasb eden, zorla alan.
MUGTEBIT	Gıbta olunmuş, hâli iyi olan kimse.
MUGTEDÎ	(Gıda. dan) Gıda alan, gıdalanan. Beslenen.
MUGTELİM	Hırs ve şehveti çok olan.
MUGTEMİZ	Gammazlıyan.
MUGTENEM	(Ganimet. den) Ganimet olarak alınmış.
MUGTENİM	Ganimet olarak alan. Bedava alan. Ganimet bilen.
MUGTERİB	(Gurub. dan) Batan, gurub eden. * Gurub. * (Gurbet. den) Gurbete giden. Gurbete çıkan.
MUGTERİF	Elini daldırarak avucuyla su alan.
MUGTERİK	Batan, suda boğulan, garkolan.
MUGTESİL	(Gusl. den) Yıkanan, gusleden.
MUGVE	(C: Mugveyât) Canavarı düşürüp yakalamak için kazıp ağzını örttükleri kuyu.
MUGZİB	(Gazab. dan) Gazaba getiren, kızdıran.
MUHAB	Kendisinden ürkülüp korkulan.
MUHABA	Korku, perva, havf, çekingenlik.
MUHABBET	Sevgi, sevme. * Sohbet. Ruhun, kendisinden lezzet duyduğu şeye meyletmesi. (Zıddı: Buğzetme ve adavettir.)(Eğer denilse: Al-i Beyt'e muhabbeti, Kur'an emrediyor. Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm çok teşvik etmiş. O muhabbet, Şialar için belki bir özür teşkil eder. Çünki ehl-i muhabbet, bir derece ehl-i sekirdir. Ne için Şialar hususan Râfızîler, o muhabbetten istifade etmiyorlar; belki, işâret-i Nebeviye ile o fart-ı muhabbetten mahkûmdurlar.Elcevab: Muhabbet iki kısımdır:Biri : Mâna-yı harfiyle, yâni; Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm hesabına, Cenab-ı Hak nâmına, Hazret-i Ali ile Hasan ve Hüseyin ve Âl-i Beyt'i sevmektir. Şu muhabbet Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın muhabbetini ziyadeleştirir. Cenab-ı Hakk'ın muhabbetine vesile olur. Şu muhabbet meşrudur, ifratı zarar vermez, tecavüz etmez, başkalarının zemmini ve adavetini iktiza etmez.İkincisi : Mâna-yı ismiyle muhabbettir. Yâni: Bizzat onları sever. Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ı düşünmeden Hazret-i Ali'nin kahramanlıklarını ve kemâlini ve Hazret-i Hasan ve Hüseyin'in yüksek faziletlerini düşünüp sever. Hattâ Allah'ı bilmese de, Peygamber'i tanımasa da yine onları sever. Bu sevmek, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın muhabbetine ve Cenab-ı Hakk'ın muhabbetine sebebiyet vermez; hem ifrat olsa, başkaların zemmini ve adavetini iktiza eder.İşte işaret-i Nebeviye ile, Hazret-i Ali hakkında ziyade muhabbetlerinde, Hazret-i Ebu Bekir-is Sıddık ile Hazret-i Ömer'den teberri ettiklerinden hasârete düşmüşler. Ve o menfi muhabbet, sebeb-i hasârettir. M.)
MUHABBETDARANE	Muhabbete yakışır şekilde.
MUHABBETKÂR	Muhabbetli, sevgi gösteren.
MUHABBETNAME	f. Sevgisini bildiren yazılı kâğıt. Aşkını bildiren yazı.
MUHABBETULLAH	Cenab-ı Hakk'a karşı beslenen ihlâslı sevgi.(...Sende, senin nefsine olan şedid muhabbetin O'nun zâtına karşı muhabbet-i zâtiyedir ki, sen su-i istimal edip kendi zâtına sarfediyorsun. Öyle ise, nefsindeki eneyi yırt, hüveyi göster. Ve kâinata dağınık bütün muhabbetlerin, O'nun esmâ ve sıfâtına karşı verilmiş bir muhabbettir. Sen su-i istimal etmişsin, cezasını da çekiyorsun. Çünkü yerinde sarfolunmayan bir muhabbet-i gayr-i meşruanın cezası, merhametsiz bir musibettir. Rahman-ür-Rahim ismiyle hurilerle müzeyyen Cennet gibi senin bütün arzularına câmi' bir meskeni, senin cismani hevesatına ihzar eden ve sair esmâsiyle senin ruhun, kalbin, sırrın, aklın ve sair letâifin arzularını tatmin edecek ebedi ihsanatını, o cennette sana müheyya eden ve her bir isminde mânevi çok hazine-i ihsan ve kerem bulunan bir Mahbub-u Ezelinin, elbette bir zerre muhabbeti, kâinata bedel olabilir. Kâinat O'nun bir cüz'i tecelli-i muhabbetine bedel olamaz. S.)(Velâyet yollarının ve tarikat şubelerinin en mühim esası ihlâsdır. Çünkü, ihlâs ile hafi şirklerden halâs olur. İhlâsı kazanmıyan, o yollarda gezemez ve o yolların en keskin kuvveti, muhabbettir. Evet muhabbet; mahbubunda bahaneler aramaz ve kusurlarını görmek istemez. Ve kemâline delâlet eden zayıf emâreleri, kavi hüccetler hükmünde görür. Dâima mahbubuna tarafdardır.İşte bu sırra binaendir ki, muhabbet ayağı ile marifetullaha teveccüh eden zâtlar şübehata ve itirâzata kulak vermezler, ucuz kurtulurlar. Binler şeytan toplansa, onların mahbub-u hakikisinin kemâline işaret eden bir emareyi, onların nazarında ibtal edemez. Eğer muhabbet olmazsa, o vakit kendi nefsi ve şeytanı ve harici şeytanların ettikleri itirazât içinde çok çırpınacak. Kahramancasına bir metanet ve kuvvet-i imân ve dikkat-ı nazar lâzımdır ki, kendisini kurtarsın.İşte bu sırra binaendir ki, umum meratib-i velâyette, mârifetullahtan gelen muhabbet, en mühim mâye ve iksirdir. Fakat muhabbetin bir vartası var ki, ubudiyyetin sırrı olan niyazdan, mahviyetten, naza ve dâvaya atlar, mizansız hareket eder. Mâsiva-yı İlâhiyeye teveccühü hengâmında, mâna-yı harfîden mâna-yı ismîye geçmesi ile, tiryak iken zehir olur. Yâni gayrullahı sevdiği vakit Cenab-ı Hak hesabına ve onun nâmına, onun bir âyine-i esmâsı olmak ciheti ile rabt-ı kalb etmek lâzım iken; bazan o zâtı o zât hesabına kendi kemâlât-ı şahsiyesi ve cemâl-i zâtîsi nâmına düşünüp, mâna-yı ismîyle sever. Allah'ı ve Peygamber'i düşünmeden yine onları sevebilir. Bu muhabbet, muhabbetullaha vesile değil, perde oluyor. Mâna-yı harfî ile olsa, muhabbetullaha vesile olur, belki cilvesidir denilebilir. M.)( $ âyetinde i'cazlı bir îcaz vardır. Çünki çok cümleler, bu üç cümlenin içinde dercedilmiştir. Şöyleki: Şu âyet diyor ki: "Allah'a (Celle Celâluhu) imanınız varsa elbette Allah'ı seveceksiniz. Mâdem Allah'ı seversiniz, Allah'ın sevdiği tarzı yapacaksınız. Ve o sevdiği tarz ise, Allah'ın sevdiği zâta benzemelisiniz. Ona benzemek ise, ona ittiba etmektir. Ne vakit ona ittiba etseniz. Allah da sizi sevecek. Zâten siz Allah'ı seversiniz, tâ ki, Allah da sizi sevsin". L.)
MUHABERAT	Muhabereler. Haberleşmeler. Haberleşme yapan dâireler.
MUHABERE	Haberleşme. Karşılıklı birbirine haber verme.
MUHABERE MEMURU	Telgrafçı.
MUHABİR	Haber veren, haberci. * Gazeteye havadis gönderen kimse.
MUHACAT	(Hecv. den) Birbirini hicvetme. Karşılıklı olarak birbirlerini yerme.
MUHACAT	Bilmece hususunda birbiriyle zekâ yarışına çıkma.
MUHACCE	(Hüccet. den) İddiâ edip münakaşa ederek deliller ve hüccetler gösterme. İsbatlar gösterme.
MUHACCEB	Perdelenmiş, tecrid edilmiş. Perde ile ayrılmış.
MUHACCEL	Ayağı sekili, beyazlı at. * Gerdeğe konulmuş.
MUHACERE	Birbirini men'etmek, birbirine engel olmak.
MUHACCİL	(Haclet. den) Utandıran, tahcil eden.
MUHACEMAT	Hücumlar, üşüşmeler. Her taraftan ve birden hücum etmeler.
MUHACEME	Hücum etme, saldırma.
MUHACERAT	Göç etmeler, hicretler. Muhacirlik.
MUHACERET	(Hicret. den) Hicret etme, göç etme, göçme.
MUHACET	(Hecv. den) Karşılıklı olarak birbirini hicvetme, yerme.
MUHACEZE	Fısıldamak.
MUHACİM	Hücum eden, saldıran.
MUHACİMÎN	(Muhâcim. C.) Hücum edip saldıranlar, üşüşenler.
MUHACİR	Göç eden, bir memleketten kalkıp, başka bir yere yerleşen. * Mc: Allah'ın yasak ettiğinden uzaklaşan.
MUHACİRÎN	Göç edenler, hicret edenler. İslâmiyetin ilk zuhurunda İslâm olanlardan Mekke'den Medine'ye hicret eden sahâbeler. (Bak: Ensar)
MUHADAA(T)	(Had'. dan) Aldatma, hile yapma, oyun etme.
MUHADAT	Hediyeleşmek. Karşılıklı olarak hediyeler vermek.
MUHADDA'	Aldana aldana bilgi ve tecrübe sâhibi olan.
MUHADDAB	Boyanmış.
MUHADDAR	Yeşil renkle boyanmış. Rengi yeşil yapılmış.
MUHADDE	(Hadde. den) Bilenmiş. * Sınırlanmış, belirlenmiş, hudutlandırılmış.
MUHADDE	Muhâlefet, uyuşmazlık.
MUHADDEB	Kamburlu, tümsekli, üstü yumru olan. Dürbin camı gibi yumru olan.
MUHADDED	Sınırı belirtilmiş olan. Sınırlanmış, tahdid edilmiş.
MUHADDED	Eti buruşmuş olan.
MUHADDER	(Muhaddere) Kapalı, örtülü. * Nâmuslu müslüman kadını.
MUHADDES	Haber verilmiş. Tahdis olunmuş, şükranla bildirlimiş. Sadık-ül hads olan kimse. * Her zan, tahmine feraseti isabetli olan. * Nakil ve rivayet edilmiş olan.
MUHADDİD	Keskinleştirici, bileyici. * Sınırlıyan, sınırını tâyin eden. Tahdid eden. Hududlandıran.
MUHADDİR	Şişiren, kabartan.
MUHADDİR(E)	Uyuşturucu ilâç.
MUHADDİRAT	(Muhaddire. C.) Uyuşturucu ilâçlar.
MUHADDİS	Hadis ilminin bir çok usul ve füruunu bilen zât. Peygamber Efendimizin (A.S.M.) hâl ve sözlerini bize nakleden ve hadis ilminin mütehassısı.
MUHADDİSÎN	Hadis ilmiyle uğraşan eskiden gelmiş büyük ve kâmil zâtlar. Peygamberimizin (A.S.M.) sözünü işiterek bildirenler. (Bak: Hâfız)
MUHADDİSÎN-İ MUHADDESÛN	Allah tarafından kendilerine ilham olunan muhaddisler.
MUHADDİŞ	Kulağı tırmalıyan. Tahdiş eden.
MUHADEA	Aldatmak, hilecilik, oyun etmek.
MUHADEME	Hizmet etmek.
MUHADENET	Yakın ahbablık, samimiyet. Dostluk.
MUHADENET	Barışma. * Veda etme.
MUHADERE	Sür'at etmek.
MUHADESE	(Hadis. den) Konuşma. Birbirine hikâye söyleme.
MUHADEŞE	Tırmalama. Sıkıntı ve zahmet verme.
MUHADİ'	(Had'. dan) Aldatan, kandıran. Hile eden, oyun yapan.
MUHADİANE	f. Aldatarak, hile yaparak.
MUHADİŞ	Zahmet, ıztırab ve sıkıntı verici. Tırmalayıcı.
MUHAFAZA	Zarar ve ziyandan sakınıp korumak. * Himâye ve hıfzetmek. Gözetlemek. * Bir şeye devamlı olmak.
MUHAFAZAKÂR	f. Koruyucu. * Dinî amel ve işlere muhabbet eden. Dinî inanışında sağlam olan ve değiştirmeden muhafaza eden yüksek ve sâdık insan.
MUHAFAZAT	Muhafızlık, koruyuculuk.
MUHAFETE	Söyleme, yavaş okuma.
MUHAFFEF	Hafiflendirilmiş, hafif edilmiş olan.
MUHAFFİF	(Hıffet. den) Hafifleten, hafifletici.
MUHAFIZ	Muhafaza eden. Değiştirmeyen. Saklayan. Koruyan. Bekçi.
MUHAFIZÎN	(Muhafız. C.) Muhafızlar, bekçiler. Bir yeri koruyup bekleyen kimseler.
MUHAHA	Kemikten çıkan nesne.
MUHAK	(Mahâk - Mihâk) Her arabi ayın son üç gecesi.
MUHAKAT	Bir kimseyi ahmak yerine koyma.
MUHAKAT	Müşabehet eylemek. Bir kimseyi taklid etmek. * Birbirine hikâye söylemek.
MUHAKEMAT	(Muhakeme. C.) Muhakemeler.
MUHAKEME	(C.: Muhakemât) (Hüküm. den) Dava için iki tarafın mahkemeye baş vurması. * İki tarafın mahkemeye baş vurması. * İki tarafı dinleyip hüküm vermek. * Düşünmek. * Zihinde inceleme yapmak. * Karar vermek için iyice düşünmek.
MUHAKEME-İ GIYABİYE	Dâvâcılardan biri veya her ikisi de bulunmadıkları hâlde mahkemece verilen karar.
MUHAKÎ	Benzeyen, benzer olan.
MUHAKKA	Çekişme. * Hak iddia etme.
MUHAKKAK(A)	(Hakk. dan) Hakikatı ve gerçeği belli olmuş. Tahkik edilmiş. Doğru. * Mutlaka ne olursa olsun.
MUHAKKAR	Hakir görülen. Hakarete uğramış.
MUHAKKİK	Hakikatı araştırıp bulan. İç yüzüne inceliyerek vakıf olan. * Hakikat âlimi. Hakikatlara hakkı ile vakıf ve ehl-i tahkik olan büyük İslâm âlimi.
MUHAKKİKANE	f. Gerçeği ve hakikatı araştıran bir kimseye yakışır surette. Muhakkik olan bir insana yakışacak şekilde.
MUHAKKİKÎN	Hakikatı bulup meydana çıkaranlar. * İç yüzünü araştırıp bulan büyük İslâm âlimleri ve velileri. Hakikat araştıran, hak âlimleri.
MUHAKKİR	Hakir gören, zelil ve hor gören.
MUHAKKİRÂNE	f. Tahkir edercesine. Hakarette bulunurcasına.
MUHAL	İmkânsız, vukuu mümkün olmayan. Bâtıl, boş söz. * Hurâfe olan nazariye.
MUHAL-İ ÂDİ	Herkesin anlayabileceği imkânsızlık ve muhal. Az düşünenlerin de bilebileceği, mümkün olmayan iş.
MUHALAA	(Muhâlaat) Birbirlerinden resmen ayrılma (karı-koca.)
MUHALAT	(Muhal. C.) Mümkün olmayanlar. Muhaller. Muhal ve bâtıl olan şeyler.
MUHALATA	(Halt. dan) Karışma, güzel uyuşma, anlaşma.
MUHALATÂT	Güzel anlaşmalar, karışmalar, uyuşmalar.
MUHALE	Dostluk, sadâkat.
MUHALEBE	Beraberce süt sağmak.
MUHALEFET	Kabulsüzlük. Karşı durma. Uyuşmazlık. Zıt gitmek. Zıddiyet. Muvafık olmamak.
MUHALEFET-ÜN Lİ-L HAVADİS	Cenab-ı Hakk'ın ne zâtında ne sıfâtında (mevcud olsun, mevhum olsun, muhayyel olsun), hiç bir şeye hiç bir cihette benzememesi.
MUHALESE	Bir şeyi alıp kaçmak.
MUHALESET	(Hulus. dan) Birbirlerine iyi muamele etme. Birbirleriyle dostça geçinme.
MUHALHİL	Havayı hafifleten.
MUHALİB	Süt sağan. * Devrin hayır ve şerli işlerini tecrübe eden.
MUHALİF	Uymayan. Birbirine benzemiyen. Birbirine zıt olan. * Başka şekilde düşünen. * Karşı duran.
MUHALİFÎN	Muhalif olanlar. Muhalifler.
MUHALİF	Yardımcı.
MUHALLA	Tahliye olunmuş. Boşaltılmış. * Serbest bırakılmış.
MUHALLA	Süslenmiş. Süs yapılmış.
MUHALLAK	Tıraş olmuş. * Hacıların Mina'da tıraş oldukları yer.
MUHALLASA	Mevruz otu denilen bir nevi ot.
MUHALLEB	Nakışı ve güzelliği çok olan elbise. * Cam. * Aldanmış.
MUHALLED	(Huld. dan) Ebedî. Dâimî. Bâki. Sürekli olarak kalan.
MUHALLEDAT	(Muhalled. C.) Dâimî olarak kalacak şeyler. * şâheserler.
MUHALLEDÎN	(Muhalled. C.) Sürekli ve dâimî olarak kalan şeyler.
MUHALLEDÛN	Bâki ve dâimî olanlar. * Dâimî surette Cennet'te kalacak olanlar.
MUHALLEF	Bir ölünün bıraktığı mal. * Geride kalan.
MUHALLEFAT	(Muhallefe. C.) Ölen bir kimsenin bıraktığı şeyler. Metrukât.
MUHALLEFE	Ölen bir adamın dul kalan karısı.
MUHALLES	Kurtarılmış. Tahlis olunmuş.
MUHALLIK	Tıraş eden. * Tıraş olan.
MUHALLÎ	Süslendiren, yaldızlayan.
MUHALLÎ	Boşaltan. Tahliye eden.
MUHALLİD	(Huld. den) Ebedîleştiren. Devamlı, sürekli ve ebedî kılan.
MUHALLİL	(Hall. den) Eriten. Analiz yapan, tahlil eden. * Fık: Üç talakla boşanan ve iddetini bitiren bir kadınla evlenen erkek. (Karıyı boşayan birinci kocaya: Muhallelün leh denir.) * Tıb: Şişlere, iltihablara yarıyan ilaç.
MUHALLİM	Halim selim eden. Yavaş kılan. (Öfkeli birisini) yumuşatan.
MUHALLİS	(Halâs. dan) Kurtaran, halâs kılan, tahlis eden.
MUHALLİT	(Halt. dan) Karıştıran, tahlit eden.
MUHALÜN ALEYH	Fık: Havaleyi ödeyecek kimse. Üzerine havale yapılan şahıs.
MUHALÜN BİH	Fık: Birine havale olunan mal.
MUHALÜN LEH	"Lehine gönderilen" Alacaklı olan kişi.
MUHAMAT	Korumak. * Avukatlık etmek. * Birinden birşeyi def etmek.
MUHAMERE	Karışmak. * Gizlemek.
MUHAMESE	Fısıldaşma.
MUHAMÎ	Avukat. * Himaye eden.
MUHAMMAT	Kızdırılmış nesne.
MUHAMMED	Pek çok tekrar tekrar övülmüş, medhedilmiş meâlinde bir isim olup ilk olarak Peygamberimize (A.S.M.) verilmiştir. (Allahımızın bütün insanlara son peygamberi olan Hz. Muhammed (A.S.M) Efendimiz, Arabistan'da Mekke-i Mükerreme şehrinde milâdi 571 tarihinde dünyaya teşrif etmişlerdir.Fahr-i Âlem Efendimiz, Kureyş kabilesinden ve Haşim âilesindendir. Muhterem pederinin adı Abdullah, dedesinin adı Abdülmuttalib, vâlidesinin adı ise Amine'dir.Peygamberimizin (A.S.M.) baba cihetinden mübarek nesebleri şöyledir. Hz. Muhammed İbn-i Abdullah, ibn-i Abdulmuttalib, Haşim, Abdi Menaf, Kusey, Hakim, Mürre, Keab, Lüey, Galib, Fihr, Mâlik, Nazr, Kinane, Huzeyme, Müdrike, İlyas, Mudar, Mirar, Mead, Adnan. Adnan da İsmâil Aleyhisselâm'ın oğlu Kıyzar'ın neslindendir. Adlarını yazdığımız bu zatlardan her birinin evlâdı birçok kabilelere ayrılmış, Mâlik'in oğlu Fihr'in evlâdından da Kureyş kabilesi teşekkül etmiştir.Resul-i Ekrem Efendimizin (A.S.M.) vâlidesi cihetinde yüksek nesebleri de şöyledir: Hz. Muhammed ibn-i Amine Bint-i Vehb, ibn-i Abdi Menaf, ibn-i Zühre, ibn-i Hâkim.Peygamber Efendimizin (A.S.M.) babası tarafından mübârek nesebiyle anası tarafından nesebi, Mürre oğlu Hâkim'de birleşirler.Peygamber Efendimizin dedesi ve zamanında Kureyş kabilesinin reisi bulunan Abdülmuttalib, Kâbe-i Muazzama'nın mütevellisiydi. Ebu Tâlib, Ebu Leheb, Hâris, Zübeyr, Hamza, Abbas, Abdullah v.s. adında onüç oğlu vardı. Fakat bunların içinde en fazla Abdullah'ı severdi. Çünki onda başka bir güzellik, başka bir nuraniyet vardı. Abdülmuttalib, bu sevgili oğluna Benî Zühre reisi Vehb'in kızı Amine'yi nikâhla aldı. Abdullah Hazretleri, Peygamber Efendimiz doğmadan iki ay evvel bir ticaret kafilesiyle Medine-i Münevvere'ye gidip orada vefat etti ki, daha yirmibeş yaşında bulunuyordu. Bu cihetle Fahr-i Âlem Efendimiz (A.S.M.) yetim kaldı.Peygamber Efendimizin çocukluk devresi pek kudsi bir halde geçmiştir. Daha doğar doğmaz bir takım hârikalar meydana gelmiştir. (Bak: Delâil-i Nübüvvet) Süt anası, Beni Sa'd kabilesinden Haris'in refikası Halime idi. Dört sene onun yanında kaldı. Annesi Hz. Amine ile birlikte Medine-i Münevvere'ye dayı-zâdeleri bulunan Neccar oğullarını ziyarete gittiler. Sonra Mekke-i Mükerreme'ye dönerlerken Hz. Amine, Ebva denilen yerde daha yirmi yaşında olduğu halde vefat etti. Altı yaşında öksüz kalan Peygamberimizi, Ümmieymen adındaki dadısı alıp, Mekke-i Mükerreme'ye getirip dedesi Hz. Abdülmuttalib'e teslim etti. İki sene sonra da dedesi vefat edince amcası Ebu Tâlib'in yanında kaldı.Peygamber Efendimiz gençliğinde Kureyş kabilesi arasında büyük bir şeref ve şânı haiz bulunuyordu. Kendisine "Muhammed-ül Emin" deniliyordu. Yirmibeş yaşında iken, pek yüksek bir ruha sahib, pek şerefli bir hânedana mensub olan ve daha genç iken dul kalmış olup çok zengin olan Huveylid kızı Hatice ile evlendi. Peygamber Efendimiz, tam kırk yaşlarına girince Peygamberlik şerefine nâil oldu. Kendisine peygamberlik verilince ilk evvel çevresinde bulunan kişileri hususi surette İslâm dinine dâvet etmişti. Bu dâveti ilk önce Hz. Hatice vâlidemiz kabul etti. Sonra Kureyşin büyüklerinden olan Hz. Ebubekir-is sıddık ile Peygamberimizin âzatlısı olan Zeyd ibn-i Harise ve peygamberimizin amcası Ebu Tâlib'in oğlu olup, henüz dokuz-on yaşlarında olan Hz. Ali kabul ettiler. Bir müddet sonra da Hz. Ebubekir'in vasıtasıyla Osman bin Affan, Abdurrahman ibn-i Avf, Sa'd ibn-i Ebu Vakkas, Zübeyr ibn-ül Avvam, Talha-t-übnü Ubeydullah Hazretleri İslâmiyetle müşerref oldular.Bi'setin ondördüncü senesinde Mekke'deki müslümanlar, Medine-i Münevvere'ye hicret ettiler. Peşinden de Peygamberimiz Hz. Ebubekir ile birlikte hicret etti. (Bak: Hicret)Peygamberimiz (A.S.M.) hicretin onbirinci senesinin Rebiülevvel ayının onikisinde pazartesi günü Medine-i Münevvere'de hücre-i saadetinde vefat etti.) (B.İ.İ.)(Şu kâinatın Sâhib ve Mutasarrıfı, elbette bilerek yapıyor ve hikmetle tasarruf ediyor. Ve her tarafı görerek tedvir ediyor. Ve her şeyi bilerek, görerek terbiye ediyor ve her şeyde görünen hikmetleri, gayeleri, faydaları irade ederek tedvir ediyor. Mâdem yapan bilir; elbette bilen konuşur. Mâdem konuşacak, elbette zişuur ve zifikir ve konuşmasını bilenlere konuşacak. Mâdem zifikirle konuşacak; elbette zişuurun içinde en cem'iyetli ve şuuru külli olan insan nev'i ile konuşacaktır. Mâdem insan nev'i ile konuşacak, elbette insanlar içinde kabil-i hitab ve mükemmel insan olanlarla konuşacak. Mâdem en mükemmel ve istidâdı en yüksek ve ahlâkı ulvi ve nev'-i beşere muktedâ olacak olanlarla konuşacaktır. Elbette, dost ve düşmanın ittifakı ile, en yüksek isti'datta ve en âli ahlâkta ve nev-i beşerin humsu ona iktida etmiş ve nısf-ı arz onun hükm-ü mânevîsi altına girmiş ve istikbal onun getirdiği nurun ziyası ile bin üçyüz sene ışıklanmış; ve beşerin nuranî kısmı ve ehl-i imanı mütemadiyen günde beş defa onunla tecdid-i biat edip, ona dua-i rahmet ve saadet edip, ona medh ve muhabbet etmiş olan Muhammed (A.S.M.) ile konuşacak.. ve konuşmuş ve Resul yapacak ve yapmış; ve sair nev-i beşere rehber yapacak ve yapmıştır. M.) (Bak: Fahr-i Kâinat ve Resulullah ve Mefhar-ı mevcudat)(Zât-ı Zülcelâl (C.C.) demiş: $ Bütün ümmet, hattâ düşmanları da dahil olduğu halde icma etmişler ki, bütün ahlâk-ı haseneye câmi'dir.Nübüvvetten evvel ondaki ahlâk-ı hamidenin kemâline tercüman olan Muhammed'ül Emin ünvaniyle iştihar etmişler.Hazret-i Aişe (R.A.) her vakit derdi: $ Demek Kur'an tazammun ettiği bütün ahlâk-ı haseneye câmi idi. İşte o Zât-ı Kerimde icma-ı ümmetle tevatür-ü mânevî-i kat'îyle sabittir ki; insanların sîreten, sureten en cemili ve en halimi ve en sâbiri ve en şâkiri ve en zâhidi ve en mütevazii ve en afifi ve en cevâdı ve en kerimi ve en rahimi ve en âdili, herkesten ziyade mürüvvet, vakar, afv, sıhhat-ı fehim, şefkat gibi ne kadar secâya-yı âliyye varsa en mükemmel bir fihriste-i nuranîsidir. Bunların içindeki nokta-i i'caz şudur ki: Ahlâk-ı hasene çendan birbirine mübayin değil, fakat derece-i kemâlde birbirine müzaheme eder. Biri galebe çalsa öteki zayıflaşır. Meselâ: Kemâl-i hilm ile kemâl-i şecaat, hem kemal-i tevazu ile kemal-i şehamet, hem kemal-i merhamet ve mürüvvet, hem tam iktisat ve itidal ile tamam-ı kerem ve sehavet, hem gayet vakar ile nihayet haya, hem gâyet şefkat ile nihayet Elbuğzu fillah, hem gayet afv ile nihayet izzet-i nefs, hem gayet tevekkül ile nihayet içtihad gibi mecâmi-i ahlâk-ı mütezahime birden derece-i âliyyede bir zâtta içtimâı müzayakasız inkişafları mu'cizelerin mu'cizesidir. Bediüzzaman)
MUHAMMED SURESİ	Kur'an-ı Kerim'in 47. Suresi olup Kıtal Suresi de denir. Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
MUHAMMEDÎ	Hz. Muhammed'e (A.S.M.) mensub olan. Müslüman. (Ecnebi dillerinde geçen bu mânadaki tabirlere göre Muhammedî, Muhammedîlik: Müslüman ve Müslümanlık mânasına gelmektedir.)
MUHAMMEDİYYUN	Müslümanlar. Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ümmetinden olanlar.
MUHAMMEN	(Hamn. den) Tahmin edilen. Ortalama olarak bir değer kabul edilen. Sanılan.
MUHAMMER	(Hamr. dan) Mayalanmmış, ekşiyip kabarmış. * Yoğurulmuş.
MUHAMMER	(Himâr. dan) Kendine eşek denilmiş. Eşeğe benzetilmiş. Tahmir olunmuş.
MUHAMMERE	Başı beyaz, cesedi siyah olan koyun. * Örtülmüş nesne.
MUHAMMES	Ateş üzerinde kızdırılıp kurutulmuş. (Kavrulmuş kahve gibi)
MUHAMMES	Beşli. Beş katlı. Tahmis edilmiş. * Edb: Her bendi beş mısrâlı olan manzume. * Birbiri ardından gelen ve kapalı olarak uç uca eklenmiş beş kenarın meydana getirebileceği çeşitli şekillerden her biri. Beşgen.
MUHAMMES-İ MUNTAZAM	Geo: Düzgün beşgen.
MUHAMMEZ	(Hamz. dan) Oksitlenmiş, paslanmış.
MUHAMMIS	Mısır, kahve gibi şeyleri kavuran veya kavurarak satan kimse. * Tava.
MUHAMMİN	Tahmin eden, sanan, karar veren, değer biçen kimse. Eksper.
MUHAMMİR	(Hamr. dan) Tahmir eden. Mayalayan. Ekşitip kabartan. Yoğuran.
MUHAMMİR	Kızdırıcı ilâç.
MUHAN	Kendine ihanet olunmuş. * Alçak kimse.
MUHANNA	Çarpık, bükük, eğri. * Kınalanmış.
MUHANNES	Kadınlaşmış erkek. Alçak tabiatlı. * Korkak. Nâmerd. Kalleş.
MUHANNET	Mumyalanmış, tahnit edilmiş.
MUHANNİT	Mumyalayan, tahnit eden.
MUHAREBAT	(Muhârebe. C.) (Harb. den) Harpler, muhârebeler. Harbetmeler, savaşmalar.
MUHAREBE	(C.: Muharebât) Harbetmek. Karşılıklı cenk. Cidal.
MUHARECE	Parmaklarıyla hesap edip taksim etmek.
MUHAREDE	Men'etmek, engel olmak.
MUHAREF	Fakir.
MUHARESE(T)	(Hirâset. den) Muhâfaza, koruma.
MUHAREŞE	Kışkırtma, halkı birbirine düşürme.
MUHAREZE	Saklamak.
MUHARİB	Harbeden. Cenkci. Cengâver. * Cesur. Atılgan. Kahraman. * İyi harbeden. Harb usullerini iyi bilen.
MUHARİBEYN	İki savaşçı, iki cengâver, iki muhârib.
MUHARRAK	(Harik. den) Yakışmış, yanmış. Tahrik olunmuş.
MUHARRECE	Boynunda tasması olan köpek.
MUHARREF	(Harf. den) Tahrif edilmiş. Değiştirilmiş. kalem karıştırılmış. Bozuk. İfsâd ederek tahrib edilmiş.
MUHARREFAT	(Muharref. C.) Tahrif edilmiş ve değiştirilmiş şeyler.
MUHARREM	Arabi ayların başı, birincisi. * Haram edilmiş olan. * Bu muharrem ayında Müslümanlıktan evvel Arablar arasında muharebe yasaktı. Bundan dolayı bu isim verilmiştir. * Haram kılınmış, tahrim olunmuş. (Bak: Eşhür-ü hurum)
MUHARREMÂT	Haramlar. Haram edilen şeyler. Dinimizce helâl olmayan şeyler.
MUHARRER	Tahrir olunmuş. * Yazılmış. Yazılı.(Muharrer : İyice azadlanmış, tam hürriyetine kavuşturulmuş demektir ki; ibadette muhlis veya mâbed hâdimi yahut da dünyadan azade mânalarıyla da tefsir edilmiştir. E.T.)
MUHARRERÂT	Yazılı şeyler. Yazılmış kâğıtlar. Mektuplar.
MUHARRERÂT-I RESMİYE	Resmi mektublar veya yazılar.
MUHARRİB	Tahrib eden. Harâb eden. Yıkan. Bozan. Perişan eden.
MUHARRİBÎN	(Muharrib. C.) Yıkıp yok edenler. Harab edenler.
MUHARRİC	(Bak: Tahric)
MUHARRİF	Tahrif eden. Bozan. Silen. Hilecilik yapan.
MUHARRİK	(Hark. dan) Tahrik eden, çok yakan. * Çok susatan, çok harâret veren. * Yakıp yıkan.
MUHARRİK	Harekete getiren. Hareket veren. Tahrik eden. Teşvik eden. Ayaklandıran.
MUHARRİKE	Hareket veren duygu.
MUHARRİR	Yazan. Tahrir eden. Kâtib. Kitab te'lif eden. Gazetede yazı yazan.
MUHARRİRÎN	(Muharrir. C.) Muharirler, yazarlar. Eser sâhipleri, müellifler.
MUHARRİS	Hırslandıran. Tamah ve hırsı artıran.
MUHARRİSÂNE	f. Hırslandırırcasına.
MUHARRİŞ	Tırmalayan, azdıran, tahriş eden.
MUHARRİT	İshâl verici bir ilâç.
MUHARRİZ	Kışkırtan. Teşvik ve tahriz eden.
MUHASAMA	(Muhasamet) (C.: Muhâsamât) Muhalefet. İki taraf arasındaki düşmanlık. Birbiri ile çekişmek. Birbirine husumet etmek.
MUHASAMAT	(Muhasama. C.) Düşmanlık. İki taraf arasındaki husumet.
MUHASAMET	(Bak: Muhasama)
MUHASARA	Etraftan çevirmek. Kuşatmak. Düşmanı etraftan sarmak. Abluka etmek.
MUHASARA	Bir kişinin, diğer kimsenin elini tutup yürümesi veya ellerini birbirinin kuşağına sokup yürümeleri.
MUHASEBAT	(Muhasebe. C.) Hesap işleri, hesap görme işleri. Hesap dâireleri.
MUHASEBE	Hesablaşmak. Hesab görmek. Hesab işi ile uğraşmak. Hesab işini gören resmi makam.
MUHASEDE	(Hased. den) Birbirini çekememe, hased etme, kıskanma.
MUHASIM	Düşmanlık eden. Düşman olan taraflardan biri. Hasım olan. Birbirini dâva edenlerden her biri. Karşı tarafı tutan.
MUHASIMEYN	Bir dâvâ veya çekişmede birbirine karşı olan iki kimse.
MUHASIMÎN	(Muhasım. C.) Düşmanlar, muhasımlar.
MUHASIR	(C.: Muhasırîn- Muhasırûn) (Hasr. dan) Etrafının kuşatıp saran. Muhasara eden.
MUHASIRÎN	(Muhâsır. C.) Muhasara edenler, etrafını kuşatanlar.
MUHASIRÛN	(Muhasırîn) Düşmanı etraftan kuşatanlar. Muhasara edenler.
MUHASİB	Hesab eden. Hesap işi ile uğraşan. Muhasib.
MUHASSAL	Netice. Husule gelen. Tahsil olunan. Hâsıl olmuş bulunan. Toplanılmış, cem'olunmuş. Hülâsa. Sözün kısası.
MUHASSAL-İ KELÂM	Sözün kısası.
MUHASSALA	(Husul. den) Elde edilen netice, hâsıl olan sonuç. * Fiz: Bileşke.
MUHASSAN	(Hısn. dan) Kuvvetlendirilmiş, istihkâmlandırılmış.
MUHASSAS	Birine âid kılınmış. Tahsis edilmiş. Has kılınmış. Ayrılmış. Tâyin edilmiş.
MUHASSASAT	(Muhassas. C.) Devlet bütçesinden, devlet dâireleri için ayrılan para. * Bir kimseye verilmiş olan maaş veya tayın.
MUHASSENAT	(Muhassene. C.) Üstünlük sebepleri. * Güzel, hayırlı ve faydalı işler.
MUHASSER	Hasret kalmış, tahsir olunmuş.
MUHASSIL	Husule getiren. Hâsıl eden. Meydana getiren.
MUHASSIN	Kale gibi mahfuz ve sağlam kalan ve kendini haramdan koruyan. (Bak: Muhsın)
MUHASSIR	Hasrette bırakan. * Mina ile Arafat arasında Muhassir vadisi. Ebrehe'yi mağlub eden Ebabil kuşlarının taş yağdırdıkları mevki.
MUHASSİL	Sütü çok emdiğinden hasta olan çocuk.
MUHASSİN	(Hasen. den) Güzelleştiren, güzellik veren.
MUHASSİR	(C.: Muhassirîn) (Hasar. dan) Zarara uğratan. Hasar ve ziyan verdiren.
MUHASSİRÎN	(Muhassir. C.) Zarar ve ziyan verdirenler. Hasara uğratanlar.
MUHASSİS	Tahsis eden. Has kılan. Hususileştiren.
MUHAŞ	Yanmış nesne.
MUHAŞŞA	Hâşiye yazılmış. Tahşiye olunmuş.
MUHAŞŞEM	Sarhoş, mest.
MUHAŞŞİ	Hâşiye yazan. Hâşiyeliyen.
MUHAŞŞİ'	Kibirli bir kimsenin kibir ve gururunu kıran.
MUHAŞŞÎ	(Haşyet. den) Korkutan, ürküten.
MUHAŞŞİD	Tahşideden. Bir yere toplayan.
MUHAŞŞİM	Keskinliği dolayısıyla sarhoş edici şey.
MUHAŞŞİN	Öfkelendiren, kızdıran. Gücendiren.
MUHAT	İhâta olunmuş. Etrafı çevrilmiş. Etrafı kuşatılan. Bir şey içinde bulunan.
MUHAT	Burundan akan sümük. * Sümük gibi ve yapışkan cisim.
MUHATAB	Söyleyeni dinleyen. Kendisine hitab edilen. * Gr: İkinci şahıs.
MUHATABA	Birbirine söz söyleme, hitabetme. * Mc: Çekişme.
MUHATABAT	(Muhâtaba. C.) Konuşmalar.
MUHATAB İTTİHAZ ETMEK	Karşısındakilerini dinleyen. * Dinleyici kabul edip, sözünü dinliyor bilmek. * Konuşmaya lâyık görmek.
MUHATARA	Tehlike. Korkulacak hâle tutulmak. * Zarar. Ziyan. Korku. * Tehlike ve zarar ihtimali olan.
MUHATARA-İ İZMİHLÂL	Dağılma tehlikesi.
MUHATARAT	(Muhatara. C.) Zararlar, ziyanlar, hasarlar. * Korkular. Tehlikeler.
MUHATIB	(Hutbe. den) Birine söz söyliyen. Hitâbeden.
MUHATTAT	(Hatt. dan) Çizilmiş, resmi yapılmış.
MUHATTATA	İstasyon.
MUHATTIT	(Hatt. dan) Çizen, resmini yapan.
MUHAVELE	İsteme, taleb etme. Bir şeyi yapmaya girişme.
MUHAVERAT	(Muhavere. C.) Konuşmalar. Muhâvereler. Karşılıklı görüşüp konuşmalar.
MUHAVERE	(C.: Muhaverat) Konuşma. Görüşerek konuşma.
MUHAVEZE	Muhalefet, uyuşmazlık.
MUHAVVEF	Korkulu. Korkutulmuş.
MUHAVVEL	Hâvâle edilmiş. Ismarlanmış. Tebdil ve tağyir edilmiş. Değiştirilmiş. Bırakılmış.
MUHAVVEN	Hâinleşen. Tahvin edilen.
MUHAVVET	Etrafına sur ve duvar çekilmiş yer.
MUHAVVIT	Duvar çeken, tahvit eden.
MUHAVVİC	Muhtaç edici.
MUHAVVİF	Korkutan. Korkutucu.
MUHAVVİFÂNE	f. Dehşetlice. Korkutucu bir vaziyette. Korkutmak suretiyle.
MUHAVVİL	Başka hâle koyan. Değiştiren. Tahvil eden.
MUHAVVİL-ÜL HAVLİ VE-L AHVÂL	Havli, kuvveti ve hâlleri değiştiren, başka şekle sokan Cenâb-ı Hak (C.C.)
MUHAVVİLE	(Havl. den) Fiz: Elektrik cereyanını, akımını başka hâle koyan. Transformatör.
MUHAYA	Bölünemiyen bir şeyi nöbetleşe ve sıra ile kullanma.
MUHAYEE	Pay edilmesi ve bölünmesi mümkün olmayan bir şeyi sıra ile nöbetleşe kullanma.
MUHAYENE	Belirli bir zaman için kiralama.
MUHAYYA	Yüz, vech.
MUHAYYEB	Yoksun bırakılmış, mahrum kılınmış.
MUHAYYEBEN	Mahrum ederek. Yoksun bırakarak.
MUHAYYEL	Tahayyül edilmiş. Hayâl olarak düşünülmüş. Zihinde tasarlanmış.
MUHAYYELAT	(Muhayyele. C.) Hayâl edilmiş olan şeyler. Muhayyel olan şeyler.
MUHAYYEM	(Hayme. den) Çadırı kurulmuş ordugâh. * Kurulmuş çadır. * Çadırda yatan insan. Kamp yeri.
MUHAYYEMGÂH	f. Ordu çadırlarının kurulduğu yer. Ordugâh.
MUHAYYER	(Hayr. dan) Seçilmesi serbest olan. Seçmece. Beğenmece.
MUHAYYİB	Yoksun bırakan, mahrum kılan.
MUHAYYİBÂNE	f. Mahrum ve yoksun bırakırcasına.
MUHAYYİL	Tahayyül eden. Hayal kuran. Zihinde olmayacak şeyleri düşünen.
MUHAYYİLE	Kuvve-i hayâliye. Hayâl kurma merkezi. Zihinde bulunan hayal kuvveti.
MUHAYYİR	Hayret veren. Hayrette bırakan. Şaşkınlık veren.
MUHAYYİR-ÜL UKUL	Akıllara hayret veren. Akılları şaşırtan, akılları durduran.
MUHAYYİR	İlmî şeyler arasında seçim yaparak beğenmeyi serbest eden. Muhayyer kılan.
MUHAZAH	Mukabele olmak, karşılık olmak.
MUHAZANE	Çocuklara şaşırtıp sevindirecek şeyler söylemek.
MUHAZARA	Yemiş olmadan henüz ham iken satmak.
MUHAZARA	(C.: Muhazarât) (Huzur. dan) Hatırda tutulan şeyler. * Tarihi ve edebi fıkra ve hikâyeler anlatma. * Konferans verme.
MUHAZARÂT	(Muhazara. C.) Akılda tutulan faydalı bilgiler veya hikâyeler.
MUHAZAT	Aynı hizâda bulunmak, karşı durmak, karşı olmak.
MUHAZAT-I NİSA	Fık: Kadınlarla erkeklerin namazda aynı hizada aynı safta beraber durmaları (ki, bazı şartlar müvacehesinde namazı ifsad eden bir haldir.)
MUHAZAT	Yüz yüze gelme, karşılaşma.
MUHAZELE	Hakirlik, aşağılık, rezillik.
MUHAZERE	Birbirini korkutmak. * İhtiraz etmek. * Uyanık olmak.
MUHAZÎ	(Hiza. dan) Birbirinin karşısında ve bir hizada bulunan. Paralel.
MUHAZREB	Katı bükülmüş ip.
MUHAZZA	Birbirini tahrik edip bir işe kandırmak.
MUHAZZAB	Boyanmış, tahzib olunmuş.
MUHAZZAR	Yeşile boyanmış. Yeşil renk ile renklendirilmiş.
MUHAZZİ'	Saman ve ot kesmekte kullanılan bir çeşit ziraat makinesi.
MUHAZZİL	Alçaklık ve bayağılık içinde bırakan. Tahzil eden.
MUHAZZİLÂNE	f. Alçaklık ve bayağılıkla.
MUHAZZİL	Korkutucu.
MUHAZZİR	Tahzir eden. Sakındıran. Çekindiren.
MUHBİR	Haber veren. Haberci. Haber toplayan. * Birisinin fenâlığını alâkadar makama haber veren. Jurnalcı.
MUHBİR-İ SÂDIK	Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ismi. Diğer Peygamberlere de denebilir. Çünkü hepsi sâdık, sağlam, doğru haberleri insanlara ulaştırmışlar, kendilerine bildirilenleri aynen bildirmişler, insanları doğruluğa, felâha, hakka, hakikata, imana dâvet etmişlerdir.
MUHBİT	Alçak gönüllü, mütevazi. Mütezellil.
MUHCEN	Kısa boylu ve suyu az olan bir bitki çeşidi.
MUHDA' (MIHDA')	Kiler.
MUHDAR	(Muhzar) Hazırlanmış. * Amellerinin sâhifelerini müşâhede etmiş olarak.
MUHDEC	İçine esvap koydukları küçük ev, kiler. * Azâsı noksan olan.
MUHDES	İhdas edilmiş. Sonradan meydana gelmiş, eskiden olmayan. * İlm-i Hâlde: Şer'î temizliği gitmiş, abdest veya guslü lâzım gelmiş olan.
MUHDÎ	(Bak: Mühdi)
MUHDİS	Hâdiseye sebeb olan. İhdas eden. Yeni bir şey ortaya çıkaran.
MUHEYH	Beyincik.
MUHFES	Seri, hızlı.
MUHH	(C.: Mihâh) İlik. * Beyin. * Cevher, madde.
MUHH	Yumurtanın sarısı. * Eskiyip köhne olmak.
MUHIKK	(Muhik) Haklı. Hakkı yerine getiren. Haklı olan.
MUHIKKANE	f. Haklı olarak. Haklı olmak suretiyle. İhkak-ı hak etmek suretiyle.
MUHİBB	Seven. Muhabbet eden. Dost. Hayrı isteyen.
MUHİBBAN	f. (Muhibbin) Dostlar. Muhabbet edenler. Sevilenler. Sevgi besleyenler. Bir kimsenin taraflıları.
MUHİBBANE	f. Severek. Dostça. Dosta yakışır surette.
MUHİBBE	Kadın sevgili. Kadın dost.
MUHİBBÎ	Muhibb ile alâkalı. * Kanuni'nin nazımda kullandığı mahlâs.
MUHÎF	(Muhife) Korkunç. Korkutucu.
MUHÎL	İhâle eden. Havâle eden. * Fık: Borcunu başkası ödemesi için havâle eden kimse. Başkasının borcuna nakleden.
MUHÎLÎ	Hilekârlık. Sahtekârlık. Hile.
MUHİLL	(Halel. den) İhlâl eden. Bozan. Sakatlayan. Karıştıran.
MUHİLL-İ ÂSÂYİŞ	Asâyişi ihlâl eden. Güvenliği bozan.
MUHİLL-İ NÂMUS	Nâmusa zarar veren, nâmusa dokunan.
MUHİN	Zayıflatan, hor ve hakir eden. İhanet eden.
MUHÎS	Zindan.
MUHİSS	(Hiss. den) Hissettiren, duyuran.
MUHİŞ	Korkutan, korku veren.
MUHİT	İhata eden. Etrafını kuşatan, çeviren. * Etraf. Çevre. * Büyük deniz. Okyanus. * Mc: Büyük âlim.
MUHİT-İ ARZ	Dünyanın çevresi.
MUHİT-İ DÂİRE	Mat: Daire çevresi. Çember.
MUHİT-İ NİGÂH	Göz çevresi.
MUHİTAT	(Muhit. C.) Çevreler, muhitler.
MUHKEM	Sağlam. Metin. Sıkı sıkıya. Kuvvetli. Tahkim edilmiş. Sağlamlaştırılmış. * Fık: Tefsir edilenlerden daha kuvvetli olan söz. İhtimalli olmayan söz.
MUHKEMAT	Muhkem olanlar. Sağlam ve kuvvetli olanlar. * İçinde hüküm bulunan ve mânası açık olanlar.
MUHKEMAT-I KUR'ANİYYE	Mânası açık ve te'vile ihtiyacı olmayan âyetler. Başka bir mânaya ihtimali olmayıp sarih emir ve nehiyleri müştemil olan âyetler. Bu âyetler mensuh veya anlaşılmayan şekilde müteşabih ve muhtemel olmayıp muhkem ve mübeyyin olmakla aslâ te'vile muhtaç olmazlar. Bâzı şeylerin haram olması veya enbiya kıssaları (Ekasis-i enbiya) gibi.
MUHKEM KAZİYE	Huk: Kat'i ve sağlam bozulmaz hüküm. Mahkemenin en sonunda vermiş olduğu kararlar. Temyiz mahkemesince tetkik ve tasdik edildikten sonra veyahut temyiz müddeti geçen bir mahkeme kararının, mevzuunu teşkil eden hâdise hakkında, kat'i bir karine ve delil ve kanunen değişmez bir hüküm olarak kabul edilmesi. (Bak: Kaziye-i muhkeme)
MUHKİM	Kuvvetleştiren, sağlam kılan, ihkâm eden.
MUHLA	Ot biçecek âlet, orak. * Nalbantların tırnak yonacak âleti.
MUHLED	Saçı ve sakalı geç ağaran kişi.
MUHLES	İhlâsı dâimi olan. Devâmlı hâlis olan.
MUHLES	Orta yaşlı kimse.
MUHLEVLAK	Düz kaypak nesne.
MUHLİK	(Bak: Mühlik)
MUHLİS	Saç ve sakalına kır düşmüş olan kimse.
MUHLİS	Hâlis olan. İhlâsı kazanmak için gayret gösteren, samimi ve itikadı doğru olan. Her hâli içten ve riyâsız olan. Katıksız.
MUHLİSÂNE	f. Hâlisâne. Samimi olarak. Dostlukla. Riyâsızlıkla.
MUHLİSEN	Hâlis olarak. Muhlis olarak.
MUHMEL	Tüylü ve saçaklı nesne.
MUHMİD	Ateşin alevini bastıran.
MUHNAK	(C: Mehânik) Zayıflamış davar.
MUHNİK	(Hank. dan) Boğucu, boğan.
MUHNİS	Birine verdiği sözü geri alan.
MUHNİS	Yumuşak kimse; yâni şiddeti ve katılığı olmayan. Mülâyim.
MUHRAZA	(C: Mehârız) Çöğen koyacak kap.
MUHREC	(Huruc. dan) Dışarı çıkarılmış, ihrâc olunmuş. * Bir şeyin sureti çıkarılmış.
MUHRENBIK	Başını eğip tınmayan, sükut eden, susan ve fırsat bulduğu gibi fevri söyleyen kimse.
MUHRENŞİM	Azametli, kibirli kimse. * Zayıf ve rengi değişmiş kişi.
MUHRENZİM	Gadaplı, hışımlı, kızgın.
MUHREZ	Kazanılmış, elde edilmiş. * Sudaki balık, av hayvanları v.s. gibi, kimsenin malı olmayıp herkesçe faydalanılan bir şeyin ele geçirilmesi.
MUHRİB	Harp gemisi. Torpidoları avlayan ve hızla giden bir nevi harp gemisi.
MUHRİB	Tahribeden. Yıkan. Muharrib. Harâb eden.
MUHRİBÎN	(Muhrib. C.) Muhribler. Yıkıp yok edenler. Harâb edenler.
MUHRİCE	Çıkrıkçı.
MUHRİK	Yakan. Yakıcı. * Çok acıtan. İhrak eden.
MUHRİK-DEM	f. Nefesi yakıcı olan. Âşık.
MUHRİZ	(İhraz. dan) Elde eden, kendi payına alan, kazanan.
MUHSAN	Fık: Akıl. Büluğ. İslâmiyet. Hürriyet. Nikâh-ı sahih ile teehhül vasıflarını câmi olan kimse.
MUHSANAT	(Muhsana. C.) Muhsan olan kadınlar.
MUHSANE	Muhsan olan kadın. Temiz ve namuslu kadın.
MUHSAR	(Bak: İhsar)
MUHSIN	Kale gibi mahfuz ve sağlam olan. Kendini haramdan saklayan.
MUHSÎ	Sayı sayan.
MUHSİN	İhsan eden, iyilik eden. Kerim. Cömert. * Allah'ı görür gibi O'na ibadet eden.
MUHSİNÎN	(Muhsin. C.) Muhsinler.
MUHTAC	İhtiyacı olan. Akşam evinde yiyeceğini bulamayacak derecede fakir olan. Bir şey kendine lâzım olan kimse. Bir eksiğini tamamlamak isteyen. Fakir.
MUHTAC-I TA'RİF	Tarif edip anlatmağa muhtaç.
MUHTACÎN	(Muhtac. C.) Muhtaç kimseler. İhtiyaç sâhibleri. Fakirler, yoksullar.
MUHTACİYET	İhtiyaç sahibi olmak. Muhtaçlık, fakirlik, sefalet, yoksulluk.
MUHTAL	(Hile. den) Hilekâr, dalavereci, hileci.
MUHTAL	Mütekebbir. Kibirli.
MUHTALE	Hileci ve dalavereci kadın.
MUHTAN	Kendisine hıyanet edilen kimse. * Hâin. Hıyanet eden.
MUHTAR	İhtiyar eden. Seçilmiş olan. * Hareketinde serbest olan. İstediğini yapmakta serbest olan. Hür. * Köyde veya şehrin mahallesinde seçimle o semtin idâre ve hükümet işlerini üzerine alan kimse. * Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ism-i şerifi.
MUHTARİYET	Muhtarlık. Kendi kendine hareket edebilme. İhtiyar ve iradesi kendi elinde olma.
MUHTASAR	Az. Kısa. Uzun olmayan. * Tekellüfsüz. * İhtisar edilmiş. Kısaltılmış.
MUHTASARAN	Kısa olarak. Muhtasar olarak. Kısaltılmış tarzda.
MUHTASID	(Hasad. dan) Ekinci, çiftçi. İhtisâd eden, ekin biçen.
MUHTASIM	Düşmanlık yapan. Adavet eden. Husumet eden.
MUHTASIRA	Kısaltma. Hülâsa.
MUHTASS	(C: Muhtassin) (Husus. dan) Bir şeye veya bir kimseye ait olan.
MUHTASSAN	Ençok, bilhassa. Daha ziyâde.
MUHTASSÎN	(Muhtass. C.) (Husus. dan) Bir şeye mahsus olanlar, bir kimseye ait olan şeyler.
MUHTATİB	Nikâhla isteyen.
MUHTATİF	Göz kamaştıran. * Kapıp götüren.
MUHTAZAR	Hazırlanmış. * Ölüme hazır.
MUHTAZI'	Boyun eğen. Tevâzu yapan. Alçak gönüllülük gösteren.
MUHTAZIÂNE	f. Alçak gönüllülükle. Tevâzu ve mahviyetle. Boyun eğerek.
MUHTAZIB	Renklenen, boyanan.
MUHTAZIR	Can çekişen.
MUHTAZIRANE	Can çekişiyormuşcasına.
MUHTEBA	Dizlerini yere dikip ellerini dizlerine kavuşturup oturan; dizlerini iple bağlayıp oturan kimse.
MUHTEBER	Tecrübe ve imtihan eden, deneyen.
MUHTEBES	(Habs.den) Hapsedilmiş.
MUHTEBIT	Gece vakti dilenen.
MUHTEBİL	Delirmiş olan.
MUHTEBİR	Yoklayan, deneyen, tecrübe eden. * Sağlam haberi olan. İyice bilen.
MUHTEBİRÂNE	f. Yoklar ve denercesine. Tecrübe eder tarzda.
MUHTEBİS	Zorla alan.
MUHTECİB	Hicablanmış. Perdeli. Örtülü. Örtülmüş. Saklanan. Gizlenen.
MUHTED	(Hadd. dan) Hiddetlenmiş, kızmış. * Keskin. Keskinleşmiş.
MUHTEDİ'	Hilekâr. Dolandırıcı.
MUHTEDİÂNE	f. Hile ve dalaverecilikle.
MUHTEFÎ	Gizlenen. Saklı, gizli. * İftira eden.
MUHTEFİD	Seri kesici olan.
MUHTEKİR	Hakir ve hor gören. Aşağı ve adi kabul eden. İhtikar eden.
MUHTEKİR	İhtikâr yapan. Vurguncu, ihtiyaç mallarını kıymeti artsın da satayım diye saklayan. Halkın zararına çalışarak malı saklayan. (Bak: İhtikâr)
MUHTEKİRÂNE	f. Vurgunculukla, ihtikârcılıkla.
MUHTEKİR	Yardımcı.
MUHTEKİRÎN	(Muhtekir. C.) İhtikâr edenler. Vurguncular.
MUHTELEF	Uyuşmamış. Birbirine uymamış. İhtilâf olunmuş.
MUHTELEF-ÜN FİH	Hakkında ihtilâf olunan mes'ele.
MUHTELİ'	Kocasından boşanan kadın. İhtilâ eden kadın.
MUHTELİB	Hilekâr, aldatıcı, hile yapan, dalavereci.
MUHTELİC	(Halecân. dan) (Kendi elinde olmıyarak) titreyen.
MUHTELİF(E)	Çeşitli. Bir türlü olmayan. Birbirine uymayan.
MUHTELİF-ÜL CİNS	Çeşit çeşit cinste. Muhtelif cinste.
MUHTELİK	Tıraş eden.
MUHTELİK	Yalancı. Yalan uyduran.
MUHTELİM	İhtilâm olmuş.
MUHTELİS	Beylik maldan çalan. Çalıp çırpan.
MUHTELİSÂNE	f. Çalarcasına. Çalıp çırparcasına.
MUHTELİT	Karışmış. Karışık. Karma.
MUHTELL	Bozuk. Berbâd. Karışmış. İşgal ve ihlâl edilmiş. * İntizamsız. Nizamsız olmuş. * Fakir kimse. * Çok susuz kalmış olan.
MUHTELL-ÜS SIHHA	Sıhhati bozulmuş.
MUHTEMEL	(Haml. den) Olabilir. Mümkün. Ümid edilir. Kabil. Me'mul.
MUHTEMEL-ÜZ ZIDDEYN	Edb: Birbirine zıt ve iki mânâya da gelebilen ifadelere denir.
MUHTEMELAT	(Muhtemel. C.) Olabilir ve umulur şeyler. İhtimâl dahilindeki şeyler.
MUHTEMER	Mayalandıran. Ekşiyip kabartan.
MUHTEMÎ	Perhiz yapan. İhtima eden.
MUHTEMİR	(Hamr. dan) Mayalanan. Mayalanarak ekşiyip kabaran. * Örtü ile örtünen. Yaşmaklanan.
MUHTENİK	(Hank. dan) Nefes alamayıp boğulan. Boğuk. Boğulmuş.
MUHTER	Yol, tarik.
MUHTERA'	İcad edilmiş. İhtira' olunmuş. Uydurulmuş.
MUHTERAAT	Yeni icad edilmişler. Yeniden meydana çıkarılmış olanlar. İhtira' olunmuşlar.
MUHTEREM	Hürmet görmüş. İhtiram olunmuş. Kıymetli ve şerefli kimse.
MUHTERİ'	Misli görülmedik bir şey icâd eden. İcâd eden. Yeni bir şey bulan. Yeni bir şey meydana getiren. * Uydurma şeyler ortaya atan. Müfteri.
MUHTERİÂNE	f. Yeni bir şeyler icad ederek. Yenilikler ortaya koyarak. * İftirada bulunarak.
MUHTERİB	(C.: Muhteribin) (Harb. den) Savaşan, harbeden, muhârib.
MUHTERİBÎN	(Muhterib. C.) Harbedenler, savaşanlar, muhâribler.
MUHTERİF(E)	(Hiref. den) Sanatkârlar. İş sâhibleri.
MUHTERİK	Ateşle yanmış olan. Yanan.
MUHTERİS	İhtiras sahibi. Çok fazla hırslı istiyen.
MUHTERİS	(Muhteriz) Sakınan. Çekinen. Çekingen.
MUHTERİZ	Sakınan. Çekinen. Çekingen.
MUHTERİZÂNE	f. Sakınarak, çekinerek. Çekine çekine.
MUHTESİB	(Hisab. dan) Belediye işlerine bakan memur. * Kanundan ziyâde idâri ve örfi işler için karar veren. İhtisâb ağası. (Bak: İhtisab)
MUHTEŞEM	Büyük, debdebeli, tantanalı. * Etraflı ve taraftarlarının çokluğu ile büyük.
MUHTEŞİ'	Kendini aşağı gören.
MUHTEŞİD	Biriken, toplanan.
MUHTETIB	(Hatab. dan) Koruluk, orman, meşelik. * Odun toplıyan.
MUHTETİM	Sona erdiren. Hitâma vardıran.
MUHTETİN	Sünnet olmuş.
MUHTEVA	Bir şeyin içindekiler. Kaplanan, içine alınan. İçindeki şey.
MUHTEVÎ	İhtivâ eden. Bir yere toplayan. İçine alan. Kaplayan.
MUHTEVİYYÂT	İçindekiler. Kapladığı şeyler.
MUHTEZEN	Biriktirilip ambar veya hazineye konmuş.
MUHTEZİN	Kederli, hüzünlü, mahzun, mükedder.
MUHTEZİR	Sakınan, çekinen. (Bak: Muhteriz)
MUHTIR	(Hatır. dan) Hatıra getiren, hatırlatan.
MUHTIRA	Hatırlatmak veya hatırlamak için yazılan tezkere.
MUHTÎ	Hatâ işleyen. Günahkâr. Hatâlı. * Hatâya düşürten. Yanıltan.
MUHVİL	Bir yaş tamamlamış.
MUHYÎ	Maddî mânevî hayat veren, dirilten, canlandıran, can ve ruh veren mânalarında olup, Cenab-ı Hakk'ın bir ismidir.(Ehl-i dünya küfür ve dalâlet karanlığında mânen ölü gibi iken Resul-i Ekremin (A.S.M.) mübarek irşadları ve iman nurları ile dirilmelerine ve o mânevî ölümden kurtulmalarına binaen Peygamberimize de (A.S.M.) Muhyî denilmiştir)
MUHYİDDİN-İ ARABÎ	(Hi: 560 - 638) İspanya'da doğmuş, Anadolu ve Arabistan'ı gezmiştir. Mutasavvıf ve büyük âlim idi. Birçok ilmi eserler yazmıştır. Kendisine Şeyh-i Ekber de denir. Fütuhat-ı Mekkiye, Füsus-ül Hikem adlı eserleri meşhurdur. Şam'da vefat etmiştir. (K.S.)
MUHYEM	(C: Mehâyim) İkâmet yeri, oturma yeri.
MUHZAR	İnce belli. Beli ince olan.
MUHZIR	(Huzur. dan) Eskiden şeriat mahkemelerinde mübâşir hizmetini gören kimse. Alâkalı kimseleri mahkemeye çağırmaya memur kişi.
MUHZİN	(Hüzn. den) Hüzün verici. Acıklandırıcı. Kederlendirici.
MUÎD	Yardımcı. Mubassır. * Dersi iade eden, tekrar ettiren. Muallim yardımcısı. * Geri çevirtici. * Bir şeyi âdet edinmiş olan. * Tecrübeli. Hâzık. * Güçlü. Kuvvetli. * Arslan. * Gazâ ve cihad eden kimse.
MUİDD	Hazırlayıcı. Amâde edici. * İâde eden. * Sayan.
MUÎL	Evlâd ü iyâli, yâni çoluk çocuğu çok olan kimse.
MUİLL	Hasta eden.
MUÎN	Yardımcı. Muâvin. İane eden.
MUÎR	Ödünç olarak veren. Borç veren. Karz-ı hasen tarzında veren.
MUİZZ	İzzet ve ikram eden. Ağırlayan. Aziz ve şerif eyleyen.
MUJE	f. Musibet, belâ. * Keder, gam, tasa, hüzün.
MUJİK	(Rusça) Rus köylüsüne verilen isim.
MUK	Göz pınarı. * Akılsızlık. * Kanatlı karınca. * Mest üzerine giyilen çizme.
MUK	f. Diken.
MUKA	Islık çalmak.
MUKA'AR	(Ka'r. dan) Oyuk, çukur, çökük.
MUKA'ARİYET	Çukurluk, oyukluk.
MUKABBEB	(Kubbe. den) Kubbeli.
MUKABBEL	(Kabl. dan) Öpülmüş, takbil edilmiş.
MUKABBIZ	(Kabz. dan) Sıkan, daraltan.
MUKABBİL	(C.: Mukabbilîn) Öpen, takbil eden.
MUKABBİLÎN	(Mukabbil. C.) Öpenler, takbil edenler.
MUK'ABE	Kadeh gibi çukur göbek.
MUKABEDE	şiddet ve zahmet vermek.
MUKABELE	Karşılık, karşılamak. * Mücadele. * Karşılaştırmak. Karşılıklı yapılan iş, karşılıklı yapılan okuma. * Camide Kur'ân-ı Kerimi okuyup halka dinletmek.* Yüz yüze olmak. * Düşmanın şerrinden kurtulmak ve onun şiddetini kaldırmak için onu yıldıracak tedbirde bulunmak.
MUKABELE-İ BİLHURUF	Söz ile konuşmak ve hakikatı müdafaa etmek suretiyle karşı çıkıp mukabele etmek. (Bak: Muaraza-i bilhuruf)
MUKABELE-İ BİLMİSİL	Karşılaştığı aynı muameleyi sahibine iade etmek, o kimseye aynı muameleyi yapmak. Mukabil hareketi karşısındakine icra etmek.
MUKABELE-İ BİSSÜYUF	Silâha, kılınca sarılmak suretiyle karşı koymak.
MUKÂBELE	Hapsetmek. * Sonraya bırakmak, tehir etmek. * Meşveret etmek, danışmak. * Bir kimsenin evi yanında bir ev satıldığında; "başka kimse satın alsın, ben ondan şüf'a yolu ile alayım" diye şirâsına muhtaç iken tehir etmek.
MUKABİL	Karşılık olan. Karşı taraf. İvaz, bedel, karşılığı.
MUK'AD	Kötürüm.
MUKAD	Ağır yüklü.
MUKADDED	Parçalanmış.
MUKADDEM	Zaman ve mekân cihetiyle daha evvel olan. * Askerin ön tarafına sevkedilen karakol. * Değerli, üstün. * Küçükten büyüğe sunulan, takdim edilen.
MUKADDEM-ÜL AYN	Gözün kenarı. Gözün pınarı.
MUKADDEMA	Önce. Evvelce. Eskiden. Bundan evvel.
MUKADDEMAT	(Mukaddeme. C..) Başlangıçlar. Mebde'ler. İleride bulunanlar.
MUKADDEMÂT-I İHZARİYE	Bir şeyi hazırlamak için önceden yapılan işler.
MUKADDEME	İlk söz. Başlangıç. * Önde gelen. Medhal. Giriş. * Man: İki kaziyeden ibaret olan sözün evvelki kaziyesi.
MUKADDEME-İ İSTİSNAİYE	Man: İçinde istisnâ edatı olan evvelki kaziye. "Eğer güneş doğarsa gündüz olacak. Güneş doğmuştur." kaziyelerinde: "Eğer güneş doğarsa" kaziyesi Mukaddeme-i istisnâiyedir.
MUKADDER	Tâyin olunmuş. * Kısmet. Kader. Miktarı tâyin ve takdir olunmuş olan. * Kazâ. * Kıymeti biçilmiş. * Beğenilmiş. * Yazılmış olan. * Edb: Yazılı olmayıp da sözün gelişinden anlaşılan. Lafzan zikredilmeyip, mânen murad edildiği anlaşılan. Meselâ: Kur'an-ı Kerim'de, her sureden evvel "Bismillâh" yazılı olması, bize her işimizde veya her okumaya başlarken Bismillâh diye emir olduğu "mukadder" dir. Meselâ: Kur'an-ı Kerim'de ( De ki:) mânasındaki Cenab-ı Hakk'ın hitabında: "Ya Muhammed (A.S.M.), Sen kullarıma de ki!" mânası, mukadder olarak vardır. Aynı zamanda Peygamber'in (A.S.M.) yolunda olanlara ve bütün vâris-i nebi olabilen büyük hakikatlı ve veli kullara aynı emir mukadderdir. Çünkü, emir olarak hitabdır. Hitab ise muhakkak bir muhataba söylenir. Vahiy hitabında birinci muhatab ise, Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'dır. (Bak: Kader)
MUKADDERAT	(Mukadder. C.) Kader. Ölçü ve miktarı tâyin olunan şeyler. Alın yazısı. (Bak: Kader)(Hayat, "İman-ı Bil'kader" rüknüne bakıyor; remzen isbat eder. Çünki, madem hayat, âlem-i şehadetin ziyasıdır ve istilâ ediyor; ve vücudun neticesi ve gayesidir; ve Hâlik-ı Kâinat'ın en câmi âyinesidir; ve faaliyet-i Rabbaniyenin en mükemmel enmuzeci ve fihristesidir, temsilde hata olmasın, bir nevi programı hükmündedir. Elbette âlem-i gayb yani mâzi, müstakbel yani geçmiş ve gelecek mahlukatın hayat-ı mâneviyeleri hükmünde olan intizam ve nizam ve mâlumiyet ve meşhudiyet ve taayyün ve evâmir-i tekviniyeyi imtisâle müheyyâ bir vaziyette bulunmalarını sırr-ı hayat iktiza ediyor. Nasılki bir ağacın çekirdek-i aslîsi ve kökü ve müntehasında ve meyvelerindeki çekirdekleri dahi aynen ağaç gibi bir nevi hayata mazhardırlar. Belki, ağacın kavânin-i hayatiyesinden daha ince kavânin-i hayatı taşıyorlar. Hem nasılki bu hazır bahardan evvel geçmiş güzün bıraktığı tohumlar ve kökler, bu bahar gittikten sonra, gelecek baharlara bırakacağı çekirdekler, kökler, bu bahar gibi cilve-i hayatı taşıyorlar ve kavânin-i hayatiyeye tâbidirler... Aynen öyle de; şecere-i kâinatın bütün dal ve budaklariyle herbirinin bir mâzisi ve müstakbeli var. Geçmiş ve gelecek tavırlarından ve vaziyetlerinden müteşekkil bir silsilesi bulunur. Her nevi ve her cüz'ünün ilm-i İlâhiyyede muhtelif tavırlar ile müteaddit vücudları bir silsile-i vücud-u ilmî teşkil eder. Ve vücud-u hârici gibi o vücud-u ilmî dahi, hayat-ı umumiyenin mânevi bir cilvesine mazhardır ki, mukadderat-ı hayatiye, o mânidar ve canlı elvâh-ı kaderiyeden alınır. Evet âlem-i gaybın bir nevi olan âlem-i ervah, ayn-ı hayat ve madde-i hayat ve hayatın cevherleri ve zâtları olan ervah ile dolu olması, elbette mâzi ve müstakbel denilen âlem-i gaybın bir diğer nev'i de ve ikinci kısmı dahi, cilve-i hayatîye mazhariyetini ister ve istilzam eder. Hem herbir şeyin vücud-u ilmîsindeki intizam-ı ekmeli ve mânidar vaziyetleri ve canlı meyveleri, tavırları; bir nevi hayat-ı mâneviyeye mazhariyetini gösterir. Evet, Hayat-ı Ezeliye Güneşinin ziyası olan bu gibi cilve-i hayat, elbette yalnız bu âlem-i şehadete ve bu zaman-ı hâzıra ve bu vücud-u hâriciyeye münhasır olamaz; belki, herbir âlem, kabiliyetine göre o ziyanın cilvesine mazhardır; ve kâinat, bütün âlemleriyle o cilve ile hayattar ve ziyadardır. Yoksa nazar-ı dalâletin gördüğü gibi muvakkat ve zâhirî bir hayat altında herbir âlem, büyük ve müdhiş birer cenaze ve karanlıklı birer virane âlem olacaktı. S.)(Eşyanın mürur-u zamanla giydikleri suretler ve ettikleri harekât ile hâsıl olan vaziyetler dahi, bir intizam-ı kadere tâbidir. Evet, bir çekirdekte, hem bedihî olarak, irade ve evâmir-i tekviniyenin ünvanı olan "Kitab-ı Mübin"den haber veren ve işaret eden, ham nazarî olarak emir ve ilm-i İlâhinin bir ünvanı olan "İmam-ı Mübin" den haber veren ve remzeden iki kader tecellisi var. Bedihî kader ise, o çekirdeğin tazammun ettiği ağacın, maddi keyfiyat ve vaziyetleri ve hey'etleridir ki, sonra göz ile görünecek. Nazarî ise, o çekirdekte, ondan halkolunacak ağacın müddet-i hayatındaki geçireceği tavırlar, vaziyetler, şekiller, hareketler, tesbihatlardır ki, tarihçe-i hayat namiyle tâbir edilen vakit-bevakit değişen tavırlar, vaziyetler, şekiller, fiiller; o ağacın dalları, yaprakları gibi intizamlı birer kaderî miktarı vardır. Mâdem en âdi ve basit eşyada böyle kaderin tecellisi var. Elbette umum eşyanın vücudundan evvel yazılı olduğunu ifade eder ve az bir dikkatle anlaşılır. Şimdi; vücudundan sonra herşey'in sergüzeşt-i hayatı yazıldığına delil ise âlemde "Kitab-ı Mübin" ve "İmam-ı Mübin"den haber veren bütün meyveler ve "Levh-i Mahfuz"dan haber veren ve işaret eden insandaki bütün kuvve-i hâfızalar birer şahittir, birer emâredir. Evet herbir meyve, bütün ağacın mukadderat-ı hayatı onun kalbi hükmünde olan çekirdeğinde yazılıyor. İnsanın sergüzeşt-i hayatiyle beraber kısmen âlemin hâdisat-ı mâziyesi kuvve-i hâfızasında öyle bir surette yazılıyor ki, güya hardal küçüklüğünde bu kuvvecikte dest-i kudret, kalem-i kaderiyle insanın sahife-i a'mâlinden küçük bir senet istinsah ederek, insanın eline verip, dimağının cebine koymuş. Tâ, muhasebe vaktinde onunla hatırlatsın. Hem, tâ mutmain olsun ki; bu fena ve zeval herc ü mercinde beka için pek çok âyineler var ki, Kadir-i Hakîm, zâillerin hüviyetlerini onlarda tersim edip ibka ediyor. Hem, beka için pek çok levhalar var ki, Hafîz-i Alîm, fânilerin mânalarını onlarda yazıyor... S.) (Bak: İmam-ı mübin)
MUKADDERAT-I HAYATİYE	Bütün canlıların hayatları müddetince geçirdikleri ve geçirecekleri tavır, hareket, şekil ve amelleri gibi hususiyetleri.
MUKADDES	(Kuds. den) Takdis edilmiş olan. Temiz ve pâk. Noksan ve kusurdan müberra ve uzak olan. Her çeşit noksan, ayıp ve kusurlardan münezzeh ve uzak olan. Kudsi.
MUKADDESÂT	(Mukaddes. C.) Kudsi olanlar. Mukaddes olanlar.
MUKADDİM	(Kıdem. den) Takdim eden. Sunan. Öne, ileriye geçiren. Öne koyan. * Cür'etli çeri kimse. * Gözün pınarı, ("mukdim-ül ayn" da derler.)
MUKADDİMAT	(Mukaddime. C.) Mukaddimeler. İlk gelenler. İlk sözler.
MUKADDİME	Evvel gelen. Öne geçen. Her şeyin evveli. * Bir kitapta asıl maksada başlamadan evvel kitapda olan bahisler hakkında ve kitabın muhteviyatına dâir yazılan makale, önsöz. * Alın. Nâsiye. Alındaki perçem.
MUKADDİME-İ KÜBRÂ	Büyük başlangıç.
MUKADDİR	Takdir eden. Bütün mahlukatın ve her şeyin esaslarını tanzim ve takdir edip sıralayan. Allah (C.C.). Bir şeyin kıymetini biçen, takdir eden. Beğenen.
MUKADDİRÂNE	f. Takdir edercesine, kıymetini bilircesine, kıymetine göre sıralarcasına. Mukaddire yakışır hâlde.
MUKADDİRÎN	(Mukaddir. C.) Kıymet ve paha biçenler. Takdir edenler.
MUKAFFA	Kafiyeli, kafiyelenmiş. Birbirini tâkib eden.
MUKAFFEL	(Kufl. den) Kilitlenmiş, kilitli.
MUKAFFÎ	Resul-i Ekremin (A.S.M.) bir ismidir. (Çünkü, O'nu dünyanın hiç bir şeyi Allah'a tâbi olmaktan ayıramamış ve bütün enbiyâ ve resullerin iyi yollarını da tâkib etmiştir.)
MUKAHHİR	(Kahr. dan) Kahreden, tahkir eden, yok eden.
MUKALKAL	Kararsız. * Şarap, hamr.
MUKALKALE	şişe. Sürahi.
MUKALLED	(Kald. dan) Boynuna gerdanlık takılmış. * Padişah tarafından nişan takılan kimse. * (Taklid. den) Taklid edilen. Örnek tutulan. Misal alınan.
MUKALLEF	Kalafatlanmış, taklif edilmiş.
MUKALLİB	(Kalb. den) Başka tavra geçiren. Başka hâle değiştiren. Bir başka tarafa döndüren.
MUKALLİD	Benzemeye veya benzetmeğe çalışan. Taklid eden. * Bir şeyi boynuna takan, asan. * Kuşatan.
MUKALLİDÂNE	f. Benzetmeğe, taklide özenircesine. Taklid edercesine. Benzemeğe çalışırcasına.
MUKALLİDÎN	(Mukallid. C.) Taklidçiler. Örnek ve misâl alanlar. * Takınanlar. Boyuna takanlar.
MUKALLİS	Ağaç oynatıcı.
MUKAM	Durduracak mekân. İkamet mevzii. * Durmak, ikamet.
MUKAME	İkamet, oturma. * İkamet yeri, vatan. * Ümmet.
MUKAMEHA	Başını yukarı kaldırmak.
MUKAMERE	Kumar oynama.
MUKAMİK	Sözü boğazı içinden söyleyen.
MUKAMİR	Kumarbaz. Kumar oynatan.
MUKANAT	Karıştırmak.
MUKANFEZ	Üzeri yumuşak dikenlerle örtülü olan hayvan. Kirpi.
MUKANNA'	Peçeli.
MUKANNEN	(Kanun. dan) Muntazam. Tertibli. * Kanun ile vâcib ve mukarrer olan. * Zaman ve miktarı hiç şaşmayan. Tertibe dahil olarak kararlaşmış olan.
MUKANNİBE	Gelin süsleyen kadın.
MUKANNİN	Kanun yapan. İntizama koyan. Kanun tertib ve ihdas edici olan.
MUKANNİT	Yer altından kanalla su akıtan kişi. * Muti kimse, itaat eden, emre boyun eğen kişi.
MUKANTAR(A)	(Kantara. dan) Kemer şeklinde olan köprü. * Birbiri üstüne yığılmış çok şey. * Muhkem.
MUKANTARAT	(Mukantara. C.) Köprüler. Kemer şeklinde olan yapılar.
MUKARAA	(Kur'a. dan) Ad çekişme. Karşılıklı kur'a çekme. * Kılınç kullanarak döğüşmek. Cenkte, muharebede kahramanların birbiriyle vuruşmaları. * Bir şeyin taksiminde atışmak.
MUKARAZA	Kazanca ortak olup zararı sermâyeye ait olmak üzere bir kimseye belirli bir miktar sermaye verme.
MUKAREBET	(Kurb. dan) Akrabalık, yakınlık.
MUKARENET	(A, uzun okunur) Yakınlık. Ayrılmayıp musâhebe etmek. * Bitişmek. Birleşmek. * Uygunluk. * Bir yere gelmek.
MUKARİB	Birbirine yakın ve karib olan. İyi ve kötü ortasında orta hâlli olan.
MUKARİB-ÜL VÜCUD	Olması yakın, vücuda gelmesi yakın.
MUKARİN	Yakın olan. Bitişen. Ulaşan. Ulaşmış olan.
MUKARNES	Kubbe biçiminde olan. * İşlemeli, nakışlı ve rengarenk olan. * Merdiven şeklinde dereceleri olan kubbe.
MUKARR	(Karâr. dan) İkrâr olunmuş. "Vardır, öyledir evet." denilmiş.
MUKARRE	Göz yaşının durması.
MUKARREB	(Kurb. dan) Yakınlaşmış. Yakınlaştırılmış. Yakın. * Büyük zât veya padişah gibi kimselere hizmette yaklaşmış olan.
MUKARREBUN (MUKARREBÎN)	Büyük meleklerden bir zümre. * Takva ve ubudiyyet ile evliya derecesine gelmiş, Cenab-ı Hakk'ın indinde çok kıymetli ve mübarek büyük zâtlar. * Yakınlaşmış olanlar.
MUKARREN	Bağlanmış nesne.
MUKARRER	Kararlaşmış. Takrir edilmiş. Karar verilmiş. Kat'i. Şek ve şüpheden beri olan. Muhakkak ve müsellem olan. Anlatılmış. Bildirilmiş.
MUKARRERÂT	Kararlaştırılan şeyler, kararlar.
MUKARRİ'	Azarlıyan, paylıyan, başa kakan.
MUKARRİB	Takrib eden. Yaklaştıran.
MUKARRİB-ÜL VÜCUD	Vücudunu yakın eden, yaklaştıran.
MUKARRİH	(C.: Mukarrihât) Yara açan ilâç.
MUKARRİHAT	(Mukarrih. C.) Yara açmakta kullanılan etkili ilâçlar.
MUKARRİN	Birlikte bulunduran.
MUKARRİR	(Karar. dan) Yerleştiren. Takrir eden. Sabit kılan. * Tekrar eden. Dersi tekrar ederek anlatan müderris.
MUKARRİZ	(C.: Mukarrizin) (Karz. dan) Medheden, öven. Bir eseri medheden.
MUKARRİZÎN	(Mukarriz. C.) Medhedenler, övenler. Medih yollu yazı yazanlar. Bir eseri medhedenler.
MUKARRÜN-BİH	Başka birisine âit olduğu, birisi tarafından haber verilen hak. İkrâr olunan hak.
MUKASAT	Zahmet ve eziyet çekme.
MUKASEME	(Kısm. dan) Paylaşma, bölüşme, taksim etme.
MUKASIM	(Kısm. dan) Paylaşan, bölüşen, taksim eden.
MUKASMEL	Asâsı çok şiddetli olan.
MUKASSA	Kısas etmek. * Üzerlerinde olan borcu birbirine takas edişmek.
MUKASSAT	(Kıst. dan) Taksitli.
MUKASSATAN	Taksitli olarak, taksitle.
MUKASSEM	(Kısm. dan) Ayrılmış, bölünmüş, taksim edilmiş. * Güzel yüzlü.
MUKASSIR	Taksir eden, yapabilir iken yapmayıp çekinen. * Kusur işleyen. * Gücü yetmediği için yapmayan.
MUKASSÎ	(Kasvet. den) Kasvet verici. Sıkıntılı, kasvetli. Sıkıcı, dar.
MUKASSİM	(Kısm. dan) Ayıran, bölen, taksim eden.
MUKAŞŞER	(Kışr. dan) Kabuğu soyulmuş.
MUKATAA	(Kat'. dan) Kesişmek. * Ülfeti terk eylemek. * Birbirinden kesmek ve kesişmek. * Muayyen bir kira karşılığında arazinin kesime verilmesi. * Ekilen toprak için verilen muayyen vergi.
MUKATANE	Mukim olmak, oturmak, ikamet etmek.
MUKATELAT	(Mukatele. C.) (Katl. den) Muharebeler, savaşlar, kavgalar, dövüşler. * Vuruşmalar, düello yapmalar.
MUKATELE	(A, uzun okunur) Birbirini vurmak, öldürmek. Vuruşmak, kavga, döğüş.
MUKATİL	(Katl. den) Birbirini öldüren, birbiriyle vuruşan. Düello yapan.
MUKATİLUN	(Mukatil. C.) Düşmanla muharebe eden mücâhidler.
MUKATTA'	Kesilmiş. * Parçalanmış.
MUKATTAA	(Kat'. dan) Bitişik olmayan. Kesik, ayrı.
MUKATTAAT	(Mukattaa. C.) Kat' edilmiş, kesilmiş şeyler. * Kısaltmalar. * Çeşitli gazel ve kasidelerden seçilmiş beyitler. * Herbiri bir kelimeye delâlet eden harfler.
MUKATTAAT-I HURUF	Edb: Matlâsız şiir parçaları. Muhtelif olarak alınmış şiir parçaları. * Kısaltmalar. Tamamlanmamış cümleler. (Bak: Huruf-u mukattaa)
MUKATTAR	(Katr. den) İnbikten geçirilmiş saf su. Taktir edilmiş. Damıtılmış su.
MUKATTARAT	(Mukattar. C.) Taktir edilmiş, damıtılmış sular.
MUKAVELAT	(Mukavele. C.) Mukaveleler.
MUKAVELAT MUHARRİRİ	Noter. Kâtib-i adl.
MUKAVELE	Kavilleşmek. Karşılıklı anlaşmak. Sözleşmek. * Anlaşmada imzalanan ve karar altına alınanların yazıldığı kâğıt.
MUKAVELENAME	Anlaşma yazılı olan kâğıt. Mukavele yapılan kâğıt.
MUKAVEMET	Karşı durmak, dayanmak. Karşı koymak. Muhalefetle kıyam etmek.
MUKAVEMET-SUZ	f. Dayanmayı te'sirsiz hâle koyan. Tahammülsüzlük veren. Mukavemeti kıran.
MUKAVEMET-ŞİKEN	f. Mukavemeti kıran.
MUKAVERE	Zayıflamak.
MUKAVİM	Sağlam. Dayanıklı. Mukavemet eden. Direnen. Karşı duran.
MUKAVİMÎN	(Mukavim. C.) Karşı koyanlar, direnenler.
MUKAVVA	(Kuvvet. den) Sağlamlaştırılmış, kavileştirilmiş.
MUKAVVER	Ziftle karışık veya ziftle kaplı. * Yuvarlak kesilmiş.
MUKAVVES	(Kavs. den) Yay gibi bükülmüş ve eğri olan. * Kavis teşkil etmiş, bükülü.
MUKAVVÎ	Takviye eden. Kuvvetlendiren. Kuvvet veren. Takviye eden ilâç.
MUKAVVİM	Kıvama getiren. Biçimine koyan. Tesviye ve tanzim edici. Eğriyi doğrultucu.
MUKAYAZA	Trampa etme, değişme. Mübadele.
MUKAYEFE	Firâset etmek. * Bir kimsenin ardınca gitmek.
MUKAYESAT	(Mukayese. C.) Mukayeseler. Kıyas etmeler.
MUKAYESE	(Kıyas. dan) Kıyas etme. Ölçme. Karşılaştırma.
MUKAYYED	Kayıtlı. Serbest olmayan. Sınırlı. Bağlı. * Deftere geçmiş, kaydedilmiş olan. Bağlanmış. El veya ayağında zincir, kelepçe bulunan. Mevkuf olan. * Bir işe ehemmiyet veren. İşine önem verip bakan.
MUKAYYİ	Kay ettiren, kusturan.
MUKAYYİAT	(Mukayyi. C.) Kusturucu ilâçlar.
MUKAYYİD	Kayd eden. Kayıt me'muru. Kayıt takan.
MUKAYYİDÎN	(Mukayyid. C.) Kayıt memurları, mukayyidler.
MUKAZEFE	Sövüşmek.
MUKAZZEZ	Heyeti hafif olan kimse.
MUKBİL	Mübârek. İkbali kutlu, mutlu. Mes'ud. Bahtiyar.
MUKBİLAN	(Mukbil. C.) (Kabl. den) Mutlular, bahtiyarlar, mes'ud kimseler.
MUKBİLÎN	(Mukbil. C.) (Kabl. den) Bahtiyarlar, mutlular, mes'udlar.
MUKDİM	İşine düşkün, gayret ve fedakârlıkla çalışan. Cüretli ve cesaretli olan.
MUKDİMÂNE	f. Gayret ve dikkatle.
MUKES'AL	İyi yonulmamış ok.
MUKHEM	Cümle arasındaki lüzumsuz ve fazla kelime.
MU'KIB	Ökçeli ayakkabı.
MÛKID	Ateş yakan.
MUKILL	Malı az olan. Fakir.
MUKILLÎN	Fakirler. Muhtaç olanlar.
MÛKIN	Şüphesiz ve kat'i olarak bilen.
MÛKINÛN	Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar. (Bak: Yakin)
MÛKIR	Yemişinin çokluğundan dolayı dalları sarkmış olan ağaç.
MU'KIR	Malı mülkü çok olan kimse.
MUKIRR	(Karâr. dan) Doğruyu ve gerçek olanı söyliyen. Kabahat veya ayıbını gizlemeden söyliyen. * Fık: Birinin, kendisinde hakkı olduğunu haber veren kimse.
MÛKIZ	(Yakaza. dan) Uyandıran, ikaz eden. * Gaflet ve dalgınlıktan kurtaran.
MUKİBB	Lüzumlu olan, icab eden.
MUKÎL	Hataları, yanlışları afveden.
MUKÎM	İkamet eden. Ayakta duran. * Okuyan. * Bir memlekette devamlı duran. * Fık: Vatanında veya vatanı sayılan bir yerde onbeş günden fazla kalan kimse. (18 saatlik uzağa gidene "Misâfir" denir.) * Esmâ-i İlâhiyyeden olup "Her şeyi ayakta tutan, devam ettiren ve kayyumiyet sırrıyla bir an bile hiç bir şeyden alâkasız olmayan" meâlindedir.
MUKÎM-ÜS SÜNNET	Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Tevrat ve Zebur'daki ismi, sünnet ikame eden.
MUKÎT	Muhafaza eden. Hâfız. Amelleri zâyi' etmeyip koruyan. Gizliyi bilen. Gıda ve rızık veren.
MUKKA	(C: Mükâyâ-Mükâki) Hicaz diyarında yaşıyan bir cins beyaz kuş.
MUKLE	(C: Mukul) Gözün karası. Göz bebeği. * Göz. * Su taksimi için kullanılan taş.
MUKMAH	Başını kaldırıp gözünü bir yere dikip duran kişi.
MUKMEHUN	Elleri boyunlarına bağlı veya boyunlarından zincir takılı olarak azab çekenler. * Başı yukarı kalkmış, gözleri bir yere dikilmiş ve etrafa bakamayan somurtmuş kimseler.
MUKMİR(E)	(Kamer. den) Mehtaplı. Ay ışığıyla aydınlanmış.
MUKNİ'	İkna eden. Kanaat veren. Kâfi derecede izah ve isbât eden. * Başını kaldırıp gözünü önüne dikip duran.
MUKNİA	Kurbağa yavrusunun, yumurtadan çıktığı ilk hâli.
MUKRAZ	(Karz. dan) Ödünç verilmiş, borç verilmiş. İkrâz olunmuş.
MUKREM	Bir kavmin ulusu, seyyidi.
MUKRİ'	Kur'an-ı Kerimi kaidelerine uygun okuyan.
MUKRİB (MUKREB)	Nöbete tutulmuş at.
MUKRİF	Babası köle, anası hürre olan kimse. * Anası arabi, babası arabi olmayan deve.
MUKRİN	Birlikte. Berâber.
MUKRİZ	(Karz. dan) Ödünç veren. Borçla emânet para ve sâir şeyler veren.
MUKSA	Uzaklaştırılmış. Uzak kalınmış.
MUKSEM	(Kasem. den) Yemin edilmiş, kasem edilmiş.
MUKSİM	(Kasem. den) Yemin edilecek yer. * Yemin eden, kasem eden.
MUKSİT	Adaletle iş gören. Haklı hareket eden. * Nefsine lâyık görmediği zararlı şeyi başkasına da münasib görmeyen.
MUKSİTÎN	(Muksit. C.) Haklı iş görenler. Hakkı edâ edenler.
MUKŞA	Kabuğu çıkarılmış. * Derisi soyulmuş.
MUKŞAİRR	Ürperen.
MUKTASIR	Kısa kesen, uzatmıyan.
MUKTATAF	(C.: Muktatafât) (İktitaf. dan) Toplanmış, devşirilmiş. * Derleme, toplama. Derlenmiş.
MUKTATAFAT	(Muktataf. C.) (İktitaf. dan) Derlemeler, toplamalar. Derlenmiş şeyler.
MUKTATIF	(İktitaf. dan) Derleyen, toplayan.
MUKTEB	(C: Mekâtib) Yazı talim eden kimse.
MUKTEBES	İktibas olunmuş olan. Bir yerden alınan, bir kitab ve sâir yerden istifade ederek alınan.
MUKTEBESAT	(Muktebes. C.) (Kabs. dan) Muktebes olan şeyler. İktibas edilmiş ve faydalanmak üzere alınmış olan şeyler.
MUKTEBİS	(C.: Muktebisîn) (Kabs. dan) İktibas eden. Faydalanmak üzere aktaran. Birinin bilgisinden faydalanan.
MUKTEBİSÎN	(Muktebis. C.) (Kabs. dan) Aktaranlar, iktibas edenler. Faydalanmak için alanlar.
MUKTEDA	Kendisine uyulan. Önde giden. * Müçtehid. Pişivâ. Peşivâ. * Namazda kendine uyulan imam.
MUKTEDÂ-BİH	Kendisine tebaiyyet edilen. Kendisine uyulan.
MUKTEDÎ	Tâbi olan, uyan. İmama uyan.
MUKTEDİR	Güçlü, kuvvetli, becerikli. İşe gücü yeten. İktidarlı.
MUKTEDİRÎN	(Muktedir. C.) İktidar sahibleri. Muktedirler, gücü yetenler.
MUKTEF	"Kendine uyulmuş, kendisi tâkib edilmiş" meâlinde olup, Hz. Resul-i Ekreme (A.S.M.) verilen isimlerden biridir.
MUKTEFA	(Kafâ. dan) İzinden gidilmiş. Ardına düşülmüş. Misâl alınmış, örnek tutulmuş.
MUKTEFÎ	Ardından giden. İzinden giden. İktifâ eden. Misâl alan, örnek tutan.
MUKTEHİM	Mülâhazasız bir işe hücum edip giren. * (Bak: İktiham)
MUKTELA'	(Kal'. den) Kökünden koparılmış. Kökünden koparan.
MUKTELİ'	(Kal'. den) Kökünden koparan.
MUKTERİH	Bir şeye kasd eden, araştıran. * Yeniden meydana çıkaran. * Düşünmeden, aklına geldiği gibi söyleyen, iktirah eden.
MUKTERİN	(İktiran. dan) Yaklaşan, yakın gelen, iktirân eden.
MUKTESEB	(Bak: Mükteseb)
MUKTESİD	İktisadlı, tutumlu. Malını, ömrünü, vaktini boşuna geçirmeyen, lüzumsuz masrafta bulunmayan. (Bak: İktisad)
MUKTESİDAN	(Muktesid. C.) Muktesidler. Lüzumsuz masrafda bulunmayan ve vaktini boşa geçirmeyenler. İktisadlılar, tutumlular.
MUKTESİR	Kısa kesen, iktisar eden.
MUKTEZA	Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen. (Bak: Dâll-i bi-l iktiza)
MUKTEZA-İ HÂL	Duruma göre. İcabına göre. Hal ve vaziyetin gerektirdiğine göre.
MUKTEZA-İ HİLKAT	Yaradılışın gerektirdiği şey. Yaradılış itibariyle olan hal ve netice.
MUKTEZÎ	(Muktazî) Lüzumlu olduğu taayyün etmiş, anlaşılmış. * İktiza eden. Gerekli. Lâzım.
MUKTEZİYYAT	İktiza eden şeyler. Gerekli olan ve icab eden şeyler.
MUKTİR	Dar hâlli, durumu sıkıntılı. * Kocasını nafaka bakımından sıkıştıran kadın.
MUKVERE	İnce, zayıf kadın.
MUKZA	Tamamlanmış. * Lüzumlu görülmüş.
MUKZA'	Seri, hafif nesne.
MUKZI'	Fuhşiyat söyleyen, ahlâksızca şeyler konuşan.
MUKZÎ	Gerekli görülmüş. * Hüküm ve kazâ olunmuş. * Tamamlanmış.
MU'LAT	(C: Meâli) şeref kazanmak. * Yüksek derece.
MULEKKIN	(Bak: Mülekkın)
MU'LEM	(İlm. den) Belirtilmiş, işâretlenmiş.
MULİ'	Tutkun, düşkün, ihtiraslı.
MULİF	(Ülfet. den) Alışık, alışmış. Ülfet etmiş.
MULİM	(Elem. den) Elem ve keder verici.
MU'LİN	İlân eden. Herkese bildiren.
MUM	f. Yumuşak. * Mum.
MUMAHELE	Hile etmek. * Oyunla aldatmak. Hilekârlık.
MUMA-İLEYH	(Mumâileyhâ) Kendisine işâret edilen. İsmi evvelce geçen.
MUMA-İLEYHİM	İsmi evvelce geçenler. * İmâ edilenler, yukarıda anlatılmış olanlar.
MUMA-İLEYHİNN	(Mumâ-ileyhâ. C.) Adı geçen kadınlar, yukarıda anılan kızlar, imâ edilenler.
MUMATELE	(Bak: Mümatala)
MUMDAR	f. Mum tutan. Işık veren. Işık tutan.
MUMÎL	Bir tarafa doğru eğen. Meylettiren.
MUMİYAN	f. Belleri ince olan güzeller. Kıl belliler.
MUMYA	f. Uzun müddet çürümemesi için ilâçlanmış ölü. İnsan ve hayvan ölüsünün kurusu. * Çok zayıf (kimse).(Kur'anda çok tekrar edilen kıssa-ı Musa Aleyhisselâm'ın cümleleri ve cüz'leridir ki, herbir cümlesi, hattâ herbir cüz'ü, bir düstur-u küllînin ucu olarak gösterilmiş ve o düsturu ifade ediyor. Meselâ: $ Fir'avun, vezirine emreder ki: "Bana yüksek bir kule yap, semâvatın hâlini rasad edip bakacağım. Semanın gidişatından acaba Musa'nın (A.S.) dâva ettiği gibi semada tasarruf eden bir İlâh var mıdır?" İşte Î kelimesiyle ve şu cüz'î hâdise ile, dağsız bir çölde olduğundan dağları arzulayan ve Hâlik'ı tanımadığından tabiat-perest olup Rububiyyet dâva eden ve âsâr-ı ceberutlarını göstermekle ibka-yı nâm eden şöhret-perest olup dağ-misâl meşhur ehramları bina eden ve sihir ve tenâsuha kail olup cenazelerini mumya edip dağ misillu mezarlarda muhafaza eden Mısır fir'avunlarının an'anesinde hükümferma bir düstur-u acibi ifade eder.Meselâ: $ Gark olan Fir'avuna der: "Bugün senin gark olan cesedine necat vereceğim" unvaniyle umum Fir'avunların tenâsuh fikrine binaen cenazelerini mumyalamakla mâziden alıp müstakbeldeki ensal-i âtiyenin temâşâgâhına göndermek olan mevt-âlud, ibretnüma bir düstur-u hayatiyelerini ifade etmekle beraber, şu asr-ı âhirde o gark olan Fir'avunun aynı cesedi olarak keşfolunan bir beden, o mahali-i gark denizinden sahile atıldığı gibi, zamanın denizinden asırların mevceleri üstünde şu asır sahiline atılacağını, mu'cizâne bir işaret-i gaybiyye, bir lem'a-yı i'cazı ve bu tek kelime bir mu'cize olduğunu ifade eder. S.)
MUMZA	(Mazâ. dan) İmza edilmiş olan.
MU'NAN	Su arkı, su mecrâsı.
MUNASSAB	(Nasb. dan) Birbirinin üzerine tertiplenmiş olan.
MUNAZZAF	(Nazif. den) Temizlenmiş, arınmış, tanzif edilmiş.
MUNAZZAMA	Tanzim olunmuş, yoluna konulmuş olan. İntizamlı teşkilât. Nizamlı. Adaletli.
MUNAZZIM	Sıralayıp dizen, tanzim eden. * Nazm yazan. Vezinli, kâfiyeli, tertibli yazan.
MUNDAK	Dövülüp ufalanmış.
MUNFASIL	İnfisal etmiş. Birbirinden ayrılmış. Yerinden ayrılmış, fasl olmuş. İşinden ayrılmış.
MUNFASILAN	Ayrı ayrı olarak. Ayrılmış olarak. Munfasıl tarzda.
MUNFASIL ZAMİR	Gr: Başka kelimeye bitişik olmayan zamir. Ene, Ente: Ben, sen.. gibi.
MUNFASIM	Kırılan, kırılmış olan, kırık. Eksilen.
MUNFASÎ	Bir şeyden ayrılıp kurtarılmış olan.
MUNFATIR	Yarılan, infitar eden.
MUNFAZİH	Rezil ve kepaze olmuş.
MUNİKA	Hoşa giden, beğenilen şey. Güzel.
MUNİS	Alışılmış. Ehlileşmiş. Cana yakın. Sevimli. Ünsiyyet edilmiş.
MUNİSE	Hayat yoldaşı. Can yoldaşı.
MUNKABIZ	Sıkıntılı. Mânevi sıkıntı. * Çekilmiş. Büzülmüş. Daralmış. Toplanmış. * Barsakları sıkışmış. Kazâ-i hâcet edemeyen. Kabız.
MUNKALİB	İnkılâb eden. Dönen. Dönmüş. Başka bir şekle ve kılığa girmiş olan. Değişmiş, değişen.
MUNKARIZ	İnkıraz bulmuş. Batmış. Bitmiş. Son bulmuş. Mahvolmuş. Sönmüş.
MUNSABB	(Bir denize veya nehire) dökülen, karışan.
MUNSABİG	(Sıbg. dan) Boyanan, insibâg eden.
MUNSADI'	Yarılmış, bölünmüş.
MUNSALİH	Sulh üzere olan. Barış hâlinde olan.
MUNSAMÎ	Dökülüp akıtılmış.
MUNSARIM	Kesilen, kat edilen.
MUNSARİF	(Sarf. dan) Geri dönen, çekilip giden. * Gr: Esre ve tenvin kabul eden isim.
MUNSARİH	(Sarâhat. dan) Açık, meydanda, zâhir.
MUNSIF	İnsaflı. Merhametli. Hakkı kabul eden. Hakka riayet eden.
MUNSIFÂNE	İnsaflıca. İnsaflılıkla.
MUNTABI'	(Tab. dan) Yaradılışdan olan, fıtraten. * Basılmış, tab' edilmiş, damgalanmış. * Hoş görülen, güzel.
MUNTABIH	(Tabh. dan) Pişmiş, pişen.
MUNTABIK	İntibak eden. Birbirine uyan. Uygun.
MUNTAFİ	Sönmüş. Sönen. * Bastırılmış.
MUNTALİK	(Talâk. dan) Salıverilmiş, bırakılmış. * Bağsız. * Kederi, hüznü ve gamı olmıyan. Sevinçli, mesrur, neşeli.
MUNTAMIS	Belirsiz olan. İntımâs eden.
MUNTASIF	(Nısf. dan) Orta, yarı. * Yarıya varılmış, yarılanmış.
MUNTASIF-I SENE	Yılın ortası. Senenin yarısı.
MUNTASIH	(Nush. dan) Nasihat dinliyen. Öğüt dinliyen.
MUNTASIHÂNE	f. Nasihat dinliyerek.
MUNTASIR	Öç alan. İntikam alan.
MUNTAVÎ	(Tayy. dan) Dürülmüş, dürülüp bükülmüş, devşirilmiş.
MUNTAVİ'	Söz dinler. Muti.
MUNTAZAM	Düzenli. Tertibli. İntizamlı. Düzgün sıralanmış. Her şeyin yerli yerinde olması. Derli toplu olma.
MUNTAZAMAN	İntizamlı ve düzgün olarak. Muntazam bir tarzda. * Devamlı ve sürekli olarak. Dâima.
MUNTAZAR	Ümid ile gözlenen. Beklenen. Gözetilen.
MUNTAZIR	Bekleyen. Gözleyen. Birisinin gelmesini bekleyen.
MUNTAZIRAN	Bekliyerek, intizâr ederek.
MUNTAZIRÂNE	f. Bekliyerek, muntazıran, intizâr ederek.
MUNTAZIRÎN	(Muntazır. C.) Bekliyenler, gözliyenler. İntizar edenler.
MUNZACIR	Yüreği sıkılmış.
MUNZALİM	Kendi isteğiyle veya istemiyerek zâlimin zulmüne boyun eğen.
MUNZAMM	Zamm edilen. İlâve edilen. * Ek. Üste konan, katılan.
MUNZAR	Geciktirilmiş, te'hir edilmiş. Sonraya bırakılmış.
MUNZİC	Hazmettirici, sindirici. * Tıb: Yara veya çıbanı cerahatlendiren. * Kemâle eren, inzâc eden.
MUNZİCÂT	Yaranın iltihabını yok edici, irinini akıtıcı (ilâçlar).
MUR	f. Karınca. Neml.
MURA	Kedi sesi. Kedi miyavlaması.
MURABAA	Yazlığa çıkmak üzere mukavele yapma.
MURABAHA	Bir malı kâr ile satmak. * Bir miktar ilâve ederek ödünç para alıp vermek. * Fâiz ile para alıp vermek.
MURABATA	Düşmanla karşılaşılacak yerlerde gözetip sebatla nöbet beklemek. * Mülâzemet etmek. * Bağlamak.
MURABBA	Terbiye görmüş. * Kaynatıp kıvama geldikten sonra dondurulmuş. * Meyve suyu tatlısı. Reçel. Ezme.
MURABBA'	Dört köşeli şekil. * Dörde çıkarılmış. Dörtlü. Dört şeyden olmuş. * Geo: Kare.
MURABBA-İ TÂMM	Geo: Tam kare.
MURABBANİŞİN	f. Bağdaş kurup oturan.
MURABBAYAT	(Murabbâ. C.) Kaynatılıp kıvamına getirildikten sonra dondurulmuş meyve suyu tatlıları.
MURABIT	Kalbini Allah'a bağlayan. * Düşmanla karşılaşılacak yerlerde gözetip nöbet bekleyen.
MURABITÎN	(Murâbıt. C.) Kalblerini Allah'a bağlayanlar. * Şeyhler, dervişler.
MURAD	İstenerek, ümid ederek beklenen. Arzu edilen şey. * Gâye. Maksad. Emel.
MURAD-I HAK	Allah'ın isteği ve muradı.
MURAFAA	Karşılıklı hak iddia ederek konuşmak. * Bir dâvâ için birisini hâkim huzuruna celb ettirmek. Yüzleşerek muhakeme olunmak.
MURAFAKAT	Beraberlik, arkadaşlık.
MURAFIK	Refakat eden, beraber bulunan, yoldaş, arkadaş.
MURAFİ'	(Ref'. den) Murâfaa eden.
MURAGABET	Arzu etme, dileme.
MURAGIB	Rağbet eden.
MURAHHAM	Kısaltma. * Son harfleri veya heceleri düşürülmüş.
MURAHHAS	Devlet veya herhangi bir teşekkül nâmına, salâhiyyetli olarak bir yere bir vazife ile gönderilen kimse. * Terhis edilen. İzin verilen. Tâlimat verilen kimse.
MURAHHASA	Ermeni piskoposu.
MURAHHASİYET	Murahhaslık, delegelik.
MURAHHİL	(Rıhlet. den) Bir yerden diğer bir yere göçüren. Terhil eden.
MURAÎ	Riayet eden. Bakıp gözeten.
MURAÎ	(Bak: Mürâi)
MURAKABE	Kontrol etmek. İnceleyip vaziyeti anlamak. Teftiş etmek. * Kendini kontrol etmek. İç âlemine bakmak. Gözetmek. * Hıfz etmek. * Beklemek. İntizar. * Dalarak kendinden geçmek. * Tas: Kendisini tamamen nâfile ibâdet ve itaate vermek için mâbede kapanmak.
MURAKASA	(Raks. dan) Raksetme, dans.
MURAKIB	Murakabe eden. Teftiş ve kontrol eden kimse. * Hıfzeden. * Allah'a (C.C.) bağlanmış olan.
MURAKKA'	(Ruk'a. dan) Yamalı, yamanmış.
MURAKKAK	(Rikkat. den) İnce. İncelmiş.
MURAKKAM	(Rakam. dan) Yazılı, yazılmış. * Numaralanmış, numara konulmuş, sayı konulmuş.
MURAKKAN	Bozulmuş, aradan çıkarılmış.
MURAKKIK	Tecvidde bir harfi ince okumağa; terkik, ince okunan harflere ise; murakkık denir ki, şunlardır: Elif, nun, şın, ra, ha, dal, yâ, se, ayın, lam, mim, kef, sin, vav, fe, te, cim, he, ze, bâ, zel.
MURAKKIM	(Rakam. dan) Pusulanın iğnesi.
MURAN	(Mur. C.) Karıncalar.
MURANE	f. Karıncavâri, karınca gibi.
MURASADE	(Rasad. dan) Rasad etme, gözetleme. * Dikkatle bakma.
MURASSA'	Süslü. Kıymetli taşlarla süslenmiş. Sırmalı. * Birbirine yanaştırılmış. Oturtulmuş. * Edb: İki mısra veya iki fıkrası birbiri ile aynı vezin ve kafiyede olan söz veya beyit. * Bir nevi yazı.
MURASSAAT	(Murassa'. C.) Murassâlar. Cevher ve inciler gibi şeylerle. Süslenmiş olanlar. Takdir edilip yerleştirilmiş süslü ve kıymetli şeyler.
MURASSAS	Lehimlenmiş. * Kurşun veya kalayla kaplanmış.
MURAVAGA	Güreşme.
MURAVAZA	Bir kimseyi kahır veya hile ile iknâ etme, aldatma, kandırma.
MURAZAA	(Rızâ. dan) Emzirme.
MURÇE	f. Küçük karınca.
MURD	f. Mersin ağacı.
MURDAR	f. Pis. Kirli. Mülevves. Temiz olmayan. * İslâmiyetin gösterdiği kaidelere uygun olmıyarak kesilmiş hayvan.
MURDİA	Süt emziren. Süt anası.
MU'REB	Gr: Sonu her çeşit harekeyi alabilir olan. Mebni olmayan. İrablanmış. Sonu harekelenmiş olan kelime.
MU'RİB	İzhar edici, izhar eden, gösteren.
MURİS	Getiren. Veren. Kazandıran. * Fık: Miras bırakan.
MU'RİZ	İ'raz eden. Yüz çeviren. Başka tarafa dönen. Ta'riz eden. Dokunaklı konuşan.
MURTABİT	Bağlı. İrtibatlı. Birbirine bitişik. Ekli.
MURTAD	(Bak: Mürted)
MURTAZ	Alıştırılmış, tâlimli hayvan.
MURTAZI'	(Rızâ. dan) Süt emen, irtiza eden.
MURTEZA	Beğenilmiş. Seçilmiş. Makbul. Rağbet gören. Beğenilen. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir lâkabı.
MURZI'	(Rızâ. dan) Çocuk emziren.
MURZİA	(Rızâ. dan) Çocuğa süt emziren. Meme veren. Sütnine. Bebeğe süt vermek üzere para ile tutulmuş kadın.
MUS	Bıçak.
MUSA	Beni İsrâil peygamberlerinden Hz. Musa'nın (A.S.) ismi. Dört büyük kitaptan birisi olan Tevrat, vahiy yoluyla kendisine gelmiştir. Yahudilerin en büyük peygamberidir. Şeriatı, İsa'ya (A.S.) kadar devam etti. Yusuf'un (A.S.) soyundan Yuşa nâmındaki peygamberi yerine tâyin ederek vefat etmiştir. Mısır firavununa karşı mücadele etti. Harun (A.S.) kardeşi ve kendi veziri hükmünde idi.(Mısır Kıt'ası, kumistan olan Sahra-yı Kebir'in bir parçası olduğundan Nil-i Mübarek'in feyziyle gâyet mahsuldâr bir tarla hükmüne geçtiğinden, o cehennem-nümun sahra komşuluğunda şöyle cennet-misal bir mevki-i mübarekin bulunması, felâhat ve ziraatı, ahalisinde pek mergub bir surete getirmiş ve o sekenenin seciyesine öyle tesbit etmiş ki ziraatı, kudsiye; ve vasıta-ı ziraat olan "Bakar"ı ve "Sevr"i mukaddes, belki mâbud derecesine çıkarmış. Hattâ o zamandaki Mısır milleti, sevr'e, bakar'a ibadet etmek derecesinde bir kudsiyet vermişler. İşte o zamanda Benî-İsrail dahi, o kıt'ada neş'et ediyordu ve o terbiyeden bir hisse aldıkları, "İcl" mes'elesinden anlaşılıyor.İşte Kur'an-ı Hakîm, Hazret-i Musa Aleyhisselâm'ın risaletiyle, o milletin seciyelerine girmiş ve istidatlarına işlemiş olan o bakar-perestlik mefkuresini kesip öldürdüğünü, bir bakar'ın zebhi ile ifham ediyor. S.)
MUSA	Vasiyet olunan mal. * Menfaat.
MUS'A	(C: Musu) Böğürtlen otunun meyvesi. * Bir kuşun adı.
MU-SA(Y)	f. Ustura.
MUSAARA	Büyüklük taslayarak birisinin yüzüne bakmayıp başını çevirmek.
MUSAB	Kendine bir şey isabet eden. Hasta. Musibetzede. Musibete uğrayan.
MUS'AB	Aygır at. * Her nesnenin erkeği.
MUSAB	Sevab kazanmış olan. Ameline karşılık ecir kazanmış olan.
MUSABBAG	Boyalı, boyanmış.
MUSABE	Musibet, belâ, âfet.
MUSABERET	Karşılıklı sabır. Sabırlılık. Katlanmak.
MUSA BİH	Vasiyyet olunan şey.
MUSABİYET	Bir hastalığa tutulma. Bir musibete giriftar olma.
MUSADAKAT	(Sıdk. dan) Karşılıklı dostluk.
MUSADDA'	(Sad'. dan) Başı ağrıtılmış, rahatsız edilmiş.
MUSADDAK	Doğruluğu tasdik edilmiş. Sadakati ve doğruluğu tanınmış, isbat edilmiş olan.(Hem zâtiyle, hem lisâniyle, hem delâlet-i hâliyle, hem kaliyle kâinatın Sâniine delâlet eden şu delil; hem hakikat-ı kâinatça musaddak, hem sâdıktır. Çünkü bütün mevcudatın vahdâniyete delâletleri, elbette vahdaniyeti söyleyen Zâtı tasdik hükmündedir. Demek söylediği da'vâ da umum kâinatça musaddaktır. M.)
MUSADDAR	(Sudur. dan) Çıkmış, sudur etmiş.
MUSADDE	Muhâlefet, uyuşmazlık, zıtlık.
MUSADDIK	Tasdik eden. İmzalayan. * Doğruluğunu kabul eden.
MUSADDİ'	Tasdi' eden. Baş ağrıtan. Rahatsız eden.
MU'SADE	(İ'sad. dan) Sımsıkı kapatılmış, kilitlenmiş olan.
MUSADE	Avlanan canavar.
MUSADEFE	Bulmak. * Yetişmek.
MUSADEKA	Dostluk.
MUSADEMAT	Çarpışmalar. Vuruşmalar. Müsademeler.
MUSADEME	İki şeyin birbiriyle çarpışması. Çarpışmak. Vuruşmak.
MUSADERE	Zulüm ve cebir etmek. (Bak: Müsadere)
MUSAF	Cenk, harp.